უინსტონ ჩერჩილი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
იარლიყები: ვიზუალური რედაქტირება რედაქტირება მობილურით საიტის რედაქტირება მობილურით
Saba Kutsia-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა Zangala-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია
იარლიყი: სწრაფი გაუქმება
ხაზი 44:
| მემკვიდრე5 =
}}
'''უტკაუინსტონ ჩერჩეტიჩერჩილი''' (ლოლ{{lang-en|Sir Winston Leonard Spencer-Churchill}}; დ. [[30 ნოემბერი]] [[1874]] — გ. [[24 იანვარი]] [[1965]]) — [[ბრიტანელები|ბრიტანელი]] სახელმწიფო და პოლიტიკური მოღვაწე, ორატორი და მწერალი, [[გაერთიანებული სამეფო]]ს [[გაერთიანებული სამეფოს პრემიერ-მინისტრები|პრემიერ-მინისტრი]] [[1940]]—[[1945]] და [[1951]]—[[1955]] წლებში, „[[დიდი სამეული]]ს“ ერთ–ერთი წევრი და მაგარე გამოსირებული. [[ნობელის პრემია|ნობელის პრემიის]] ლაურეატი ლიტერატურის დარგში ([[1953]]).
 
უინსტონ ჩერჩილი [[გაერთიანებული სამეფო]]ს ისტორიაში შევიდა, როგორც [[XX საუკუნე|XX]] საუკუნის ერთ–ერთი გამოჩენილი პოლიტიკოსი, რომელიც ხელისუფლებაში 6 მონარქის მმართველობის პერიოდში მოღვაწეობდა დაწყებული [[ვიქტორია (გაერთიანებული სამეფო)|დედოფალი ვიქტორიიდან]], დამთავრებული [[ელისაბედ II|ელისაბედ მეორეთი]]. მონაწილეობდა [[ანგლო–სუდანის ომი|ანგლო–სუდანის ომში]]. პერიოდულად მისი ნახატები სამეფო აკადემიის დარბაზებში იფინებოდა. ჩერჩილი იყო თავისი დროის უდიდესი ორატორი.
ხაზი 126:
}}
 
== მეორე მსოფლიო ომი და მისი შემდგომი პერიოდი ==
== ჩერჩილი ატრაკებდა და უხაროდა ==
1933 წელს, როდესაც ადოლფ ჰიტლერი კანცლერად ინიშნება, ჩერჩილი ბრიტანეთის ხელახლა შეიარაღების იდეით გამოდის. 1938 წლისთვის გერმანია ითხოვს სუდეტის ოლქის გადაცემას: ბრიტანეთის პრემიერი, [[ნევილ ჩემბერლენი]], აგრესორის დაშოშმინების პოლიტიკის ფარგლებში ჰიტლერის მოთხოვნებს აკმაყოფილებს, რასაც ჩერჩილი სასტიკად ეწინააღმდეგება. 1939 წლის სექტემბერში ჩერჩილი საადმირალოში პირველ ლორდად დანიშნეს. 1939 წლის პირველ სექტემბერს იწყება [[მეორე მსოფლიო ომი]]. [[გერმანია]] თავს ესხმის [[პოლონეთი|პოლონეთს]], 17 სექტემბერს მას აღმოსავლეთიდან უერთდება საბჭოთა კავშირი. ამის შემდეგ სსრკ იწყებს ომს ფინეთთან, ხოლო 1940 წელს იერთებს [[ბალტიისპირეთის ქვეყნები|ბალტიისპირეთის ქვეყნებს]] და ბესარაბიის ოლქს. [[ინგლისი]] და [[საფრანგეთი]] ომს უცხადებენ გერმანიას, თუმცა აქტიურ საბრძოლო მოქმედებებს არ აწარმოებენ: მიმდინარეობს ე.წ „[[უცნაური ომი]]“. ამ პერიოდში ჩერჩილი აირჩიეს საზღვაო მინისტრად და ომის კაბინეტის წევრად. 1940 წლის აპრილისთვის, იგი გახდა სამხედრო საკოორდინაციო კომიტეტის თავმჯდომარე. იმავე თვეში გერმანია შეიჭრა ნორვეგიაში და დანიაში. ვითარება ჩემბერლენის საწინააღმდეგოდ მოქმედებდა, რამდენადაც მან უარყო ჩერჩილის წინადადება, რომ ბრიტანეთს გერმანიის აგრესიისთვის ეპასუხა ნორვეგიული რკინის საბადოების რესურსების მიწოდებისა და საზღვაო პორტების გამოყენების შესაძლებლობის შეზღუდვით.
 
