ალცჰაიმერის დაავადება: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 21:
ალცჰაიმერის დაავადების გამომწვევი მიზეზების დადგენა, ხშირ შემთხვევაში, ვერ ხერხდება<ref name=BMJ2009/>. დაავადების გამომწვევი რისკების დაახლოებით 70%, [[გენეტიკა|გენეტიკურ]] ფაქტორებს უკავშირდება. ასევე, ალცჰაიმერი, შესაძლოა გამოიწვიოს თავის ქალის დაზიანებამ, [[დეპრესია]]მ ან არტერიულმა ჰიპერტენზიამ<ref name=BMJ2009/>.
==დაავადების ძირითადი ნიშნები და სიმპტომები==
{{quote box
|title=ალცჰაიმერის დაავადების განვითარების ეტაპები<ref name="BBDAlzheimers">{{vcite news | work = [[Consumer Reports]] [[Drug Effectiveness Review Project]] |date =May 2012 |title = Evaluating Prescription Drugs Used to Treat: Alzheimer's Disease Comparing Effectiveness, Safety, and Price |publisher = Consumer Reports |url = http://www.consumerreports.org/health/resources/pdf/best-buy-drugs/AlzheimersFINAL.pdf |format=PDF | accessdate = 1 May 2013 }}</ref>
|
;სიბერესთან დაკავშირებული მეხსიერების დაკარგვის სიმპტომები
*პერიოდულად, რაღაცების დავიწყება;
*სხვადასხვა ნივთების არასწორ ადგილას მოთავსება;
*მოკლევადიანი მახსოვრობა;
*ზუსტი დეტალების ვერ დამახსოვრება.
;ალცჰაიმერის დაავადების განვითარების ადრეული ეტაპი
*ეპიზოდების ვერ დამახსოვრება და გულმავიწყობა;
*ოჯახის წევრების და მეგობრების სახელების დავიწყება;
*ხშირ შემთხვევაში, ცვლილებებს მხოლოდ ახლო მეგობრები და ნათესავები ამჩნევენ;
*ყოველდღიურობისგან განსხვავებულ სიტუაციებში დაბნეულობა.
;ალცჰაიმერის დაავადების განვითარების გარდამავალი ეტაპი
*ბოლო პერიოდში გაგებული ინფორმაციის დამახსოვრებასთან არსებული პრობლემების გახშირება;
*სხვადასხვა გარემოებებში დაბნეულობის გახშირება;
*ძილთან დაკავშირებული პრობლემები;
*საკუთარი ადგილმდებარეობის დადგენასთან დაკავშირებული პრობლემები.
;ალცჰაიმერის დაავადების განვითარების საბოლოო ეტაპი
*ფიქრის უნარის გაუარესება/დაკარგვა;
*მეტყველებასთან დაკავშირებული პრობლემები;
*ერთი და იგივე სიტყვის და დიალოგის მრავალჯერ გამეორება;
*დაავადებული კარგავს სიმშვიდეს და ხდება პარანოიდული.
}}
დაავადების განვითარების პერიოდი იყოფა ოთხ ეტაპად, შემეცნებითი და ფუნქციური უნარების გაუარესების დონის მიხედვით.
