ვიკიპედია

საქართველოს მმართველთა სია: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
მ 95.137.141.173-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა Otogi-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია
იარლიყი: სწრაფი გაუქმება
No edit summary
ხაზი 1:
აქ ჩამოთვლილია [[საქართველო|საქართველოს]]ს მმართველები.
== [[ქართველთა ეთნარქები]] ==
* '''[[ნოე]]''' – [[ბიბლია|ბიბლიის]] [[წიგნი დაბადებისა]]. თავი მეათე: [[მუხლი (ლიტერატურა)|მუხლი]] 1. ეს არის [[ნოე|ნოეს]] ძეთა მოდგმა — [[სემი|სემის]], [[ქამი|ქამისა]] და [[იაფეთი|იაფეთისა]]. შეეძინათ მათ შვილები წარღვნის შემდეგ.
* '''[[იაფეთი]]''' – [[ბიბლია|ბიბლიის]] [[წიგნი დაბადებისა]]. თავი მეათე: [[მუხლი (ლიტერატურა)|მუხლი]] 2. [[იაფეთი|იაფეთის]] ძენი: გომერი, მაგოგი, მადაი, იავანი, თუბალი, მეშექი და თირასი.
* '''[[იავანი]]''' – [[ბიბლია|ბიბლიის]] [[წიგნი დაბადებისა]]. თავი მეათე: [[მუხლი (ლიტერატურა)|მუხლი]] 4. იავანის ძენი: ელიშა, [[w:ka:თარში|თარშიში]], ქითიმი და დოდანიმი.
* '''[[w:ka:თარში|თარშიში]]''' – [[w:ka:თარში|თარშმა]] ჰშვა [[თარგამოსი|თარგამოს]] (<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/68532 ვახუშტის „საქართველოს ისტორია“]</ref>).
* '''[[თარგამოსი]]''' – [[თარგამოსი|თარგამოს]] ჰშვა რვანი გმირნი ესე: [[ჰაოსი|ჰაოს]], [[ქართლოსი|ქართლოს]], [[ბარდოსი|ბარდოს]], [[მოვაკანოსი|მოვაკანოს]], [[ლეკანოსი|ლეკანოს]], [[ჰეროსი|ჰეროს]], [[კავკასოსი|კავკასოს]] და [[ეგროსი|ეგროს]] (<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/68532 ვახუშტის „საქართველოს ისტორია“]</ref>).
* '''[[ქართლოსი]]''' – [[ქართლოსი|ქართლოსის]] ძენი: [[მცხეთოსი]], [[გარდაბოსი]], [[კახოსი]], [[კუხოსი]], [[გაჩიოსი]] (<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/68532 ვახუშტის „საქართველოს ისტორია“]</ref>).
* '''[[მცხეთოსი]]''' – [[მცხეთოსი|მცხეთოსის]] ძენი: [[უფლოსი]], [[ოძროხოსი]], [[ჯავახოსი]] (<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/68532 ვახუშტის „საქართველოს ისტორია“]</ref>).
* '''[[უფლოსი]]'''
 
== [https://wikisource.org/wiki/საქართველოს_ძველი_ისტორია საქართველოს ძველი ისტორია] ==
== [[დიაოხი|დიაოხის მეფეები]] ==
{| class="wikitable plainrowheaders" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
ისტორიაში პირველი ქართველურ ტომთა სახელმწიფოებრივი გაერთიანება დიაოხი არსებობდა დაახლოებით ძველი წელთაღრიცხვის XII-VIII საუკუნის დასაწყისში,<ref>Frederic P. Miller История Грузии Год:2010 ISBN 978-613-1-74942-1</ref><ref>C. Burney, Die Bergvölker Vorderasiens, Essen 1975, 274</ref><ref>[http://www.istoria.ge/qrono/diaoxi.htm დიაოხის (დიაენის, ტაოს) სამეფო]</ref><ref>Georgia. (2006). ''[[ბრიტანიკა]]''. Retrieved February 14, 2006, from [http://www.britannica.com/eb/article?tocId=44320 Encyclopædia Britannica Premium Service]</ref><ref>A. G. Sagona. ''Archaeology at the North-East Anatolian Frontier'', p. 30.</ref><ref>G. L. Kavtaradze. ''An Attempt to Interpret Some Anatolian and Caucasian Ethnonyms of the Classical Sources'', p. 80f.</ref><ref>R. G. Suny. ''The Making of the Georgian Nation'', p. 6.</ref><ref>[http://libhistory.ru/book.php?book=249157&page=6 История Грузии с древнейших времен до наших дней]</ref> VIII საუკუნის დასაწყისში იგი გაანადგურეს [[ურარტუ|ურარტუს]] [[მეფე]] [[არგიშთი I|არგიშთის]] მეთაურობით ურარტუმ და კოლხას სამეფომ. მწირი ინფორმაცია ამ ადრეულ სამეფოს მეფეთა შესახებ შემოგვრჩა [[ასურული ენა|ასურული]] [[ლურსმული დამწერლობა|ლურსმული]] [[წყაროთმცოდნეობა|წყაროებიდან]]. დიაოხისგან შემდგომში ჩამოყალიბდა [[ტაო-კლარჯეთი]]ს [[ქართული]] [[სამეფო]].
 
* '''[[სიენი]]''' — დაახლოებით [[ძვ. წ. 1120]] — [[ძვ. წ. 1100]]
* '''[[ასია]]''' — დაახლოებით [[ძვ. წ. 850]] — [[ძვ. წ. 825]]
* '''[[უტუფურსი]]''' — დაახლოებით [[ძვ. წ. 810]] — [[ძვ. წ. 770]]
 
==[[კოლხეთი|კოლხეთის]] [[მითი|მითიური]] [[მეფე|მეფეები]]==
მეორე ქართველური სახელმწიფო იყო [[კოლხა]], რომელიც არსებობდა ძვ. წ. VIII საუკუნეში. ძვ. წ. VIII საუკუნის ბოლოს იგი გაანადგურეს [[ჩრდილო კავკასია|ჩრდილო კავკასიელმა]] მომთაბარე [[კიმერიელები|კიმერიელთა]] ველურმა ტომებმა. შემდგომში, ძვ.წ. VIII საუკუნის ბოლოდან აქ არსებულ სამეფოს ეწოდა [[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთი]] ანუ [[ეგრისის სამეფო]]; მათი მმართველები ატარებდნენ სკეპტუხის ტიტულს. [[კოლხეთის სამეფო]]მ ძვ.წ. I საუკუნემდე იარსება და შემდეგ ერთი ხანობა არსებობა შეწყვიტა და იგი პონტოს ძლიერმა სამეფომ შეიერთა [[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე VI ევპატორის]] დროს. ახ.წ. I საუკუნეში [[რომაელები|რომაელთა]] მიერ [[პომპეუსი|პომპეუსის]] ლაშქრობის შედეგად [[პონტოს სამეფო|პონტოს სამეფოს]] განადგურების შემდეგ ([[ძვ. წ. 65]]) [[აია (მითოლოგია)|ძველი კოლხეთის]] ტერიტორიაზე კვლავ აღმოცენდა დამოუკიდებელი სახელმწიფო, რომლის დედაქალაქი იყო [[ციხეგოჯი]], (დღევანდელი [[ნოქალაქევი]]), რომელსაც ბიზანტიელები [[არქეოპოლისი|არქეოპოლისს]] უწოდებდნენ. ამ სახელმწიფოს ბიზანტიელები [[ლაზიკის სამეფო|ლაზიკას]], ხოლო [[იბერები (საქართველო)|იბერია]] - [[ეგრისი|ეგრისს]] უწოდებდნენ,
რომელმაც VIII საუკუნის ბოლომდე იარსება. [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის სამეფოს]] მეფეთა და სახელმწიფოს შესახებ ინფორმაციას მდიდარი ბერძნულ-რომაული წყაროები გვაწვდიან. კოლხეთის სამეფო დინასტია [[აია|აეტის]] სახელს ატარებდა და ითვლებოდა, რომ მათი წინაპარი მზის ღმერთი ჰელიოსი იყო.
 
* '''[[ჰელიოსი]]''' — [[ტიტანი|ტიტან]] ჰიპერიონის და თეიას ძე.
* '''[[აიეტი (მითოლოგია)|აიეტი]]''', [[ბერძნული მითოლოგია|ბერძნული მითოლოგიის]] მიხედვით [[მზე|მზის]] ღმერთის [[ჰელიოსი|ჰელიოსის]] და [[ოკეანიდი|ოკეანიდ]] [[პერსეიდები (მითოლოგია)|პერსეიდას]] ძე. [[კირკე|კირკეს]] და პასიფეას ძმა. [[მედეა|მედეას]], [[ქალკიოპე|ქალკიოპეს]] და [[აფსირტე|აფსირტეს]] მამა. ის დახვდა [[არგონავტები|არგონავტებს]] [[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის სამეფოში]].
* '''[[აფსირტე]]''' — [[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის მეფის]], [[აიეტი (მითოლოგია)|აიეტი]]ს ძე. ის მოკლულ იქნა [[იაზონი|იაზონის]] მიერ.
* '''ეგიალეუსი''', [[აფსირტე|აფსირტეს]] ძე. ის მოკლულ იქნა [[მედეა|მედეას]] მიერ.
* '''[[მედეა]]''' – [[აიეტი (მითოლოგია)|აიეტის]] ასული. [[იაზონი|იაზონის]], შემდგომში [[ეგევსი|ეგევსის]] (ბერძნ. Αἰγεύς) ცოლი. შვა: მერმერი, ფერესი, მედოსი, ალკიმენესი და ტისანდერი. ზოგიერთი ისტორიკოსის მიხედვით იგი შეცვლიდა თავის ძმისშვილს.
* '''პერსე''', აიეტის ძმა — მან მოახდინა ტახტის [[უზურპაცია]].
* '''მედოსი''', მედეას ძე. აბატი ბანიერის მიხედვით, ის მიიჩნევა [[მიდია|მიდიის სამეფოს]] დამაარსებლად. დაიღუპა [[ინდოელები|ინდებთან]] ბრძოლაში.
 
==[[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის]] პირველი დინასტია==
* მენერტასი — ([[ძვ. წ. 535]] — [[ძვ. წ. 495]]), დაფუძნებელი სამეფოს უზენაესობას აღიარებდა სპარსეთი
* მეგარონი — ([[ძვ. წ. 495]] — [[ძვ. წ. 460]])
* სავლაკ I — ([[ძვ. წ. 460]] — [[ძვ. წ. 420]])
* აკესი — მისი მეფობა [[მონეტა|მონეტების]] მიხედვით დათარიღებულია ძვ. წ. IV საუკუნით.
* '''[[ქუჯი]]''' — [[კოლხეთი|კოლხეთის]] [[მეფე]] ([[ძვ. წ. 325]] — [[ძვ. წ. 302]]), შემდგომში, [[კოლხეთი|კოლხეთის]] [[ერისთავი]] [[ძვ. წ. 302]] – [[ძვ. წ. 280]] და [[იბერია|იბერიის]] [[მეფე]] [[ფარნავაზ I]]-ს მოკავშირე და თანამებრძოლი.
 
==[[ფარნავაზიანები|ფარნავაზიანები]]==
* '''[[ფარნავაზ I|ფარნავაზ]]''' — [[ძვ. წ. 302]] – [[ძვ. წ. 237]]
* '''[[საურმაგი|საურმაგ]]''' — [[ძვ. წ. 237]] – [[ძვ. წ. 162]]
 
==[[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის]] პირველი დინასტია==
* აკუ I — ([[ძვ. წ. 230]]/[[225]] — [[ძვ. წ. 205]])
* '''[[სავლაკი|სავლაკ II]]''' — ([[ძვ. წ. 205]] — [[ძვ. წ. 190]])
* აკუ II — ([[ძვ. წ. 190]] — [[ძვ. წ. 180]])
* აკუსილოხი — ([[ძვ. წ. 179]])
 
==მითრიდატიდები==
* '''[[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე I პონტოელი]]''' — ([[ძვ. წ. 111]]/[[110]] — [[65]]), კოლხეთის მეფე [[ძვ. წ. 83]] - [[63]]. იგივე მითრიდატე VI ევპატორი, ბოსფორის მეფე ([[ძვ. წ. 108]] - [[63]]) და პონტოს მეფე ([[ძვ. წ. 120]] - [[63]]).
* '''[[მითრიდატე (კოლხეთი)|მითრიდატე II ფილოპატორი]]''' — ([[ძვ. წ. 85]] — [[81]]). მითრიდატე უმცროსი.
 
==[[კოლხეთი|კოლხეთის]] [[მეფისნაცვალი|მეფისნაცვლები]]==
* მახარ პონტოელი, კოლხეთის მეფე — ([[ძვ. წ. 81]] — [[66]]), ბოსფორის მეფე [[ძვ. წ. 70]] - [[65]]
* '''[[მოაფერნე]]''' — ([[ძვ. წ. 66]] — [[65]])
 
==კოლხეთის მეორე დინასტია==
* '''[[ოლთაკე]]''' — ([[ძვ. წ. 65]]). კოლხეთის მეფე. პომპეუსის მმართველობის პერიოდში რომის ტრიუმფის დროს ფიგურირებს დამარცხებულ მეფეთა შორის.
* '''[[არისტარქე]]''' — კოლხეთის მეფე ([[ძვ. წ. 65]] - [[ძვ. წ. 48]]). პომპეუსის მიერ დანიშნული [[რომის რესპუბლიკა|რომის რესპუბლიკის]] ვასალი.
 
==მითრიდატიდები==
* '''[[ფარნაკე II]]''' — პონტოს და ბოსფორის მეფე ([[ძვ. წ. 48]] - [[ძვ. წ. 47]]). [[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე VI ევპატორის]] ძე.
* მითრიდატე III პერგამოელი — კოლხეთის და ბოსფორის მეფე ([[ძვ. წ. 47]] - [[ძვ. წ. 45]]). [[მცირე აზია|მცირე აზიელი]] სამხედრო ლიდერი, [[გალატები|გალატიელი]] [[ტეტრარქია|ტეტრარქი]].
 
==[[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის]] მესამე დინასტია==
* დინამია — კოლხეთის და ბოსფორის დედოფალი ([[ძვ. წ. 45]] - [[ძვ. წ. 8]] ). შვილიშვილი მითრიდატე დიდის, [[ფარნაკე II]]–ის ასული
* ასანდროსი — კოლხეთის და ბოსფორის მეფე ([[ძვ. წ. 45]] — [[ძვ. წ. 17]]). თავდაპირველად პონტოს მეფის, [[ფარნაკე II]]–ის მიერ დანიშნული ბოსფორის მთავარმმართველი, მოგვიანებით ბოსფორის მეფე
* სკრიბონი — კოლხეთის ([[ძვ. წ. 15]] — [[ძვ. წ. 8]]) და ბოსფორის ([[ძვ. წ. 17]] - [[ძვ. წ. 15]]) მეფე.
* ტიბერიუს იულიუს ასპურგ ბოსფორელი — კოლხეთის და ბოსფორის მეფე [[ძვ. წ. 8]] - ახ. წ. [[37]]
* გეპეპირისი — კოლხეთის და ბოსფორის მეფე [[37]] – [[39]] ახ. წ.
* კლაუდიუს მითრიდატე II ბოსფორელი — კოლხეთის ([[41]] – [[44]]) და ბოსფორის ([[38]]/[[39]] – [[44]]) მეფე.
* ტიბერიუს იულიუს კოტის I ბოსფორელი — კოლხეთის ([[45]] – [[62]] ახ. წ.) და ბოსფორის ([[45]] – [[69]] ახ. წ.) მეფე.
 
==[[პითოდორიდა|პითოდორიდების]] დინასტია==
* '''[[პოლემონ I]]''' — კოლხეთის და ბოსფორის ([[ძვ. წ. 14]] - [[ძვ. წ. 8]]), პონტოს ([[ძვ. წ. 38]]/[[37]] - [[ძვ. წ. 8]]) და სომხეთის ([[ძვ. წ. 33]] - [[ძვ. წ. 30]]) მეფე.
* '''[[პითოდორიდა]]''' I ფილომეტორი — პონტოს ([[ძვ. წ. 8]] – ახ. წ. [[38]]), ბოსფორის და კოლხეთის ([[ძვ. წ. 8]] — [[21]] ახ. წ.) დედოფალი.
* ანტონია ტრიფენა — პონტოს და კოლხეთის დედოფალი ([[21]] - [[27]]).
* '''[[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]]''' მფლობელობის ქვეშ ([[27]] - [[38]])
* '''[[პოლემონ II]]''' ფილოპატორი — პონტოს ([[38]] - [[64]]), ბოსფორის და კოლხეთის ([[38]] - [[39]]/[[41]]) მეფე.
 
