ვიკიპედია

აინ რენდი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
No edit summary
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა მწერალი|სურათი = Ayn Rand by Talbot 1943.jpg}}
[[ფაილი:Ayn Rand by Talbot 1943.jpg|მინი|აინ რენდი]]
'''აინ რენდი''' ({{lang-en|Ayn Rand}}, დაბადებისას '''ალისა როზენბაუმი''', {{lang-ru|Али́са Зино́вьевна Розенба́ум}}; დ. [[2 თებერვალი]] <small>(ძვ. სტ. [[20 იანვარი]])</small> — გ. [[6 მარტი]], [[1982]]) — რუსული წარმოშობის ამერიკელი მწერალი და ფილოსოფოსი.<ref>{{harvnb|Den Uyl|Rasmussen|1986|p=x}}; {{harvnb|Sciabarra|1995|pp=1–2}}; {{harvnb|Kukathas|1998|p=55}}; {{harvnb|Badhwar|Long|2010}}.</ref> სახელი გაითქვა ორი ბესტსელერი ნოველით „[[პირველწყარო]]“ და „[[ატლანტმა მხრები გაშალა]]“ და საკუთარი ფილოსოფიური სისტემით, რომელსაც თავადვე „ობიექტივიზმი“ უწოდა. რუსეთში განათლების მიღების შემდეგ, [[1926]] წელს საცხვოვრებლად გადავიდა [[აშშ]]-ში. მისი ორი ნაწარმოები, [[1935]] და 1936 წლებში დაიდგა [[ბროდვეი]]ზე; მისი პირველი ორი რომანი არ მოუვიდა გულზე ფართო საზოგადოებას, მაგრამ, [[1943]] წელს გამოსულმა „პირველწყარომ“ რენდს დიდი წარმატება და ცნობადობა მოუტანა. [[1957]] წელს მან გამოაქვეყნა მისი ყველაზე ცნობილი ნაწარმოები, „ატლანტმა მხრები გაშალა“. ცოტა ხანში, მან დაანება თავი მხატვრულ ლიტერატურას და ხელი მოკიდა საკუთარი ფილოსოფიური იდეების პოპულარიზაციას საგაზეთო სტატიებისა თუ ესეების კრებულების საშუალებით. [[1982]] წელს გარდაიცვალა.
 
ხაზი 84:
რენდის პირველმა ბესტსელერმა, „პირველწყარომ“, გაცილებით ნაკლები გამოხმაურება გამოწვია და კრიტიკოსების აზრი ამჯერად შერეული იყო.<ref name="tfreviews">Berliner, Michael S. "''The Fountainhead'' Reviews". In {{harvnb|Mayhew|2006|pp=77–82}}.</ref> თავად რენდი განსაკუთრებით აფასებდა ლორინ პრუეტის პოზიტიურ გამოხმაურებას, რომელიც უკანასკნელმა ''The New York Times''-ში დაბეჭდა.<ref>{{harvnb|Heller|2009|p=152}}.</ref> პრუეტი წერდა, რომ რენდი „დიდი ძალის მწერალია“, რომელიც წერს „განსაცვიფრებლად, ლამაზად და მტკივნეულად“. პრუეტმა დაამატა, რომ „თქვენ ვერ შეძლებთ ეს ძლიერი წიგნი ისე წაიკითხოთ, რომ ჩვენი დროის საბაზისო კონცეფციებზ არ იფიქროთ“.<ref name="Pruette"/> პრუეტის გარდა, დადებითი გამოხმაურება სხვა კრიტიკოსებმაც გამოაქვეყნეს, თუმცა, რენდი მათ ყურადღებას არ აქცევდა, რადგან თვლიდა, რომ მათ ან არ ესმოდათ მთავარი გზავნილი ან უმნიშვნელო გამოცემებში იყვნენ გამოქვეყნებულნი.<ref name="tfreviews"/> ნეგატიური გამოხმაურებების კრიტიკის ერთ-ერთი ობიექტი იყო ნოველას სიგრძე.<ref name="Gladstein 117-119"/> კრიტიკოსები აგრეთვე ამბობდნენ, რომ რენდის პერსონაჟები თანაგრძნობას არ იმსახურებდნენ.<ref name="tfreviews"/>
 
რენდის ნოველამ, „ატლანტმა მხრები გაშალა“ კრიტიკოსების დიდი ყურადღება და ძირითადად ნეგატიური გამოხმაურება გამოწვია.<ref name="Gladstein 117-119"/><ref name="asreviews">Berliner, Michael S. "The ''Atlas Shrugged'' Reviews". In {{harvnb|Mayhew|2009|pp=133–137}}.</ref> ჟურნალ „National Review“-ში კონსერვატორმა ავტორმა უიტაკერ ჩემბერსმა წიგნი გააკრიტიკა და რენდი უღმერთო სისტემის მხარდაჭერაში (საბჭოთა კავშირის მსგავსი) დაადანაშაულა.<ref>{{cite magazine|last=Chambers|first=Whittaker|authorlink=Whittaker Chambers|title=Big Sister is Watching You|magazine=[[National Review]]|pages=594–596|url=http://www.nationalreview.com/articles/222482/big-sister-watching-you/flashback|date=December 8, 1957|accessdate=April 15, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511214136/http://www.nationalreview.com/articles/222482/big-sister-watching-you/flashback|archivedate=May 11, 2011|deadurl=no}}</ref> ამავე დროს, იყო არც თუ ისე ბევრი პოზიტიური გამოხმაურება. მაგალითად, წიგნი შეაქო [[ჯონ ჩემბერლენი|ჯონ ჩემბერლენმა]].<ref name="asreviews"/><ref name="Gladstein 117-119"/>
 
რენდის არამხატვრული ჟანრის წიგნებმა იდეც უფრო ცოტა გამოხმაურება დაიმსახურეს. მსგავსად „ატლანტმა მხრები გაშალა“სი,<ref name="Gladstein119">{{harvnb|Gladstein|1999|p=119}}.</ref><ref>{{harvnb|Burns|2009|pp=193–194}}.</ref> მისი პირველი არამხატვრული წიგნი, „ახალი ინტელექტუალი“, კრიტიკის ობიექტი გახდა. ფილოსოფოსმა [[სიდნი ჰუკმა|სიდნი ჰუკმა]] დაწერა, რომ რენდის „ფილოსოფია საბჭოთა კავშირში დაწერილს წააგავდა“,<ref>{{cite news|first=Sidney|last=Hook|authorlink=Sidney Hook|title=Each Man for Himself|work=[[The New York Times Book Review]]|date=April 9, 1961|page=28|url=https://www.nytimes.com/1961/04/09/archives/each-man-for-himself-for-the-new-intellectual-the-philosophy-of-ayn.html|accessdate=April 15, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511114045/http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F70914F83B5B147A93CBA9178FD85F458685F9|archivedate=May 11, 2011|deadurl=no}}</ref> ხოლო ავტორმა [[გორ ვიდალი|გორ ვიდალმა]] რენდის ხედვებს „თავიანთ ამორალურობაში უზადო“ უწოდა.<ref>{{cite book|first=Gore|last=Vidal|authorlink=Gore Vidal|title=Rocking the Boat|chapter=Two Immoralists: Orville Prescott and Ayn Rand|publisher=Little, Brown|location=Boston|year=1962|oclc=291123|page=234}} Reprinted from ''[[Esquire (magazine)|Esquire]]'', July 1961.</ref> მისმა სხვა წიგნებმა, თანდათანობით, მკითხველის ინტერესის ნაკლებობაც განიცადა.<ref name="Gladstein119"/>
 
