გურჯაანის მუნიციპალიტეტი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 13:
|მოსახლეობა წელი = 2014
|სიმჭიდროვე = 85.8 <ref name="სიმჭიდროვე">[http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/georgian/census/2002/I%20tomi%20-%20saqarTvelos%20mosaxleobis%202002%20wlis%20pirveli%20erovnuli%20sayovelTao%20aRweris%20Sedegebi.pdf მოსახლეობის სიმჭიდროვე 1კმ²-ზე 2002 წლის აღწერის მიხედვით].</ref>
|ეროვნება = [[ქართველები]] 98.,4 %<br />[[ოსები]] 0.,6 %<br />[[სომხები]] 0.,5 %<br />[[რუსები]] 0.,3 %<br />[[აზერბაიჯანელები]] 0.,1 %<ref name="საქსტატი">[http://www.geostat.ge/cms/site_images/_files/georgian/census/2002/II%20tomi%20.pdf საქსტატის 2002 წლის სოფლის მოსახლეობის აღწერის მონაცემები].</ref>
}}
'''გურჯაანის მუნიციპალიტეტი''' — ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეული [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოში]], [[კახეთის მხარე]]ში. გურჯაანის მუნიციპალიტეტის ტერიტორია [[1917]] წლამდე შედიოდა [[თბილისის გუბერნია|თბილისის გუბერნიის]] [[თელავის მაზრა]]ში, [[1921]] წლიდან [[საქართველო]]ს ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფით იგი შედიოდა [[თელავის მაზრა]]ში, [[1930]] წლიდან კახეთის ოლქშია დამოუკიდებელ რაიონად, შემდეგ ცალკე რაიონია. ამჟამად მუნიციპალიტეტი.
ხაზი 21:
გურჯაანის მუნიციპალიტეტის ტერიტორია მიეკუთვნება ზომიერ ნოტიო სუბტროპიკულ ჰავის ოლქს. აღმოსავლეთით ვაკეზე ჩამოყალიბებულია ზომიერად ნოტიო ჰავა, ზომიერი [[ზამთარი|ზამთრითა]] და ცხელი [[ზაფხული]]თ. გომბორის ქედზე ზომიერად ნოტიო [[ჰავა]]ა, იცის ხანგრძლივი [[ზაფხული]]. [[ივრის ზეგანი|ივრის ზეგანზე]] იცის მშრალი სუბტროპიკული სტეპური ჰავა, ზომიერად ცივი [[ზამთარი|ზამთრითა]] და ცხელი [[ზაფხული]]თ.<ref name="usaid" />
 
საშუალო წლიური [[ტემპერატურა]]ა 12,4 °C, წლის ყველაზე ცივი თვის, [[იანვარი|იანვრის]] საშუალო ტემპერატურაა 0,9 °C, ხოლო ყველაზე ცხელი თვის, [[აგვისტო]]სი — 23.6 °C. ნალექების საშუალო წლიური მოცულობა ტერიტორიის დიდ ნაწილში 800 მმ-მდეა, ხოლო ზეგნისკენ 500-600 მმ-მდე მცირდება. მუნიციპალიტეტის მთავარი მდინარეა [[ალაზანი]], მცირეწყლიანი მოკლე შენაკადებით ([[ჭერმისხევი]], შრომისხევი, ჩალაუბნისხევი, წილიანა და სხვა).<ref name="usaid" />
 
2014 წლის მდგომარეობით, გურჯაანის მუნიციპალიტეტის მოსახლეობა შეადგენს 54 337 კაცს. სულ 31 დასახლებაა, მათ შორის ერთი ქალაქია, რომლის მოსახლეობაა 10 000 კაცი, სოფლად კი 66 200 კაცი ცხოვრობს. მოსახლეობის სიმჭიდროვეა 90 კაცი/კვ.კმ, რაც ქვეყნის საშუალო მაჩვენებელს (67 კაცი/კვ,კმ) აღემატება. მოსახლეობის შემოსავლის ძირითადი წყაროებია: საბიუჯეტო ორგანიზაციები, სოფლის მეურნეობა, ხე-ტყის გადამუშავება და მცირე ბიზნესი.<ref name="usaid">[http://nala.ge/climatechange/geo/municipalities/municipalities-2/222-gurjaanis-municipaliteti პროგრამა — საქართველოს რეგიონებში კლიმატის ცვლილებისა და ზემოქმედების შერბილების ზომების ინსტიტუციონალიზაცია]</ref>
ხაზი 30:
 