==[[იბერია|იბერიის მეფეები]] [[ქართლის ცხოვრება|ქართლის ცხოვრების]] მიხედვით==
 
* ''' [[ნოე]]''' – ნოეს უფროს შვილს ერქვა [[სემი]], შუათანას – [[ქამი]], და უმცროსს – [[იაფეტი]].
* ''' [[იაფეტი]]''' – იაფეთის ძეები: გომერი და მაგოგი და მადაი და იოვანი და ელისა და თობელი და მოსოქი და თირასი
* ''' გომერი''' – ჰყავდა 3 შვილი: ასკენაზი, რიფატი და თარგამოსი
* '''[[თარგამოსი|თარგამოს]]''' – ჰყავდა [[8]] ძე: [[ჰაოსი|ჰაოს]], [[ქართლოსი]], [[ბარდოსი|ბარდოს]], [[მოვაკანოსი|მოვაკან]], [[ლეკანოსი|ლეკანოს]], [[ჰეროსი|ჰეროს]], [[კავკასოსი|კავკასოს]], [[ეგროსი|ეგროს]].
* '''[[ქართლოსი|ქართლოს]]''', [[თარგამოსი|თარგამოსის]] ძე. მან აღაშენა [[არმაზი]], [[სამშვილდე]].
* '''[[მცხეთოსი|მცხეთოს]]''', [[ქართლოსი|ქართლოსის]] ძე. მან დააარსა [[მცხეთა]].
* '''[[უფლოსი|უფლოს]]''', [[მცხეთოსი|მცხეთოსის]] ძე. რომელმაც აღაშენა [[უფლისციხე]], [[ურბნისი]], [[კასპი]].
* '''[[იარედოსი|იარედოს]]''' – მალე იარედოსს საკუთარი ძმები აუჯანყდნენ და იგი მოკლეს. ამით ისარგებლეს ქართველებმა და სპარსელები მოკლე ხნით განდევნეს. მალე სპასელებმა ლეკთა დახმარებით კვლავ დაიპყრეს ქართლი, რომლის მმართველად დანიშნეს სპარსი ჩინოვნიკი ქეკაპოს.
* '''ქეკაპოს'''
* '''სპანდიატი'''
* '''ბარამ არდაშირი''', სპანდიატის ძე. ამ პერიოდში [[აქემენიდები|აქემენიდურ]] [[სპარსეთი|სპარსეთს]] უპირისპირდება [[ალექსანდრე მაკედონელი|დიდი ალექსანდრე მაკედონელი]], რამაც ძლიერ შეასუსტა [[სპარსელები|სპარსელთა]] საამხედრო გავლენა [[ქართლი|ქართლში]] და [[ქართველები|ქართველებმა]] განდევნეს [[სპარსელები]] და [[მცხეთა|მცხეთის]] მამასახლისად აირჩიეს [[სამარა]].
* '''[[სამარა]]''', [[მცხეთა|მცხეთის]] მამასახლისი [[ძვ. წ. 355]] - [[ძვ. წ. 326]]. [[თრაკია]]-[[მაკედონია (ანტიკური სამეფო)|მაკედონიის]] მეფის [[ლისიმაქე|ლისიმაქეს]] დახმარებით ის ტახტიდან ჩამოაგდო [[არიან-ქართლი|არიან-ქართლის]] სამხედრო გამგებელმა [[აზო|აზომ]], რომელმაც [[ქართლი]] გააერთიანა, [[მცხეთა]] კი [[დედაქალაქი|დედაქალაქად]] გაიხადა.
 
