ნეიტრონული ვარსკვლავი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ცნობილი ნეიტრონული ვარსკვლავების დაახლოვებით 5% ბინარულ სისტემას წარმოადგენს. ბინარული სისტემის ჩამოყალიბება და განვითარება შესაძლოა რთული პროცესი იყოს.<ref>Tauris & van den Heuvel; (2006); in ''Compact Stellar X-ray Sources'', Eds. Lewin and van der Klis, Cambridge University Press http://adsabs.harvard.edu/abs/2006csxs.book..623T</ref> ნეიტრონულ ვარსკვლავებს კომპანიონობას უმეტესად [[მთავარი მიმდევრობა|მთავარი მიმდევრობის ვარსკვლავები]], [[წითელი გიგანტი|წითელი გიგანტები]], [[თეთრი ჯუჯა]] ან სხვა ნეიტრონული ვარსკვლავები უწევენ. ბინარული სისტემის ევოლუციის თანამედროვე თეორიების მიხედით, ობიექტის კომპანიონს შესაძლოა შავი ხვრელიც წარმოადგენდეს. გრავიტაციული ტალღების გამოვლენის ძირითადი წყარო შესაძლოა ორი ნეიტრონული ვარსკვლავის ან შავი ხვრელის და ნეიტრონული ვარსკვლავის შერწყმის შედეგი იყოს.

ბინარული სისტემა ხშირად რენტგენული გამოსხივების წყაროა, რასაც ნეიტრონული ვარსკვლავის ზედაპირზე აკრეცირებული მეზობელი ვარსკვლავის გარე ფენების ცხელი გაზი და ნივთიერება წარმოადგენს. მძლავრი გრავიტაციით მიტაცებული გაზით ობიექტის მასა შესაძლოა იმდენად გაიზარდოს, რომ კოლაფსირდეს და შავ ხვრელად გადაიქცეს.<ref>''Compact Stellar X-ray Sources'' (2006), Eds. Lewin and van der Klis, Cambridge University Press</ref>

ორი ნეიტრონული ვარსკვლავის ერთმანეთის გარშემო მოძრაობისას, შეინიშნება გრავიტაციული ტალღების წარმოქმნა.<ref>{{cite journal |last1=Taylor |first1=J. H. |last2=Weisberg |first2=J. M. |title=A new test of general relativity – Gravitational radiation and the binary pulsar PSR 1913+16 |journal=The Astrophysical Journal |date=15 February 1982 |volume=253 |page=908 |doi=10.1086/159690 |bibcode=1982ApJ...253..908T }}</ref> დროთა განმავლობაში ობიექტები ერთმანეთს ერწყმიან და ერთიანდებიან, რაც მოკლე გამა-გამოსხივების წყაროსთვის მოწინავე მოდელს წარმოადგენს. ამ მოდელისთვის უტყუარი მტკიცებულება კილონოვაზე დაკვირვებამ და შესწავლამ უზრუნველყო, რომელიც მოკლე გამა-გამოსხივება GRB 130603B-სთან იყო დაკავშირებული.<ref>{{cite journal |last1=Taylor |first1=J. H. |last2=Weisberg |first2=J. M. |title=A new test of general relativity – Gravitational radiation and the binary pulsar PSR 1913+16 |journal=The Astrophysical Journal |date=15 February 1982 |volume=253 |page=908 |doi=10.1086/159690 |bibcode=1982ApJ...253..908T }}</ref> საბოლოოდ კი ეს დამტკიცდა გრავიტაციული ტალღა GW170817-ითა და GRB 170817A-ით, რაც გრავიტაციული ტალღების ლაზერო-ინტერფერომეტრული ობსერვატორიის (LIGO), ევროპის გრავიტაციული ობსერვატორიის (Virgo) და კიდევ 70 სხვადასხვა ობსერვატორიის მიერ ამ მოვლენის ელექტრომაგნიტურ სპექტრზე დაკვირვებით დამტკიცდა.<ref name="SM-20171016">{{cite news |last=Cho |first=Adrian |title=Merging neutron stars generate gravitational waves and a celestial light show |url=http://www.sciencemag.org/news/2017/10/merging-neutron-stars-generate-gravitational-waves-and-celestial-light-show |date=16 October 2017 |work=[[Science (magazine)|Science]] |accessdate=16 October 2017 }}</ref><ref name="NYT-20171016">{{cite news |last=Overbye |first=Dennis |authorlink=Dennis Overbye |title=LIGO Detects Fierce Collision of Neutron Stars for the First Time |url=https://www.nytimes.com/2017/10/16/science/ligo-neutron-stars-collision.html |date=16 October 2017 |work=[[The New York Times]] |accessdate=16 October 2017 }}</ref><ref name="NAT-20170825">{{cite news |last=Casttelvecchi |first=Davide |title=Rumours swell over new kind of gravitational-wave sighting |url=https://www.nature.com/news/rumours-swell-over-new-kind-of-gravitational-wave-sighting-1.22482 |date=25 August 2017 |publisher=[[Nature (journal)|Nature News]] |doi=10.1038/nature.2017.22482 |accessdate=27 August 2017 }}</ref><ref name="PhysRev">{{cite journal|last1=Abbott|first1=B. P.|collaboration=[[LIGO Scientific Collaboration]] & [[Virgo interferometer|Virgo Collaboration]]|title=GW170817: Observation of Gravitational Waves from a Binary Neutron Star Inspiral|journal=Physical Review Letters|date=16 October 2017|volume=119|issue=16|pages=161101|doi=10.1103/PhysRevLett.119.161101|pmid=29099225|arxiv=1710.05832|bibcode=2017PhRvL.119p1101A}}</ref> სარწმუნოა, რომ კილონოვას სინათლე ნეიტრონული ვარსკვლავების შეჯახების შედეგად გამოყოფილი მატერიის რადიოაქტიური დაშლით არის გამოწვეული. სუპერნოვას ნუკლეოსინთეზის თეორიისგან განსხვავებით, შესაძლოა, ეს მატერია რკინის შემდეგ სხვადასხვა ქიმიური ელემენტის წარმოქმნაზე იყოს პასუხისმგებელი.<ref>{{cite web |url=http://www.cnn.com/2013/07/20/opinion/urry-gold-stars/index.html