ვიკიპედია

ბორჯომი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
ხაზი 36:
|კლიმატი =
|ოფიციალური ენა =
|მოსახლეობა = 10 546<ref name="აღწერა 2014">{{cite web |url=http://www.geostat.ge/index.php?action=page&p_id=2152&lang=geo |title=მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014 |date=ნოემბერი 2014 |publisher=საქართველოს სტატისტიკის ეროვნული სამსახური |accessdate=16 აგვისტო 2016}}</ref>
|მოსახლეობა = 10 546
|აღწერის წელი = 2014
|სიმჭიდროვე = 625,88
ხაზი 50:
|კატეგორია ვიკისაწყობში = Borjomi
}}
'''ბორჯომი''' — ქალაქი და კურორტი [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოში]], [[ბორჯომის მუნიციპალიტეტი]]ს ადმინისტრაციულ ცენტრი. მოსახლეობა 10 546 ადამიანი ([[2014]] წ.). ბორჯომში არის [[ბორჯომისა და ბაკურიანის ეპარქია|ბორჯომისა და ბაკურიანის ეპარქიის]] კათედრა და რეზიდენცია, განათლების და კულტურის დაწესებულებები.
 
==გეოგრაფია==
მდებარეობს [[ბორჯომის ხეობა]]ში, მდინარეების[[მდინარე]]ების [[მტკვარი|მტკვრის]] და მისი მარჯვენა შენაკადების [[ბორჯომულა]]სა და [[გუჯარეთისწყალი|გუჯარეთისწყლის]] შესართავთან, [[მესხეთის ქედი]]ს აღმოსავლეთ და [[თრიალეთის ქედი]]ს დასავლეთ ტყიან (უმეტესად წიწვოვანი) კალთებზე, [[ზღვის დონე|ზღვის დონიდან]] 800-900 მეტრ სიმაღლეზე. თბილისიდან[[თბილისი]]დან 150 კმ. ქალაქს აღმოსავლეთიდან ესაზღვრება [[ბორჯომ-ხარაგაულის ეროვნული პარკი]].
 
ჰავა ზომიერად ნოტიოა. იცის ზომიერად ცივი ზამთარი და ხანგრძლივი თბილი ზაფხული. საშუალო წლიური ტემპერატურაა 8,3 °C, იანვრისა -2,8 °C, ივლისის 19 °C. აბსოლუტური მინიმუმი -29 °C, აბს. მაქსიმუმი 37 °C. ნალექების რაოდენობა 653 მმ წელიწადში, მაქსიმუმი მაისსა და ივნისში, მინიმუმი დეკემბერში. მზის ნათების ხანგრძლივობა 850-1900 სთ წელიწადში.
 
ბორჯომში გადის ხაშური-ვალეს რკინიგზის ხაზი. ვიწროლიანდაგიანი რკინიგზით დაკავშირებულია დაბა [[ბაკურიანი|ბაკურიანთან]]. ბორჯომზე გადის [[საქართველოს საავტომობილო მაგისტრალი ს8|ხაშური ვალესა]] და ბორჯომი-ახალქალაქის საავტომობილო გზები.
 
== ისტორია ==
[[ფაილი:Spring of Catherine.JPG|250px|მინიატიურა|ეკატერინეს წყარო ბორჯომის პარკში <br /><center><small>ზვიად ავალიანის ფოტო</small></center>]]
ქალაქის ტერიტორიაზე აღმოჩენილია I საუკუნის თლილი ქვით ნაგები აბაზანის ნაშთები. სავარაუდოდ, [[ბორჯომი (წყალი)|ბორჯომის მინერალურ წყალს]] უძველესი დროიდან იყენებდნენ სამკურნალოდ. XVI-XVIII საუკუნეებში ბორჯომის ხეობაზე [[ოსმალეთის იმპერია|პსმალეთისოსმალეთის]] გამუდმებულმა თავდასხმებმა ეს მხარე გააპარტახა და მინერალური წყლების არსებობა დავიწყებას მიეცა. ამ პერიოდში ბორჯომის ტერიტორიაზე იყო რამდენიმე სოფელი: ნუა, ფაფა, ჭალა. იმავე ხანებში [[ურაველი (მდინარე)|ურავლის]] ხეობაში იყო ბორჯომის სახელით ცნობილი სოფელი (სოფელ [[ანდრიაწმინდა|ანდრიაწმინდის]] ახლოს). ვარაუდობენ, რომ ეს სახელი უნდა მოეტანათ ოსმალეთის დაპყრობითი ომების შედეგად ლტოლვილ მოსახლეობას. სხვა ვერსიით ამ პუნქტს ბორჯომი უნდა დარქმეოდა ურავლის ხეობის სოფლისა და სოფელ ნუის წყლების თვისებათა მსგავსების გამო.
 