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
!width = "8%" style=background:#aadead;| [[პორტრეტი]]
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[იბერია|იბერიის]] მეფეები
!width = "15%" style=background:#ababab;| სახელი
!width = "57%" style=background:#efdead;| ქრონიკები
|-----
| colspan="5" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ვახუშტი ბატონიშვილი|ვახუშტის]] "[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/68532/ საქართველოს ისტორია]"'''</center>
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"|მეფობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
|[[ფაილი:Thargamosids.JPG|270px|thumb|center|'''[[თარგამოსი]] და მისი ძენი'''.<br />ფიგურები მარცხნიდან მარჯვნივ: [[მოვაკანოსი]], [[ბარდოსი]], [[ქართლოსი]], [[ჰაოსი]], [[თარგამოსი]], [[ლეკოსი]], [[ჰეროსი]], [[კავკასოსი]], [[ეგროსი]]. ქართული ქრონიკების ფოლიანტის გახსნა ([[ვახტანგ VI|ვახტანგისეული]] რედაქცია), [[1700|1700-ანი წლები.]]]]<br />[[ფაილი:Hayk defeats Bel - Juliano Zasso.jpg|280px|thumb|center|'''[[ჰაოსი]] [[მშვილდ-ისარი|მშვილდ-ისრით]] ამარცხებს [[ნებროთი|ნებროთს]].''']]
| [[აზო]] ([[არიან-ქართლი]]ს მეფის ძე)|| align="center" | [[ძვ. წ. 326]] – [[302]]
|
| align="center" |იბერიის მეფე
| <small> <center><br />'''ნათესავთ აღწერისა და წილთათჳს'''<br /><center>ქართლოს იყო ნოეს ძის იაფეთისგან, რამეთუ იაფეთ ჰშვა ავანან, ავანან ჰშვა თარში, თარშმა ჰშვა თარგამოს, თარგამოს ჰშვა რვანი გმირნი ესე: ჰაოს, ქართლოს, ბარდოს, მოვაკანოს, ლეკანოს, ჰეროს, კავკასოს და ეგროს. არამედ ოდეს განიყვნენ ძენი ნოესნი, დასაბამითგან 1758, ქართულსა 221, მაშინ თარგამოსს წილად ჰხვდა ქვეყანა ესე სამზღვრული: აღმოსავალით ზღვა გურგანისა, დასავალით ზღვა პონტიისა, სამხრით მთა ორეთისა ანუ ქურთისა, ჩრდილოთ მთა კავკასისა, და ჰმორჩილებდენ [[ნებროთი|ნებროთს]]. ხოლო შემდგომად განუყო რა თარგამოს წილი თვისი ქვეყანა ძეთა თვისთა და მისცა ხვედრნი მათნი, ამათ რვათა ძმათა არღარა ინებეს მორჩილება ნებროთისა თვისისა გმირობისათვის (რამეთუ იყვნენ ფრიად გმირნი); მსმენელი ნებროთ განწყრა, მოუხდა და ჰბრძოდენ მრავალ დღე; არამედ შემდგომად მოიკლა ნებროთ ჰაოსისგან ისრითა მთასა ზედა არარატსა დასაბამითგან 1829, ქართულსა 292 და განთავისუფლდენ მონებისაგან. ხოლო პირველვე განთავისუფლებისა თარგამოს განუყო რა ძეთა თვისთა, ესენი არიან წილნი მათ რვათა ძმათანი ქვეყანანი და საზღვარნი ხვედრთა მათთანი.
|-----
|[[ფაილი:Mkrtum Hovnatanian. Hayk Nahapet.jpeg|200px|center|]]
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ფარნავაზიანები|ფარნავაზიანთა დინასტია]]'''<ref group="კ">მეფეთა სახელებად მოცემულია მათი თანამედროვე ვარიანტები, მრგვალ ფრჩხილებში კი მოცემულია "[[მოქცევაჲ ქართლისაჲ]]"-ში და "[[მეფეთა ცხოვრება]]"-ში მოცემული ვარიანტები, შესაბამისი თანმიმდევრობით.</ref>'''</center>
|'''[[ჰაოსი]]'''
| <small> <center><br />'''ჰაოსის წილისათჳს'''<br />ჰაოსსა მისცა აღმოსავლით საზღვარი ზღვა კასპიისა, სამხრით მთა ორეთისა, ჩრდილოთ მთა, რომელი წარმოივლის პონტოს ზღვისაგან და გამოვლის ბასიანის კარს და მოვალს ბარდა არაზამდე, და დასავლით ზღვა პონტოსი. ხოლო სხვა ხვედრი თვისი ესე: აღმოსავლით ზღვა კასპიისა, სამხრით არაზი და მთა წინა ხსენებული, რომელსა მოსდის მდინარენი ამიერ მომრთველნი მტკვრისანი და პონტიის ზღვისანი, და ამიერ რახსისანი, ჩრდილოთ მთა დიდი კავკასისა, სამხრით ჩრდილოთ კერძი და დასავლით ზღვა პონტიისა, და ორთა ამათ მთათა რომელნი მდინარენი გამოსდიან და მიერთვიან ზღვათა ამათ, განუყო შვიდთა ძეთა თვისთა.
|-----
|
| [[ფარნავაზ I|ფარნავაზი]] || align="center" | [[ძვ. წ. 302]] – [[ძვ. წ. 237]]
|
| align="center" |იბერიის მეფე
| <small> <center><br />'''ქართლოსის წილისათჳს'''<br />ხოლო საზღვარი ქართლოსისა არს: აღმოსავალით ბერდუჯის მდინარის მცირე მთა და გამართებით ხუნანისა ვიდრე გულგულა ტყე-ტბადმდე მიდგმით კავკასიისა, სამხრით მთა წინა-ხსენებული, რომელი განვლის არაზიდამ პონტიის ზღვადმდე და გამომდინარენი მდინარენი ეთვიან მტკვარსა და შავ ზღვასა, და ჩრდილოთ მთა კავკასი და მთა ღადოსი ვიდრე ზღვადმდე სპერისა, და დასავლით მთა მცირე-ლიხი და მთა, რომელი განვლის ტაოსა და კლარჯეთს შორის და მივალს ზღვადმდე, და იგივე ზღვა პონტიისა, და ამათ შორის ქვეყანა არს წილი ქართლოსისა.
|-----
|
| [[საურმაგი|საურმაგ]] || align="center" | [[ძვ. წ. 237]] – [[ძვ. წ. 162]]
|
| align="center" |იბერიის მეფე
| <small> <center><br />'''ბარდოსის წილისათჳს'''<br />ბარდოსის წილი არს: აღმოსავალით მდინარე რახსი, სამხრით მთა წინათივე, რომელსა მოსდიან მდინარენი და ერთვიან მტკვარსა, დასავლით ბერდუჯის მდინარის მცირე მთა და ჩრდილოთ მდინარე მტკვარი.
|-----
|
| [[მირვან I|მირიან I]] [[ნებროთი|ნებროთიანი]] || align="center" | [[ძვ. წ. 162]] – [[ძვ. წ. 112]]
|
| align="center" |იბერიის მეფე
| <small> <center><br />'''მოვაკანოს წილისათჳს'''<br />ხოლო ნაწილი მოვაკანისა არს: აღმოსავალით ზღვა გურგანისა, სამხრით მტკვარი, ჩრდილოთ მთა კავკასი და დასავლით მცირე და დიდი ალაზნის შესართავიდამ ვიდრე მტკვრამდე და გამართებით კავკასამდე.
|-----
|
| [[ფარნაჯომი|ფარნაჯომ]] [[ნებროთი|ნებროთიანი]] || align="center" | [[ძვ. წ. 112]] – [[ძვ. წ. 93]]
|
| align="center" |იბერიის მეფე
| <small> <center><br />'''ჰეროსის წილისათჳს'''<br />ხოლო ნაწილი ჰეროსისა არს: სამხრით საზღვარი მოვაკანისა, დასავლით მტკვარი, აღმოსავალით კავკასი და ჩრდილოთ ხუნანიდამ განვლილი გულგულა ტყე-ტბა კავკასამდე.
|-----
|
| [[არშაკ I (იბერია)|არშაკ I]] არშაკუნიანი || align="center" | [[ძვ. წ. 93]] – [[ძვ. წ. 81]]
|
| align="center" |იბერიის მეფე
| <small> <center><br />'''ეგროსის წილისათჳს'''<br />ხოლო ეგროსის წილი არს: აღმოსავალით მთა მცირე ლიხისა, სამხრით მთა ღადოსი, ჩრდილოთ კავკასი, დასავლით შავი ზღვა ანუ პონტიისა.
|-----
|
| [[არტაგ I|არტაგ]] არშაკუნიანი || align="center" | [[ძვ. წ. 81]] – [[ძვ. წ. 66]]
|
| align="center" |იბერიის მეფე
| <small> <center><br />'''ლეკანის წილისათჳს'''<br />ხოლო ლეკანის წილი არს: აღმოსავალით ზღვა კასპიისა, სამხრით და დასავლით მთა კავკასი და საზღვარი კავკასოსი, ჩრდილოთ მდინარე დიდი ხაზარეთისა.
|-----
|
| [[ბარტომ I|ბარტომ]] არშაკუნიანი || align="center" |[[ძვ. წ. 66]] – [[ძვ. წ. 33]]
|
| align="center" |იბერიის მეფე
| <small> <center><br />'''კავკასოს წილისათჳს'''<br />ხოლო კავკასოსის წილი არს: კავკასიის მთის ჩრდილოთ კერძი, ლეკანის საზღვრიდამ ვიდრე ზღვადმდე პონტიისა ანუ შავისა.
|-----
|
| [[მირვან II|მირიან II]] [[ნებროთი|ნებროთიანი]] || align="center" |[[ძვ. წ. 33]] – [[ძვ. წ. 23]]
|
| align="center" |იბერიის მეფე
| <small> <center><br />'''შენობისა და კუალად განყოფისათჳს'''<br />ხოლო ოდეს მოიწივნენ შვიდნი ესე ძმანი თვის-თვისთა ხვედრთა ქვეყანათა, იწყეს შენობად; არამედ ქართლოს უხუცესი და მთავარი მათი მოვიდა, სადა ერთვის მტკვარსა არაგვი და ამის დასავლით, სადაცა ერთვის მცირე მდინარე მტკვარსავე სამხრიდამ, მის მდინარის ორსა მთასა შორის აღაშენა ქალაქი და უწოდა სახელი თვისი ქალაქსა მას ქართლოს (რომლისა გამო ეწოდა ქვეყანასა ამას ქართლი), და დაიპყრა ქვეყანა ბერდუჯით ტყე-ტყიდამ ზღვადმდე სპერისა წილ-ხდომილი თვისი; ხოლო შვილთა შორის ქართლოსისათა გამოჩნდენ ხუთნი გმირნი: მცხეთოს, გაჩოს, გარდაბანოს, კახოს და კუხოს; არამედ გმირობითა უწარჩინებულესი და უხუცესი იყო მცხეთოს; და შემდგომად სიკვდილისა ქართლოსისა დედამან მათმან წილი ქართლოსისა განუყო ხუთთა მათ ძმათა და მისცა გარდაბანოს ხუნანი და გარდაბანი, გაჩოს ობის (ორბის) ციხე და სკვირეთს ზეითი აბოცის მთამდე და ფანავარამდე, და კახოს მისცა კახეთი და კუხოს კუხეთი. ხოლო მცხეთოსს უწარჩინებულესს ძესა მისცა ტფილისისა და არაგვის დასავლეთი ლიხის მთამდე და ზღვადმდე სპერისა და საზღვარი ქართლოსისა ტაო კლარჯეთს შორისი მთა ზღვამდე და მთა, რომელსა ჰსდიან მდინარენი და ერთვიან შავ ზღვასა და მტკვარსა. ხოლო შემდგომად ამისა მცხეთოსის ძეთა შორის უმეტეს წარჩინებულნი იყვნენ სამნი ესე გმირნი: პირველი უფლოს, მეორე ოძრახოს და მესამე ჯავახოს, რომელთა მცხეთოსვე განუყვნა ქვეყანა და ნათესავნი თვისნი, და უფლოსს მისცა ტფილის არაგვის დასავლეთი ტაშის კარ ლიხის მთამდე და ფანავრამდე თრიალეთი. ხოლო ოძრახოსს მისცა ტაშის კარს ზეითი და მტკვრის დასავლეთი ზღვამდე პონტიისა და ადგილი კლდოანი ქართლოსის საზღვრამდე; და ჯავახოსს მისცა მტკვარის აღმოსავლეთით ფანავრამდე და თავადმდე მტკვრისა. ხოლო უფლოს დარჩა სამკვიდრებელსა მამისა თვისისასა მცხეთას, და ჰმორჩილებდენ ყოველნი ქართლოსიანნი ამას ჟამადმდე; არამედ შემდგომად, მოკვდა რა მცხეთოს, არღარა მორჩილ-ექმნენ უფლოსს და იწყეს შფოთებად და ხდომად ურთი-ერთთა და განძლიერდა მათ შორის ესე ვითარი შური და ხდომა, ვიდრე ღმერთიცა დამბადებელი თვისი დაუტევეს და მსახურებდენ მზესა, მთვარესა და ვარსკვლავთა, და უმეტეს იყო მათდა საფიცველად საფლავი ქართლოსისა დასაბამითგან 2267, ქართულსა 198. არამედ ოდესცა დაიზავიან, ეგრეთვე იყო მათდა უწარჩინებულესი და უფალი მცხეთას ქალაქსა შინა მჯდომარე, რამეთუ განდიდებულ იყო შემდგომად მცხეთა, გარნა არა უხმობდენ მეფედ მუნ მჯდომსა, არცა მთავრად, არამედ მამასახლისად, გარნა ყოველნი მას ჰმორჩილებდენ. კვალად უკეთუ შეშფოთდიან და ხდომა იწყიან, თვის-თვისნი მთავარნი ისხნიან და იყვნენ ეგრეთ დროდმდე.
ხოლო ამისა შემდგომად განძლიერდენ ხაზარნი და უწყეს ბრძოლა ძეთა კავკასოსთა; უწარჩინებულესი იყო პირველად ძურძუკოს ძე ტინენისა. ესე ეზრასა ექვსთა ნათესავთა ძმათა (რამეთუ მაშინ იყვნენ სიყვარულსა ზედა ურთიერთსა და მორჩილებასა მცხეთელ მამასახლისისა), რათა მწე იყვნენ. მაშინ შეითქვნენ შვიდნივე ნათესავნი ესე, შეკრბნენ და გარდავლეს მთა კავკასი, მოსრნეს და მოსტყვენეს ხაზარეთი, და აღაშენეს პირსა ხაზარეთისასა ციხე (ბერძულსა 3861), რამეთუ ხაზარეთის მდინარე არს დონის წყალი და ხაზარეთი დონის წყლიდამ დნესტრამდე შავი ზღვის პირი ლიტოვამდე და რუსეთამდე: და წარმოვიდენ თვის-თვისად დასაბამითგან 2302, ქართულსა 233. შემდგომად ამისა ქმნეს ხაზართა მეფე და შეკრბნენ მის ქვეშე და გამოვლეს გზა დარუბანდისა. ამათ ვერ წინა აღუდგენ თარგამოსიანნი, შემოვიდენ, მოსრნეს და მოსტყვენეს თარგამოსიანნი დასაბამით 2310, ქართულსა 241, და ისწავეს გზა დარუბანდისა და არაგვისა, და განამრავლეს შემოსვლა თარგამოსიანთა ზედა და იყვნეს მოხარკედ მათდა ჟამ რაოდენმე.
|-----
|
| [[არშაკ II]], ძე მირვანისი [[ნებროთი|ნებროთიანი]], || align="center" | [[ძვ. წ. 23]] – [[ძვ. წ. 2]]
|
| align="center" |იბერიის მეფე
| <small> <center><br />'''სპარსთა მეფე აფრიდონ'''<br />კვალად ამისა შემდგომად განძლიერდენ სპარსნი და წარმოგზავნა სპარსთა მეფემან აფრიდონ ერისთავი თვისი არდამ. ამან შეკრა გზა ზღვისა და უწოდა დარუბანდი, ესე იგი „დახშა კარი“. ამანვე იწყო მცხეთას ქვითკირი დასაბამით 2342, ქართულსა 273, და დაიპყრა ამან არდამ შვიდნივე ესე ნათესავნი; არამედ შემდგომად, ოდეს განიყვნენ ძენი სპარსთა მეფისა აფრიდონისანი და დაიწყეს ხდომა ურთიერთთა, მაშინ შეიზრახნენ შვიდნივე ესე ნათესავნი და მოსწყვიდნეს ერისთავნი სპარსთანი და დაემორჩილნენ მცხეთელ მამასახლისსა; არამედ ეგრის წყალს იქითნი მიერთნენ ბერძენთა; ხოლო მათ მიერ იცეს ძალი სპარსთა ზედა და არღარა ერჩდენ მცხეთელ მამასახლისსა; ეგრეთვე რანი და მოვაკანი დაშთა სპარსთა და ნეშტნი მცხეთელ მამასახლისსა მორჩილებასა შინა.
|-----
|
| [[ადერკი|ადერკ]], ძე ბარტომისი, არშაკუნიანი || align="center" | [[ძვ. წ. 2]] – [[55]]
|
| align="center" |იბერიის მეფე
| <small> <center><br />'''ქექეოს მეფე სპარსთა'''<br />ხოლო შემდგომად განძლიერდენ სპარსნი და მოვიდა ქექეოს მეფე სპარსთა ლეკეთს და ვერ შევიდა, რამეთუ ბრმა ჰყო ლეკმან ვინმე. ამან კვალად მოხარკე ჰყო ქართლი და წარვიდა დასაბამით 2434, ქართულსა 365.
|-
|colspan="3" |<small> '' დაახ. [[ძვ. წ. II საუკუნე|ძვ. წ. II საუკუნის]] 60 წლისთვის იბერიის სამეფო ორად გაიყო, ერთი მეფე იჯდა არმაზში, მეორე – მცხეთაში. ამ მოვლენას ქართულ იტორიოგრაფიაში ეწოდა "[[ორმეფობა ქართლში]]". "[[მეფეთა ცხოვრება|მეფეთა ცხოვრების]]" მიხედვით, მეფე ადერკიმ სიკვდილის წინ სამეფო თავის ორ შვილს გაუყო: ერთს შეხვდა ქალაქი მცხეთა და ქართლი მტკვრის ჩრდილოეთით, მეორეს კი – არმაზი და ქართლი მტკვრის სამხრეთით. სულ იბერიის ტახტზე, "[[მეფეთა ცხოვრება|მეფეთა ცხოვრების]]" თანახმად, მეფეთა 5 წყვილი მჯდარა.
|-----
|[[ფაილი:Cosimo Rosselli Attraversamento del Mar Rosso.jpg|350px|thumb|center|'''[[ებრაელები|ისრაილთა]] [[გამოსვლა]] [[წითელი ზღვა|ზღჳსა]].''']]
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ორმეფობა ქართლში|ორმეფობა]]<ref group="კ">მეფეთა სახელები მოცემულია „მოქცევაჲ ქართლისაჲ“-ში არსებული ფორმების მიხედვით, ხოლო ფრჩხილებში მოცემულია „მეფეთა ცხოვრება“-ში დადასტურებილი ფორმები.</ref>'''</center>
|
| <small> <center><br />'''ისრაილთა გამოსვლა ზღჳსა'''<br />ამისა შემდგომად მოვიდა ამბავი, ვითარ ისრაილთა განვლეს ზღვა დასაბამით 2454, ქართულსა 385 და აქეს ყოველთა წარმართთა ღმერთი ისრაილთა. ამისა შემდგომად უცილო იქმნენ სპარსნი და იცეს ჟამი ქართველთა და განდგნენ, და ჰმორჩილებდენ მცხეთელ მამასახლისსა.
|-----
|
| [[ქართამი და ბარტომი|ბარტამ და ქართამ]], ძენი ადერკი სომეხთ მეფისა, არშაკუნიანნი || align="center" | [[55]] – [[72]]
|
| align="center" | [[ბარტომი|ბარტომ II]] [[მცხეთა|მცხეთის]] და [[ქართამი|ქართამ I]] [[არმაზი|არმაზის]] [[მეფე]]
| <small> <center><br />'''ფარემუზ მეფე სპარსთა'''<br />მცნობმან სპარსთა მეფემან ფარშოტ წარმოგზავნა ძე თვისი თარგამოსიანთა ზედა; არამედ შეკრბნენ ესენიცა და მიეგებნენ ადრაბაგანს; მუნ ეწყვნენ და აოტნეს სპარსნი და მოსრნეს ურიცხვნი დასაბამით 2482, ქართულსა 413, და მოვიდენ გამარჯვებულნი თვისად.
|-----
|
| [[კაოზი და ფარსმანი|ფარსმან და კაოს]], ძენი ბარტოსი და ქართამისა, არშაკუნიანნი || align="center" | [[72]] – [[87]]
|
| align="center" | [[ფარსმანი|ფარსმან I]] [[არმაზი|არმაზის]] და [[კაოსი|კაოს]] [[მცხეთა|მცხეთის]] [[მეფე]]
| <small> <center><br />'''ქაიხოსრო მეფე სპარსთა'''<br />შემდგომად კვალად წარმოგზავნა ძე თვისი სპარსთა მეფემან ხოსრომ; შემოვიდენ და შემუსრნეს ციხე-ქალაქნი და მოსტყვენეს, მოხარკე ჰყვეს და წარვიდენ დასაბამით 2490, ქართულსა 421. კვალად უცალო იქმნენ სპარსნი თურქთაგან და განთავისუფლდენ ქართველნი დასაბამით 2525, ქართულსა 456 მოხარკეობისაგან სპარსთასა და ერჩდენ მცხეთელ მამასახლისსა მრავალ წელ.
ხოლო ამათ ჟამთა შინა შემოვიდნენ თურქნი სახლნი ვითარ ორიათას რვა ასი, ლტოლვილნი სპარსთაგან, და უჩინა მცხეთელ მამასახლისმან ადგილნი და დასხნა იგინი; რამეთუ ამათ დროთავე შინა ვინცა ვინ მოვიდიან — ასურნი, ბერძენნი, ხაზარნი, ყოველთა ემეგობრებოდიან ქართველნი შიშისათვის სპარსთა და შეიწყნარიან თვისთა ქვეყანათა და ამაგრებდიან ციხე-ქალაქთა მოლოდინისათვის სპარსთასა.
|-----
|[[ფაილი:Nebukadnessar II.jpg|250px|center|]]
| [[აზორკი და არმაზელი|აზორკ და არმაზელ]], ძენი ფარსმანისი და კაოსისა, არშაკუნიანნი || align="center" |[[87]] – [[103]]
|'''[[ნაბუქოდონოსორ II]]'''
| align="center" | აზორკ [[არმაზი|არმაზის]] და არმაზელ [[მცხეთა|მცხეთის]] [[მეფე]]
| <small> <center><br />'''ნაბუქოდორნოსორ მეფე სპარსთა'''<br />შემდგომად კვალად მოვიდნენ ლტოლვილნი ურიანი ნაბუქოდონოსორისაგან დასაბამით 3363, ქართულსა 230, დასხნა იგინიცა მცხეთელ მამასახლისმან ხერკს, არაგვის ჩრდილოდ კერძოდ. გარნა ამად დროდმდე იყო ენა სომხური საქართველოსა შინა და ესოდენთა ნათესავთაგან იწყეს ენისა ქართულისა თქმად და აქვნდათ სჯულიცა უბოროტესი ყოველთა, რამეთუ არა იცოდენ ნათესაობა, არცა ცოლ-ქმრობა, ყოველსა სულიერსა ჰსჭამდენ შეგინებულისადმდე, მკვდარსა კაცსა სჭამდენ.
|-----
|
| [[ამაზასპი და დერუკი|ამაზასპ და დეროკ]], ძენი აზორკ და არმაზელისნი, არშაკუნიანნი || align="center" |[[103]] – [[113]]
|
| align="center" | [[ამაზასპი|ამაზასპ I]] [[მცხეთა|მცხეთის]] და [[დეროკი|დეროკ]] [[არმაზი|არმაზის]] [[მეფე]]
| <small> <center><br />'''გოსტასაბ მეფე სპარსთა'''<br />არამედ შემდგომად კვალად მოცალე იქმნენ სპარსნი და გვასტასაბ მეფემან წარმოავლინა ძე თვისი სპანდიერ რვალი (სპანდიტისი მარიამ დედოფლის ვარიანტით) და მოვიდა არდაბაგანს; ამას შეუშინდნენ ქართველნი და განამაგრებდენ ციხე-ქალაქებთა, რამეთუ არა ძალედვათ წინააღმდეგობა; არამედ ეწია ამბავი ძესა სპარსთა მეფისასა სპანდიერს და გარე-უკუიქცა სპარსეთადვე დასაბამით 3407, ბერძულსა 4966, ქართულსა 274 და დაშთნენ მშვიდობით ქართველნი. არამედ შემდგომად კვალად განძლიერდენ სპარსნი და სპარსთა მეფემან ბაამან ბერძენნი და რომნი მოხარკე ჰყვნა და ყოველნი ნათესავნიცა ესე თვისად მოხარკე ჰყო დასაბამით 3419, ქართულსა 286. არამედ ესოდენთა ნათესავთაგან იზრახებოდა საქართველოსა შინა ექვსნი ენანი — სომხური, ქართული, ხაზარული, ასურული, ბერძული, ებრაული და უბნობდიან მამანი და დედანი ყოველნი.
|-----
|[[ფაილი:Alexander the Great-Ny Carlsberg Glyptotek.jpg|250px|center|]]
| [[ფარსმან ქველი და ფარსმან ავაზი|ფარსმან II ქუელი და მირდატ]]. ძენი ამაზასპისა და დეროკისი, არშაკუნიანნი || align="center" | [[113]] – [[129]]
|'''[[ალექსანდრე მაკედონელი]]'''
| align="center" | [[ფარსმან ქველი|ფარსმან II ქუელი]] [[არმაზი|არმაზის]] და მირდატ [[მცხეთა|მცხეთის]] [[მეფე]]
| <small> <center><br />'''ალექსანდრე მაკედონელი'''<br />ხოლო ოდესაც გამოჩნდა ალექსანდრე ბერძენი მაკედონელი და დაიპყრა დასავლეთი, შემდგომად დაიპყრა ეგვიპტე და შემოვიდა აღმოსავლეთს, ჰსძლო სპარსთა და მეფესა მათსა. მერმე მოვიდა ქართლს დასაბამითგან 3623, ქართულსა 490, და იხილა ნათესავი ესე უუბოროტეს ყოველთა წარმართთა. ხოლო ამან ალექსანდრემ მოსწყვიდნა ყოველნი ნათესავნი შერეულნი, თვინიერ ქართლოსიანთა და ურიათა, და დაიპყრა საქართველო და დაუტევნა ლაშქარნი ასი ათასნი, და მათ ზედა მთავარი აზონ ძე იარედისა მაკედონელი; არამედ მოსპო ჭამაცა მკვდართა და სჯულად დაუდვა დამბადებელისა ერთისა ღვთისა თაყვანისცემა და მზისა და მთოვარისა და ვარსკვლავთა პატივი და თვით წარვიდა. ხოლო ესე აზონ იყო კაცი მოსისხლე და მეშურნე, და უკეთუ ვინ კეთილ-ჰასაკოვან გამოსჩნდის საქართველოსანი, მოაკუდინებდა და თვისთა ლაშქართაცა ეგრეთ უყოფდა. ამით იყო ჭირი დიდი საქართველოსა შინა აზონის გამო. ხოლო ოდეს მოკვდა ალექსანდრე მაკედონელი და განიყვეს მთავართა მისთა ქვეყანანი ესე, დაუტევა აზონ სჯული ალექსანდრესი და ჰქმნა კერპნი დიდნი — გაცი ოქროსა და გაიმ ვეცხლისა და მსახურებდა მეფესა მცირისა აზიისასა. ამის აზონის დროს იწყეს ქართველთა შვილთა თვისთა კერპთა შეწირვად და არა აყენებდა აზონ, ვინათგან თვითცა ჰკლვიდა.
|-----
|[[ფაილი:King Parnavaz of Iberia.jpg|250px|center|]]
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''ორმეფობის დასასრული'''</center>
|'''[[ფარნავაზ I]]'''
|<small> <center><br />'''ამბავი ფარნავაზისა'''<br />ჟამთა ამათ შინა იყო ჭაბუკი სახელით ფარნავაზ ნათესავით ქართლოსიანი და ბიძა ფარნავაზისა სახელით სამარა მოსვლასა შინა ალექსანდრე მაკედონელისასა მცხეთას მამასახლისობდა. ხოლო მოიკლა სამარა და მამა ფარნავაზისა და ძმა სამარასი ალექსანდრესაგან, და ესე ფარნავაზ სამის წლისა წარეტაცა დედასა თვისსა (რომელი იყო ნათესავით სპარსი) კავკასიად და მუნ აღეზარდა, და შემდგომად კვალად მოსრულიყო მცხეთადვე. ესე ფარნავაზ იყო მხნე, ახოვანი და მშვენიერი, მონადირე და კისკასი და ჩაუქი; არამედ ამას კრძალვიდა დედა თვისი აზონისაგან და უთქმიდა წარსვლად სპარსეთად; გარნა ძნიად აღუჩნდებოდა ფარნავაზს დატევებანი მამულისანი. ხოლო დღესა ერთსა იხილა სიზმრად ფარნავაზ, რათა განვიდეს სახლიდამ და ვერ შეუძლო; მაშინ შემოადგა სარკმლითგან მზე და მოერტყა წელსა მისსა, განზიდა და განიყვანა გარე და იხილა მზე მდებარე ქვეშე თვისსა, მოხოცა ცვარი მზესა მას და იცხო პირსა ზედა თვისსა. ხოლო განიფრთხო რა, სთქვა: "წარვიდე სპარსეთად და მოვიპოვო მუნვე კეთილნი". ამისა შემდგომად ჩუეულებისაებრ განვიდა ნადირობად სანახებსა დიღმისასა, ჰსტყორცა ისარი ირემსა და ჰკლვიდა რა ესწრა ბინდი და წვიმა მძაფრი და ეძიებდა სავანესა; მაშინ ჰპოვა ქვაბი, რომლისა კარი აღმოქოლვილ იყო, იხადა ჩუგლუგი და გამოჰკოდა კარი; ხოლო შესრულმან მას შინა იხილა საუნჯე დიდი ოქროსა და ვეცხლისა, და განიხარა ფრიად. დილასა აღმოჰქოლა კარი მისი, და წარმოვიდა მცხეთას და იწყო მუნით გამოკრებად ღამით საუნჯისა მის და დაფლვად სიმარჯვედ თვისად. მაშინ იყო ნათესავით ქართლოსიანი, სახელით ქუჯი; ამას თანა წარგზავნა კაცი, რათა შეეწიოს განძითა ამით და უმტერონ აზონს. ხოლო მან განიხარა და მიიყვანა თვისთანა ფარნავაზ; ამათ შეკრიბნეს ოსნი და ლეკნი (რამეთუ სიბოროტისათვის აზონისა სძულობდნენ იგინიცა და არა ენებათ მიცემა ხარკთა). შეკრებულნი ესე ყოველნი წარმოემართნენ აზონსა ზედა. ესე რა ჰსცნა აზონ, შეკრბა ესეცა სპითა წყობად მათდა, არამედ განევლტნენ აზონს რომნიცა იგი ათასნი მხედარნი და მიერთვნენ ფარნავაზს. ამისი მხილველი აზონ შეშინდა სპათაგანცა თვისთა, წარვიდა და განამაგრა კლარჯეთი.
|-----
|
| colspan="3" |<small> '' არმაზში გაუქმდა მეფობა და "მცხეთას ოდენ იყო მეფობაჲ".<ref group="კ">კვადრატულ ფრჩხილებში ჩასმულია იმ მეფეთა სახელები, რომლებიც არ იხსენებიან ქართულ საისტორიო წყაროთა („[[მოქცევაჲ ქართლისაჲ]]“, „[[ქართლის ცხოვრება]]“) მეფეთა სიებში, მაგრამ იხსენიებიან ბერძენ და რომაელ ავტოებთან, ან ეპიგრაფიკულ ძეგლებში.</ref>
|
|<small> <center><br />'''მეფე ფარნავაზ 65 წელი მეფა'''<br />ხოლო დაიპყრა ყოველი ქვეყანა საქართველოჲსა ფარნავაზ დასაბამითგან 3647, ქართულსა 514, ბერძულსა 5206, შემოვიდა მცხეთას, იქმნა მეფედ და დაემორჩილნენ ყოველნი საქართველოსანი; არამედ წარავლინა დესპანი წინაშე ასურეთის მეფისა და აღუთქუა მორჩილება, რათა შეეწიოს აზონსა ზედა. ხოლო მან წარმოსცა გჳრგჳნი სამეფო და უწოდა ძედ და მოუწერა ერისთავთა სომხითისათა, რათა შეეწეოდენ ფარნავაზს აზონსა ზედა, და შემდგომად ორისა წლისა მოირთო ძალი აზონ ბერძენთაგან და წარმოემართა ბრძოლად; მაშინ ფარნავაზ დაიპყრა კლარჯეთიცა, მუნით შევიდა და მოსტყვენა საზღვარი საბერძნეთისა ანძიმორი და ეკლეცი და დაირთო საუნჯე და ქონება აზონისა და გარდაემატა სიმდიდრითა. ფარნავაზ მოქცეული შემოვიდა მცხეთას და განაგო სამეფო თვისი; მოიყვანა ქალი ძურძუკით და შეირთო ცოლად და ჰქმნა საქართველო ცხრა საერისთვოდ.
|-----
|[[ფაილი:Iberia-ka.svg|thumb|350px|center|'''[[იბერიის სამეფო]]''']]
| [[ღადამი]] (ადამი), ძე [[ფარსმან II ქველი|ფარსმან II ქუელისა]], არშაკუნიანი || align="center" | [[129]] – [[132]]
|
| align="center" |იბერიის მეფე
|<small> <center><br />'''საერისთოთათჳს'''<br />პირველს ქუჯის მისცა ქვეყანა რიონის დასავლეთი ზღვამდე და ეგრისის წყლამდე სვანეთით და დაჲ თვისი ცოლად; ხოლო ეგრისს იქითთა არა ინებეს განდგომა ბერძენთა, და კვალად მეორე დაჲ მისცა ოვსთა მეფესა ცოლად. მეორე ერისთავი დასვა მარგვეთისა შორაპანს და მისცა მცირე ლიხიდამ ვიდრე ზღვადმდე ღადოს მთისა და რიონს შუათი. მესამე დასვა კახეთს, კუხეთს და ჰერეთს. მეოთხე დასვა ხუნანს და მისცა ბერდუჯსა და მტკვარსშუა ტფილისამდე გარდაბანითურთ. მეხუთე დასვა სამშვილდესა და მისცა სკვირეთის მდინარიდამ გაჩიანს ზეითი ფანავრამდე აბოცითურთ. მეექვსე დასვა წუნსა და მისცა მტკვრის აღმოსავლეთი ფანავრამდე და თავამდე მტკვრისა. მეშვიდე ოძრახოს და მისცა ტაშის-კარს ზეითი ზღვამდე პონტიისა და ჭოროხამდე. მერვე კლარჯეთსა და მისცა რომელი თვით დაიპყრა საზღვრით მისით ზღვამდე პონტიისა. მეცხრე დაადგინა შიდა ქართლს და სპასპეტად ყოველთა ერისთავთა და სპათა ზედა, და ესევე მოიღებდა ამათ მიერ ხარკთა ქვეყანისაგან. ხოლო რომნი იგი ათასნი განჰყო ადგილთა და ხეობათა შინა და დასხნა და უწოდა აზნაურნი. არამედ ესე ფარნავაზ იყო პირველი მეფე ქართლისა; მან აღაშენა და განავსნა ქვეყანა თვისი, მოზღუდნა ქალაქნი და ციხენი განამაგრნა, და შექმნა წიგნი ქართული და განავრცელა ენა ქართული, და უბრძანა რათა არღა-რა ზრახვიდენ ენათა სხვათა თვინიერ ქართულისასა, და ჰქმნა კერპი დიდი სახელისა თვისისა არმაზ (რამეთუ პირველად არმაზ ეწოდებოდა ფარნავაზს), და აღმართა საფლავსა ზედა ქართლოსისასა გაცის და გაიმს კერპთა შორის. ესე ფარნავაზ 27 წლისა მეფე იქმნა და 65 წელი იმეფა მშვიდობით და უშფოთველად; შემდგომად მოკვდა დასაბამით 3712, ბერძულსა 5271, ქართულსა 47 და დაფლეს წინაშე კერპისა თვისისა არმაზისა მთასა ქართლს.
|-----
| [[ფარსმან III]], ძე ადამისი, არშაკუნიანი || align="center" |[[132]] – [[182]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[ამაზასპი|ამაზასპ II]], ძე ფარსმანისი. არშაკუნიანი || align="center" |[[182]] – [[186]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[რევ მართალი|რევ I მართალი]], არშაკუნიანი || align="center" |[[186]] – [[213]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[ვაჩე (ქართლის მეფე)|ვაჩე]], ძე რევისა. არშაკუნიანი || align="center" |[[213]] – [[231]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[ბაკურ I]], ძე ვაჩესი. არშაკუნიანი || align="center" |[[231]] – [[246]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[მირდატი|მირდატ II]], ძე ბაკურისი, არშაკუნიანი || align="center" |[[246]] – [[262]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[ასფაგური|ასფაგურ]], ძე მირდატ მეფისა, არშაკუნიანი || align="center" |[[262]] – [[265]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''ქრისტიანი მეფეები'''</center>
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ხოსროვიანები|ხოსროვიანთა დინასტია]]'''</center>
|-----
| [[მირიან III]], ძე სპარსთა მეფისა ლევისა, ხოსროიანი. || align="center" | [[265]] – [[342]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[ბაკურ II]] ([[ქართლის ცხოვრება]]ში – ბაქარ ძე მირიანისი), ხოსროიანი || align="center" |[[342]] – [[364]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[მირდატი|მირდატ III]] ძე ბაქარისი || align="center" |[[364]] - [[379]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-align="center" |----
|-----
| [[ვარაზ-ბაკური|ვარაზ–ბაქარ]], ძე მირდატისი, ხოსროიანი ||align="center" |[[379]] – [[393]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[თრდატი (იბერიის მეფე)|თრდატი]] ([[ქართლის ცხოვრება]]ში – სიმამრი ვარაზ-ბაქარისი) || align="center" |[[393]] – [[405]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[ფარსმანი|ფარსმან IV]] ([[ქართლის ცხოვრება]]ში ფარსმან, ძე ვარაზ-ბაქარისი), ხოსროიანი || align="center" | [[405]] - [[408]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[მირდატი|მირდატ IV]], ([[ქართლის ცხოვრება]]ში ძმა ფარსმან მეფისა.), ხოსროიანი || align="center" |[[408]] - [[410]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[არჩილი|არჩილ I]], ძე მირდატ მეფისა, ხოსროიანი || align="center" |[[410]] - [[434]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-
|-----
| [[მირდატი|მირდატ V]], ძე არჩილ მეფისა, ხოსროიანი || align="center" |[[434]] - [[446]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[ვახტანგ I|ვახტანგ I გორგასალი]] (ვარანგან ხვასრო თანგი), ძე მირდატისი, ხოსროიანი || align="center" | [[446]] – [[499]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[დაჩი (ქართლის მეფე)|დაჩი]], ძე ვახტანგ გორგასალისა, ხოსროიანი || align="center" |[[499]] – [[514]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[ბაკური|ბაკურ II]], ძე დაჩი მეფისა, ხოსროიანი || align="center" |[[514]] - [[528]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[ფარსმანი|ფარსმან V]], ძე ბაკურ მეფისა, ხოსროიანი || align="center" |[[528]] - [[542]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[ფარსმანი|ფარსმან VI]] (ფარსმან სხუაჲ), ძმის-წული ფარსმან მეფისა, ხოსროიანი || align="center" |[[542]] - [[557]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
| [[ბაკური|ბაკურ III]], ძე ფარსმან მეფისა, ხოსროიანი || align="center" |[[557]] - [[570]]
| align="center" |იბერიის მეფე
|-----
|colspan="3" |<small> '' მეფობის გაუქმების შემდეგ იბერიას ირანის ადმინისტრაციული მოხელე – [[მარზპანი]] განაგებს.
|}
 
