რონალდ რეიგანი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 1:
{{მუშავდება|1=[[სპეციალური:Contributions/UndDerDie|UndDerDie]]|2=2018 წლის 3 ოქტომბერი}}
{{ინფოდაფა ლიდერი
| სახელი = რონალდ რეიგანი<br />Ronald Reagan
Line 52 ⟶ 53:
| პრემიერ-მინისტრი5=
}}
რეიგანი გაიზარდა ჩრდილოეთი [[ილინოისი]]ს პატარა ქალაქის ღარიბ ოჯახში. სკოლაში სწავლის შემდეგ მან ეურეკას სკოლაში, სოციოლოგიის ფაკულტეტზე. [[1932]] წლიდან იგი რამდენიმე რადიოსადგურზე სპორტულ კომენტატორად მუშაობდა. [[1937]] წელს რეიგანი კალიფორნიის შტატში გადავიდა და სამსახიობო კარიერა დაიწყო, რომლის განმავლობაშიც იგი ორჯერ აირჩიეს კინომსახიობთა გილდიის, მსახიობების პროფკავშირის ლიდერად, სადაც იგი კომუნისტური გავლენის მოსპობას ცდილობდა. 1950-იან წლებში, რეიგანმა სატელევიზიო კარიერა დაიწყო და გარდა ამისა, [[General Electric]]-ის ქარხნებში მუშებისთვის სამოტივაციო სიტყვით გამოდიოდა. [[1950]]-იანი წლებიდან, რეიგანის პოლიტიკურმა შეხედულებებმა მარვჯვნივ დაიწყო გადაწევა. [[1962]] წელს, მან [[დემოკრატიული პარტია (აშშ)|დემოკრატების]] რიგები დატოვა და [[რესპუბლიკური პარტია (აშშ)|რესპუბლიკელთა]] ბანაკში გადაინაცვლა. [[1964]] წელს, რეიგანი სიტყვით გამოვიდა [[ბარი გოლდუოტერი]]ს საპრეზიდენტო კამპანიის მხარდასაჭერად, რომელმაც მას პოპულარობა და მხარდამჭერთა ბაზა გაუჩინა, რის შემდეგაც, [[1966]] წელს, იგი კალიფორნიის გუბერნატორად აირჩიეს. გუბერნატორობის პირველი ვადის დროს, რეიგანმა გაზარდა გადასახადები, შტატის ბიუჯეტი დეფიციტიდან პროფიციტამდე მიიყვანა, არ წავიდა დათმობაზე საპროტესტო აქციის მონაწილეებთან და აქციების დროს შტატში ეროვნული გვარდიის ნაწილები შეიყვანა. 1970 წელს რეიგანი მეორე ვადაზე აირჩიეს. [[1968]] და [[1976]] წლებში, რეიგანმა მონაწილეობა მიიღო რესპუბლიკური პარტიის საპრეზიდენტო პრაიმერში და ორჯერვე დამარცხდა. 1980 წელს მან გამარჯვება მოახერხა და საპრეზიდენტო არჩევნებში იმდროინდელი პრეზიდენტი [[ჯიმი კარტერი]] დაამარცხა.
▲'''რონალდ უილსონ რეიგანი''' ({{lang-en|Ronald Wilson Reagan}}; დ. [[6 თებერვალი]], [[1911]] — გ. [[5 ივნისი]], [[2004]]) — [[აშშ]]-ის მე-40 [[აშშ-ის პრეზიდენტი|პრეზიდენტი]] (1981–1989) და [[კალიფორნია|კალიფორნიის]] 33-ე გუბერნატორი (1967–1975).