წყაროებში სახელი ბორჯომი პირველად XIX საუკუნეში იხსენიება. მისი დაარსება განაპირობა ამინერალურმა წყლების ხელახლა აღმოჩენამ. XIX საუკუნის დასაყისში ამჟამინდელი ბორჯომის პარკის ტერიტორიაზე მიაგნეს მინერალური წყლის ორ საბადოს. იქვე ააშენეს სახლები და სწორედ ამ დასახლებას დაერქვა ბორჯომი. ტერიტორია ეკუთვნოდა ავალიშვილებს. 1871 წელს ბორჯომი გადაეცა კავკასიის მეფისნაცვალს [[მიხეილ რომანოვი|მიხეილ რომანოვს]]. რომანოვისთვის მდინარე მტკვირს მარცხენა ნაპირზე ააშენეს ორსართულიანი სასახლე. 1890 წელს „ბორჯომის“ საწარმოო ჩამოსხმა დაიწყო. 1892-1895 წლებში ლიკანში აშენდა სასახლის კომპლექსი და მოეწყო დიდი პარკი (არქ. ლ. ბენუა). 1894 წელს გაიყვანეს ხაშური-ბორჯომის რკინიგზის ხაზი. 1898 წელს ამუშავდა ბორჯომის ჰიდროელექტროსადგური. XIX საუკუნის დამლვეს ბორჯომში უკვე რამდენიმე საწარმო იყო. 1902 წელს დასრულდა ბორჯომი-ბაკურიანის ვიწროლიანდაგიანი რკინიგზის მშენებლობა. ქალაქის სტატუსი მიიღო 1918 წელს.
 
1930 წლიდან გახდა [[ბორჯომის რაიონი]]ს ცენტრი. 1935-1938 წლებში აშენდა პროფკავშირების სანატორიუმების კომპლექსები. 1965 წელს გაყვანილ იქნა ბორჯომის მაღისა და პლატოს დამაკავშირებელი საბაგირო გზა (არქ. გ. ჩაჩანიძე). 1972 წელს აშენდა რკინიგზის სადგური (არქ. გ. მოძმანიშვილი). 1976 წელს რომანოვის დამწვარი სასახლის ადგილზე აშენდა 14 სართულიანი 500-ადგილიანი სანატორიუმი (არქ. ი. ზაალიშვილი). საბჭოთა პერიოდში ბორჯომში მოქმედებდა წყლის ჩამომსხმელი საწარმოთა გაერთიანება „ბორჯომი“, შუშის ტარისა და პურის ქარხნები, ხორცკომბინატი.
ხაზი 69:
== კურორტი ==
[[ფაილი:Borjomi View.JPG|250px|მინიატიურა|ქალაქ ბორჯომის ხედი საბჭოთა პერიოდის სანატორიუმით <br /><center><small>ზვიად ავალიანის ფოტო</small></center>]]
ბორჯომი ბალნეოლოგიური და კლიმატური კურორტია. საბჭოთა კავშირი დროს ჰქონდა საკავშირო კურორტის სტატუსი. რელიეფურ და მიკროკლიმატურ თავისებურებათა მიხედვით ბორჯომში გამოიყოფა რამდენიმე უბანი, რომელთაგან მკურნალობისთვის განსაკუთრებით ხელსაყრელი პირობებით გამოირჩევა ლიკანი, ფაფა და პლატო. კურორტის ძირითადი სამკურნალო საშუალებაა მინერალური წყალი, რომელსაც იყენებენ სასმელად და [[ბალნეოლოგია|ბალნეოლოგიური]] პროცედურებისთვის.
 
ბორჯომის სხვა სამკურნალო ფაქტორებია კლიმატოთერაპია, ტალახით მკურნალობა და სხვა. კლიმატოთერაპიისთვის საუკეთესო დროა ივნისი-ოქტომბერი. სამედიცინო ჩვენებები: კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის, ღვიძისა და სანაღველე გზების ქრონიკული დაავადებები, ნივთიერებათა ცვლის მოშლა, გულ-სისხლძარღვთა ზოგიერთი დაავადება. სეზონი გრძელდება მთელ წელს.
 
ბორჯომთან ახლოს განლაგებულია ბორჯომის ჯგუფის კურორტები [[ახალდაბა (ბორჯომის მუნიციპალიტეტი)|ახალდაბა]], [[ქვიშხეთი]], [[წაღვერი]], [[ცემი]], [[ლიბანი (ბორჯომის მუნიციპალიტეტი)|ლიბანი]], [[პატარა ცემი]], [[ბაკურიანი]], [[ციხისჯვარი (ბორჯომის მუნიციპალიტეტი)|ციხისჯვარი]].
ხაზი 80:
! აღწერის წელი !! მოსახლეობა !! კაცი !! ქალი
|-
| 1900 || 3500|| ||
|-
| [[სსრკ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 1939|1939]] || {{ზრდა}} 1430014 300|| ||
|-
| [[სსრკ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 1959|1959]] || {{ზრდა}} 1530015 300|| ||
|-
| [[სსრკ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 1959|1959]] || {{ზრდა}} 1530015 300|| ||
|-
| [[სსრკ მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 1970|1970]] || {{ზრდა}} 1600016 000|| ||
|-
| 1974 || {{ზრდა}} 1690016 900|| ||
|-
| [[საქართველოს მოსახლეობის საყოველთაო აღწერა 2014|2014]] || {{კლება}} 1054610 546|| ||
|}
 
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ბორჯომი“-დან