== [[დიაოხი]] ==
==[[ქართლი|ქართლის]] [[მარზპანი|მარზპანები]]==
[[დიაოხი]], ტაოხი — ძველი სახემწიფოებრივი წარმონაქმნი, [[ამიერკავკასია|ამიერკავკასიის]] სამხრეთ-დასავლეთით, [[კოლხეთი|კოლხეთის]] სამხრეთით და [[ურარტუ|ურარტუს]] ჩრდილო-დასავლეთით მდებარე რეგიონი, მოხსენიებული ახლოაღმოსავლეთის წყაროებში [[ძვ. წ. XII საუკუნე|ძვ. წ. XII]]-[[ძვ. წ. VIII საუკუნე|VIII საუკუნეებში]]<ref>Frederic P. Miller История Грузии Год:2010 ISBN 978-613-1-74942-1</ref><ref>C. Burney, Die Bergvölker Vorderasiens, Essen 1975, 274</ref><ref>[http://www.istoria.ge/qrono/diaoxi.htm დიაოხის (დიაენის, ტაოს) სამეფო]</ref><ref>Georgia. (2006). ''[[ბრიტანიკა]]''. Retrieved February 14, 2006, from [http://www.britannica.com/eb/article?tocId=44320 Encyclopædia Britannica Premium Service]</ref><ref>A. G. Sagona. ''Archaeology at the North-East Anatolian Frontier'', p. 30.</ref><ref>G. L. Kavtaradze. ''An Attempt to Interpret Some Anatolian and Caucasian Ethnonyms of the Classical Sources'', p. 80f.</ref><ref>R. G. Suny. ''The Making of the Georgian Nation'', p. 6.</ref><ref>[http://libhistory.ru/book.php?book=249157&page=6 История Грузии с древнейших времен до наших дней]</ref>. [[ასურული ენა|ასურული]] [[ლურსმული დამწერლობა|ლურსმული წყაროებში]] მოიხსენიება როგორც [[დაიაენი]]. აქ სახლობდნენ [[ხურიტები]], [[ძველი ბერძნები|ძველი ბერძნების]] მიერ [[ტაოხები|ტაოხებად]] წოდებულნი (აქედან წარმოიშვა [[ტაო|ტაოს]] ისტორიული სახელწოდება). დიაოხის დედაქალაქად ითვლებოდა ქალაქი [[ზუა]]. [[დიაოხი]] პირველად მოიხსენიება [[ძვ. წ. 1112|ძვ. წ. 1112 წელს]], როდესაც ასურეთის მეფე [[ტიგლათფილესერ I|ტიგლათფილესერ I-მა]] განახორციელა ლაშქრობა [[ჩრდილოეთი|ჩრდილოეთით]], [[შავი ზღვა|შავი ზღვისკენ]]: „მე ყველა [[მეფე]] ცოცხლად შევიპყრე. ისინი ყველა შევიწყალე, შევუნარჩუნე სიცოცხლე, მაგრამ ტყვედ დავიტოვე მათი შვილები. მე დავუწესე მათ ხარკი – 1200 [[ცხენი]] და 2000 თავი მსხვილფეხა პირუტყვი და გავგზავნე ისინი თავ-თავიანთ ქვეყნებში. [[სიენი]] – [[დაიაენი|დაიაენის]] ქვეყნის მეფე, რომელიც არ დაემორჩილა ასურულ ღვთაებას, ბორკილებით წავიყვანე ჩემს ქალაქ [[აშური (ქალაქი)|აშურში]] და იქ შევიწყალე იგი. როდესაც იგი დაემორჩილა დიდ ღვთაებებს, მე გავუშვი იგი“. [[ძვ. წ. 845|ძვ. წ. 845 წელს]] ამ ტერიტორიაზე ხელახლა მოვიდნენ [[ასურელები]] და [[სალმანასარ III|სალმანასარ III-მ]] ხელახლა დაიმორჩილა [[დიაოხი]]. [[ძვ. წ. 825|ძვ. წ. 825 წელს]] კი [[დიაოხი]] [[ასურეთი|ასურეთის სამეფოს]] [[პროვინცია|პროვინციაა]]. თუმცა, სულ მალე, [[დიაოხი]] [[ურარტუს მეფეების სია|ურარტუს მეფეების]] [[მენუა|მენუას]] და [[არგიშთი I|არგიშთი I-ის]] ექსპანსიის ობიექტი გახდა. სამხედრო კამპანიის ფარგლებში რეგიონი შეუერთდა [[ურარტუ|ურარტუს]]. [[ძვ. წ. VIII საუკუნე|ძვ. წ. VIII საუკუნეში]], უკვე განადგურების შემდეგ, დიაოხის ჩრდილოეთი მიწები შევიდა [[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის სამეფოს]] შემადგენლობაში.
დიაოხის მეფეთა შესახებ ცნობები შემოგვრჩა [[ასურული ენა|ასურული]] [[ლურსმული დამწერლობა|ლურსმული წყაროებიდან]].
 
== [[დიაოხი|დიაოხის]] მეფეები ==
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
* '''[[სიენი]]''' — [[ძვ. წ. 1120]] — [[ძვ. წ. 1100]]
* '''[[ასურეთი|ასურეთის სამეფოს]]''' [[პროვინცია]].
* '''[[ასია]]''' — [[ძვ. წ. 850]] — [[ძვ. წ. 825]]
* '''[[ასურეთი|ასურეთის სამეფოს]]''' [[პროვინცია]].
* '''[[უტუფურსი]]''' — [[ძვ. წ. 810]] — [[ძვ. წ. 770]]
* '''[[ურარტუ|ურარტუს სამეფოს]]''' [[პროვინცია]].
 
== [[კოლხეთის სამეფო]] ==
[[კოლხეთის სამეფო]], [[ძველი ქართული ენა|ძველი ქართული]] წყაროებით - [[ეგრისი]] — [[ძვ. წ. VIII საუკუნე|ძვ. წ. VIII საუკუნეში]] [[აფხაზეთი|აფხაზეთის]], [[სამეგრელო|სამეგრელოს]], [[სვანეთი|სვანეთის]], [[რაჭა|რაჭის]], [[იმერეთი|იმერეთის]], [[გურია|გურიის]], [[აჭარა|აჭარის]], [[სოჭი|სოჭის]], [[ტუაფსე|ტუაფსეს]], [[რიზე|რიზეს]], [[ტრაპიზონი|ტრაპიზონის]], [[გირესუნი|გირესუნის]], [[ართვინი|ართვინის]] პროვინციების რეგიონში მოსახლე ტომების მზარდი კონსოლიდაციის შედეგად ჩამოყალიბდა [[კოლხეთის სამეფო]] — დასავლეთ საქართველოს ადრეკლასობრივი სახელმწიფოებრივი
გაერთიანება. ურარტუელთა მიერ ცნობილი როგორც — [[კოლხა]]. [[ბერძნული მითოლოგია|ბერძნულ მითოლოგიაში]] აღწერილი, [[აიეტი (მითოლოგია)|აიეტის]] და [[მედეა|მედეას]] სამშობლო და [[არგონავტები|არგონავტების]] მოგზაურობის დანიშნულების ადგილი. კლასიკურ ავტორთა თანახმად, კოლხეთის ტერიტორია ესაზღვრებოდა სამხრეთ-დასავლეთით [[პონტო|პონტოს]], დასავლეთით პონტუს ევქსინუსს ([[შავი ზღვა]]) მდინარე კორაქსამდე (მდინარე [[ბზიფი]]), ჩრდილოეთით დიდი კავკასიონის მთაგრეხილს, რომლის იქით [[სარმატები|სარმატია]] მდებარეობდა, აღმოსავლეთით იბერიასა და მცირე კავკასიის მთაგრეხილს, ხოლო სამხრეთით [[სომხეთი|სომხეთს]]. ავტორების მიხედვით მცირე განსხვავებაა თუ რამდენად ვრცელდებოდა კოლხეთის ტერიტორია სამხრეთ-დასავლეთზე: [[სტრაბონი|სტრაბონის]] მიხედვით კოლხეთი იწყებოდა
ტრაპიზონთან, ხოლო [[პტოლემე|პტოლემეს]] მიხედვით პონტუსი მდინარე ფაზისამდე ადიოდა. [[ბიჭვინთა|პიტიუსი]] იყო [[კოლხები|კოლხების]] ბოლო ქალაქი ჩრდილოეთში.
სახელწოდება [[კოლხეთი]] პირველად მოხსენიებულია [[ესქილე|ესქილესა]] და [[პინდაროსი|პინდაროსის]] მიერ. უფრო ადრეული მწერლები მას მოიხსენიებენ სახელით „[[აია (მითოლოგია)|აია]]“, ადგილი სადაც მითიური მეფე აიეტი მეფობდა. მთავარი მდინარე იყო [[ფაზისი]] ([[რიონი]]), რომელიც ქვეყანას შუად ჰყოფდა. მთავარი ქალაქები იყო [[დიოსკურია]], [[რომაული მითოლოგია|რომაულად]]: [[სებასტოპოლისი]] ([[სოხუმი]]), სარაპანა ([[შორაპანი]]), [[ფაზისი]] ([[ფოთი]]), პიტიუსი ([[ბიჭვინთა]]), აფსაროსი ([[გონიო]]), სურიუმი ([[ვანი]]), [[არქეოპოლისი]] ([[ნოქალაქევი]]).
 
