სანერწყვე ჯირკვლები: განსხვავება გადახედვებს შორის

ძუძუმწოვრების სანერწყვე ჯირკვლები მიეკუთვნება ეგზოკრინულ ჯირკვლებს. ადამიანს სამი დიდი: ყბაყურა, ყბისქვეშა და ენისქვეშა და ასობით მცირე სანერწყვე ჯირკვალი აქვს. <ref name=":0">{{Cite book}}</ref> არსებობს სერიოზულისეროზული, ლორწოვანი და შერეული ტიპის სანერწყვე ჯირკვლები.

სეროზული სეკრეციისას სინთეზირდება ცილა-ფერმენტი ალფა-ამილაზა - ფერმენტი, ორმელიც რომელიც შლის [[Სახამებელი|სახამებელს]] მალტოზად და გლუკოზად, <ref>{{Cite book|title=Fundamentals of anatomy & physiology|last=Martini|first=Frederic H.|last2=Nath|first2=Judi L.|last3=Bartholomew|first3=Edwin|publisher=Pearson Benjamin Cummings|year=2012|isbn=|edition=9th|location=1301 Sansome St., San Francisco, CA 94111|pages=}}</ref> ხოლო ლორწოვანი სეკრეციისას სინთეზდება ცილა მუცინი, რომელიც საპოხი ნივთიერების როლს ასრულებს.

ადამიანში ყოველდღიურად 0.5-დან 1 ლიტრამდე ნერწყვი გამოიყოფა. <ref name=":3">{{Cite journal|title=Cochrane Database of Systematic Reviews|journal=Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=5|last=Young|first=Carolyn A|last2=Ellis|first2=Cathy|last3=Johnson|first3=Julia|last4=Sathasivam|first4=Sivakumar|last5=Pih|first5=Nicky|date=2011-05-11|isbn=|pages=CD006981|language=en|doi=10.1002/14651858.CD006981.pub2|pmid=21563158}}</ref> ნერწყვის სეკრეცია (სალივაცია) კონტროლდება პარასიმპათიკური სტიმულაციებით; ამ დროს აცეტილქოლინი, აქტიური ნეიროგადამტანი ნივთიერება, უკავშირება მუსკარინულ რეცეპტორს ჯირკვლებში და იწვევს ნერწყვის გამოყოფას.. <ref name=":3" /> <ref>{{Cite journal|title=Cochrane Database of Systematic Reviews|journal=Cochrane Database of Systematic Reviews|issue=10|last=Davies|first=Andrew N|last2=Thompson|first2=Jo|date=2015-10-05|isbn=|pages=CD003782|language=en|doi=10.1002/14651858.CD003782.pub3|pmid=26436597}}</ref>

[[ფაილი:Illu_quiz_hn_02.jpg|მარჯვნივ|მინი| სანერწყვე ჯირკვლები: # 1 ყბაყურა ჯირკვალი , # 2 ყბისქვეშა ჯირკვალი , # 3 ენისქვეშა ჯირკვალი . ]]

წყვილი ყბაყურა ჯირკვალი არის ყველაზე დიდი სანერწყვე ჯირკვალები, რომლებიც ქვედა ყბის ტოტს ეხებიან. ის მოთავსებულია ქვედა ყბის უკანა ტოტსა და საფეთქლის ძვლის დვრილისებრ მორჩს შორის. <ref name="Bialek_2006">{{Cite journal|title=US of the major salivary glands: anatomy and spatial relationships, pathologic conditions, and pitfalls|year=2006}}</ref> მისნერწყვი მიერშეიცავს სეკრეტირებულიამილაზას, ნერწყვირომელიც აადვიელბსშლის ღეჭვასანახშირწყლებს. დაასევე ყლაპვას,იგი შეიცავსარბილებს ამილაზასსაკვებს, რომელიცბაქტერიებისაგან შლისწმენდს ნახშირწყლებსდა ყლაპვისთვის საჭრო ფორმას აძლევს. <ref name="Nanco_2018">{{Cite book|year=2018|title=Ten Cate's Oral Histology: Development, Structure, and Function|edition=ninth|isbn=978-0-323-48524-1}}</ref> იგიყბაყურა ჯირკვალი სეროზული ტიპის ჯირკვალია , რომელიც ასინთეზებს ალფა-ამილაზას (პტიალინს). <ref name="Holmberg_2014">{{Cite book|year=2014|isbn=978-3-318-02595-8|title=Saliva: Secretion and Functions}}</ref> მისი სადინარი შეიჭრება პირის კარიბჭეში და იხსნება მესამე დიდი ძირითადი კბილის დონეზე. ტოპოგრაფიულად ის მდეპარეობს ქვედა ყბის უკანა ტოტსა და საფეთქლის ძვლის დვრილისებრ მორჩს შორის. <ref name="Nanco_2018" /> მთლიანი ნერწყვის რაოდენობის 20% ყბაყურა ჯირკვლის მიერაა სინთზირებული. <ref name="Hviid_2008">{{Cite journal|title=Mumps|year=2008}}</ref>