[[2005]] წელს, რენდის დაბადების ასი წლის თავზე, [[ედვარდ როთშტეინი|ედვარდ რონშტეინმა]] ''[[The New York Times]]''-ისთვის დაწერილ სტატიაში რენდის მხატვრული ნაწარმოებები მოიხსენია, როგორც უტოპიური „რეტრო ფანტაზია“ და დაპროგრამებული ნეო-რომანტიზმი ხელოვანისა, რომელსაც ვერავინ გაუგო. მან აგრეეთვე გააკრიტიკა რენდის პერსონაჟები „დემოკრატიულ საზოგადოებაზე უარის თქმისთვის“.<ref name="NYT100">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2005/02/02/books/02rand.html|work=The New York Times|title=Considering the Last Romantic, Ayn Rand, at 100|first=Edward|last=Rothstein|date=February 2, 2005|accessdate=April 15, 2011}}</ref> 2007 წელს, კრიტიკოსმა [[ლესლი კლარკი|ლესლის კლარკმა]] რენდის მხატვრულ ნაწარმოებებს უწოდა „რომანტიული ნოველები ფსევდო-ფილოსოფიით“.<ref>{{cite news|first=Leslie|last=Clark|title=The philosophical art of looking out number one|url=http://www.heraldscotland.com/the-philosophical-art-of-looking-out-number-one-1.835066|work=[[The Herald (Glasgow)|The Herald]]|date=February 17, ,2007|accessdate=April 2, 2010}}</ref> 2009 წელს, ჟურნალ ''GQ''-ს კოლუმნისტმა, [[ტომ კარსონი|ტომ კარსონმა]] რენდის წიგნებს „რელიგიური ნოველების კაპიტალისტური ვერსია“ უწოდა.<ref name="GQB">{{cite magazine|url=https://www.gq.com/entertainment/books/200911/ayn-rand-dick-books-fountainhead?printable=true|title=The Bitch is Back|first=Andrew|last=Corsello|magazine=[[GQ]]|publisher=Condé Nast Publications|date=October 27, 2009|accessdate=April 9, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110514133528/http://www.gq.com/entertainment/books/200911/ayn-rand-dick-books-fountainhead?printable=true|archivedate=May 14, 2011|deadurl=no}}</ref>
 
=== საზოგადოების ინტერესი ===
[[1991]] წელს, [[კონგრესის ბიბლიოთეკა|კონგრესის ბიბლიოთეკისთვის]] ჩატარებულ კლევაში, წიგნის კლუბ „Book-of-the-Month“-ის წევრებს ჰკითხეს, თუ რომელი წიგნი იყო ყველაზე გავლენიანი მათ ცხოვრებაში. რენდის „ატლანტმა მხრები გაშალა“ [[ბიბლია|ბიბლიის]] მერე ყველაზე პოპულარული იყო.<ref name="Doherty11">{{harvnb|Doherty|2007|p=11}}.</ref> რენდის წიგნებს დღესაც გამოსცემენ და ყიდულობენ; [[2013]] წლის მონაცემებით, გაყიდულია რენდის წიგნების 29 მილიონი ეგზემპლარი (აქედან დაახლოებით 10% სკოლებში უფასო დისტრიბუციისთვის შეიძინა აინ რენდის ინსტიტუტმა).<ref>{{cite web|url=http://ari.aynrand.org/media-center/press-releases/2013/05/14/ayn-rand-hits-a-million-again|title=Ayn Rand Hits a Million...Again!|publisher=Ayn Rand Institute|date=May 14, 2013|accessdate=April 21, 2014}}</ref> [[1998]] წელს, „Modern Library“-ის მკითხველებმა „ატლანტმა მხრები გაშალა“ [[მეოცე საუკუნე|მეოცე საუკუნის]] საუკეთესო მხატვრულ ნამუშევრად შეაფასეს. რენდის „პირველწყარომ“ მეორე ადგილი დაიკავა, „ჰიმნმა“ მეშვიდე, ხოლო „ჩვენ ცოცხლები“ მერვე ადგილზე გავიდა; აღსანიშნავია, რომ კრიტიკოსთა ანალოგიურ სიებში ვერც ერთი ნამუშევარი ვერ მოხვდა.<ref>{{cite web|url=http://www.modernlibrary.com/top-100/100-best-novels/|title=100 Best Novels|publisher=Modern Library|accessdate=November 23, 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151123233204/http://www.modernlibrary.com/top-100/100-best-novels/|archivedate=November 23, 2015}}</ref> მართალია, რენდს ყველაზე დიდი გავლენა [[აშშ]]-ში აქვს, ინტერესი მისდამი საერთაშორისო დონეზეც არსებობს.<ref name="growing"/><ref>{{harvnb|Gladstein|2003|pp=384–386}}; {{cite book|last=Delbroy|first=Bibek|authorlink=Bibek Debroy|chapter=Ayn Rand—The Indian Connection|title=Ayn Rand at 100|editor-last=Machan|editor-first=Tibor R|editorlink=Tibor R. Machan|location=New Delhi, India|publisher=Pragun Publications|year=2006|isbn=978-81-89645-57-1|oclc=76829742|pages=2–4}}</ref> [[ინდოეთი|ინდოეთში]], რენდის ნამუშევრები დღემდე არის ყველაზე გაყიდვად წიგნების რიგში.<ref>{{cite news|agency=[[Agence France-Presse]]/[[Jiji Press]]|title=In India, Ayn Rand never out of style|work=[[Japan Times]]|date=June 2, 2012|page=4}}</ref>
 