== [[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის]] [[მითი|მითიური]] მმართველები ==
{| class="wikitable plainrowheaders" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
!width = "8%" style=background:#aadead;| [[პორტრეტი]]
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[ქართლი|ქართლის]] [[მარზპანი|მარზპანები]]
!width = "15%" style=background:#ababab;| სახელი
!width = "57%" style=background:#efdead;| ქრონიკები
|-----
|[[File:Lotto Capoferri Magnum Chaos.jpg|200px|center|]]
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
|'''[[ქაოსი]]'''
!bgcolor="silver" width="25%"| [[მარზპანი|მარზპანობის]] წლები
|{{lang-grc|χάος}} ნიშნავს – «უზარმაზარ სიცარიელეს, უფსკრულს, წყვდიადს», წარმოებული {{lang-grc|χαίνω}}, ნიშნავს «გახსნას, ფართოდ გაღებულს») — პირველად აღწერილი [[ჰეროდოტე|ჰეროდოტეს]] «თეოგონიაში» ([[ძვ. წ. 700]]); – მსოფლიოს თავდაპირველი მდგომარეობის პერსონიფიკაცია მოწესრიგებული სამყაროს გაჩენამდე. [[ჰესიოდე|ჰესიოდეს]] მიხედვით, «უწინარეს ყოვლისა გაჩნდა ქაოსი». შვა: [[გეა]] ([[დედამიწა]]), [[ტარტაროსი]] (უფსკრული), [[ეროსი (მითოლოგია)|ეროსი]] ([[სიყვარული]]), [[ერებუსი]] (წყვდიადი) და [[ნიქსი]] ([[ღამე]]). [[ერებუსი|ერებუსისგან]] და [[ნიქსი|ნიქსისგან]] იშვნენ: ეთერი (მიწისზედა ჰაერის ნათელი სივრცე) და ჰემერა (დღე).
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
|[[ფაილი:Feuerbach Gaea.jpg|200px|center|]]
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[მარზპანი]]'''</center>
|''' [[გეა]]'''
|[[დედამიწა]] – აქედან ნაწარმოებია სიტყვა გეორგია ([[Georgia]]) — [[საქართველოს სახელწოდება]], ასოცირებული მიწათმოქმედებასთან. შვა: [[ურანოსი]] ([[ცა|ზეცა]]), დიდი მთები და [[პონტოსი]].
|-----
|[[ფაილი:The Mutiliation of Uranus by Saturn.jpg|200px|center|]]
| [[ფირან გუშნასპი]] || align="center" | [[500]] - [[518]]; [[521]] - [[541]]
|''' [[ურანოსი]]'''
| [[ქართლი|ქართლის]] [[მარზპანი|მარზპანი]]
|{{lang-grc|Οὐρανός}} «ზეცა». ცის ღმერთი, თავდაპირველი მსოფლიოს მპყრობელი. გეას ქმარი. შვა: [[ტიტანები|თორმეტი ტიტანი]] – ექვსი ვაჟი: ოკეანოსი, კოიოსი, კრიოსი, ჰიპერიონი, იაპეტოსი, [[კრონოსი]] და ექვსი ქალი: თეია, [[რეა]], [[თემისი|თემიდა]], მნემოსინე, ფოიბე, ტეთისი; სამი კიკლოპი ({{lang-grc|Κύκλωπες}} — მრგვალთვალიანები) – ბრონტესი, სტეროპესი და არგესი; [[ჰეკატონხეირები]] ({{lang-grc|Εκατόγχειρες}}, სიტყვასიტყვით: ἑκατόν, «ასი» და χείρ, «ხელი». [[ლათინური ენა|ლათინურად]] Centimani «ასხელიანი») – კოტოსი, ბრიარეოსი და გიგესი, ასევე, [[ერინიები]], გიგანტები, ნიმფები და [[აფროდიტე]].
|-----
|
| [[არვანდ გუშნასპი]] (ფირანის ძმა) || align="center" | [[541]] – [[547]]
|'''ჰიპერიონი'''
| [[ქართლი|ქართლის]] [[მარზპანი|მარზპანი]]
|{{lang-grc|Ὑπερίων}} — ძალიან მაღალი. თეიას ქმარი. შვა: [[ჰელიოსი]] (მანათობელი მზე), სელენა (მბრწყინავი მთვარე) და ეოსი (განთიადი, ქართულად – აისი).
|-----
| [[ვეჟან ბუზმირი]] (იგივე ბაჰრამ გუშნასპი) || align="center" | [[547]] - [[555]]
| [[548]] [[წელი|წლიდან]] ასევე [[სომხეთი|სომხეთის]] [[მარზპანი]]
|-----
| ტან შაპური || align="center" | [[555]] - [[558]]
| [[ქართლი|ქართლის]] და [[სომხეთი|სომხეთის]] [[მარზპანი]]
|-----
| ვარაზდატი || align="center" | [[558]] - [[564]]
| [[ქართლი|ქართლის]] და [[სომხეთი|სომხეთის]] [[მარზპანი]]
|-----
| სურენი || align="center" | [[564]] - [[572]]
| [[ქართლი|ქართლის]] და [[სომხეთი|სომხეთის]] [[მარზპანი]]
|-----
|[[ფაილი:Head Helios AM Rhodes E49.jpg|200px|center|]]
|'''[[ჰელიოსი]]'''
|{{lang-grc|Ἥλιος}}, Ἠέλιος — მზის ღმერთი. [[ოკეანიდი|ოკეანიდ]] პერსეიდას ქმარი. შვა: [[კირკე]], [[აიეტი (მითოლოგია)|აიეტი]], პასიფაია, პერსე და ალოეუსი.
|}
 
==[[ეგრისისკოლხეთის სამეფო|ეგრისისკოლხეთის]] მეფეებიპირველი დინასტია==
{| class="wikitable plainrowheaders" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
 
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
!width = "8%" style=background:#aadead;| [[პორტრეტი]]
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის]] მეფეები
!width = "15%" style=background:#ababab;| სახელი
!width = "57%" style=background:#efdead;| ქრონიკები
|-----
|[[ფაილი:აიეტი.jpg|center|200px|center|]]
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
|'''[[აიეტი (მითოლოგია)|აიეტი]]'''
!bgcolor="silver" width="25%"| მეფობის წლები
|{{lang-grc|Αἰήτης}} — კოლხეთის მეფე. მზის ღმერთის ჰელიოსის და [[ოკეანიდი|ოკეანიდ]] პერსეიდას ძე. [[კირკე|კირკეს]], პასიფაიას, პერსეს და ალოეუსის ძმა. მედეას, ქალკიოპეს და აფსირტეს მამა. კოლხეთის დედაქალაქი აია – აიეტის სახელს ატარებდა. [[ბერძნული მითოლოგია|ბერძნული მითოლოგიის]] მიხედვით, აიეტი დახვდა [[არგონავტები|არგონავტებს]] კოლხეთის სამეფოში.
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
|[[ფაილი:Herbert James Draper, The Golden Fleece.jpg|thumb|center|200px|center|[[მედეა (მითოლოგია)|მედეა]] ბრძანებს [[აფსირტე|აფსირტეს]] [[არგო|არგოს]] ბორტს მიღმა გადაგდებას (ჰერბერტ ჯეიმს დრეიპერი, [[1904]].)]]
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[მეფე]]'''</center>
|'''[[აფსირტე]]'''
|{{lang-grc|Ἄψυρτος}} — კოლხეთის მეფის, [[აიეტი (მითოლოგია)|აიეტის]] ძე – ცნობილი ალტერნატიული სახელით ეგიალეუსი ([[ინგლისური ენა|ინგლისურად]] – Aegialeus [https://en.wikipedia.org/wiki/Aegialeus_(mythology)]). [[ანტიკური ხანა|ანტიკური]] ტრადიციის მიხედვით [[არგონავტები|არგონავტიკის]] პერიოდში [[აფსირტე|აფსირტეს]] სახელს უკავშირდება [[გონიოს ციხე|გონიოს ციხის]] ([[აფსაროსი]]) დაარსება.
|-----
|[[ფაილი:Medea-Sandys.jpg|thumb|center|200px|center|[[მედეა (მითოლოგია)|მედეა]] (ენტონი ფრედერიკ ოგასტას სენდისისი, [[1868]].)]]
| აგროს || align="center" | I-II საუკუნეების მიჯნა
|'''[[მედეა (მითოლოგია)|მედეა]]'''
| [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის]] [[მეფე]]
| {{lang-grc|Μήδεια}} – [[იაზონი|იაზონის]], შემდგომში [[ეგევსი|ეგევსის]] ცოლი. შვა: მერმერი, ფერესი, მედოსი, ალკიმენესი, ტისანდერი, თესალი და ერიოპისი.
|-----
|
| [[მალასა]] || align="center" | II ს-ის პირველი ნახევარი
|'''პერსე'''
| [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის]] [[მეფე]]
|მოახდინა ტახტის უზურპაცია.
|-----
| პაკორ || align="center" | II ს-ის შუა ხანები
| [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის]] [[მეფე]]
|-----
| [[ბაკური (ლაზთა მეფე)|ბაკურ]] || align="center" | II საუკუნე
| [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის]] [[მეფე]]
|-----
|
|'''მედოსი'''
|{{lang-grc|Μῆδος}} – მოიპოვა გამარჯვებები მრავალრიცხოვანი ბარბაროსი ტომების წინააღმდეგ და დაპყრობითი ბრძოლების შედეგად შემოერთებულ ტერიტორიებს უწოდა [[მიდია]]. აბატი ბანიერის მოსაზრებით, იგი მიიჩნევა [[მიდია|მიდიის სამეფოს]] დამაარსებლად. დაიღუპა [[ჰინდი ენა|ჰინდებთან]] ბრძოლაში.
|}
 
* '''[[კიმერიელები]]''' ({{lang-grc|Κιμμέριοι}}, დაკავშირებულნი ქალღმერთ კიმერისთან, [[ლათინური ენა|ლათინურად]] Cimmerii) — მომთაბარე ინდოევროპული ტომები, ამიერკავკასიაში შემოჭრილნი სტეპის ზონებიდან ძვ. წ. VIII საუკუნის მეორე ნახევარში. ძვ. წ. VII საუკუნეში დაიპყრეს მცირე აზიის ზოგიერთი რეგიონი. ჩრდილო შავიზღვისპირეთის რკინის ხანის ეგრედ წოდებული „სკვითებამდელი“ ხალხების პირობითი სახელწოდება იყო „გიმირრუ“, – დაფიქსირებულნი არიან ასურულ ტექსტებში. ხშირად მოიხსენიებიან ჩრდილო შავიზღვისპირეთის არქეოლოგიურ კულტურებში, მიეკუთვნებიან ადრეულ რკინის ხანის პერიოდს, შესაბამისად, ეს პერიოდი – „კიმერიული ეპოქის“ (ძვ. წ. XI—VII საუკუნეები) სახელს ატარებს.
[[II საუკუნე|II საუკუნის]] ბოლოდან [[ეგრისის სამეფო]] ჯერ [[რომის იმპერია|რომის]], [[330]] [[წელი|წლიდან]] [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის]] გავლენის ქვეშაა. [[395]] [[წელი|წელს]] [[რომის იმპერია]] ორად გაიყო და ამიერიდან [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის სამეფოს]] უშუალოდ ბიზანტიელი ბასილევსები განაგებენ. [[420]] [[წელი|წელს]] [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის სამეფომ]] დამოუკიდებლობა ისევ მოიპოვა.
[[ფაილი:Urartu 715 713-en.svg|thumb|right|[[ურარტუ]] [[რუსა I|რუსა I-ის]] მეფობის დროს, [[ძვ. წ. 715]] – [[ძვ. წ. 713|713]] [[წელი|წლებში]].]]
* '''[[ძვ. წ. VIII საუკუნე]]''' – [[სკვითები|სკვითების]] შედარებით საყოველთაოდ აღიარებული ისტორიული დასაბამია. სკვითების საერთო ძალები თავს იყრიან ჩრდილო შავიზღვისპირეთში, [[კიმერიელები|კიმერიელების]] მრავალწლიანი მმართველობის შემდეგ. ძვ. წ. VII საუკუნეში სკვითებმა ჩრდილო შავიზღვისპირეთიდან მცირე აზიამდე შეავიწროეს კიმერიელები. ძვ. წ. VII საუკუნის 70-ან წლებში [[სკვითები]] შეიჭრნენ [[მიდია|მიდიაში]], [[სირია|სირიაში]], [[პალესტინა|პალესტინაში]] და, [[ჰეროდოტე|ჰეროდოტეს]] ცნობით, «დომინირებდნენ» [[წინა აზია|წინა აზიაში]], შექმნეს სკვითების სამეფო – იშკუზა, მაგრამ ძვ. წ. VI საუკუნის დასაწყისში იქიდან შევიწროვდნენ. სკვითების ყოფნის კვალი შეინიშნება ასევე [[ჩრდილოეთი კავკასია|ჩრდილო კავკასიაში]].
* '''ძვ. წ. VI საუკუნის დასასრული — ძვ. წ. V საუკუნის I ნახევარი''' — გეოგრაფიულად სამხრეთ კოლხეთი – [[აქემენიანთა იმპერია|აქემენიდთა იმპერიის]] [[პროვინცია|პროვინციაა]], სახელწოდებით – [[კოლხეთის სატრაპია]]. [[ჰეროდოტე|ჰეროდოტეს]] ცნობით, [[აქემენიანთა იმპერიის ოლქები|აქემენიდთა იმპერიის 20 ოლქიდან]] რიგით მე-19 ოლქი. [[401|ძვ. წ. 401 წელს]] მომხდარმა [[ბრძოლა სამხრეთ კოლხეთში|ბრძოლამ სამხრეთ კოლხეთში]] საბოლოოდ დაუკარგა გავლენა [[აქემენიანთა იმპერია|აქემენიდთა იმპერიას]].
* '''[[ძვ. წ. VI საუკუნე]]''' — კოლხეთის ჩრდილო შავიზღვისპირეთში აღმოცენდა [[ძველი საბერძნეთი|ძველ ბერძნული]] [[მილეტი|მილეტური]] [[კოლონია|კოლონიები]]: [[დიოსკურია]] ({{lang-el|Διοσκουριάς}}), [[ფაზისი]] ({{lang-grc|Φάσις}}), [[გიენოსი]] ({{lang-el|gyēnos}}).
 
==თუბალების ([[ტიბარენები|ტიბარენების]]) მეფეები [http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/101625]==
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
* უასურმი ([[ძვ. წ. 742]])
|-----
* კიახუ ([[ძვ. წ. 718]])
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის]] მეფე
* ჰული
|-----
* ამრისი ([[ძვ. წ. 713]])
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
* მუგალუ ([[ძვ. წ. 675]])
!bgcolor="silver" width="25%"| მეფობის წლები
* აშუროიდინა
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
* აშურბანიაბალი
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[მეფე]]'''</center>
|-----
| [[გუბაზ I]] || align="center" | [[420]] - [[457]]
| [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის]] [[მეფე]]
|-----
|}
 
==მუსკების, [[მოსხები|მოსოხების]] [[მეფე]] [http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/101625]==
[[457]] - [[460]] წლებში [[ეგრისის სამეფო]] ისევ [[ბიზანტია|ბიზანტიის]] გავლენის ქვეშაა - მას უშუალოდ განაგებს იმპერატორი [[ლეონ I (ბიზანტია)|ლეონ I]]. [[460]] - [[466]] [[წელი|წლებში]] [[ვახტანგ გორგასალი|ვახტანგ გორგასალმა]] ბიზანტიელები განდევნა და იგი [[ქართლი|ქართლს]] დაუმორჩილა. შესაბამისად [[ლაზიკა]] [[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფეების]] გავლენის ქვეშ მოექცა და მის მმართველად [[466]] - [[522]] [[წელი|წლებში]] [[დამნაზე]] დაინიშნა, მაგრამ [[522]] [[წელი|წელს]] [[ლაზიკა|ლაზიკამ]] დამოუკიდებლობა კვლავ აღიდგინა.
* მიტა
 
==კასკების ანუ [[კოლხიდა|კოლხიდის მეფე]] [http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/101625]==
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
* დადილუ
|-----
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის]] მეფეები
|-----
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"| მეფობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[მეფე]]'''</center>
|-----
| [[წათე I]], [[გუბაზ I]]–ის ძე || align="center" |[[522]] - [[540]]
| [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის]] [[მეფე]]
|-----
| [[გუბაზ II]], [[წათე I]]–ის ძე || align="center" |[[540]] - [[554]]
| [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის]] [[მეფე]]
|-----
| [[წათე II]], [[გუბაზ II]]–ის უმცროსი ძმა || align="center" | [[554]] - [[561]]
| [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის]] [[მეფე]]
|-----
|}
 
==[[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის]] პირველი დინასტია==
[[ეგრისის სამეფო]] ისევ [[ბიზანტია|ბიზანტიის]] გავლენის ქვეშაა. ამ პერიოდში, დღევანდელი აფხაზეთის უდიდესი ნაწილი [[ეგრისი|ეგრისის]] მეფეთა დაქვემდებარებაში იყო. [[562]] წლის [[ბიზანტია]]–[[სპარსეთი|სპარსეთის]] ზავის შემდეგ ეგრისში სამეფო ხელისუფლება გაუქმდა. ქვეყანას სათავეში ედგნენ მთავრები ტიტულით – "[[ლაზიკა|ლაზიკის]] პატრიკიოსი".
* '''მენერტასი''' — [[ძვ. წ. 535]] — [[ძვ. წ. 495]]. დაფუძნებელი სამეფოს უზენაესობას აღიარებდა [[სპარსეთი|სპარსეთის სამეფო]].
* '''მეგარონი''' — [[ძვ. წ. 495]] — [[ძვ. წ. 460]]. მენერტასის ძე.
* '''სავლაკ I''' — [[ძვ. წ. 460]] — [[ძვ. წ. 420]].
* '''ხარატა''' — [[ძვ. წ. 420]] — [[ძვ. წ. 400]].
* '''აკესი''' — მისი მეფობა [[მონეტა|მონეტების]] მიხედვით დათარიღებულია ძვ. წ. IV საუკუნის დასასრულით.
* '''ელინისტური პერიოდის სკეპტუხიები''' — [[კოლხეთის სამეფო]] დაყოფილია ადმინისტრაციულ ერთეულებად – სკეპტუხიებად, რომელთაც არისტოკრატიული ფენის წარმომადგენლები, სკეპტუხის ტიტულით მართავდნენ. ძველი ბერძნული წყაროები სკეპტუხიებს – კვერთხისპყრობელებს უწოდებს, ისინი როგორც ჩანს კოლხური ტომების მეთაურები უნდა ყოფილიყვნენ. არქეოლოგიური მასალებიდან ჩანს კოლხი მაღალი ელიტისთვის დამახასიათებელი ძველი ბერძნული ჩაცმულობა, სამკაულები, ატრიბუტიკა, სახელები და საცხოვრებლები. სკეპტუხიების მთავარი ქალაქები [[ვანი]] და [[საირხე]] შიდა პოლიტიკური და რელიგიური ცენტრები იყო.
* '''[[ქუჯი]]''' — [[კოლხეთი|კოლხეთის]] [[მეფე]] ([[ძვ. წ. 322]] — [[ძვ. წ. 302]]), შემდგომში, [[კოლხეთი|კოლხეთის]] [[ერისთავი]] ([[ძვ. წ. 302]] – [[ძვ. წ. 280]]) და [[იბერია|იბერიის]] [[მეფე]] [[ფარნავაზ I]]-ს მოკავშირე და თანამებრძოლი.
 