რეიგანმა პრეზიდენტის თანამდებობა 1981 წელს დაიკავა და თავიდანვე ახალი პოლიტიკური და ეკონომიკური ინიციატივე გამოაჩინა. მისი ეკონომიკური პოლიტიკა, რომელსაც „რეიგანომიკა“ უწოდეს, ითვალისწინებდა გადასახადების დონის შემცირებას, ეკონომიკის ფედერალურ დერეგულაციას, ფულის მასის კონტროლს ინფლაციის შესამცირებლად და ხარჯების შემცირებას. თავისი პირველი ვადისას, რეიგანმა ომი გამოუცხადა ნარკოტიკებს და პროფკავშირებს და მკვლელობის მცდელობა გადაიტანა. მისი ორი ვადის განმავლობაში, ინფლაცია შემცირდა 12,5%-დან 4,4%-მდე, ხოლო საშუალო ნაღდი მშპ 3,4%-ით შემცირდა. შიდა პოლიტიკაში, რეიგანმა შეამცირა ხარჯები და გაზარდა სამხედრო ბიუჯეტი. 1984 წლის საპრეზიდენტო არჩევნებში, რეიგანმა შთამბეჭდავი გამარჯვება მოიპოვა და თეთრ სახლში მეორე ვადით დარჩა. მეორე ვადის დროს, ძირითადი თემები იყო [[ცივი ომი]]ს დასრულება, [[ლიბია|ლიბიის]] დაბომბვა და [[ირანკ-კონტრასის საქმე]]. საგარეო პოლიტიკაში რეიგანმა დაიკავა რადიკალურად ანტი-საბჭოთა პოზიცია, ხოლო მისი სიტყვით გამოსვლები, რომლებშიც მან სსრკ-ს „ბოროტების იმპერია“ უწოდა და [[მიხეილ გორბაჩოვი|გორბაჩოვს]] [[ბერლინის კედელი]]ს დანგრევისკენ მოუწოდა ისტორიაში შევიდა. თავისი მეორე ვადის დროს რეიგანმა გორბაჩოვთან ერთად მოაწერა „საშუალო და მცირე მანძილის რაკეტების ლიკვიდაციის“ შეთანხმებას, რითიც ცივი ომის ორი მთავარი მონაწილის ბირთვული არსენალი საკმაოდ შემცირდა. რეიგანის პრეზიდენტობის ბოლო წლებში საბჭოთა კავშირმა დაკნინება დაიწყო; ბერლინის კედელი დაინგრა რეიგანის მიერ პრეზიდენტის თანამდებობის დატოვებიდან ათ თვეში. [[1991]] წლის [[26 დეკემბერი|26 დეკემბერს]], რეიგანის პრეზიდენტობიდან თითქმის სამი წლის გასვლის შემდეგ საბჭოთა კავშირი დაიშალა.
1989 წლის იანვარში, თანამდებობის დატოვების შემდეგ, რეიგანის პრეზიდენტობას დადებითად აფასებდა გამოკითხულთა 68%.<ref>{{cite web|title = A Look Back At The Polls|url = http://www.cbsnews.com/news/a-look-back-at-the-polls/|publisher = CBS News|accessdate = May 15, 2015}}</ref> [[დუაიტ ეიზენჰაუერი]]ს შემდეგ, იგი იყო პირველი პრეიდენტი, რომელიც თეთრ სახლში ორი სრული ვადით იყო. პრეზიდენტობის შემდეგ რეიგანი აპირებდა აქტიური საზოგადოებრივი ცხოვრების წარმოებას, თუმცა, [[1994]] წელს მან გაასაჯაროვა, რომ [[ალცჰეიმერი]]თ იყო დაავადებული. ბოლოს, რეიგანი [[რიჩარდ ნიქსონი]]ს დასაფლავებაზე, [[1994]] წელს გამოჩნდა. რეიგანი [[2004]] წლის შემდეგ, 93 წლის ასაკში გარდაიცვალა. მასზე დიდხანს ყოფილი პრეზიდენტებიდან იცხოვრა [[ჯერალდ ფორდი|ჯერალდ ფორდმა]], რომელიც [[2006]] წელს გარდაიცვალა. ისტორიკოსების საპრეზიდენტო შეფასებაში რეიგანი, ჩვეულებრივ, მაღალ პოზიციებს იკავებს, ხოლო რესპუბლიკური პარტიის და კონსერვატიული იდეოლოგიის მიმდევრებისთვის იგი შეუცვლელ იკონად რჩება.