=== პრემიერ-მინისტრობა პირველი ვადით (1940-45) ===
1940 წლის მაისში, პარლამენტში გამართულმა დებატებმა ნორვეგიული კრიზისის შესახებ ჩემბერლენისადმი ნდობის შერყევა გამოიწვია. 1940 წლის 10 მაისს მეფე [[ჯორჯ VI]] ჩერჩილი პრემიერ მინისტრად და თავდაცვის მინისტრად დანიშნა. მეტად სენტიმენტალურად აღწერს ამ ფაქტს ჩერჩილი თავის ნაშრომში „მეორე მსოფლიო ომი“: „10 მაისის ღამეს მე მივიღე უმაღლესი ძალაუფლება სახელმწიფოში, იმ ღამით 3 საათზე დავიძინე, საოცარად იმედიანად ვგრძნობდი თავს, ისე მიმაჩნდა თითქოს მთელი განვლილი ცხოვრება იყო მზადება ამ მომენტისათვის. ჩემი გაფრთხილებები ბოლო 6 წლის განმავლობაში იმდენად გამართლდა, რომ ახლა ვერავინ შემეწინააღმდეგება.“ თავდაპირველად მინისტრები მას სკეპტიკურად უყურებდნენ, მაგრამ ჩერჩილმა ეს ეჭვები თავისი შრომისუნარიანობით მალევე გაფანტა.<ref>Sheila Lawlor-Churchill and the Politics of War 1040-1941, Cambridge University Press </ref>
 
ჩერჩილმა სასწრაფოდ ჩამოაყალიბა კოალიციური კაბინეტი, რომელშიც გააერთიანა ლიდერები ლეიბორისტული, ლიბერალური და კონსერვატიული პარტიებიდან. მან წამყვან პოზიციებზე ინტელიგენტი და ნიჭიერი ადამიანები დანიშნა. ჩერჩილი ნაცისტების დომინირებას წარმატებით უმკლავდებოდა, მან საფუძველი დაუდო [[გაერთიანებული სამეფო|ბრიტანეთი]]-[[ამერიკის შეერთებული შტატები|აშშ]]- [[საბჭოთა კავშირი]]ს ალიანსს. 1930-იან წლებში ჩერჩილს ჰქონდა ურთიერთობა ამერიკის პრეზიდენტ [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი|ფრანკლინ რუზველტთან]], რომელიც 1941 წლის მარტში [[ლენდ-ლიზი|ლენდ-ლიზის]] პროგრამაში ჩაერთო, რაც ამერიკის მიერ ბრიტანეთისათვის საბრძოლო საქონლის მიწოდებას გულისხმობდა.<ref name=":0" />
[[ფაილი:Yalta_summit_1945_with_Churchill,_Roosevelt,_Stalin.jpg|350x350px|ჩერჩილი, რუზველტი, სტალინი, იალტის კონფერენცია|მინი]]
1941 წლის დეკემბერში, მეორე მსოფლიო ომში ამერიკის შეერთებული შტატების ჩართვის შემდეგ, ჩერჩილი დარწმუნდა, რომ ალიანსი ომს მოიგებდა. მომდევნო თვეებში იგი აქტიურად მუშაობდა ამერიკის პრეზიდენტ [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი|რუზველტთან]] და საბჭოთა კავშირის ლიდერ [[იოსებ სტალინი|იოსებ სტალინთან]] ერთად. [[თეირანის კონფერენცია|თეირანის]] (1943 წელი), [[იალტის კონფერენცია|იალტის]] (1945 წლის თებერვალი) და [[პოტსდამის კონფერენცია|პოტსდამის]] (1945 წლის ივლისი) შეხვედრებზე, ჩერჩილი შეხვდა მოკავშირეთა ლიდერებს, რათა მათთან ერთად განეხილა გაერთიანებული სტრატეგია ღერძის სახელმწიფოების წინააღმდეგ, ემსჯელა ომგამოვლილი სამყაროს შემდგომ მიზნებზე, კერძოდ კი [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაცია|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის]] (ინგლ. United Nations - UN) შექმნის პერსპექტივებზე. მას შემდეგ, რაც ომი დაწყნარდა, ჩერჩილმა წამოაყენა წინადადება ბრიტანეთში სოციალური რეფორმების გატარების საკითხთან დაკავშირებით, მაგრამ ვერ მოახერხა საზოგადოების დარწმუნება. იგი დამარცხდა საყოველთაო არჩევნებში 1945 წლის ივლისში.<ref name=":0" />
 
=== ოპოზიციაში (1945-51) ===
შემდგომი 6 წლის განმავლობაში ჩერჩილი ოპოზიციაში იყო. მიუხედავად ამისა, მას კვლავ ჰქონდა გავლენა საერთაშორისო ურთიერთობებზე. 1946 წლის მარტში, როდესაც  ამერიკაში იმყოფებოდა, იგი გამოვიდა სიტყვით, ეს იყო გამაფრთხილებელი სიტყვები, რომელიც ეხებოდა „[[რკინის ფარდა]]ს“ და  საბჭოთა კავშირის გავლენას აღმოსავლეთ ევროპაზე.