== [[იბერიის სამეფო|იბერიის]] და [[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის]] [[მეფე|მეფეები]] ==
==[[ლაზიკა|ლაზიკის]] პატრიკიოსები==
* '''[[ფარნავაზი|ფარნავაზ I]],''' [[ქართლოსი|ქართლოსიანი]] – [[იბერიის სამეფო|იბერიის]] და [[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის]] [[მეფე]] [[ძვ. წ. 302]] – [[ძვ. წ. 237]] [[წელი|წლებში]].
ქვეყნის სატახტო ციხე-ქალაქი იყო ჯიხახორა ([[აფშილეთი|აფშილეთის]] ტერიტორიაზე). მისი მართველები იყვნენ:
* [[284|ძვ. წ. 284 წელს]] [[ფარნავაზი|ფარნავაზ I-მა]] [[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთში]] [[ბერძნული დამწერლობა]] და [[ბერძნული მითოლოგია|მითოლოგია]] – [[ქართული დამწერლობა|ქართული დამწერლობით]] და [[არმაზი (ღვთაება)|არმაზის]] კულტით შეცვალა.
* '''[[საურმაგი|საურმაგ]],''' [[ფარნავაზიანები|ფარნავაზიანი]] – [[იბერიის სამეფო|იბერიის]] და [[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის]] [[მეფე]] [[ძვ. წ. 237]] – [[ძვ. წ. 230]]/[[ძვ. წ. 225]] [[წელი|წლებში]]. [[იბერიის სამეფო|იბერიის]] [[მეფე]] [[ძვ. წ. 230]]/[[ძვ. წ. 225]] – [[ძვ. წ. 162]] [[წელი|წლებში]].
 
==[[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის]] პირველი დინასტია==
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
* '''აკუ I''' — [[ძვ. წ. 230]]/[[ძვ. წ. 225]] — [[ძვ. წ. 205]].
|-----
* '''[[სავლაკი|სავლაკ II]]''' — [[ძვ. წ. 205]] — [[ძვ. წ. 190]].
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[ლაზიკა|ლაზიკის]] პატრიკიოსები
* '''[[აკა|აკუ II]]''' — [[ძვ. წ. 190]] — [[ძვ. წ. 180]].
|-----
* '''[[აკუსილოხი]]''' — [[ძვ. წ. 179]].
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
* [[179|ძვ. წ. 179 წლიდან]] [[კოლხეთის სამეფო]] [[პონტოს სამეფო|პონტოს სამეფოს]] [[პროვინცია]].
!bgcolor="silver" width="25%"| მმართველობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''პატრიკიოსი'''</center>
|-----
| ბარნუკ I || align="center" | [[640]] - [[663]]; [[664]] - [[665]]
| [[ლაზიკა|ლაზიკის]] პატრიკიოსი
|-----
| გრიგორი || align="center" | [[663]] - [[664]]; [[665]] - [[675]]
| [[ლაზიკა|ლაზიკის]] პატრიკიოსი
|-----
| ბარნუკ II || align="center" | [[675]] - [[691]]
| [[ლაზიკა|ლაზიკის]] პატრიკიოსი
|-----
| [[სერგი ბარნუკის ძე]] || align="center" | [[691]] - [[VII საუკუნე|VII საუკუნის ბოლო]]
| [[ლაზიკა|ლაზიკის]] პატრიკიოსი
|-----
|}
 
==მითრიდატიდები==
[[697]] [[წელი|წლიდან]] [[არაბობა საქართველოში]]. [[789]] [[წელი|წელს]] [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის სამეფოს]] ([[ლაზიკა]]) იპყრობს აფხაზთა მეფე [[ლეონ II]] და [[აფხაზეთის სამეფო|აფხაზეთის სამეფოს]] უერთებს, ხოლო დედაქალაქად აცხადებს [[ქუთაისი|ქუთაისს]].
* '''[[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე I]]''' — [[პონტოს სამეფო|პონტოს]] ([[ძვ. წ. 120]] - [[ძვ. წ. 63]]), [[ბოსფორის სახელმწიფო|ბოსფორის]] ([[ძვ. წ. 108]] - [[ძვ. წ. 63]]) და [[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის]] ([[ძვ. წ. 111]]/[[ძვ. წ. 110]] — [[ძვ. წ. 65]]) მეფე. [[მითრიდატე V ევერგეტი|მითრიდატე V ევერგეტის]] ძე.
* [[111|ძვ. წ. 111 წლის]] მიწურულს კოლხეთის პროვინციაში მომხდარმა მღელვარებამ პონტოს მეფე [[მითრიდატე VI ევპატორი]] [[110|ძვ. წ. 110 წელს]] აიძულა ასულიყო [[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის სამეფოს]] ტახტზე [[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე I-ის]] სახელით.
* '''[[მითრიდატე (კოლხეთი)|მითრიდატე II ფილოპატორი]]''' — ბოსფორის და კოლხეთის გუბერნატორი ([[ძვ. წ. 85]] — [[ძვ. წ. 81]]). ციტირებულია [[ძვ. წ. 83]] წლით. [[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე I–ის]] ძე.
 
==[[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის]] [[მეფისნაცვალი|მეფისნაცვლები]]==
==ქართლის ერისმთავრები ==
* '''[[მაქარესი|მახარ პონტოელი]]''', კოლხეთის ([[ძვ. წ. 81]] — [[ძვ. წ. 66]]) და ბოსფორის ([[ძვ. წ. 70]] - [[ძვ. წ. 65]]) მეფე. [[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე I–ის]] ძე.
* '''[[მოაფერნე]]''' — კოლხეთის მეფე [[ძვ. წ. 66]] — [[ძვ. წ. 65]].
 
==[[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის]] მეორე დინასტია==
VI საუკუნის 70-იან წლებში ქართლში ირანელთა ბატონობა დასრულდა, ქართლის მმართველი გახდა ერისმთავარი.
* '''[[ოლთაკე]]''' — კოლხეთის მეფე [[ძვ. წ. 65]]. [[პომპეუსი|პომპეუსის]] მმართველობის პერიოდში რომის ტრიუმფის დროს ფიგურირებს დამარცხებულ მეფეთა შორის.
* '''[[არისტარქე]]''' — კოლხეთის მეფე [[ძვ. წ. 65]] - [[ძვ. წ. 48]]. პომპეუსის მიერ დანიშნული [[რომის რესპუბლიკა|რომის რესპუბლიკის]] ვასალი.
 
==მითრიდატიდები==
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
* '''[[ფარნაკე II]]''' — პონტოს, ბოსფორის ([[ძვ. წ. 63]] - [[ძვ. წ. 47]]) და კოლხეთის ([[ძვ. წ. 48]] - [[ძვ. წ. 47]]) მეფე. [[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე VI ევპატორის]] ძე.
|-----
* [[ძვ. წ. 47]] – [[ძვ. წ. 38]] წლებში მოხდა [[პონტოს სამეფო|პონტოს სამეფოს]] [[ოკუპაცია]] [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] მიერ.
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[ქართლი|ქართლის]] ერისმთავარი
* '''მითრიდატე III პერგამოელი''' — ბოსფორის და კოლხეთის მეფე [[ძვ. წ. 47]] - [[ძვ. წ. 45]]. [[მცირე აზია|მცირე აზიელი]] სამხედრო ლიდერი, [[გალატები|გალატიელი]] [[ტეტრარქია|ტეტრარქი]].
|-----
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"|მეფობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ბაგრატიონები]]'''</center>
|-----
| [[გუარამი|გუარამ I]] [[კურაპალატი]] || align="center" | [[575]] – [[600]]
| ქართლის ერისმთავარი
|-----
| [[სტეფანოზ I]] || align="center" |[[600]] – [[619]]
| ქართლის ერისმთავარი
|-----
| [[ადარნასე|ადარნასე I]] || align="center" |[[619]] – [[639]]
| ქართლის ერისმთავარი
|-----
| [[სტეფანოზ II]] || align="center" |[[639]] – [[663]]
| ქართლის ერისმთავარი
|-----
| [[მირი]] || align="center" |[[663]] – [[668]]
| ქართლის ერისმთავარი
|-----
| [[არჩილ II]] || align="center" |[[668]] – [[718]]
| ქართლის ერისმთავარი
|-----
| [[იოვანე (ერისმთავარი)|იოანე]] და [[ჯუანშერ II]] || align="center" |[[718]] – [[786]]
| ქართლის ერისმთავარი
|-----
| [[აშოტ I დიდი]] [[კურაპალატი]] || align="center" | [[786]] – [[813]]
| ქართლის ერისმთავარი
|}
 
==[[კოლხეთის სამეფო|კოლხეთის]] მესამე დინასტია==
== [[თბილისის საამირო|თბილისის ამირები]] ==
* '''ასანდროსი''' — ბოსფორის და კოლხეთის მეფე [[ძვ. წ. 45]] — [[ძვ. წ. 17]]. თავდაპირველად პონტოს მეფის, ფარნაკე II-ის მიერ დანიშნული ბოსფორის და კოლხეთის მთავარმმართველი, მოგვიანებით ბოსფორის და კოლხეთის მეფე. ძლიერი მმართველი ასანდროსი სიცოცხლის ბოლო წელს დეპრესიაში ჩავარდა და გარდაიცვალა 93 წლის ასაკში, ნებაყოფლობითი შიმშილობის შედეგად. სიკვდილმა გამოიწვია დინასტიური კრიზისი. კრიზისი დასრულდა მისი ერთადერთი შვილის, ასპურგის ხელისუფლებაში მოსვლით ძვ. წ. 8.
* '''დინამია''' — ბოსფორის და კოლხეთის დედოფალი [[ძვ. წ. 45]] - [[ძვ. წ. 8]]. [[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე დიდის]] შვილიშვილი და [[ფარნაკე II|ფარნაკე II–ის]] ასული. მეუღლე ასანდროსის, შემდგომში – სკრიბონის, შემდეგ პოლემონ I-ის.
* '''სკრიბონი''' — ბოსფორის ([[ძვ. წ. 17]] - [[ძვ. წ. 15]]) და კოლხეთის ([[ძვ. წ. 15]] — [[ძვ. წ. 14]]) მეფე. [[დიონ კასიოსი]] აღნიშნავდა, რომ სკრიბონი წარმოადგენდა თავს [[მითრიდატე VI ევპატორი|მითრიდატე I-ის]] შვილიშვილად, ამავე დროს ამტკიცებდა, რომ ძალაუფლება მიიღო რომის [[ოქტავიანე ავგუსტუსი|იმპერატორ ავგუსტუსისგან]]. [[17|ძვ. წ. 17 წელს]] სკრიბონი გამოვიდა მეფე ასანდროსის წინააღმდეგ, რომელსაც უღალატა საკუთარმა არმიამ და დაიღუპა. ასანდროსის მეუღლემ, დინამიამ ძალაუფლება აიღო ხელთ. სკრიბონი მაშინვე არ წასულა ბოსფორს, იგი დაელოდა მოვლენების განვითარებას. მან საკმაო რაოდენობის მომხრეები გაიჩინა და მოახერხა შეუღლებოდა დინამიას. ბოსფორის მოვლენები იყო საბაბი სამეფოს შიდა საქმეებში [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] ჩარევისა და შემდგომში [[ინტერვენცია|ინტერვენციისა]].
* '''[[პოლემონ I]]''' — ბოსფორის და კოლხეთის ([[ძვ. წ. 14]] - [[ძვ. წ. 8]]), პონტოს ([[ძვ. წ. 38]] - [[ძვ. წ. 8]]) და სომხეთის ([[ძვ. წ. 33]] - [[ძვ. წ. 30]]) მეფე. [[ძვ. წ. 8]] წელს პოლემონ I მოკლეს მეამბოხეებმა და მხოლოდ [[პონტოს სამეფო]] ტახტზე ასვლის უფლება გადავიდა მის ქვრივზე, [[პითოდორიდა|პითოდორიდა I ფილომეტორზე]] — [[მარკუს ანტონიუსი|მარკუს ანტონიუსის]] შვილიშვილზე, შემდგომში გათხოვილი არქელაოსზე, [[კაპადოკია|კაპადოკიის]] უკანასკნელ მეფეზე. პოლემონ I-ის შვილები იყვნენ: პოლემონ II ფილოპატორი, არტაშეს III და ანტონია ტრიფენა.
* '''ტიბერიუს იულიუს ასპურგ ბოსფორელი''' — ბოსფორის და კოლხეთის მეფე [[ძვ. წ. 8]] - ახ. წ. [[37]]. ასანდროსის ძე. ტიბერიუს იულიუს ასპურგ ბოსფორელის შვილები იყვნენ: კლაუდიუს მითრიდატე II ბოსფორელი და კოტის I.
* '''გეპეპირისი''' — კოლხეთის და ბოსფორის დედოფალი [[37]]/[[38]] – [[39]]. მეუღლე ტიბერიუს იულიუს ასპურგ ბოსფორელისა. მისი შვილები და ტახტის მემკვიდრეები იყვნენ: კლაუდიუს მითრიდატე II ბოსფორელი და ტიბერიუს იულიუს კოტის I ბოსფორელი.
* '''[[პოლემონ II|პოლემონ II ფილოპატორი]]''' — პონტოს ([[38]] - [[64]]), ბოსფორის და კოლხეთის ([[38]] - [[39]]/[[41]]) მეფე. პოლემონ I-ის და ანტონია ტრიფენას ძე.
* '''[[მითრიდატე VIII|კლაუდიუს მითრიდატე II ბოსფორელი]]''' — ბოსფორის ([[38]]/[[39]] – [[44]]) და კოლხეთის ([[41]] – [[44]]) მეფე. ტიბერიუს იულიუს ასპურგ ბოსფორელის ძე.
* '''ტიბერიუს იულიუს კოტის I ბოსფორელი''' — ბოსფორის ([[45]] – [[69]]) და კოლხეთის ([[45]] – [[62]]) მეფე. ტიბერიუს იულიუს ასპურგ ბოსფორელის ძე.
* '''[[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]]''' ანექსია.
* [[100|ახ. წ. 100 წელს]] ძველი კოლხეთის ტერიტორიაზე აღმოცენდა ეგრების სახელმწიფოებრივი წარმონაქმნი – [[ლაზიკა|ლაზიკას]] სამთავრო დედაქალაქით [[ციხეგოჯი]] ([[ნოქალაქევი]]), – ბიზანტიური წყაროებით [[არქეოპოლისი]]. სამთავრომ [[131|131 წელს]] ფორმაცია განიცადა და დაფუძნდა [[სამეფო]]. ბიზანტიელები [[ლაზიკის სამეფო|ლაზიკის სამეფოს]], [[იბერები]] – [[ეგრისის სამეფო|ეგრისის სამეფოს]] უწოდებდნენ. [[ლაზიკის სამეფო|ლაზიკის სამეფოს]] შესახებ ცნობებს მდიდარი ბერძნულ-რომაული წყაროები გვაწვდიან.
 