===დემენციამდელი ეტაპი===
თავდაპირველ სიმპტომებს შეცდომით უკავშირებენ სიბერეს ან სტრესს.<ref name="pmid17222085">{{cite journal | vauthors = Waldemar G, Dubois B, Emre M |display-authors=etal | title = Recommendations for the Diagnosis and Management of Alzheimer's Disease and Other Disorders Associated with Dementia: EFNS Guideline | journal = European Journal of Neurology | volume = 14 | issue = 1 | pages = e1–26 | year = 2007 | pmid = 17222085 | doi = 10.1111/j.1468-1331.2006.01605.x | month = January }}</ref> დეტალურ ნეიროფსიქოლოგიურ ტესტს შეუძლია გამოავლინოს მსუბუქი კოგნიტური გართულებები დაახლოებით რვა წლით ადრე, ვიდრე ალცჰაიმერის დაავადება პროგრესირებადი გახდება.<ref name="pmid15324363">{{cite journal | vauthors = Bäckman L, Jones S, Berger AK, Laukka EJ, Small BJ | title = Multiple Cognitive Deficits During the Transition to Alzheimer's Disease | journal = Journal of Internal Medicine | volume = 256 | issue = 3 | pages = 195–204 | year = 2004 | pmid = 15324363 | doi = 10.1111/j.1365-2796.2004.01386.x | month = Sep }}</ref> ადრეული სიმპტომები გავლენას ახდენენ ყოველდღიურ ცხოვრებაზე.<ref>{{cite journal | author = Nygård L | title = Instrumental Activities of Daily Living: A Stepping-stone Towards Alzheimer's Disease Diagnosis in Subjects with Mild Cognitive Impairment? | journal = Acta Neurologica Scandinavica | volume = Suppl | issue = 179 | pages = 42–6 | year = 2003 | pmid = 12603250 | doi = 10.1034/j.1600-0404.107.s179.8.x }}</ref> მათგან ყველაზე მეტად შესამჩნევია მოკლევადიანი მახსოვრობა, რაც იწვევს ბოლო პერიოდში შესწავლილი ფაქტების დამახსოვრების პრობლემებს და ახალი ინფორმაციის მოპოვების უნარის დაკარგვას.<ref name="pmid15324363"/><ref name="pmid12603249">{{cite journal | vauthors = Arnáiz E, Almkvist O | title = Neuropsychological Features of Mild Cognitive Impairment and Preclinical Alzheimer's Disease | journal = Acta Neurologica Scandinavica | volume = 179 | pages = 34–41 | year = 2003 | pmid = 12603249 | doi = 10.1034/j.1600-0404.107.s179.7.x }}</ref>
ყურადღების კონცენტრაციასთან, დაგეგმვის უნართან, მოქნილობასთან, აბსტრაქტულ აზროვნებასთან და სემანტიკური მეხსიერების გაუარესებასთან დაკავშირებული მცირედ გამოვლენილი პრობლემები, შესაძლოა, ალცჰაიმერის დაავადების ადრეული ეტაპის მომასწავებელი იყოს.<ref name="pmid15324363"/> ალცჰაიმერის განვითარების ამ ეტაპზე ვლინდება აპათია, რომელიც დაავადების განვითარების მთელი პროცესის განმავლობაში, დეპრესიასთან, მგრძნობიარობასთან და ცნობიერებასთან დაკავშირებულ გართულებებთან ერთად<ref>{{cite book|title=Bradley's neurology in clinical practice.|year=2012|publisher=Elsevier/Saunders|location=Philadelphia, PA|isbn=1-4377-0434-4|vauthors=Murray ED, Buttner N, Price BH |edition=6th|veditors=Bradley WG, Daroff RB, Fenichel GM, Jankovic J |chapter=Depression and Psychosis in Neurological Practice}}</ref>, ყველაზე მტკიცე და ქრონიკულ ნეიროფსიქიატრიულ სიმპტომად რჩება.<ref>{{cite journal | vauthors = Landes AM, Sperry SD, Strauss ME, Geldmacher DS | title = Apathy in Alzheimer's Disease | journal = Journal of the American Geriatrics Society | volume = 49 | issue = 12 | pages = 1700–7 | year = 2001 | pmid = 11844006 | doi = 10.1046/j.1532-5415.2001.49282.x | month = Dec }}</ref> დაავადების კლინიკამდელი პერიოდი ასოცირდება შემეცნებითი უნარების მცირედ გაუარესებასთან (''MCI'', ასევე ცნობილი, როგორც ''ადრეული დემენცია'').<ref name="pmid12603249"/> ხშირ შემთხვევაში, ეს არის გარდამავალი ეტაპი სიბერესთან დაკავშირებულ მეხსიერების პრობლემებსა და დემენციას შორის. აგრეთვე, „MCI“ შესაძლოა გამოვლინდეს განსხვავებული სიმპტომებით და იმ შემთხვევაში, თუ მეხსიერების დაკარგვა სიმპტომთა შორის დომინანტია, აღნიშნულ დაავადებას „ამნესტური (მეხსიერების დაკარგვის გამომწვევი) MCI“ ეწოდება და ხშირად მიიჩნევა ალცჰაიმერის დაავადების მაუწყებელ ეტაპად.<ref name="Grundman">{{cite journal |vauthors=Grundman M, Petersen RC, Ferris SH, et al. |title=Mild cognitive impairment can be distinguished from Alzheimer disease and normal aging for clinical trials |journal=Arch. Neurol. |volume=61 |issue=1 |pages=59–66 |year=2004 |pmid=14732621 |doi=10.1001/archneur.61.1.59}}</ref>
==სქოლიო==
| |||