საქართველოს სამხედრო გზა: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 16:
არაგვისა და თერგის ხეობებზე უძველესი დროიდან გადიოდა ჩრდილოეთ კავკასიის ქვეყნებისა და ახლო აღმოსავლეთთან დამაკავშირებელი გზა, რასაც ხშირად დარიალის გზასაც უწოდებდნენ.
ჩრდილოეთ და სამხრეთ კავკასიაში მცხოვრებ ტომებს შორის უკვე ენეოლით-ადრინდელი ბრინჯაოს ხანიდან არსებობდა მჭიდრო კულტურული ურთიერთობა. ამ ურთიერთობების ერთ-ერთ არხს თერგისა და არაგვის ხეობები წარმოადგენდა. ძვ. წ. VI საუკუნეში სკვითური ტომები ამიერკავკასიასა და მცირე აზიაში, კოლხიდა-მეოტიის, მამისონის და დერბენდის გზებთან ერთად, დარიალისა და არაგვის ხეობების გავლითაც აღწევდნენ. ბერძენი გეოგრაფი [[სტრაბონი]]ს (ძვ. წ. I საუკუნე — ახ. წ. I საუკუნე) წერდა: „ჩრდილოეთით მცხოვრები მომთაბარეებიდან სამი დღის ძნელი ამოსასვლელია, ხოლო ამის შემდეგ არის საცალფეხო გზა, მდინარე არაგოსის ვიწრო ხეობაში, დაახლოებით ოთხი დღის სავალი, ხოლო დღის ბოლო ძნელად ასაღები კედლით არის გამაგრებული“.
როცა რომაელები პირველად (ძვ. წ. I საუკუნე) მოვიდნენ საქართველოში, დარიალს იბერიის სამეფო ფლობდა. ქართველებს ეს ხეობა კედლით ჰქონდათ გამაგრებული.
ძვ. წ. VI საუკუნეში დარიალისა და არაგვის ხეობებზე გავლით ხდებოდა [[სკვითები|სკვითური ტომების]] მიგრაცია ამიერკავკასიაში. [[სტრაბონი]]ს (ძვ. წ. I საუკუნე — ახ. წ. I საუკუნე) მიხედვით, აქ გადიოდა ძალზე ვიწრო და ძნელი გზა, რომელიც მიუდგომელი კედლით თავდებოდა. გზისა და დარიალის კარის კონტროლი ძველთაგანვე დაინტერესებულნი იყვნენ [[წინა აზია|წინა აზიის]] დიდი სახელმწიფოები. XII საუკუნის I ნახევარში ამ გზით [[ყივჩაყთა გადმოსახლება საქართველოში|გადმოასახლა]] [[დავით აღმაშენებელი|დავით IV აღმაშენებელმა]] [[ყივჩაყები|ყივჩაყთა]] 45 ათასი ოჯახი საქართველოში. [[თემურლენგის ლაშქრობები საქართველოში|თემურლენგის ლაშქრობების]] (XIV—XV საუკუნეების მიჯნა) შემდეგ გზის მნიშვნელობა დაეცა და იგი ნაგზაურად იქცა.▼
გზისა და დარიალის კარის კონტროლი ძველთაგანვე დაინტერესებულნი იყვნენ [[წინა აზია|წინა აზიის]] დიდი სახელმწიფოები.
სამხრეთ კავკასიაში არაბთა ბატონობის დამყარების შემდეგ (VII საუკუნე)დარიალის კარს ურთიერთს ეცილებოდნენ არაბები და ხაზარები. ალან-ხაზართა შემოსევების აღკვეთის მიზნით, არაბებმა გაამაგრეს დარიალის ხეობა, რომელსაც ქართველი მთიელების — წანარების წინააღმდეგობის დაძლევის გზით მიაღწიეს.
▲
[[XVI საუკუნე|XVI საუკუნის]] [[რუსეთი]]ს გეოგრაფიულ აღწერაში, ცნობილი როგორც «Большой Чертежъ», წერია შემდეგი: „მდინარე მტკვრის მარცხენა მხარიდან გამოედინება მდინარე თერგი, რომელიც მიედინება მთებში, საიდანაც ჩაედინება ხვალიმის (კასპიის?) ზღვაში“<ref>изъ реки Кура, съ левыя страны, вытекла река Терекъ, и потекла въ горы, а из гор впала въ Хвалимское море.</ref>. აღნიშნული ჩანაწერი იმის დასტურია რომ რუკის შედგენის მომენტში რუსეთის იმპერიაში ბუნდოვანი წარმოდგენა ჰქონდათ არაგვი-თერგზე გამავალ გზაზე და შესაბამისად შეიძლება იმის ვარაუდიც, რომ ადრეულ პერიოდში აღნიშნული გზა არ გამოიყენებოდა აქტიური მიმოსვლისათვის. XVI საუკუნიდან მოყოლებული რუსეთის ელჩობა მოგზაურობისათვის ყოველთვის მიიჩნევდა როგორც მოუხერხებელსა და სახიფათოს. [[1590]] წელს [[კახეთი]]დან დაბრუნებული რუსეთის ელჩი კნიაზ ზვენიგოროდსკი აღნიშნავდა რომ დარიალით გადმოსასვლელად მას დასჭირდა დიდთოვლიანი გზის გაკაფვა და [[თერგი|თერგზე]] გადასასვლელი ხიდების მოსაწყობად ასამდე ადამინის დაქირავება. ამას თან ერთვოდა ადგილობრივთაგან მათზე თავდასხმა და ძარცვა. ანალოგიური ვითარება დახვდა რუსეთის ელჩს [[მიხაილ ტატიშჩევი|მიხაილ ტატიშჩევს]], რომელმაც [[1604]] წელს ასევე იმგზავრა აღნიშნულ გზაზე.
| |||