== [[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფეები]] ==
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
 
{| class="wikitable plainrowheaders" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
!width = "8%" style=background:#aadead;| [[პორტრეტი]]
! colspan="10" bgcolor="silver" | თბილისის ამირები
!width = "35%" style=background:#ababab;| სახელი
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასაწყისი
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასასრული
!width = "32%" style=background:#dfdead;| ტიტული
|-----
| colspan="5" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ქართლოსი|ქართლოსიანები]], [[ნებროთი|ნებროთიანები]] და [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანები]]'''</center>
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"|მეფობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
|-style="background:#AABBCC;"
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[შუაბიანთა დინასტია]]'''</center>
|
| '''[[აზო|აზონ ძე იარედისა]]'''
| align="center"|[[ძვ. წ. 326]]
| align="center"|[[ძვ. წ. 302]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მთავარი]]
|-----
|align="center"|[[File:Pharnavaz I relief (2).jpg|100 px]]
| [[ისმაილ იბნ-შუაბი]] || align="center" | [[736]] - [[813]]
| '''[[ფარნავაზი|ფარნავაზ I]],''' [[ქართლოსი|ქართლოსიანი]]
| თბილისის ამირა
| align="center"|[[ძვ. წ. 302]]
| align="center"|[[ძვ. წ. 237]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[მუჰამედ იბნ-ათაბი]] || align="center" | [[813]] – [[829]]
| '''[[საურმაგი|საურმაგ]],''' [[ფარნავაზიანები|ფარნავაზიანი]]
| თბილისის ამირა
| align="center"|[[ძვ. წ. 237]]
| align="center"|[[ძვ. წ. 162]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[ალი იბნ-შუაბი]] || align="center" |[[829]] – [[830]]
| '''[[მირიან I|მირვან I]],''' [[ნებროთი|ნებროთიანი]]
| თბილისის ამირა
| align="center"|[[ძვ. წ. 162]]
| align="center"|[[ძვ. წ. 112]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[ისჰაკ იბნ-შუაბი|საჰაკი]] || align="center" |[[830]] – [[853]]
| '''[[ფარნაჯომი|ფარნაჯომ]],''' [[ნებროთი|ნებროთიანი]]
| თბილისის ამირა
| align="center"|[[ძვ. წ. 112]]
| align="center"|[[ძვ. წ. 93]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[შაბანიანთა დინასტია]]'''</center>
| '''[[არშაკ I (იბერია)|არშაკ I]],''' [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანი]]
| align="center"|[[ძვ. წ. 93]]
| align="center"|[[ძვ. წ. 81]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[მოჰამედ იბნ-ხალიდა]] || align="center" |[[853]] – [[869]]
| '''[[არტაგ I|არტაგ,]]''' [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანი]]
| თბილისის ამირა
| align="center"|[[ძვ. წ. 81]]
| align="center"|[[ძვ. წ. 66]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[ისე იბნ აშ-შეიხ აშ-შაბანი]] || align="center" | [[869]] – [[875]]
| '''[[ფარნავაზ II]]''' ([[ბარტომ I|ბარტომ]]), [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანი]]
| თბილისის ამირა
| align="center"|[[ძვ. წ. 66]]
| align="center"|[[ძვ. წ. 33]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[აბრაჰამ შაბანი]] || align="center" | [[875]] – [[878]]
| '''[[მირიან II|მირვან II]],''' [[ნებროთი|ნებროთიანი]]
| თბილისის ამირა
| align="center"|[[ძვ. წ. 33]]
| align="center"|[[ძვ. წ. 23]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[გაბულოცი]] || align="center" |[[878]] – [[882]]
| '''[[არშაკ II]]''', ძე [[მირვან II|მირვანისი]], [[ნებროთი|ნებროთიანი]]
| თბილისის ამირა
| align="center"|[[ძვ. წ. 23]]
| align="center"|[[ძვ. წ. 2]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ჯაფარიანთა დინასტია]]'''</center>
| '''[[ადერკი|ადერკ]]''', ძე [[ფარნავაზ II|ფარნავაზ II-ისა]], [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანი]]
| align="center"|[[ძვ. წ. 2]]
| align="center"|[[55|ახ. წ. 55]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|colspan="5" |<small> ''[[55|ახ. წ. 55 წელს]] [[იბერიის სამეფო]] ორად გაიყო, ერთი მეფე იჯდა არმაზში, მეორე – მცხეთაში. ამ მოვლენას ქართულ იტორიოგრაფიაში ეწოდა "[[ორმეფობა ქართლში]]". "[[მეფეთა ცხოვრება|მეფეთა ცხოვრების]]" მიხედვით, მეფე ადერკიმ სიკვდილის წინ სამეფო თავის ორ შვილს გაუყო: ერთს შეხვდა ქალაქი მცხეთა და ქართლი მტკვრის ჩრდილოეთით, მეორეს კი – არმაზი და ქართლი მტკვრის სამხრეთით. სულ იბერიის ტახტზე, "[[მეფეთა ცხოვრება|მეფეთა ცხოვრების]]" თანახმად, მეფეთა 5 წყვილი მჯდარა.
| [[ჯაფარ I იბნ-ალი]] || align="center" | [[882]] – [[914]]
| თბილისის ამირა
|-----
| colspan="5" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ორმეფობა ქართლში|ორმეფობა]]''' '''([[არშაკუნიანები|არშაკიდების დინასტია]])'''
| [[მანსორ იბნ-ჯაფარი]] || align="center" |[[914]] – [[952]]
| თბილისის ამირა
|-----
|
| [[ჯაფარ II იბნ-მანსორი]] || align="center" |[[952]] – [[981]]
| '''[[ბარტომ II]]''' და '''[[ქართამი|ქართამ I]]''', ძენი [[ადერკი|ადერკისანი]], [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანნი]]
| თბილისის ამირა
| align="center"|[[55]]
| align="center"|[[72]]
| align="center" | [[ბარტომი|ბარტომ II]] [[მცხეთა|მცხეთის]] და [[ქართამი|ქართამ I]] [[არმაზი|არმაზის]] [[მეფე]]
|-----
|align="center"|[[File:Mtskhet stella - Greek text.jpg|100px]]
| [[ალი იბნ-ჯაფარი]] || align="center" | [[981]] – [[1011]]
| '''[[ფარსმან I|ფარსმან I დიდი]]''', [[ქართამი|ქართამ I]]-ის ძე და '''[[კაოსი|კაოს]]''', [[ბარტომი|ბარტომ II]]-ის ძე, [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანნი]]
| თბილისის ამირა
| align="center"|[[72]]
| align="center"|[[87]]
| align="center" | [[ფარსმანი|ფარსმან I]] [[არმაზი|არმაზის]] და [[კაოსი|კაოს]] [[მცხეთა|მცხეთის]] [[მეფე]]
|-----
|
| [[ჯაფარ III იბნ-ალი]] || align="center" | [[1011]] – [[1045]]
| '''[[აზორკი და არმაზელი|აზორკ, ფარსმან I-ის ძე და არმაზელ, კაოსის ძე]]''', [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანნი]]
| თბილისის ამირა
| align="center"|[[87]]
| align="center"|[[103]]
| align="center" | აზორკ [[არმაზი|არმაზის]] და არმაზელ [[მცხეთა|მცხეთის]] [[მეფე]]
|-----
|
| [[აბულ-ჰეიჯა იბნ-ჯაფარი]] || align="center" | [[1045]] – [[1062]]
| '''[[ამაზასპი და დერუკი|ამზასპ I, არმაზელის ძე და დეროკ, აზორკის ძე]]''', [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანნი]]
| თბილისის ამირა
| align="center"|[[103]]
| align="center"|[[113]]
| align="center" | [[ამაზასპი|ამზასპ I]] [[მცხეთა|მცხეთის]] და [[დეროკი|დეროკ]] [[არმაზი|არმაზის]] [[მეფე]]
|-----
|align="center"|[[File:ფარსმან ქველი.jpg|100px]]<br />[[File:Bilingva.gif|100px]]
| [[სითილარაბი]] || align="center" | [[1068]] – [[1080]]
| '''[[ფარსმან ქველი და ფარსმან ავაზი|ფარსმან II ქუელი, დეროკის ძე და მირდატ I, ამზასპ I-ის ძე]]''', [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანნი]]
| თბილისის ამირა
| align="center"|[[113]]
| align="center"|[[129]]
| align="center" | [[ფარსმან ქველი|ფარსმან II ქუელი]] [[არმაზი|არმაზის]] და მირდატ [[მცხეთა|მცხეთის]] [[მეფე]]
|-----
| colspan="5" |<small> '' არმაზში გაუქმდა მეფობა და "მცხეთას ოდენ იყო მეფობაჲ".<ref group="კ">კვადრატულ ფრჩხილებში ჩასმულია იმ მეფეთა სახელები, რომლებიც არ იხსენებიან ქართულ საისტორიო წყაროთა („[[მოქცევაჲ ქართლისაჲ]]“, „[[ქართლის ცხოვრება]]“) მეფეთა სიებში, მაგრამ იხსენიებიან ბერძენ და რომაელ ავტოებთან, ან ეპიგრაფიკულ ძეგლებში.</ref>
|}
 
''1062-1068 და 1080-1122 წლებში თბილისს ''[[თბილელი ბერები|ქალაქის ბერები]]'' განაგებდნენ, ხოლო 1122 წელს თბილისი გაათავისუფლა დავით IV აღმაშენებელმა.''
 
== კახეთის ქორეპისკოპოსები ==
 
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
|
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[კახეთი|კახეთის]] [[ქორეპისკოპოსი]]
| '''[[ღადამი|ადამ]]''', ძე [[ფარსმან II ქველი|ფარსმან II ქუელისა]], [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანი]]
| align="center"|[[129]]
| align="center"|[[132]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|-style="background:#AABBCC;"
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
|
!bgcolor="silver" width="25%"|მეფობის წლები
| '''[[ღადანა]]''', ცოლი [[ფარსმან II ქველი|ფარსმან II ქველისაჲ]]
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
| align="center"|[[132]]
| align="center"|[[146]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის დედოფალი]]
|-----
|
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ქორეპისკოპოსი|ქორეპისკოპოსები]]'''</center>
| '''[[ფარსმან III]]''', ძე [[ღადამი|ადამისი]], [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანი]]
| align="center"|[[146]]
| align="center"|[[182]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[გრიგოლი (VIII ს.)|გრიგოლი]] || align="center" | [[787]] – [[827]]
| '''[[ამაზასპი|ამზასპ II]]''', ძე [[ფარსმან III|ფარსმანისი]], [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანი]]
| კახეთის ქორეპისკოპოსი
| align="center"|[[182]]
| align="center"|[[186]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[ვაჩე (კახეთის მთავარი)|ვაჩე]] (დაჩი) || align="center" |[[827]] – [[839]]
| '''[[რევ მართალი|რევ I მართალი]]''', [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანი]]
| კახეთის ქორეპისკოპოსი
| align="center"|[[186]]
| align="center"|[[213]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[სამოელ დონაური]] || align="center" |[[839]] – [[861]]
| '''[[ვაჩე (ქართლის მეფე)|ვაჩე]]''', ძე [[რევ მართალი|რევისა]], [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანი]]
| კახეთის ქორეპისკოპოსი
| align="center"|[[213]]
| align="center"|[[231]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[გაბრიელი (ქორეპისკოპოსი)|გაბრიელ დონაური]] || align="center" | [[861]] – [[881]]
| '''[[ბაკურ I]]''', ძე [[ვაჩე (ქართლის მეფე)|ვაჩესი]], [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანი]]
| კახეთის ქორეპისკოპოსი
| align="center"|[[231]]
| align="center"|[[246]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[ფადლა I]] არევმანელი|| align="center" |[[881]] – [[892]]
| '''[[მირდატი|მირდატ II]]''', ძე [[ბაკურ I|ბაკურისი]], [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანი]]
| კახეთის ქორეპისკოპოსი
| align="center"|[[246]]
| align="center"|[[262]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[კვირიკე I]] არევმანელი || align="center" | [[892]] – [[918]]
| '''[[ასფაგური|ასფაგურ]]''', ძე [[მირდატი|მირდატ II-ისა]], [[არშაკუნიანები|არშაკუნიანი]]
| კახეთის ქორეპისკოპოსი
| align="center"|[[262]]
| align="center"|[[265]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
| colspan="5" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ხოსროვიანები|ხოსროიდების დინასტია]]'''</center>
| [[ფადლა II]] || align="center" | [[918]] – [[929]]
| კახეთის ქორეპისკოპოსი
|-----
| [[კვირიკე II]] || align="center" |[[929]]File:Mirian – [[976III.jpg|100px]]
| '''[[მირიან III]]''', ძე სპარსთა მეფისა ქასრესი, [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
| კახეთის ქორეპისკოპოსი
| align="center"|[[265]]
| align="center"|[[342]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[დავითი (ქორეპისკოპოსი)|დავითი]] || align="center" |[[976]] – [[1009]]
| '''[[ბაკური|ბაქარ I]]''' ([[ქართლის ცხოვრება]]ში – ბაქარ ძე [[მირიან III|მირიანისი]]), [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
| კახეთის ქორეპისკოპოსი
| align="center"|[[342]]
| align="center"|[[364]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[კვირიკე III]] || align="center" | [[1009]] – [[1010]]
| '''[[მირდატი|მირდატ III]]''' ძე [[ბაკურ II|ბაქარისი]], [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
| კახეთის ქორეპისკოპოსი
| align="center"|[[364]]
| align="center"|[[379]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|}
| '''[[ვარაზ-ბაკური|ვარაზ–ბაქარ ანუ ბაქარ II]]''', ძე [[მირდატი|მირდატ III-ისა]], [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
 
| align="center"|[[379]]
==ჰერეთის („რანთა“) მეფეები (893 წლამდე მთავრები)==
| align="center"|[[393]]
 
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
|
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[ჰერეთი|ჰერეთის]] [[მეფე]]ები
| '''[[თრდატი (იბერიის მეფე)|თრდატი]]''' ([[ქართლის ცხოვრება|ქართლის ცხოვრებაში]] – სიმამრი [[ვარაზ-ბაკური|ვარაზ–ბაქარისი]])
| align="center"|[[393]]
| align="center"|[[405]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
| '''[[ფარსმანი|ფარსმან IV]]''' ([[ქართლის ცხოვრება|ქართლის ცხოვრებაში]] ფარსმან, ძე [[ვარაზ-ბაკური|ვარაზ–ბაქარისი]]), [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
!bgcolor="silver" width="25%"| მეფობის წლები
| align="center"|[[405]]
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
| align="center"|[[408]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[მეფე]]'''</center>
| '''[[მირდატი|მირდატ IV]]''' ([[ქართლის ცხოვრება|ქართლის ცხოვრებაში]] ძმა [[ფარსმანი|ფარსმან IV-ისა]]), [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
| align="center"|[[408]]
| align="center"|[[410]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[საჰლი (ჰერეთის მთავარი)|საჰლ იბნ სუმბატი]] || align="center" |[[815]] – [[840]]
| '''[[არჩილ I]]''', ძე [[მირდატი|მირდატ IV-ისა]], [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
| ჰერეთის მთავარი
| align="center"|[[410]]
| align="center"|[[434]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[ადარნერსე (ჰერეთის მთავარი)|ადარნერსე]] || align="center" | [[840]] – [[865]]
| '''[[მირდატი|მირდატ V]]''', ძე [[არჩილი|არჩილ I-ისა]], [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
| ჰერეთის მთავარი
| align="center"|[[434]]
| align="center"|[[446]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|align="center"|[[File:Wachtang I. Gorgassali.jpg|100px]]
| [[გრიგოლ ჰამამი|გრიგოლ ჰამამ არეველკცი]] || align="center" | [[865]] – [[893]]
| '''[[ვახტანგ I|ვახტანგ I გორგასალი]]''' (ვარანგან ხვასრო თანგი), ძე [[მირდატი|მირდატ V-სი]], [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
| ჰერეთის მთავარი
| align="center"|[[446]]
| align="center"|[[499]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[გრიგოლ ჰამამი|გრიგოლ ჰამამ არეველკცი]] || align="center" | [[893]] - [[895]]
| '''[[დაჩი (ქართლის მეფე)|დაჩი]]''', ძე [[ვახტანგ I|ვახტანგ I გორგასლისა]], [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
| ჰერეთის მეფე
| align="center"|[[499]]
| align="center"|[[514]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[ოკუპაცია|ოკუპირებულია]] [[კახეთის სამთავრო|კახეთის სამთავროს]] მიერ || align="center" | [[895]] - [[897]]
| '''[[ბაკური|ბაკურ II]]''', ძე [[დაჩი (ქართლის მეფე)|დაჩისა]], [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
| align="center"|[[514]]
| align="center"|[[528]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[ადარნასე პატრიკი]] || align="center" | [[897]] - [[943]]
| '''[[ფარსმანი|ფარსმან V]]''', ძე [[ბაკური|ბაკურ II-ისა]], [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
| ჰერეთის მეფე
| align="center"|[[528]]
| align="center"|[[542]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[იშხანიკი]] || align="center" | [[943]] - [[951]]
| '''[[ფარსმანი|ფარსმან VI]]''' (ფარსმან სხუაჲ), ძმის-წული [[ფარსმანი|ფარსმან V-ისა]], [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
| ჰერეთის მეფე
| align="center"|[[542]]
| align="center"|[[557]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|
| [[იოანე|იოანე სენექერიმი]] || align="center" | [[951]] - [[959]]
| '''[[ბაკური|ბაკურ III]]''', ძე [[ფარსმანი|ფარსმან VI-ისა]], [[ხოსროვიანები|ხოსროვიანი]]
| ჰერეთის მეფე
| align="center"|[[557]]
| align="center"|[[570]]
| align="center" |[[იბერიის სამეფო|იბერიის მეფე]]
|-----
|colspan="5" |<small> ''მეფობის გაუქმების შემდეგ [[იბერიის სამეფო|იბერიას]] ირანის ადმინისტრაციული მოხელე – [[მარზპანი]] განაგებს.
|}
 
==[[ქართლი|ქართლის]] [[კურაპალატი|კურაპალატები]], [[მთავარი|მთავრები]] და [[მეფე|მეფეები]]==
[[XI საუკუნე|XI]] ს. დასაწყისში [[ჰერეთი]] უკვე სუსტ სახელმწიფოს წარმოადგენს, რომლის დაუფლებისათვის ერთმანეთს ებრძვიან მეზობელი პოლიტიკური ერთეულები. [[1008]] წელს ჰერეთს იკავებს ერთიანი საქართველოს პირველი მეფე [[ბაგრატ III (საქართველოს მეფე)|ბაგრატ III]] ([[975]]–[[1014]]). მისი გარდაცვალების შემდეგ ჰერეთი გამოეყო [[საქართველოს სამეფო|ერთიანი საქართველოს სამეფოს]] და [[კახეთი|კახეთთან]] ერთად შექმნა რანთა და კახთა სამეფო.
 