=== რელიეფი ===
 
გურჯაანის მუნიციპალიტეტის [[რელიეფი]] მის უდიდეს ნაწილში დაბალმთიანია, ზოგან არის საშუალმთიანი რელიეფიც. ტერიტორიის ძირითადი სიმაღლე მერყეობს 300-450 მეტრიდან 850-1000 მეტრამდე. მუნიციპალიტეტი [[მდინარე]] ალაზნის აუზში ვრცელდება. ცენტრალურ ნაწილში აღმართულია გომბორის საშუალდაბალმთიანი ქედი. [[გომბორის ქედი]] აქ [[საგარეჯოს მუნიციპალიტეტი]]დან იჭრება. იგი აგებულია ცარცული და ნეოგენური თიხებით, [[ქვიშაქვა|ქვიშაქვებით]], [[კირქვა|კირქვებით]], კონგლომერატებითა და ტუფოგენური დანალექი წყებებით. ყველაზე ახალგაზრდა [[გეოლოგია|გეოლოგიური]] ფორმაციაა ე.წ. ცივის წყება, რომლის ჯამური სიმძლავრე თითქმის 2000 მ-ია. გომბორის ქედის ჰიდროგრაფიული ქსელი უმეტესწილად მცირეწყლიანია. ძირითადად დანაწევრებულია ხშირი ხევ-ხეობების ქსელით. მასზეა [[მთა|მთები]]: ცივი, მანავისცივი, გომბორი, ვერონა, კოდა, ჟატისმთა, მთავარი მოწყალე, ტბისწვერი, ხარისთავი და ა.შ. გადასასვლელებიდან აღსანიშნავია ჩალაუბნის უღელტეხილი ([[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 750 მ). გურჯაანის მუნიციპალიტეტის გარეთ გომბორის ქედი თანდათანობით დაბლდება, ბორცვნალ სერად იქცევა და უერთდება [[ივრის ზეგანი|ივრის ზეგანს]].
 
Line 40 ⟶ 39:
 
=== შიგა წყლები ===
 
მუნიციპალიტეტის ჰიდროგრაფიული ქსელი არც თუ ისე მჭიდროა. ტერიტორია ძირითადად დასერილია ვიწრო და მშრალი ხევ-ხეობების ქსელით. უმეტესი ნაწილი უწყლო და მშრალია. მთავარი სამდინარო არტერიაა მდინარე [[ალაზანი]] და მისი მცირეწყლიანი მოკლე შენაკადები.
მუნიციპალიტეტის ფარგლებში ალაზნის უმთავრესი შენაკადებია [[ჭერმისხევი]], შენაკად [[ფაფრისხევი]]თ, [[შრომისხევი]], [[ჩალაუბნისხევი]], [[წილიანა]], [[მღვრიე ხევი]]. მათგან ყველაზე დიდი ფიზიკურ-გეოგრაფიული მნიშვნელობისაა მდინარე ჭერმისხევი, რომელიც სათავეს იღებს [[გომბორის ქედი]]ს საშუალომთიან ზონაში [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 1118 მ-ზე. სოფელ ჭერმამდე მდინარეს აქვს სამხრეთ-აღმოსავლური მიმართულება, მის შემდეგ კი დინება საკმაოდ ცვალებადია. ალაზნის ველზე გამოსვლისას მისი მცირე მონაკვეთი იტოტება კიდეც. ჭერმისხევის მთლიანი სიგრძეა 35 კმ, აუზის ფართობი კი 155 კმ² . იგი იკვებება თოვლის, წვიმის და მიწისქვეშა წყლებით. საშუალო წლიური ხარჯია 1.,8 მ³/წმ.
 
ჭერმისხევის მთავარი შენაკადია მდინარე [[ფაფრისხევი]] (სიგრძე 22 კმ), რომელიც თავის მხრივ იწყება გომბორის ქედის დაბალმთიან ზონაში.
Line 49 ⟶ 47:
 
=== ჰავა ===
 
გურჯაანის მუნიციპალიტეტის ტერიტორია მიეკუთვნება ზომიერ ნოტიო სუბტროპიკულ ჰავის ოლქს. აქ კარგად გამოსახული ჰავის სიმაღლებრივი ზონალობაა. მუნიციპალიტეტის აღმოსავლეთით ვაკეზე ჩამოყალიბებულია ზომიერად ნოტიო [[ჰავა]], ზომიერი [[ზამთარი|ზამთრითა]] და ცხელი [[ზაფხული|ზაფხულით]].
 
გომბორის ქედზე ზომიერად ნოტიო ჰავაა, იცის ხანგრძლივი ზაფხული. [[ივრის ზეგანი|ივრის ზეგანზე]] იცის მშრალი სუბტროპიკული სტეპური ჰავა, ზომიერად ცივი ზამთრითა და საკმაოდ ცხელი ზაფხულით.
 
ზღვის დონიდან 420 მ-ზე საშუალო წლიური [[ტემპერატურა]]ა 12.4 °C, იანვრის 0.9 °C, აგვისტოს 23.6 °C. [[ატმოსფერული ნალექები|ნალექები]] 800 მმ-მდე, საერთოდ ტერიტორიის დიდ ნაწილში წლიურად 800 მმ ნალექი იცის. მხოლოდ ზეგნისკენ კლებულობს ნალექი 500-600 მმ-მდე.
 
აქაური [[კლიმატი]]სთვის ნიშანდობლივია ასევე საკმაოდ ძლიერი თავსხმა წვიმები.
 