== ადრეული ცხოვრება ==
[[File:Ronald Reagan Boyhood Home (8030104930).jpg|thumb|left|რონალდ რეიგანის ბავშვობის სახლი, დიქსონი, [[ილინოისი]]]]
რონალდ უილსონ რეიგანი დაიბადა [[ილინოისი]]ს შტატის ქალაქ [[ტამპიკო]]ში მდებარე კომერციული შენობის მეორე სართულზე მდებარე ბინაში, [[1911]] წლის [[6 თებერვალი|6 თებერვალს]]. იგი იყო [[ნელი კლაიდი]]ს და [[ჯეკ რეიგანი|ჯონ ედვარდ „ჯეკ“ რეიგანის]] უმცროსი შვილი.<ref name=nrhp /> ჯეკი სამუშაოს ხშირად იცვლიდა, თუმცა, ძირითადად, გამყიდველის პოზიციაზე მუშაობდა; მისი წინაპრები იყვნენ კათოლიკე ირლანდიელი იმიგრანტები ტიპერარის რაიონიდან,<ref>Terry Golway, ''Ronald Reagan's America'' (2008) p. 1</ref> ხოლო ნელის ვენებში ჩქეფდა ნახევრად ინგლისური და ნახევრად შოტლანდიური სისხლი.<ref name="pk 4">Kengor, p. 4</ref> რეიგანის უფროსი ძმა, [[ჯონ რეიგანი|ჯონ ნილ რეიგანი]] ([[1908]]-[[1996]]) სარეკლამო მენეჯერი გახდა.<ref>{{Cite news|title=Neil Reagan, 88, Ad Executive And Jovial Brother of President|author=Lynette Holloway|url=https://www.nytimes.com/1996/12/13/us/neil-reagan-88-ad-executive-and-jovial-brother-of-president.html|work=[[The New York Times]]|date=December 13, 1996|accessdate=March 22, 2009}}</ref>
რეიგანის მამა შვილს „ჰოლანდიელს“ ეძახოდა. ეს განპირობებული იყო იმით, რომ პატარა რონალდი ჰგავდა „პატარა, მსუქან ჰოლანდიელს“ და ჰქონდა „ჰოლანდიელი ბიჭის“ ვარცხნილობა;<ref name="RRfacts">{{cite web|url=http://www.reagan.utexas.edu/archives/reference/facts.html|title=Ronald Reagan Facts|accessdate=June 9, 2007|publisher=Ronald Reagan Presidential Foundation}}</ref> ზედმეტსახელი რონალდ რეიგანს ახალგაზრდობის პერიოდამდე გამოჰყვა.<ref name="RRfacts" /> ბავშვობაში, მისი ოჯახი [[ილინოისი]]ს სხვადასხვა ქალაქებში ცხოვრობდა.<ref>{{cite news|url=http://www.suntimes.com/news/metro/3637552-418/reagan-university-president-park-building.html|title=Is Ronald Reagan's Chicago boyhood home doomed?|work=Chicago Sun-Times|accessdate=June 12, 2012|last=Janssen|first=Kim|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111202005705/http://www.suntimes.com/news/metro/3637552-418/reagan-university-president-park-building.html|archivedate=December 2, 2011}}</ref> [[1919]] წელს ისინი დაბრუნდნენ ტამპიკოში, სადაც მაღაზიის თავზე ცხოვრობდნენ, ხოლო მოგვიანებით საბოლოოდ გადავიდნენ დიქსონში.<ref name=nrhp>{{cite news|url=http://gis.hpa.state.il.us/hargis/PDFs/201351.pdf|title= Main Street Historic District, National Register of Historic Places Nomination Form|date=April 1, 1982|agency=Illinois Historic Preservation Agency|accessdate=July 27, 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070807213939/http://gis.hpa.state.il.us/hargis/PDFs/201351.pdf|archivedate=August 7, 2007}}</ref> როდესაც რეიგანი უკვე პრეზიდენტი გახდა და [[თეთრი სახლი]]ს ზემოთ სართულზე ცხოვრობდა, მან განაცხადა, რომ „კიდევ ერთხელ, მაღაზიის ზემოთ ცხოვრობდა“.<ref>{{Cite news|url=http://www.boston.com/news/nation/articles/2004/06/06/reagan_all_american_dies_at_93/|title=Reagan, all-American, dies at 93|date=June 6, 2004|author=Schribman, David|work=[[The Boston Globe]]|accessdate=January 17, 2008}}</ref>
=== რელიგია ===
== რესურსები ინტერნეტში ==
| |||