რენდით მოხიბლული იყვნენ მისი კოლეგები-ნოველისტები, როგორებიც არიან [[ირა ლევინი]], [[ქეი ნოლტე სმითი]], [[ნილ სმითი]], [[ერიკა ჰოლცერი]] და [[ტერი გუდკინდი]]. კომიქსების მხატვარმა [[სტივ დიტკო]]მ და მუსიკოსმა [[ნილ პირტი|ნილ პირტმა]] თქვეს, რომ რენდმა იქონია მნიშვნელოვანი გავლენა მათ ცხოვრებასა და აზრებზე.<ref>{{cite journal|last=Riggenbach|first=Jeff|journal=[[The Journal of Ayn Rand Studies]]|title=Ayn Rand's Influence on American Popular Fiction|volume=6|issue=1|date=Fall 2004|pages=91–144|url=http://www.aynrandstudies.com/jars/archives/jars6-1/jars6_1jriggenbach.pdf|accessdate=April 20, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110514042655/http://www.aynrandstudies.com/jars/archives/jars6-1/jars6_1jriggenbach.pdf|archivedate=May 14, 2011|deadurl=yes|jstor=41560271|df=mdy-all}}</ref><ref>{{harvnb|Sciabarra|2004|pp=8–11}}.</ref><ref>{{cite journal|last=Sciabarra|first=Chris Matthew|authorlink=Chris Matthew Sciabarra|journal=[[The Journal of Ayn Rand Studies]]|title=Rand, Rush, and Rock|volume=4|issue=1|date=Fall 2002|pages=161–185|url=http://www.nyu.edu/projects/sciabarra/essays/rush.htm|accessdate=April 20, 2011}}</ref> რენდი თავისი ცხოვრების მანძილზე პოზიტიურად წარმოაჩენდა ბიზნესს და საპასუხოდ, ბიზნეს-სფეროს წარმომადგენლები აღტაცებული იყვნენ მისი ნამუშევრებით და ეწეოდნენ მისი იდეების პროპაგანდას.<ref>{{harvnb|Burns|2009|pp=168–171}}.</ref> [[ჯონ ელისონი]] ([[BB&T]]) და [[ედ სნაიდერი]] ([[Comcast Spectacor]]) აფინანსებდნენ რენდის იდეების პროპაგანდას,<ref>{{harvnb|Burns|2009|p=298}}; {{harvnb|Branden|1986|p=419}}.</ref> ხოლო [[მარკ ქუბანი]] („Dallas Mavericks“-ის მფლობელი) და [[ჯონ მექი]] („Whole Foods“-ის [[CEO]]) თვლიან, რომ რენდი მათი წარმატებისთვის უმნიშვნელოვანესი ფიგურაა.<ref name="NYTimes07">{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2007/09/15/business/15atlas.html|work=The New York Times|title=Ayn Rand's Literature of Capitalism|first=Harriet|last=Rubin|date=September 15, 2007|accessdate=April 15, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110512144741/http://www.nytimes.com/2007/09/15/business/15atlas.html|archivedate=May 12, 2011|deadurl=no}}</ref>
 
რენდს და მის ნამუშევრებს ახსენებდნენ სხვადასხვა მედია-საშუალებებში: სატელევიზიო შოუებში (მათ შორის ანიმაციურ სიტკომებში), კომედიებში, დრამებში და აგრეთვე კინოფილმებსა და ვიდეო-თამაშებში.<ref name="illustrated4-5">{{harvnb|Sciabarra|2004|pp=4–5}}</ref> as well as in movies and video games.<ref>{{harvnb|Burns|2009|p=282}}.</ref> რენდი, ან მასზე დაფუძნებული პერსონაჟი (როგორც პოზიტიურ, ისევე ნეგატიურ ჭრილში) ხშირად ფიგურირებს ცნობილი ამერიკელი ავტორების მხატვრულ ნაშრომებში.<ref>{{harvnb|Sciabarra|2004|p=3}}.</ref><ref>{{cite episodeweb|title=Book Bag: Marking the Ayn Rand Centennial|url=https://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=4475441|series=Day to Day|serieslink=Day to Day|networkpublisher=National Public Radio|airdatedate=February 2, 2005|credits=[[Alex Chadwick]] (host), Nick Gillespie (contributor)}}</ref> რენდის ცხოვრებაზე გადაღებულია ორი ფილმი. ერთ-ერთი მათგანი, [[1997]] წელს გამოშვებული დოკუმენტური ფილმი „აინ რენდი: ცხოვრების აზრი“ ნომინირებული იყო ამერიკის კინოაკადემიის ჯილდოზე საუკეთესო დოკუმენტური ფილმის ნომინაციაში.<ref>{{harvnb|Gladstein|1999|p=128}}.</ref> [[1999]] წელს გამოშვებულმა ფილმმა, „აინ რენდის ვნება“ (ამავე სახელის წიგნის ადაპტაცია) რამდენიმე ჯილდოც მოიპოვა.<ref name="Gladstein122">{{harvnb|Gladstein|2009|p=122}}.</ref> რენდი აგრეთვე გამოსახულია [[1999]] წლის აშშ-ის საფოსტო მარკაზე; მისი პორტრეტი შეასრულა [[ნიკ გაეტანო]]მ.<ref>{{harvnb|Wozniak|2001|p=380}}.</ref>
 
=== პოლიტიკური გავლენა ===
ხაზი 102:
ამავე დროს, რენდის წინააღმდეგ გამოდიოდნენ კონსერვატიული ჟურნალის, ''National Review''-ის რედაქტორები, უილიამ ბაკლი, უიტაკერ ჩემბერსი, გერი უილსი და სტენტონ ევანსი. 1950-იან და 1960-იან წლებში მათ გამოაქვეყნეს რენდის მიმართ კრიტიკულად განწყობილი სტატიები, თუმცა, მოგვიანებით მათ მოუწიათ გადაეხედათ დამოკიდებულება რენდისა და მისი იდეების მიმართ კონსერვატორებზე უკანასკნელის დიდი გავლენის გამო.<ref>{{harvnb|Burns|2004}}.</ref>
 
მიუხედავად იმისა, რომ რენდს ზოგიერთ საკითში კონსერვატორთათვის მიუღებელი პოზიცია ჰქონდა (მათ შორის [[აბორტი]] და მისი შეხედულებები რელიგიაზე),<ref>{{harvnb|Doherty|2009|pp=54}}.</ref><ref name="MJones">{{cite magazine|url=http://motherjones.com/media/2009/07/and-rand-played|title=And the Rand Played On|first=Amy|last=Benfer|magazine=[[Mother Jones (magazine)|Mother Jones]]|date=July–August 2009|accessdate=April 15, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110503215311/http://motherjones.com/media/2009/07/and-rand-played|archivedate=May 3, 2011|deadurl=no}}</ref><ref>{{harvnb|Burns|2009|p=279}}.</ref> პოლიტიკოსები, რომლებიც რენდის გავლენის ქვეშ მოექცნენ და მის ციტირებას ახდენენ ჩვეულებრივ კონსერვატორები არიან (ხშირად აშშ-ის რესპუბლიკური პარტიის წევრები). არაერთ რესპუბლიკელ კონგრესმენს (მათ შორის წარმომადგენელთა პალატის სპიკერს, [[პოლ რაიანი|პოლ რაიანს]] და სენატორ [[რენდ პოლი|რენდ პოლს]]) უღიარებია, რომ რენდმა მათ ცხოვრებაზე დიდი გავლენა მოახდინა.<ref>{{harvnb|Gladstein|2009|p=124}}; {{harvnb|Heller|2009|p=xi}}; {{harvnb|Doherty|2009|p=51}}; {{harvnb|Burns|2009|p=283}}.</ref>
 