ყბისქვეშა ჯირკვლები წყვილი სანერწყვე ჯირკვალია, რომელიც ქვედა ყბის ქვეშ მდებარეობს და იკავებს ორმუცელა კუნთის წინა და უკანა მუცლებს . <ref name="Bialek_2006">{{Cite journal|title=US of the major salivary glands: anatomy and spatial relationships, pathologic conditions, and pitfalls|year=2006}}</ref> მას ახასიათბს როგორც სეროზული , ასევე ლორწოვანი სეკრეცია და მისი სადინარი იხსნება პირის ღრუში , კერძოდ, ენისქვეშა კორძებში. <ref name="Nanco_2018">{{Cite book|year=2018|title=Ten Cate's Oral Histology: Development, Structure, and Function|edition=ninth|isbn=978-0-323-48524-1}}</ref> ნერწყვის მთლიანი რეზერვუარის 65-70% სინთეზირებულია ყბისქვეშა ჯირკვლის მიერ, მიუხედავად იმისა, რომ იგი გაცილებით პატარა ზომისაა, ვიდრე ყბაყურა ჯირკვალი, ნერწყვის მთლიანი რეზერვუარის 65-70% სინთეზირებულია ყბისქვეშა ჯირკვლის მიერ.<ref name="Nanco_2018" /> ეს ჯირკვალი ადვილად ისინჯება პალპაციით, რადგან კისრის ზედა მიდამოშია მოთავსებული და გვერდიდან მხოლოდ პლატიზმა და კანი ფარავს. იგი დაახლოებით ორი თითის მანძლზეა დაშორებული „ადამის ვაშლისგან" (ხორხის შემაღლება) .

ენისქვეშა ჯირკვლები მდებარეობს ენის ქვეშ, ყბისქვეშა ჯირკვლის წინ. <ref name="Bialek_2006">{{Cite journal|title=US of the major salivary glands: anatomy and spatial relationships, pathologic conditions, and pitfalls|volume=26|issue=3|pages=745–63|year=2006|pmid=16702452|doi=10.1148/rg.263055024}}</ref> მას ძირითადად ლორწოვანი სეკრეცია ახასიათბს, თუმცა შერეული სახის ჯირკვლად მიიჩნევენ. <ref name="Holmberg_2014">{{Cite book|chapter=Anatomy, biogenesis and regeneration of salivary glands|pages=1–13|year=2014|doi=10.1159/000358776|series=Monographs in Oral Science|isbn=978-3-318-02595-8|title=Saliva: Secretion and Functions}}</ref> განსხვავებით ზემოთხსენებული 2 ჯირკვილისა, არ აქვს გამოყოფილი მთავარი სადინარი და მისგან გამოსული 8-20 მილაკი , იხსნება პირის ღრუში , ენისქვეშა ნაოჭებსა და კორძებში. <ref name="Holmberg_2014" /> ნერწყვის რეზერვუარის 5% მოდის სწორედ ენისქვეშა ჯირკვლებზე. <ref name="Nanco_2018">{{Cite book|year=2018|title=Ten Cate's Oral Histology: Development, Structure, and Function|isbn=978-0-323-48524-1}}</ref>