ნეიტრონული ვარსკვლავი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ხაზი 32:
 
=== მაგნიტური ველი ===
ნეიტრონული ვარსკვლავის ზედაპირზე მაგნიტური ველის სიმძლავრე 10<sup>4</sup>-დან 10<sup>11</sup> ტესლა ერთეულამდე მერყეობს.<ref name="reisenegger">{{cite web |url=http://www.if.ufrgs.br/hadrons/reisenegger1.pdf |title=Origin and Evolution of Neutron Star Magnetic Fields |publisher=Universidade Federal do Rio Grande do Sul |accessdate=21 March 2016 |first=A. |last=Reisenegger}}</ref> მოცულობა, ნებისმიერი სხვა ობიექტის მაგნიტური ველის სიმძლავრეს აღემატება. შედარებისთვის, სრული 16 [[ტესლა (ერთეული)|ტ]] (T) ლაბორატორიულ ბირობებშია მიღწეული, რაც დიამაგნიტური ლევიტაციის საშუალებით საკმარისია ცოცხალი ბაყაყის ჰაერში შესაკავებლად. სავარაუდოდ მაგნიტური ველის სიდიდეების ცვალებადობაა მთავარი ფაქტორი, რომლის საშუალებითაც ნეიტრონული ვარსკვლავები სპექტრით და პულსარული პერიოდულობით გამოირჩევიან.<ref name="reisenegger" />
 
ნეიტრონული ვარსკვლავები მაგნიტური ველით 10<sup>8</sup>-დან 10<sup>11</sup> ტ-მდე<ref name="mcgill">{{cite web |url=http://www.physics.mcgill.ca/~pulsar/magnetar/main.html |title=McGill SGR/AXP Online Catalog |accessdate=2 Jan 2014 }}</ref> ცნობილია, როგორც მაგნეტარები — რბილი გამა-გამოსხივების<ref name="sa">{{cite journal |url=http://solomon.as.utexas.edu/magnetar.html#SciAm |title=Magnetars |journal=Scientific American |date=February 2003 |accessdate=21 March 2016 |first=Chryssa |last=Kouveliotou |first2=Robert C. |last2=Duncan |first3=Christopher |last3=Thompson }}</ref> და ანომალური რენტგენული პულსაციის მქონე ნეიტრონული ვარსკვლავის ტიპი.<ref>{{cite journal |title=(Anomalous) X-ray Pulsars |journal=Nuclear Physics B: Proceedings Supplements |volume=132 |pages=456–465 |first=V. M. |last=Kaspi |first2=F. P. |last2=Gavriil |doi=10.1016/j.nuclphysbps.2004.04.080|year=2004 |arxiv=astro-ph/0402176 |bibcode=2004NuPhS.132..456K }}</ref> 10<sup>8</sup> ტ. მაგნიტური ენერგიის სიმკვრივე იმდენად ექსტრემალურია, რომ ჩვეულებრივი მატერიის მასის და ენერგიის ექვივალენტურობის სიმკვრივეს აჭარბებს.<ref>Magnetic energy density for a field B is U = B<sup>2</sup>/2[[Vacuum permeability|μ<sub>0</sub>]] per [http://scienceworld.wolfram.com/physics/MagneticFieldEnergyDensity.html Eric Weisstein's World of Physics]. Substituting B = 10<sup>8</sup>&nbsp;T, U = {{val|4|e=21|u=J|up=m3}}. Dividing by [[Speed of light|c]]<sup>2</sup> one obtains the equivalent mass density of {{val|44500|u=kg|up=m3}}, which exceeds the [[standard temperature and pressure]] density of all known materials, cf. {{val|22590|u=kg|up=m3}} for [[osmium]], the densest stable element.</ref> მსგავსი სიმძლავრის ველები, ვაკუუმზე ორმაგი სხივის გარდატეხამდე ახდენს პოლარიზებას. ფოტონებს შეუძლიათ გაერთიანდნენ ან ორად დაიყონ, წარმოიშობიან ვირტუალური ნაწილაკებისა და ანტინაწილაკების წყვილები. მაგნიტური ველი ელექრონს ენერგიის დონეებს უცვლის და ატომებს ვიწროდ გამოჭედვას აიძულებს. პულსარისგან განსხვავებით, მაგნეტარის ღერძის გარშემო დროთა განმავლობაში შენელებადი ბრუნვა, პირდაპირ საკუთარი მაგნიტური ველით არის გამოწვეული, იმდენად მძლავრი ველით, რომ ზედაპირზე ბზარებს და ძვრებს წარმოშობს, რომელიც უკიდურესად მნათობი მილიწამური, მძლავრი გამა-გამოსხივების გამორტყოცნით ვლინდება. მაგნიტური ველით ჩაჭედილი კაშკაშა ელვა ხილულია ნეიტრონული ვარსკვლავის ბრუნვის ხარჯზე, რომელიც განმეორებადი, რბილი გამა-გამოსხივების 5-8 წამის პერიოდით ვლინდება და რამოდენიმე წუთი გრძელდება.<ref>{{cite web |url=http://solomon.as.utexas.edu/magnetar.html |title='Magnetars', soft gamma repeaters & very strong magnetic fields |first=Robert C. |last=Duncan |date=March 2003 |accessdate=2018-04-17}}</ref>
 
მძლავრი მაგნიტური ველის წარმოშობა ჯერჯერობით ბოლომდე არ არის გარკვეული.<ref name="reisenegger" /> ერთ-ერთი ჰიპოთეზის თანახმად ნეიტრონული ვარსკვლავის ფორმირებისას [[მაგნიტური ნაკადი|მაგნიტური ნაკადის]] კონსერვაცია ხდება.<ref name="reisenegger" /> როდესაც ზედაპირს გარკვეული მაგნიტური ნაკადი გააჩნია, ობიექტის ფართობის შემცირების შემთხვევაში, თუ მაგნიტური ნაკადი დაცულია, მაგნიტური ველი იზრდება. ისევე, როგორც ვარსკვლავის კოლაფსირება ბევრად დიდი მაშტაბის მქონე ზედაპირის შეკუმშვით ხდება, ვიდრე მომცრო ნეიტრონულ ვარსკვლავს გააჩნია, მაგნიტური კონსერვაციის შემთხვევაში მძლავრი მაგნიტური ველი წარმოიშობა, თუმცა მარტივი ახსნა, თუ როგორ შეიძლება ნეიტრონული ვარსკვლავი გარშემორტყმული იყოს მძლავრი მაგნიტური ველით, მთლად გასაგებს არ ხდის.<ref name="reisenegger" />
 
=== გრავიტაცია და მდგომარეობის განტოლება ===