2007-2008 წლების ფინანსურმა კრიზისმა კვლავ გააღვივა ინტერესი რენდის ნამუშევრების მიმართ, განსაკუთრებით პოპულარული გახდა „ატლანტმა მხრები გაშალა“, რომელშიც, ზოგიერთის აზრით, ნაწინასწარმეტყველები იყო კრიზისი.<ref>{{harvnb|Burns|2009|pp=283–284}}; {{harvnb|Doherty|2009|pp=51–52}}; {{harvnb|Gladstein|2009|p=125}}.</ref> სტატიებში ხშირად ადარებდნენ რეალურ მოვლენებს ნოველაში მომხდარ ამბებს.<ref>{{harvnb|Gladstein|2009|p=125}}; {{harvnb|Doherty|2009|pp=54}}.</ref> ამავე დროს, რენდი და „ატლანტმა მხრები გაშალას“ მთავარი გმირი, ჯონ გალტი ხშირად ჩნდებოდნენ „ჩაის მოძრაობის“ საპროტესტო აქციებზე.<ref>{{harvnb|Doherty|2009|pp=51–52}}.</ref> ამასთან ერთად, გაიზარდა რენდის მიმართ კრიტიკულად განწყობილი ადამიანების რაიოდენობა, განსაკუთრებით კი მემარცხენეების მხრიდან, რომლებიც მას ეგოიზმის და თავისუფალი ბაზრის მხარდაჭერას ედავებოდნენ და თვლიდნენ, რომ [[ალან გრინსპანი|ალან გრინსპანზე]] მას მიერ მოხდენილმა გავლენმა თავისი როლი ითამაშა კრიზისის დაწყებაში.<ref>{{harvnb|Burns|2009|p=283}}.</ref> ჟურნალი ''Mother Jones'' წერდა, რომ „რენდის გენია გამოიხატებოდა იმაში, რომ მას შეეძლო გადმოებრუნებინა ტრადიციული იერარქია და წარმოეჩინა მდიდრები, ნიჭიერები და ძალაუფლების მქონე ადამიანები როგორც დაჩაგრულები“.<ref name="MJones"/> ჟურნალმა აგრეთვე შეადარა რენდის იდეები მესამე რაიხის პროპაგანდის მინისტრის, [[იოზეფ პაულ გებელსი]]სას. ''The Nation''-ის რედაქტორმა, კორი რობინმა თავის სტატიაში აღნიშნა, რომ მისი აზრით, არსებობდა მსგავსებები „რენდიზმის მორალურ სინტექსსა“ და [[ფაშიზმი|ფაშიზმს]] შორის.<ref>{{cite magazine|first=Corey|last=Robin|title=Garbage and Gravitas|url=http://www.thenation.com/article/garbage-and-gravitas|magazine=[[The Nation]]|date=June 7, 2010|accessdate=April 15, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110514200011/http://www.thenation.com/article/garbage-and-gravitas|archivedate=May 14, 2011|deadurl=no}}</ref>
 
=== აკადემიკოსთა რეაქცია ===
აინ რენდის ცხოვრების პერიოდში, მისმა ნამუშევრებმა ცოტა ყურადღება მიიღო აკადემიური წრეებისგან. პირველი აკადემიური ნამუშევარი რენდის ფილოსოფიაზე გამოვიდა [[1971]] წელს.<ref name="reception"/> მისმა ავტორმა წიგნს უწოდა „მოღალატური წამოწყება“ რომელსაც შეუძლია მიიყვანოს „დანაშაულის გრძნობამდე“ რენდის სერიოზულად მიღებისთვის.<ref>{{harvnb|O'Neill|1977|p=3}}.</ref> რამდენიმე სტატია რენდის გარდაცვალებამდე ჯერ კიდევ [[1982]] წელს გამოიცა რამდენიკე აკადემიურ ჟურნალში, მათი უმრავლესობა „The Personalist“-ში.<ref name="Gladstein115">{{harvnb|Gladstein|1999|p=115}}.</ref> ერთ-ერთი ასეთი იყო ლიბერტარიანელი ფილოსოფისის, რობერტ ნოზიკის სტატია „რენდისეულ მოსაზრებაზე“, სადაც ნოზიკმა დაწერა, რომ რენდის მეტა-ეთიკური ნააზრევი უსაფუძვლო იყო და ვერ ახერხებდა პასუხი ეპოვნა [[დეივიდ ჰიუმი]]ს მიერ წარმოჩენილ „იუმის პრინციპისთვის“.<ref>{{cite journal|title=On the Randian Argument|last=Nozick|first=Robert|authorlink=Robert Nozick|journal=[[The Personalist]]|date=Spring 1971|volume=52|pages=282–304}}</ref> ნოზიკის საპასუხოდ, ზოგიერთი სხვა აკადემიკოსი ფილოსოფოსი წერდა, რომ ნოზიკი რენდის შემთხვევას არასწორად უდგებოდა.<ref name="Gladstein115"/> აკადემიკოსები კიდევ უფრო ნაკლებად განიხილადნენ რენდს, როგორც ლიტერატურულ ფიგურას. აკადემიკოსმა [[მიმი გლადშტეინი|მიმი გლადშტეინმა]] ვერ მოახერხა ეპოვნა სამეცნიერო სტატია რენდის ნოველებზე როდესაც მან [[1973]] წელს მისი კვლევა დაიწყო. 1970-იანი წლების განმავლობაში, გლადშტეინმა სამი სტატიის აღმოჩენა მოახერხა.<ref>{{harvnb|Gladstein|2003|pp=373–374, 379–381}}</ref>
 
რენდის გარდაცვალების შემდეგ, ინტერესი მისი ნამუშევრების მიმართ საგრძნობლად გაიზარდა.<ref>{{harvnb|Gladstein|2009|pp=114–122}}; {{harvnb|Salmieri|Gotthelf|2005|p=1995}}; {{cite magazine|last=McLemee|first=Scott|url=http://linguafranca.mirror.theinfo.org/9909/rand.html|title=The Heirs Of Ayn Rand: Has Objectivism Gone Subjective?|magazine=[[Lingua Franca (magazine)|Lingua Franca]]|date=September 1999|volume=9|issue=6|pages=45–55|accessdate=April 15, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110515004459/http://linguafranca.mirror.theinfo.org/9909/rand.html|archivedate=May 15, 2011|deadurl=no}}</ref> ისტორიკოსმა ჯენიფერ ბარნსმა აღმოაჩინა რენდის ნამუშევრების მიმართ ინტერესის სამი ანთება, მესამე ასეთი ანთება [[2000]] წლიდან დაიწყო.<ref>{{harvnb|Burns|2009|pp=295–296}}.</ref> მაგრამ, დღესდღეობით, ცოტა უნივერსიტეტს აქვს ჩართული რენდი ან ობიექტივიზმი ფილოსოფიური სპეციალობის პროგრამაში, ხოლო ლიტერატურული და ფილოსოფიური ფაკულტეტების დიდი ნაწილი მას მხოლოდ პოპ-კულტურის ფენომენად მიიჩნევს და არა სერიოზული შესწავლის ობიექტად.<ref>{{harvnb|Gladstein|2009|p=116}}.</ref>
 