=== ნიადაგები ===
[[გამოზიდვის კონუსი|გამოზიდვის კონუსებსა]] და [[გომბორის ქედი]]ს კალთებზე განვითარებულია ტყის ყავისფერი ნიადაგები, ზემი ნაწილებში კი გაბატონებულია საშუალო და მცირე სისქის ტყის ყომრალი ნიადაგები. [[ივრის ზეგანი|გარე კახეთის ზეგანზე]] გვხვდება მცირე და საშუალო სისქის შავმიწები. [[ალაზნის ვაკე]]ზე კი გაბატონებულია ალუვიური უკარბონატო ნიადაგები.
 
[[გამოზიდვის კონუსი|გამოზიდვის კონუსებსა]] და [[გომბორის ქედი]]ს კალთებზე განვითარებულია ტყის ყავისფერი ნიადაგები, ზემი ნაწილებში კი გაბატონებულია საშუალო და მცირე სისქის ტყის ყომრალი ნიადაგები. [[ივრის ზეგანი|გარე კახეთის ზეგანზე]] გვხვდება მცირე და საშუალო სისქის შავმიწები. [[ალაზნის ვაკე]]ზე კი გაბატონებულია ალუვიური უკარბონატო ნიადაგები.
 
=== ლანდშაფტები ===
 
მუნიციპალიტეტის ტერიტორიაზე ჩამოყალიბებულია [[ლანდშაფტი]]ს შემდეგი სახეები :
# ალუვიური ნიადაგები, ჭალის [[ტყე|ტყის]] მცენარეულობით,
Line 74 ⟶ 69:
 
=== ფაუნა ===
 
აქაურ მიწაზე საკმაო რაოდენობითაა [[ფაუნა|ფაუნის]] წარმოდგენლები. მ.შ. გვხვდება [[მგელი]], [[კურდღელი]], [[ტურა]], [[მაჩვი]], [[დედოფალა]]; [[ტყე]]ებში გვხვდება [[მურა დათვი]], [[შველი]], [[გარეული ღორი]]. მღრღნელებიდან არის [[მემინდვრია]], [[ტყის თაგვი]], [[ძილგუდა]] და სხვ. [[ორნითოფაუნა]]ს შეადგენენ [[მწყერი]], [[ხოხობი]], [[ყვავი]], [[კაკაბი]], [[შაშვი]] და ა.შ.
 
Line 80 ⟶ 74:
 
=== ფლორა ===
 
[[გომბორის ქედი]]ს მთისწინეთზე გაბატონებულია [[ასკილი]], [[კუნელი]], [[ძეძვი]], [[ჯაგრცხილა]] და სხვ. დაბალმთიანეთში იზრდება მუხნარ-რცხილნარი და სხვა ფართოფოთლოვანი მცენარეულობა.
 
Line 89 ⟶ 82:
 
== მოსახლეობა ==
[[მოსახლეობა|მოსახლეობის]] რაოდენობა — 73 ათასი კაცი; სიმჭიდროვე — 86 კაცი კვ.კმ-ზე. მუნიციპალიტეტში 31 დასახლებული პუნქტია: 1 [[ქალაქი]], 30 [[სოფელი]]. დიდი სოფლებია: [[ველისციხე (გურჯაანის მუნიციპალიტეტი)|ველისციხე]] (6,2 ათასი), გურჯაანი (5,2 ათასი), [[კარდანახი]] (5,8 ათასი).
 
===აღწერის მონაცემები===
Line 108 ⟶ 101:
* ''ქალაქის საკრებულო'' — 1: [[გურჯაანი]];
* ''თემის საკრებულო'' — 8: [[არაშენდა (გურჯაანის მუნიციპალიტეტი)|არაშენდის]] ([[დარჩეთი]], [[ზიარი]], [[ქოდალო]]), [[ახაშენი]]ს ([[ზეგაანი]], [[მუკუზანი]]), [[ბაკურციხე|ბაკურციხის]] ([[კოლაგი]]), [[ვაჩნაძიანი (გურჯაანის მუნიციპალიტეტი)|ვაჩნაძიანი]]ს ([[კახიფარი]]), [[კაჭრეთი]]ს ([[მახარაძე (გურჯაანის მუნიციპალიტეტი)|მახარაძე]], [[ჩუმლაყი]]ს ([[ყიტაანი]]), [[ჭანდარი (გურჯაანის მუნიციპალიტეტი)|ჭანდარი]]ს ([[ძირკოკი]]), [[ჯიმითი]]ს ([[ნანიანი (გურჯაანის მუნიციპალიტეტი)|ნანიანი]]);
* ''სოფლის საკრებულო'' — 10: [[გურჯაანი (სოფელი)| გურჯაანი]] , [[ვაზისუბანი (გურჯაანის მუნიციპალიტეტი)|ვაზისუბანი]], [[ველისციხე (გურჯაანის მუნიციპალიტეტი)|ველისციხე]], [[ვეჯინი]], [[კალაური (გურჯაანის მუნიციპალიტეტი)|კალაური]], [[კარდანახი]], [[მელაანი]], [[შაშიანი]], [[ჩალაუბანი]], [[ჭერემი (გურჯაანის მუნიციპალიტეტი)|ჭერემი]].
 
== ეკონომიკა ==