მარსი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ 95.104.42.143-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა Surprizi-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია იარლიყი: სწრაფი გაუქმება |
No edit summary |
||
ხაზი 111:
0,01 % [[აზოტის ოქსიდი]]
}}
'''მარსი''' (ძვ. ქართული სახელწოდება '''მარიხი'''<ref>ვეფხისტყაოსანის ვარსკვლავთმეტყველება / ვ. ნოზაძე. — სანტიაგო დე ჩილე: [[ავთანდილ მერაბაშვილი]], [[1957]]. — 262 გვ.</ref>) — მეოთხე პლანეტა
მარსი [[დედამიწის ჯგუფის პლანეტებს]] მიეკუთვნება, მისი [[ატმოსფერო]] გაიშვიათებულია (დედამიწასთან შედარებით წნევა მარსის ზედაპირზე 160-ჯერ მცირეა). პლანეტის რელიეფის თავისებურებას წარმოადგენს: [[მთვარე|მთვარის]] მსგავსი [[კრატერი|კრატერები]] (ისინი [[ასტეროიდი|ასტეროიდებთან]] შეჯახებითაა გამოწვეული), [[ვულკანი|ვულკანები]], [[უდაბნო|უდაბნოები]], [[ხეობა|ხეობები]] და დედამიწის მსგავსი [[პოლარული ყინულის ქუდი|პოლარული ყინულის ქუდები]].
მარსს ორი ბუნებრივი [[თანამგზავრი]] გააჩნია - [[ფობოსი (თანამგზავრი)|ფობოსი]] და [[დეიმოსი (თანამგზავრი)|დეიმოსი]] (ბერძნულიდან, "შიში" და "საშინელება", არესის შვილების სახელებია, რომლებიც ომის დროს მუდამ მის გვერდით იმყოფებიან). ორივე თანამგზავრი მცირე ზომისაა (ფობოსი - {{nobr| 26,8×22,4×18,4 კმ}}, ხოლო დეიმოსი - {{nobr|15×12,2×10,4 კმ}}) და უსწორმასწორო ზედაპირი გააჩნია.
პრეფიქსი არეო- მიუთითებს მარსზე ისევე როგორც გეო- მიუთითებს დედამიწაზე, მაგალითად, არეოლოგია/[[გეოლოგია]]. [[არეოლოგია]] ასევე მიუთითებს მარსის ერთიანად და არა მხოლოდ პლანეტის გეოლოგიური პროცესების შესწავლაზე.
Line 119 ⟶ 123:
ჩინურ, კორეულ, იაპონურ და ვიეტნამურ კულტურებში პლანეტას მოიხსენიებენ როგორც ცეცხლოვან ვარსკვლავს (火星), ძველი ჩინური ხუთი ელემენტის მითოლოგიურ ციკლზე დაყრდნობით.
პლანეტაზე თვეების განმავლობაში ქარიშხლები მძვინვარებს. პლანეტის ფერი მოწითალო, სისხლისფერია. ეს ფერი ძველ ბერძენთა და რომაელთა წარმოდგენაში ომთან და სისხლის ღვრასთან ასოცირდებოდა. სწორედ ამიტომ, ბერძნები და რომაელები ამ პლანეტას ომის ღმერთთან აიგივებდნენ
1960-იანი წლებიდან [[ავტომატური კოსმოსური აპარატი|ავტომატური კოსმოსური აპარატების]] მეშვეობით მარსის შესწავლას ცდილობდნენ: [[ამერიკის შეერთებული შტატები]] (პროგრამები: "[[Mariner program|მარინერი]]", "[[Viking program|ვიკინგი]]", «[[Mars Global Surveyor]]» და სხვა), [[საბჭოთა კავშირი]] (პროგრამები: "[[Mars program|მარსი]]" და "[[Phobos program|ფობოსი]]"), [[ევროპული კოსმოსური სააგენტო|ევროპის კოსმოსური სააგენტო]] (პროგრამა, "[[Mars Express|მარს-ექსპრესი]]") და [[ინდოეთი]] (პროგრამა, "[[Mars Orbiter Mission|მანგალიანი]]"). დღეისთვის დედამიწის შემდეგ, მარსი ყველაზე დაწვრილებით შესწავლილი პლანეტაა.
პლანეტაზე არის წარმონაქმნები, რომლებიც მდინარის ამომშრალ კალაპოტს გვაგონებენ. ამ კალაპოტებში წყალი არ არის. პლანეტის ზედაპირზე უამრავი ჩამქრალი ვულკანის კერა და მეტეორიტული კრატერებიც შეინიშნება. მთა ოლიმპი, რომელიც მარსზე მდებარეობს, ყველაზე მაღალი მთაა მზის სისტემაში - მისი სიმაღლე თითქმის 28 ათასი [[მეტრი]], ანუ 28 [[კილომეტრი]]ა.
| |||