გლადშტეინი, [[ჰარი ბინსუანგერი]], [[ალან გოთელფი]], [[ჯონ ჰოსპერსი]], [[ედვინ ლოქი]], [[უოლეს მეთსონი]], [[ლეონარდ პეიკოფი]], [[კრის მეტიუ სკიაბარა]] და [[ტარა სმითი]] ასწავლიდნენ რენდისეულ ფილოსოფიას აკადემიურ ინსტიტუტებში. სკიაბარა ამჟამად არის ჟურნალ „Ayn Rand Studies“-ის თანარედაქტორი.<ref>{{harvnb|Gladstein|2009|p=118}}.</ref> [[1987]] წელს, გოთელფმა, [[ჯორჯ უოლში|ჯორჯ უოლშმა]] და [[დეივიდ კელი]]მ დააფუძნეს „აინ რენდის საზოგადოება“, „ამერიკული ფილოსოფიურ ასოციაციასთან“ აფილირებული ჯგუფი.<ref>{{harvnb|Gotthelf|2000|pp=2, 25}}; {{cite journal|first=William|last=Thomas|title=Ayn Rand Through Two Lenses|journal=Navigator|date=April 2000|volume=3|issue=4|pages=15–19|url=http://www.atlassociety.org/on-ayn-rand-gotthelf}}</ref> [[2012]] წელს, [[პიტსბურგის უნივერსიტეტი|პიტსბურგის უნივერსიტეტმა]] წამოიწყო „აინ რენდის საზოგადოების ფილოსოფიური კვლევები“. სმითმა დაწერა რამდენიმე აკადემიური წიგნი და ნამუშევარი რენდის იდეებზე, მათ შორის „აინ რენდის ნორმატიული ეთიკა: ვირტუოზი ეგოისტი“.<ref>{{cite journal|last=Seddon|first=Fred|title=Ayn Rand Society Philosophical Studies|journal=Journal of Ayn Rand Studies|volume=14|issue=1|date=July 2014|pages=75–79}}</ref> რენდის იდეების სწავლის საგნად აქციეს კლემსონის და დიუკის უნივერსიტეტებში.<ref>{{cite news|url=http://www.rutlandherald.com/apps/pbcs.dll/article?AID=/20050515/NEWS/505150346/1014|title=Ayn Rand at 100: An 'ism' struts its stuff|first=Benjamin|last=Harvey|work=[[Rutland Herald]]|agency=Columbia News Service|date=May 15, 2005|accessdate=June 4, 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20071226153815/http://www.rutlandherald.com/apps/pbcs.dll/article?AID=%2F20050515%2FNEWS%2F505150346%2F1014|archive-date=December 26, 2007|dead-url=yes|df=mdy-all}}</ref> ამავე დროს, ამერიკული და ინგლისური ლიტერატურების მკვლევარები ძირითადად აიგნორებენ რენდის ნამუშევრებში, თუმცა კი ინტერესი მისდამი გაიზარდა 1990-იანი წლებიდან.<ref>{{harvnb|Gladstein|2003|p=375}}.</ref><ref>{{harvnb|Gladstein|2003|pp=384–391}}.</ref>
 
რენდის მკვლევარები [[დაგლას დენ ული]] და [[დაგლას რასმუსენი]] აღნიშნავენ მისი ნააზრევების ორიგინალურობას, მაგრამ მის სტილს „ჰიპერბოლიკურს და ემოოციურს“ უწოდებენ.<ref>{{harvnb|Den Uyl|Rasmussen|1978|p=203}}.</ref> ფილოსოფოსი [[ჯეკ უილერი]] ამბობს, რომ რენდის ეთიკა არის „ყველაზე დიდი მიღწევა“, „რომლის შესწავლაც საგრძნობლად უფრო ნაყოფიერია, ვიდრე იმ ეპოქის ნებისმიერი სხვა ნააზრევისა“.<ref>Wheeler, Jack. "Rand and Aristotle". In {{harvnb|Den Uyl|Rasmussen|1986|p=96}}.</ref> [[2001]] წელს ლიტერატურულ ენციკლოპედიაში გამოჩნდა სტატია რენდის შესახებ, სადაც [[ჯონ დეივიდ ლუისი|ჯონ დეივიდ ლუისმა]] განაცხადა, რომ „რენდმა დაწერა ინტელექტუალურად ყველაზე გამოწვევი მხატვრული ნაწარმოები მის თობაში“.<ref>{{cite web|last=Lewis|first=John David|authorlink=John David Lewis|url=http://www.litencyc.com/php/speople.php?rec=true&UID=3705|website=[[The Literary Encyclopedia (English)|The Literary Encyclopedia]]|title=Ayn Rand|accessdate=August 2, 2009|date=October 20, 2001}}</ref> [[1999]] წელს მიცემულ ინტერვიუში, სკიაბარამ განაცხადა: „ვიცი, რომ რენდს დასცინიან“ და გააკეთა პროგნოზი, რომ აკადემიურ წრეებში ინტერესი მისი ნამუშევრების მიმართ გაიზრდებოდა.<ref>{{cite journal|last=Sharlet|first=Jeff|authorlink=Jeff Sharlet (writer)|journal=[[The Chronicle of Higher Education]]|url=http://chronicle.com/article/Ayn-Rand-Has-Finally-Caught/20237/|title=Ayn Rand Has Finally Caught the Attention of Scholars|date=April 9, 1999|volume=45|issue=31|pages=A17–A18|accessdate=April 15, 2011}}</ref>
 
ლიბერტარიანელი ფილოსოფოსი [[მაიკლ ჰუმერი]] თვლის, რომ ცოტა ადამიანი თუ თვლის რენდის იდეებს დამარწმუნებლად, განსაკუთრებით ეს მის [[ეთიკა]]ს ეხება.<ref name="whyrand">{{cite web|first=Michael|last=Huemer|url=http://www.cato-unbound.org/2010/01/22/michael-huemer/why-ayn-rand-some-alternate-answers|title=Why Ayn Rand? Some Alternate Answers|website=[[Cato Unbound]]|date=January 22, 2010|accessdate=August 18, 2012}}</ref> ჰუმერის აზრით, რენდის იდეების ინტერპრეტაცია საკმაოდ რთული ამოცანაა და შეიძლება ლოგიკურ კავშირსაც იყოს მოკლებული. ჰუმერი თვლის, რომ ყურადღებას, რომელსაც რენდი იღებს, განაპირობებს, რომ ის იყო „ბრწყინვალე მწერალი“, განსაკუთრებით კი ნოველისტი.<ref>{{cite journal|first=Michael|last=Humer|title=Is Benevolent Egoism Coherent?|journal=[[The Journal of Ayn Rand Studies]]|volume=3|issue=2|date=Spring 2002|pages=259–288|url=http://aynrandstudies.com/jars/archives/jars3-2/jars3_2mhuemer.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110915095043/http://www.aynrandstudies.com/jars/archives/jars3-2/jars3_2mhuemer.pdf|archivedate=September 15, 2011}}</ref> აღსანიშნავია, რომ რენდის ნაშრომმა, „ატლანტმა მხრები გაშალა“-მ გაყიდვებით გადაასწრო თავად რენდის ნებისმიერ ნამუშევარს, ისევე როგორც [[კლასიკური ლიბერალიზმი]]ს მიმდევარ სხვა ფილოსოფოსებს, როგორებიც არიან [[ლუდვიდ ფონ მიზესი]], [[ფრიდრიხ ჰაიეკი]] და [[ფრედერიკ ბასტიატი]].<ref name="whyrand"/>
 
