პროტესტანტული რეფორმაცია: განსხვავება გადახედვებს შორის

საპასუხოდ, [[1517]] წლის ოქტომბერში ლუთერმა, ეკლესიაში დამკვიდრებული უმსგავსეობისათვისუმსგავსობისათვის ყურადღების მისაპყრობად, ქალაქ ვიტენბერგის ეკლესიის კარზე მიაჭედა თავისი "95 თეზისი", სადაც ამტკიცებდა, რომ ქრისტიანი პაპის ინდულგენციებით კი არა, არამედ მტკიცე რწმენითა და ჭეშმარიტი სინანულით მოიპოვებს ხსნას. ლუთერმა ეკლესია მნიშვნელოვან თეოლოგიურ საკითხებზე დისპუტში გამოიწვია, მაგრამ უშედეგოდ. [[1518]] წელს [[რომი|რომში]] დაიწყო სასამართლო პროცესი ლუთერის წინააღმდეგ. [[1520]] წელს პაპმა ლეო X–მ თავის მიერ შედგენილ სიგელში ლუთერი ერეტიკოსად გამოაცხადა და ეკლესიიდან მოკვეთა, მაგრამ ვერ შეაჩერა. ლუთერმა საჯაროდ დაწვა პაპის მიერ გამოგზავნილი სიგელი, რითაც უფრო მეტად აღაშფოთა კათოლიკური ეკლესია.

პაპმა ლუთერის წინააღმდეგ დახმარებისთვის გერმანელი ერის [[საღვთო რომის იმპერია|საღვთო რომის]] იმპერატორს [[კარლ V|კარლ V-ს]] მიმართა. კარლ V-მ [[1521]] წელს ქ. ვორმსში მოიწვია გერმანელი მთავრების კრება, სადაც [[მარტინ ლუთერი|ლუთერს]] უარი უნდა ეთქვა თავის მოძღვრებაზე, რასაც ის არ დათანხმდა. სწორედ მაშინ წარმოთქვა ლუთერმა თავისი სახალხოდ ცნობილი ფრაზა: „აქა ვდგავარ და სხვაგვარად არ ძალმიძს“. საპასუხოდ კარლ V-მ გამოსცა [[ვორმსის ედიქტი|ედიქტი]], რომელიც ლუთერის მოძრაობას კანონგარეშედ აცხადებდა. ლუთერს კოცონზე დაწვა არ ასცდებოდა, რომ არა [[საქსონიის საკურფიურსტო|საქსონიის]] კურფიურისტი ფრიდრიხ ბრძენი, რომელმაც იგი შეიფარა. ეს ბრძოლა გერმანელ პროტესტანტ მთავრებსა და იმპერატორ კარლ V-ს შორის საბოლოოდ [[1555]] წელს აუგსბურგში დადებული [[აუგსბურგის რელიგიური ზავი|რელიგიური ზავით]] დასრულდა, რომლის თანახმადაც ზავი სარწმუნოებრივ თავისუფლებას ანიჭებდა მხოლოდ კათოლიკე და ლუთერან მთავრებს, მათი ქვეშევრდომები მოვალენი იყვნენ ეღიარებინათ თავიანთი მთავრის რელიგია თანახმად პრინციპისა - „ვისიცაა მბრძანებლობა, მისივეა სარწმუნოება“ ან სხვაგან გადასახლებულიყვნენ. აუგსბურგის რელიგიურირელიგიურმა ზავმა პროტესტანტიზმი კათოლიკობასთან ერთად ოფიციალურ რელიგიად აღიარა.

ინგლისის მეფე [[ჰენრი VIII]](1509-1547) თავდაპირებლადთავდაპირველად პროტესტანტების მოწინააღმდეგე იყო. ჯერ კიდევ [[1521]] წელს, მეფეს პაპმა [[ლეო X]]-მ ანტილუთენარული პამფელტისათვის საპატიო წოდება — „რწმენის დამცველი“ მიანიჭა. მაგრამ მას შემდეგ რაც პაპმა ჰენრი VIII-ს მეუღლესთან განქორწინებაზე უარი უთხრა([[1525]]), მეფემ თავი ინგლისის ეკლესიის მეთაურად გამოაცხადა და განუდგა რომს. ასე შეიქმნა „[[ანგლიკანური ეკლესია]]“, რომლის რეფორმირებაც უკვე ჰენრი VIII-ის მემკვიდრის, [[ედუარდ VI]]-ის ([[1546]]-[[1553]]) დროს მოხდა. ლოცვა ლათინური ენის ნაცვლად ინგლისურ ენაზე აღევლინებოდა, ღვთისმსახურების წესი კი თითქმის უცვლელი რჩებოდა. ედუარდ VI-ის დედოფალი მერი(„კათოლიკედ“ წოდებული, [[1553]]-[[1557]]) ისევ კათოლიციზმს დაუბრუნდა, დედოფალმა [[ელიზაბეთ I]]-მა ([[1557]] - [[1603]]) კი [[1559]] წელს აღადგინა ანგლიკანური ეკლესიის დამოუკიდებლობა. მას შემდეგ ანლიკანური ეკლესიის მეთაური მეფეა. საეკლესიო კანონებს პარლამენტი იღებს. კულტმსახურება ნაწილობრივ კათოლიკურია, 39 მუხლისგან შემდგარი მრწამსი - ძირითადად კალვინისტური.

ლუთრისლუთერის [[განკვეთა|განკვეთისა]] და რეფორმაციის დაგმობის შემდეგ [[ჟან კალვინი]]ს ნაშრომები პოპულარული გახდა და ხელი შეუწყო სხვადასხვა დაჯგუფებების გაერთიანებას, როგორც შვეიცარიაში, ასევე გერმანიაში, [[უნგრეთი|უნგრეთში]], [[შოტლანდია]]სა და სხვა ევროპულ ქვეყნებში. [[ჟენევა]] გახდა პროტესტანტული მოძრაობის არაოფიციალური [[დედაქალაქი]].

რეფორმაცია იდეოლოგიურად დაუკავშირდა [[ავგუსტინელთა ორდენი|ავგუსტიანელობას]]. როგორდროგორც ლუთერი, ასევე კალვინიც იყენებდნენ [[ნეტარი ავგუსტინე]]ს სწავლებებს. ეს მათ [[პალაგიანიზმი|პელაგიანიზმი]]ს წინააღმდეგ უბიძგებდა. მიუხედავად იმისა, რომ ორივეს სწავლება ძალიან მსგავსი იყო, მათ შორის ურთიერთობა ძალიან დაძაბული იყო და კონფლიქტამდეც კი მივიდა.

* [http://www.tyndale.ca/seminary/mtsmodular/reading-rooms/history/16th-century მეთქვსმეტე საუკუნის რეფომაციარეფორმაცია]