იურის მთები: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 8:
ჩრდილო-აღმოსავლეთით იურა მთავრდება შვარცვალდის ბოლოსთან და დაშორებულია მისგან მდინარე [[რაინი]]ს [[ხეობა|ხეობით]]. იურის მთების რკალის სიგრძე დაახლოებით 300 კმ-მდეა, მისი უდიდესი სიგანე — 80 კმ-მდე. ქედი [[დასავლეთი]]საკენ დაბლდება, მაგრამ მთისძირთან მდებარე ზედა სონას აუზის ვაკეზე მაინც ამაღლებულია.
იურა [[გეოლოგია|გეოლოგიურად]], წესიერად აგებული [[ნაოჭა მთები]]ს კლასიკური ქვეყანაა, სადაც [[ტექტონიკა]] სავსებით განსაზღვრავს [[რელიეფის ფორმები|რელიეფის ფორმებს]], მისი ანტიკლინური ტიპის მთავარი ქედებითა და სინკლინურ მულდებში მდებარე მთავარი ხეობებით. იურის მთები დახრილია [[დასავლეთი]]საკენ. იგი განიცდიდა თანდათანობით ამოწევას, [[მდინარე]]ები მიედინებოდნენ სინკლინებზე და იმავე დროს მიისწაფოდნენ მთის ძირთან მდებარე [[ვაკე (გეოგრაფია)|ვაკისაკენ]], რისთვისაც იყენებდნენ ნაოჭების ღერძზე დადაბლებულ ადგილებს და ჭრიდნენ მათ ვიწრო განივ ხეობებში — კლუზებში. ასე წარმოიშვა იურასა და ზოგადად, ახალგაზრდა ნაოჭა მთებისათვის
იურა ძირითადად აგებულია [[იურული პერიოდი|იურული ნალექების]] [[წყება (გეოლოგია)|წყებისაგან]], იურას [[გეოლოგია|გეოლოგიურმა]] სისტემამ თავისი სახელწოდება სწორედ იმ სახელწოდების [[მთა|მთებისაგან]] მიიღო, რომელიც თითქმის მთლიანად მისგან არის აგებული. მხოლოდ სინკლინებში მოიპოვება [[ცარცული პერიოდი|ცარცული]] და [[მესამეული სისტემა|მესამეული შრეები]]. ქვედა იურა წარმოდგენილია რბილი მერგელოვანი შრეების წყებებით, ზედა იურა — მძლავრი მასიური [[კირქვა|კირვებით]]. ანტიკლინური ქედების გადარეცხვის გაძლიერება იწყება იქ, სადაც [[მდინარე]]ები მერგელოვან წყებამდე იჭრება, რაც ხელს უწყობს ნაოჭების მყარი ფრთების გამოყოფას მონოკლინური თხემების სახით. [[პლიოცენი|პლიოცენში]] ჩამოყალიბებულ ახალგაზრდა იურის მთებში ამ პროცესმა ჯერ კიდევ ვერ მოასწრო შორს წასვლა. მიუხედავად ამისა, გასწვრივი, უფრო მაღლა მდებარე ზედა [[შენაკადი|შენაკადების]] ანტიკლინური ხეობები — „კომბები“, მთავარ სინკლინურ ხეობებთან ერთად, არსებით როლს თამაშობენ [[მთა|მთების]] [[რელიეფი]]ს დანაწევრებაში. განვითარებულია [[კარსტი]].
|