პოლიტიკის მეცნიერი [[ჩარლზ მიურეი]] დადებითად აფასებს რენდის ლიტერატურულ მიღწევას, მაგრამ აკრიტიკებს მის ნათქვამს, რომ ერთადერთი ფილოსოფოსი, ვინც მასზე გავლენა მოახდინა, [[არისტოტელე]] იყო. მიურეის აზრით, რენდის ფილოსოფიაში ადგილი აქვთ ნიცშესა და [[ჯონ ლოკი]]ს იდეებსაც.<ref>{{cite web|url=http://www.claremont.org/publications/crb/id.1708/article_detail.asp|publisher=The Claremont Institute|title=Who is Ayn Rand?|first=Charles|last=Murray|year=2010|accessdate=December 7, 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100604055034/http://www.claremont.org/publications/crb/id.1708/article_detail.asp|archivedate=June 4, 2010|deadurl=yes|df=mdy-all}}</ref> მართალია, თავად რენდი ამტკიცებდა, რომ ობიექტივიზმი იყო ინტეგრირებული ფილოსოფიური სისტემა, ფილოსოფოსი [[რობერტ ბასი]] თვლის, რომ მისი ცენტრალური იდეები [[ეთიკა]]ში წინააღმდეგობაში მოდის მის ცენტრალურ პოლიტიურ იდეებთან.<ref>{{cite journal|first=Robert H.|last=Bass|title=Egoism versus Rights|journal=[[The Journal of Ayn Rand Studies]]|volume=7|issue=2|date=Spring 2006|pages=329–349|url=http://aynrandstudies.com/jars/archives/jars7-2/jars7_2rbass1.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121105111109/http://www.aynrandstudies.com/jars/archives/jars7-2/jars7_2rbass1.pdf|archivedate=November 5, 2012}}</ref>
 
=== ობიექტივისტური მოძრაობა ===
ხაზი 144:
== ლიტერატურა ==
{{refbegin|40em}}
* {{cite web|ref=harv|url=http://plato.stanford.edu/entries/ayn-rand/|title=Ayn Rand|last1=Badhwar|first1=Neera|last2=Long|first2=Roderick T.|authorlink2=Roderick Long|editor-first=Edward N.|editor-last=Zalta|editor-link=Edward N. Zalta|date=June 8, 2010|website=[[Stanford Encyclopedia of Philosophy]]|accessdate=June 16, 2010}}
* {{cite book|ref=harv|title=Ayn Rand|series=Twayne's United States Authors Series|last=Baker|first=James T.|location=Boston, Massachusetts|publisher=Twayne Publishers|year=1987|oclc=14933003|isbn=978-0-8057-7497-9}}
* {{cite book|ref=harv|title=On Classical Liberalism and Libertarianism|last=Barry|first=Norman P.|authorlink=Norman P. Barry|location=New York|publisher=[[St. Martin's Press]]|year=1987|isbn=978-0-312-00243-5|oclc=14134854}}
* {{cite book|ref=harv|title=The Passion of Ayn Rand|last=Branden|first=Barbara|authorlink=Barbara Branden|location=Garden City, New York|publisher=Doubleday & Company|year=1986|isbn=978-0-385-19171-5|oclc=12614728|title-link=The Passion of Ayn Rand}}
* {{cite book|ref=harv|title=Ayn Rand|last=Britting|first=Jeff|authorlink=Jeff Britting|location=New York|publisher=Overlook Duckworth|year=2004|isbn=978-1-58567-406-0|oclc=56413971|series=Overlook Illustrated Lives series}}
* {{cite journal|ref=harv|last=Burns|first=Jennifer|date=November 2004|title=Godless Capitalism: Ayn Rand and the Conservative Movement|journal=Modern Intellectual History|volume=1|issue=3|pages=359–385|doi=10.1017/S1479244304000216}}
* {{cite book|ref=harv|title=Goddess of the Market: Ayn Rand and the American Right|last=Burns|first=Jennifer|location=New York|publisher=Oxford University Press|year=2009|isbn=978-0-19-532487-7|oclc=313665028|title-link=Goddess of the Market: Ayn Rand and the American Right}}
* {{cite news|ref=harv|last=Cohen|first=David|url=https://www.theguardian.com/education/2001/dec/07/internationaleducationnews.highereducation|title=A Growing Concern|work=[[The Guardian]]|date=December 7, 2001|location=London|accessdate=April 15, 2011}}
* {{cite journal|ref=harv|title=Nozick On the Randian Argument|last1=Den Uyl|first1=Douglas|last2=Rasmussen|first2=Douglas|journal=[[The Personalist]]|date=April 1978|volume=59|pages=184–205|lastauthoramp=y}}
* {{cite book|ref=harv|title=The Philosophic Thought of Ayn Rand|editor1-last=Den Uyl|editor1-first=Douglas|editor1-link=Douglas Den Uyl|editor2-last=Rasmussen|editor2-first=Douglas|editor2-link=Douglas B. Rasmussen|location=Chicago|publisher=University of Illinois Press|year=1986|origyear=1984|isbn=978-0-252-01407-9|edition=paperback|lastauthoramp=y|oclc=15669115}}
* {{cite book|ref=harv|title=Radicals for Capitalism: A Freewheeling History of the Modern American Libertarian Movement|last=Doherty|first=Brian|authorlink=Brian Doherty (journalist)|location=New York|publisher=Public Affairs|year=2007|isbn=978-1-58648-350-0|oclc=76141517|title-link=Radicals for Capitalism: A Freewheeling History of the Modern American Libertarian Movement}}
* {{cite magazine|ref=harv|first=Brian|last=Doherty|title=She's Back!|url=http://reason.com/archives/2009/11/09/ayn-rand-is-back/singlepage|magazine=[[''Reason (magazine)|Reason]]''|date=December 2009|volume=41|issue=7|pages=51–58|accessdate=April 15, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110511102914/http://reason.com/archives/2009/11/09/ayn-rand-is-back/singlepage|archivedate=May 11, 2011|deadurl=no}}
* {{cite book|ref=harv|title=The New Ayn Rand Companion|last=Gladstein|first=Mimi Reisel|authorlink=Mimi Reisel Gladstein|location=Westport, Connecticut|publisher=Greenwood Press|year=1999|isbn=978-0-313-30321-0|oclc=40359365}}
* {{cite book|ref=harv|title=Atlas Shrugged: Manifesto of the Mind|last=Gladstein|first=Mimi Reisel|location=New York|publisher=Twayne Publishers|year=2000|isbn=978-0-8057-1638-2|oclc=43569158|series=Twayne's Masterwork Studies series}}
* {{cite journal|ref=harv|title=Ayn Rand Literary Criticism|last=Gladstein|first=Mimi Reisel|journal=[[The Journal of Ayn Rand Studies]]|volume=4|issue=2|date=Spring 2003|pages=373–394|url=http://www.aynrandstudies.com/jars/archives/jars4-2/jars4_2mgladstein.pdf|accessdate=April 20, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110514042510/http://www.aynrandstudies.com/jars/archives/jars4-2/jars4_2mgladstein.pdf|archivedate=May 14, 2011|deadurl=yes|jstor=41560226}}
* {{cite book|ref=harv|title=Ayn Rand|last=Gladstein|first=Mimi Reisel|location=New York|publisher=Continuum|year=2009|isbn=978-0-8264-4513-1|oclc=319595162|series=Major Conservative and Libertarian Thinkers series}}
* {{cite book|ref=harv|title=Feminist Interpretations of Ayn Rand|editor1-last=Gladstein|editor1-first=Mimi Reisel|editor2-last=Sciabarra|editor2-first=Chris Matthew|editor1-link=Mimi Reisel Gladstein|editor2-link=Chris Matthew Sciabarra|location=University Park, Pennsylvania|publisher=Pennsylvania State University Press|year=1999|isbn=978-0-271-01830-0|oclc=38885754|series=Re-reading the Canon series|lastauthoramp=y}}
* {{cite book|ref=harv|title=On Ayn Rand|last=Gotthelf|first=Allan|authorlink=Allan Gotthelf|location=Belmont, California|publisher=Wadsworth Publishing|year=2000|isbn=978-0-534-57625-7|oclc=43668181|series=Wadsworth Philosophers Series|title-link=On Ayn Rand}}
* {{cite book |ref=harv |title=A Companion to Ayn Rand |editor1-last=Gotthelf |editor1-first=Allan |editor2-last=Salmieri |editor2-first=Gregory |location=Chichester, United Kingdom |publisher=Wiley Blackwell |year=2016 |isbn=978-1-4051-8684-1 |oclc=932124553 |series=Blackwell Companions to Philosophy |lastauthoramp=y}}
* {{cite book|ref=harv|title=Ayn Rand and the World She Made|last=Heller|first=Anne C.|location=New York|publisher=Doubleday|year=2009|isbn=978-0-385-51399-9|oclc=229027437|title-link=Ayn Rand and the World She Made}}
* {{cite news|ref=harv|first=Michiko|last=Kakutani|title=Review: Ayn Rand's 'Ideal' Presents a Protagonist Familiar in Her Superiority|url=https://www.nytimes.com/2015/08/11/books/review-ayn-rands-ideal-presents-a-protagonist-familiar-in-her-superiority.html|accessdate=August 11, 2015|work=The New York Times|date=August 10, 2015}}
* {{cite encyclopedia|ref=harv|last=Kukathas|first=Chandran|authorlink=Chandran Kukathas|year=1998|title=Rand, Ayn (1905–82)|editor-last=Craig|editor-first=Edward|encyclopedia=[[Routledge Encyclopedia of Philosophy]]|location=New York|publisher=Routledge|volume=8|pages=55–56|isbn=978-0-415-07310-3|oclc=318280731}}
* {{cite news|ref=harv|last=Marcus|first=Jon|url=http://www.timeshighereducation.co.uk/407357.article|title=Ayn Rand Revival Gathers Pace in US Universities, Despite Detractors|work=Times Higher Education|date=July 16, 2009|accessdate=April 4, 2014}}
* {{cite book|ref=harv|title=Essays on Ayn Rand's We the Living|editor-last=Mayhew|editor-first=Robert|location=Lanham, Maryland|publisher=Lexington Books|year=2004|isbn=978-0-7391-0697-6|oclc=52979186}}
ხაზი 172:
* {{cite book|ref=harv|title=Essays on Ayn Rand's The Fountainhead|editor-last=Mayhew|editor-first=Robert|location=Lanham, Maryland|publisher=Lexington Books|year=2006|isbn=978-0-7391-1578-7|oclc=70707828}}
* {{cite book|ref=harv|title=Essays on Ayn Rand's Atlas Shrugged|editor-last=Mayhew|editor-first=Robert|location=Lanham, Maryland|publisher=Lexington Books|year=2009|isbn=978-0-7391-2780-3|oclc=315237945}}
* {{cite book|ref=harv|title=100 Voices: An Oral History of Ayn Rand|last=McConnell|first=Scott|location=New York|publisher=[[New American Library]]|year=2010|isbn=978-0-451-23130-7|oclc=555642813}}
* {{cite book|ref=harv|title=The Ideas of Ayn Rand|last=Merrill|first=Ronald E.|location=La Salle, Illinois|publisher=Open Court Publishing|year=1991|isbn=978-0-8126-9157-3|oclc=23254190}}
* {{cite book|ref=harv|title=With Charity Toward None: An Analysis of Ayn Rand's Philosophy|last=O'Neill|first=William F.|location=New York|publisher=Littlefield, Adams & Company|year=1977|origyear=1971|isbn=978-0-8226-0179-1|oclc=133489}}
* {{cite book|ref=harv|title=Ayn Rand: A Sense of Life (The Companion Book)|last=Paxton|first=Michael|authorlink=Michael Paxton|location=Layton, Utah|publisher=Gibbs Smith|year=1998|isbn=978-0-87905-845-6|oclc=38048196|title-link=Ayn Rand: A Sense of Life}}
* {{cite book|ref=harv|title=Objectivism: The Philosophy of Ayn Rand|last=Peikoff|first=Leonard|authorlink=Leonard Peikoff|location=New York|publisher=[[E. P. Dutton]]|year=1991|isbn=978-0-452-01101-4|oclc=28423965|title-link=Objectivism: The Philosophy of Ayn Rand}}
* {{cite book|ref=harv|title=Objectively Speaking: Ayn Rand Interviewed|editor1-last=Podritske|editor1-first=Marlene|editor2-last=Schwartz|editor2-first=Peter|editor2-link=Peter Schwartz (writer)|location=Lanham, Maryland|publisher=Lexington Books|year=2009|isbn=978-0-7391-3195-4|oclc=267048088|lastauthoramp=y}}
* {{cite magazine|ref=harv|last=Powell|first=Jim|authorlink=Jim Powell (historian)|title=Rose Wilder Lane, Isabel Paterson, and Ayn Rand: Three Women Who Inspired the Modern Libertarian Movement|url=https://fee.org/media/16426/1996-05.pdf|magazine=[[The Freeman: Ideas on Liberty]]|date=May 1996|volume=46|issue=5|accessdate=October 16, 2017}}
* {{cite book|ref=harv|last=Rand|first=Ayn|title=The Virtue of Selfishness|isbn=978-0-451-16393-6|oclc=28103453|year=1964|publisher=Penguin|location=New York|title-link=The Virtue of Selfishness}}
* {{cite magazine|ref=harv|last=Rand|first=Ayn|title=Brief Summary|magazine=[[The Objectivist]]|date=September 1971|volume=10|issue=9|pages=1–4}}
* {{cite book|ref=harv|last=Rand|first=Ayn|title=Philosophy: Who Needs It|editor-last=Peikoff|editor-first=Leonard|year=1982|location=New York|publisher=Signet|edition=paperback|isbn=978-0-451-13249-9|title-link=Philosophy: Who Needs It}}
* {{cite book|ref=harv|title=The Voice of Reason|first=Ayn|last=Rand|editor-first=Leonard|editor-last=Peikoff|location=New York|publisher=New American Library|year=1989|isbn=978-0-453-00634-7|oclc=18048955|title-link=The Voice of Reason (book)}}
ხაზი 189:
* {{cite book|ref=harv|last=Rand|first=Ayn|editor-last=Mayhew|editor-first=Robert|year=2005|title=Ayn Rand Answers, the Best of Her Q&A|isbn=978-0-451-21665-6|oclc=59148253|publisher=New American Library|location=New York}}
* {{cite book|ref=harv|editor-first=John R.|editor-last=Shook|first1=Gregory|last1=Salmieri|first2=Allan|last2=Gotthelf|author2-link=Allan Gotthelf|chapter=Rand, Ayn (1905–82)|title=The Dictionary of Modern American Philosophers|publisher=Thoemmes Continuum|location=London|year=2005|isbn=978-1-84371-037-0|oclc=53388453|lastauthoramp=y|volume=4|pages=1995–1999}}
* {{cite book|ref=harv|title=Ayn Rand: The Russian Radical|last=Sciabarra|first=Chris Matthew|authorlink=Chris Matthew Sciabarra|location=University Park, Pennsylvania|publisher=Pennsylvania State University Press|year=1995|isbn=978-0-271-01440-1|oclc=31133644|title-link=Ayn Rand: The Russian Radical}}
* {{cite journal|ref=harv|title=A Renaissance in Rand Scholarship|last=Sciabarra|first=Chris Matthew|journal=Reason Papers|volume=23|date=Fall 1998|pages=132–159|url=http://www.reasonpapers.com/pdf/23/rp_23_16.pdf|accessdate=April 15, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110513120014/http://www.reasonpapers.com/pdf/23/rp_23_16.pdf|archivedate=May 13, 2011|deadurl=no}}
* {{cite journal|ref=harv|last=Sciabarra|first=Chris Matthew|url=http://www.aynrandstudies.com/jars/archives/jars1-1/jars1_1csciabarra.pdf|title=The Rand Transcript|journal=[[The Journal of Ayn Rand Studies]]|volume=1|issue=1|date=Fall 1999|pages=1–26|accessdate=April 15, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110514042557/http://www.aynrandstudies.com/jars/archives/jars1-1/jars1_1csciabarra.pdf|archivedate=May 14, 2011|deadurl=yes|jstor=41560109}}
* {{cite journal|ref=harv|last=Sciabarra|first=Chris Matthew|title=The Illustrated Rand|journal=[[The Journal of Ayn Rand Studies]]|volume=6|issue=1|date=Fall 2004|url=http://www.nyu.edu/projects/sciabarra/essays/illustratedrand.pdf|pages=1–20|accessdate=April 15, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121012191607/http://www.nyu.edu/projects/sciabarra/essays/illustratedrand.pdf|archivedate=October 12, 2012|deadurl=no|jstor=41560268}}
* {{cite book|ref=harv|last=Seddon|first=Fred|title=Ayn Rand, Objectivists, and the History of Philosophy|publisher=University Press of America|location=Lanham, Maryland|year=2003|pages=63–81|isbn=978-0-7618-2308-7|oclc=51969016}}
* {{cite journal|ref=harv|last=Walsh|first=George V.|title=Ayn Rand and the Metaphysics of Kant|journal=[[The Journal of Ayn Rand Studies]]|date=Fall 2000|volume=2|issue=1|pages=69–103|url=http://www.aynrandstudies.com/jars/archives/jars2-1/jars2_1gwalsh.pdf|accessdate=April 15, 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110514042532/http://www.aynrandstudies.com/jars/archives/jars2-1/jars2_1gwalsh.pdf|archivedate=May 14, 2011|deadurl=yes|jstor=41560132}}
* {{cite book|ref=harv|title=Ayn Rand Nation: The Hidden Struggle for America's Soul|last=Weiss|first=Gary|authorlink=Gary Weiss|location=New York|publisher=[[St. Martin's Press]]|year=2012|isbn=978-0-312-59073-4|oclc=740628885}}
* {{cite book|ref=harv|title=Krause-Minkus Standard Catalog of U.S. Stamps|editor-first=Maurice D.|editor-last=Wozniak|publisher=[[Krause Publications]]|year=2001|edition=5th|isbn=978-0-87349-321-5|oclc=48663542}}
* {{cite book|ref=harv|title=Ayn Rand's Atlas Shrugged: A Philosophical and Literary Companion|editor-last=Younkins|editor-first=Edward W.|location=Burlington, Vermont|publisher=Ashgate Publishing|year=2007|isbn=978-0-7546-5533-6|oclc=69792104}}
* {{cite web|ref=harv|url=https://www.politico.com/magazine/story/2016/12/russian-novel-chernyshevsky-financial-crisis-revolution-214516|title=The Most Politically Dangerous Book You’ve Never Heard Of|last1=Weiner|first1=Adam|date=December 11, 2016|website=[[Politico]]}}
*{{cite book|ref=harv|last1=Sciabarra|first1=Chris Matthew|title=Ayn Rand: The Russian Radical|url=https://books.google.com/books?id=31xclri1vZkC&pg=PA28|date=1 November 2010|publisher=Penn State Press|isbn=0-271-04236-2|pages=28}}
*{{cite book|ref=harv|last1=Walicki|first1=Andrzej|last2=Andrews-Rusiecka|first2=Hilda|title=A History of Russian Thought: From the Enlightenment to Marxism|url=https://books.google.com/books?id=Ev4ad5wKI9oC&pg=PA196|year=1979|publisher=Stanford University Press|isbn=978-0-8047-1132-6|pages=196}}
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/აინ_რენდი“-დან