==ჰერეთ–კახეთის („რანთა და კახთა“) მეფეები==
 
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
!width = "8%" style=background:#aadead;| [[პორტრეტი]]
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[კახეთ-ჰერეთის სამეფო|ჰერეთ–კახეთის]] [[მეფე]]ები
!width = "15%" style=background:#ababab;| სახელი
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასაწყისი
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასასრული
!width = "52%" style=background:#dfdead;| ტიტული
|-----
| colspan="5" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ბაგრატიონები]] და [[ხოსროვიანები]]'''</center>
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"|მეფობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
|align="center"|[[File:Victor Langlois. L'éristhaw Gourgen. PL II. No.5.jpg|120px|center]]
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[მეფე]]'''</center>
| '''[[გუარამი|გუარამ ბაგრატიონი]]'''
| align="center"|[[575]]
| align="center"|[[600]]
| [[ქართლი|ქართლის]] [[კურაპალატი]]
|-----
|align="center"|[[File:Victor Langlois. Stéphanos I. PL II. No.13.jpg|100px|center]]<br />[[File:Mtskheta. Jvari monastery wall writing. STEPHANOZ.JPG|120px|center]]
| [[კვირიკე III|კვირიკე III დიდი ]] || align="center" |[[1014]] – [[1037]]
| '''[[სტეფანოზ I|სტეფანოზ I ბაგრატიონი]]'''
| ჰერეთ–კახეთის მეფე
| align="center"|[[600]]
| align="center"|[[619]]
| [[ქართლი|ქართლის]] [[მთავარი]]
|-----
|align="center"|[[File:Mtskheta. Jvari monastery wall writing. ADARNERSE.JPG|100px|center]]
| [[გაგიკი]] || align="center" |[[1037]] – [[1058]]
| '''[[ადარნასე (ერისმთავარი)|ადარნასე I ხოსროვიანი]]'''
| ჰერეთ–კახეთის მეფე
| align="center"|[[619]]
| align="center"|[[639]]
| [[ქართლი|ქართლის]] [[მთავარი]]
|-----
|
| [[აღსართან I]] || align="center" |[[1058]] – [[1084]]
| '''[[სტეფანოზ II|სტეფანოზ II ხოსროვიანი]]'''
| ჰერეთ–კახეთის მეფე
| align="center"|[[639]]
| align="center"|[[663]]
| [[ქართლი|ქართლის]] [[მთავარი]]
|-----
|
| [[კვირიკე IV]] || align="center" |[[1084]] – [[1102]]
| '''[[მირი|მირ ხოსროვიანი]]'''
| ჰერეთ–კახეთის მეფე
| align="center"|[[663]]
| align="center"|[[668]]
| [[ქართლი|ქართლის]] [[მეფე]]
|-----
| [[აღსართან II]] || align="center" |[[1102]]File:King – [[1104Archil.jpg|100px|center]]
| '''[[არჩილ სტეფანოზის ძე|არჩილ II ხოსროვიანი]]'''
| ჰერეთ–კახეთის მეფე
| align="center"|[[668]]
| align="center"|[[718]]
| [[ქართლი|ქართლის]] [[მეფე]]
|-----
|}
|'''[[იოვანე (ერისმთავარი)|იოანე ხოსროვიანი]]'''<br />'''[[ჯუანშერ II|ჯუანშერ ხოსროვიანი]]'''<br />
 
| align="center"|[[718]]<br />[[718]]
ჰერეთ–კახეთის ერთიანი საქართველოს სამეფოსთან შეერთების შემდეგ საქართველოს მეფეთა ტიტულატურას მიემატა ტიტული – "მეფე რანთა და კახთა".
| align="center"|[[786]]<br />[[787]]
 
| [[ქართლი|ქართლის]] [[მთავარი|მთავარნი]]
==ტაშირ-ძორაგეტის მეფეები==
 
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
|align="center"|[[File:Ashot.jpg|100px|center]]
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[ტაშირ-ძორაგეტის სამეფო|ტაშირ–ძორაგეტის]] [[მეფე]]ები
| '''[[აშოტ I დიდი|აშოტ ბაგრატიონი]]'''
|-----
| align="center"|[[786]]
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
| align="center"|[[809]]
!bgcolor="silver" width="25%"|მეფობის წლები
| [[ქართლი|ქართლის]] [[კურაპალატი]]
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[მეფე]]'''</center>
|-----
| [[გურგენი (ტაშირ-ძორაგეტის მეფე)|გურგენ (კორიკე, კვირიკე I)]] || align="center" |[[972]] – [[991]]/[[996]]
| ტაშირ-ძორაგეტის მეფე
|-----
| [[დავით I ანჰოლცი]] (უმიწაწყლო) || align="center" |[[991]]-[[996]] – [[1048]]-[[1049]]
| ტაშირ-ძორაგეტის მეფე
|-----
| [[კვირიკე II (ტაშირ-ძორაგეტის მეფე)|კვირიკე II]] || align="center" |[[1048]]-[[1049]] – [[1089]]
| ტაშირ-ძორაგეტის მეფე
|-----
| [[დავით II და აბასი]] || align="center" |[[1089]]-ის შემდეგ – [[1111]]-[[1113]]
| ტაშირ-ძორაგეტის მეფე
|-----
|}
 
==[[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] [[კურაპალატი|კურაპალატები]]==
[[ტაშირ-ძორაგეტის სამეფო]] მოიცავდა თანამედროვე [[ქვემო ქართლი|ქვემო ქართლს]] და [[სომხეთი]]ს ტერიტორიას [[ბამბაკის ქედი]]ს ჩრდილოეთით. ეთნიკური თვალსაზრისით ეს მხარე დასახლებული იყო ქართული და სომხური მოსახლეობით. ქართულ წყაროებში ტაშირ–ძორაგეტს '''სომხითი''' ეწოდება, ხოლო სომხურ წყაროებში '''ვრაც დაშტი''' (ქართველთა ველი). IX–[[XI საუკუნე]]თა მანძილზე აქ მიმდინარეობდა ბრძოლა გავლენისათვის სომხურ და ქართულ სამეფო–სამთავროებს შორის. [[1110]] წელს [[დავით აღმაშენებელი|დავით IV აღმაშენებელმა]] [[სელჩუკთა სახელმწიფო|სელჩუკებს]] წაართვა [[სამშვილდე (ციხე-ქალაქი)|სამშვილდე]], [[1118]] წელს – [[ლორე]], ხოლო [[1123]] წლისათვის ქვემო ქართლის ყველა ციხე–სიმაგრე უკვე ქართველთა ხელშია. [[ტაშირი]]ს შემოერთებით დასრულებულ იქნა ქართული მიწების გაერთიანების პროცესი ერთიან ფეოდალურ მონარქიად.
 
==აფხაზეთის ერისთავები და მეფეები <ref group="კ">აფხაზეთის ერისთავთა სია ანოსიდან ლეონ I-მდე შემონახულია X საუკუნის ტექსტში – „აფხაზთა მეფეთა დივანი“, რომელიც, ტრადიციულად, ერთიანი საქართველოს მეფეს, ბაგრატ III-ს მიეწრება. სხვაგან ამ ერისთავთა სახელები დადასტურებული არ არის. სახელთა ძირითად ფორმად მოტანილია „დივანი“-ს ვერსია, ხოლო ფრჩხილებში – მისი თანამედროვე ვარიანტი.</ref> ==
 
==== აფხაზეთის მმართველების სია ====
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
!width = "8%" style=background:#aadead;| [[პორტრეტი]]
! colspan="10" bgcolor="silver" | „აფხაზთა სამეფო“
!width = "15%" style=background:#ababab;| სახელი
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასაწყისი
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასასრული
!width = "52%" style=background:#dfdead;| ტიტული
|-----
| colspan="5" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ტაო-კლარჯეთის ბაგრატიონები]]'''</center>
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"|მმართველობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
|align="center"|[[File:Ashot.jpg|100px|center]]
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''აფხაზეთის მთავრები'''</center>
| '''[[აშოტ I დიდი]]'''
| align="center"|[[809]]
| align="center"|[[29 იანვარი]], [[826]]
| [[ტაო-კლარჯეთის სამეფო|ტაო-კლარჯეთის კურაპალატი]]
|-----
|
| [[ანოსი]] || align="center" | [[450]] - [[490]]
| '''[[ბაგრატ I კურაპალატი|ბაგრატ I]]'''
| აფხაზეთის მთავარი
| align="center"|[[29 იანვარი]], [[826]]
| align="center"|[[876]]
| [[ტაო-კლარჯეთის სამეფო|ტაო-კლარჯეთის კურაპალატი]]
|-----
|
| [[ღოზარი|ღოზარ]] || align="center" | [[490]] - [[510]]
| '''[[დავით I კურაპალატი|დავით I]]'''
| აფხაზეთის მთავარი
| align="center"|[[876]]
| align="center"|[[881]]
| [[ტაო-კლარჯეთის სამეფო|ტაო-კლარჯეთის მეფე კურაპალატი]]
|-----
|-style="background:#AABBCC;"
| [[იუსტინიანე]] (ისტვინე) || align="center" | [[510]] - [[540]]
|
| აფხაზეთის მთავარი
| '''[[ნასრა]]'''
| align="center"|[[881]]
| align="center"|[[881]]
| [[ტაო-კლარჯეთის სამეფო|ტაო-კლარჯეთის უფლისწული]]. [[სამცხე-ჯავახეთი|სამცხე-ჯავახეთის]] [[ერისმთავარი]] [[881]] - [[888]] [[წელი|წლებში]].
|-----
|
| [[ფინიკტოსი|ფინიკტოს]] || align="center" | [[540]] - [[560]]
| '''[[გურგენ I]]'''<br />[[რეგენტი]]: [[ადარნასე II|ადარნასე]]
| აფხაზეთის მთავარი
| align="center"|[[881]]
|-----
| [[ბარნუკი|ბარნუკ]] || align="center" | [[560]] - [[580888]]
| [[ტაო-კლარჯეთის სამეფო|ტაო-კლარჯეთის კურაპალატი]]. [[არტაანი|არტაანის]] და [[შავშეთი|შავშეთის]] [[ერისმთავარი]] [[888]] - [[891]] [[წელი|წლებში]].
| აფხაზეთის მთავარი
|-----
| [[დემეტრე I (აფხაზთა მეფე)|დემეტრე I]] || align="center" | [[580]] - [[610]]
| აფხაზეთის მთავარი
|-----
| [[თეოდოს I]] || align="center" | [[610]] - [[630]]
| აფხაზეთის მთავარი
|-----
| [[კონსტანტინე I (აფხაზთა მეფე)|კონსტანტინე I]] || align="center" | [[630]] - [[660]]
| აფხაზეთის მთავარი
|-----
| [[თეოდორე (აფხაზთა მეფე)|თეოდორე]] || align="center" | [[660]] - [[680]]
| აფხაზეთის მთავარი
|-----
| [[კონსტანტინე II (აფხაზთა მეფე)|კონსტანტინე II]] || align="center" | [[680]] - [[710]]
| აფხაზეთის მთავარი
|-----
| [[ლეონ I (აფხაზეთი)|ლეონ I]] || align="center" | [[720]] - [[740]]
| აფხაზეთის მთავარი
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''აფხაზეთის მეფეები'''</center>
|-----
| [[ლეონ II]] || align="center" | [[758]] – [[798]]
| აფხაზეთის მეფე
|-----
| [[თეოდოს II]] || align="center" |[[798]] – [[825]]
| აფხაზეთის მეფე
|-----
| [[დემეტრე II (აფხაზთა მეფე)|დემეტრე II]] || align="center" |[[825]] – [[861]]
| აფხაზეთის მეფე
|-----
| [[გიორგი I (აფხაზთა მეფე)|გიორგი I]], აღწეფელი || align="center" | [[861]] – [[868]]
| აფხაზეთის მეფე
|-----
| [[იოანე შავლიანი]] || align="center" | [[868]] – [[880]]
| აფხაზეთის მეფე
|-----
| [[ადარნასე შავლიანი]] || align="center" |[[880]] – [[887]]
| აფხაზეთის მეფე
|-----
| [[ბაგრატ I (აფხაზთა მეფე)|ბაგრატ I]] || align="center" | [[887]] - [[893]]
| აფხაზეთის მეფე
|-----
| [[კონსტანტინე III (აფხაზთა მეფე)|კონსტანტინე III]] || align="center" | [[893]] – [[922]]
| აფხაზეთის მეფე
|-----
| [[გიორგი II (აფხაზთა მეფე)|გიორგი II]] || align="center" |[[922]] – [[957]]
| აფხაზეთის მეფე
|-----
| [[ლეონ III (აფხაზეთი)|ლეონ III]] || align="center" |[[957]] – [[967]]
| აფხაზეთის მეფე
|-----
| [[დემეტრე III]] || align="center" | [[967]] – [[975]]
| აფხაზეთის მეფე
|-----
| [[თეოდოს III]], თვალდამწვარი || align="center" |[[975]] – [[978]]
| აფხაზეთის მეფე
|-----
| [[ბაგრატ II]] (შემდგომში [[ბაგრატ III]], ერთიანი [[საქართველო|საქართველოს]] [[მეფე]]|| align="center" |[[978]] – [[1014]]
| აფხაზეთის მეფე
|-----
|colspan="5" |<small>[[888|888 წელს]] [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] საკურაპალატოსთვის: [[სამცხე-ჯავახეთი|სამცხე-ჯავახეთის]], [[კოლა]]-[[არტაანი|არტაანის]], [[შავშეთი|შავშეთის]], [[სპერი|სპერის]], [[თორთომი|თორთომის]] და [[ბასიანი|ბასიანის]] შეერთებამ განაპირობა ქართველთა [[სამთავრო|სამთავროს]] შექმნა. [[899|899 წელს]] სამთავრომ ფორმაცია განიცადა და ჩამოყალიბდა [[ქართველთა სამეფო]], [[ადარნასე II|ადარნასე II-ის]] [[მეფე|მეფედ]] კურთხევასთან დაკავშირებით [http://dspace.gela.org.ge/bitstream/123456789/607/1/sumbat%20davitis%20dzis%20qronika%20gamocema%20mesame.pdf]
|}
 
==[[ტაო-კლარჯეთისქართველთა სამეფო|ტაო-კლარჯეთისქართველთა მეფეები]]==
 
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
!width = "8%" style=background:#aadead;| [[პორტრეტი]]
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[ქართველთა სამეფო]]
!width = "15%" style=background:#ababab;| სახელი
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასაწყისი
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასასრული
!width = "52%" style=background:#dfdead;| ტიტული და კომენტარი
|-----
| colspan="5" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ბაგრატიონები]]'''</center>
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"|მეფობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
|
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ქართველთა სამეფო|ტაო-კლარჯეთის მეფეები]]'''</center>
| '''[[ადარნასე II]]'''
| align="center"|[[888]]
| align="center"|[[899]]
| [[ქართველთა სამეფო|ქართველთა მთავარი]] [[კურაპალატი]] ([[891]])
|-----
|
| [[აშოტ I დიდი]] [[კურაპალატი]] || align="center" | [[809]] – [[826]]
| '''[[ადარნასე II]]'''
| [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] [[მეფე]]
| align="center"|[[899]]
| align="center"|[[923]]
| [[ქართველთა სამეფო|ქართველთა მეფე]] [[კურაპალატი]]
|-----
|
| [[ბაგრატ I კურაპალატი|ბაგრატ I]] [[კურაპალატი]] || align="center" | [[826]] – [[876]]
| '''[[სუმბატ I]]'''<br />[[რეგენტი|რეგენტები]]: [[დავით II (ქართველთა მეფე)|დავით II]]<br />[[ბაგრატ I (ქართველთა მეფე)|ბაგრატ I]]<br />[[აშოტ კურაპალატი|აშოტ II]]
| [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] [[მეფე]]
| align="center"|[[923]]<br />[[923]]<br />[[937]]<br />[[945]]<br />
| align="center"|[[958]]<br />[[937]]<br />[[945]]<br /> [[954]]<br />
| [[ქართველთა სამეფო|ქართველთა მეფე]] [[კურაპალატი]]<br />[[ქართველთა სამეფო|ქართველთა მეფე]]<br />[[ქართველთა სამეფო|ქართველთა მეფე]]<br />[[ქართველთა სამეფო|ქართველთა ზედა მთავარი (მერჩული) კურაპალატი.]]
|-----
|
| [[დავით I კურაპალატი|დავით I]] [[კურაპალატი]] || align="center" |[[876]] – [[881]]
|'''[[ბაგრატ II (ქართველთა მეფე)|ბაგრატ II]]'''<br />[[რეგენტი]]: [[ბაგრატ III (საქართველოს მეფე)|ბაგრატ III]]<br /><br />'''[[დავით III]]'''<br />
| [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] [[მეფე]]
| align="center"|[[958]]<br />[[975]]<br /><br />[[983]]<br />
| align="center"|[[994]]<br />[[994]]<br /><br />[[31 მარტი]], [[1001]]<br />
| [[ქართველთა სამეფო|ქართველთა მეფე]]<br />"არამედ ესე [[ბაგრატ III (საქართველოს მეფე)|ბაგრატ]] არა იყო ჯერეთ ჰასაკითა სრული, ამისთვის დაუდგინა ([[დავით III|დავითმა]]) მამა თვისი [[გურგენი|გურგენ]] და ამცნო ქართველთა მორჩილება ბაგრატისა და თვით წარვიდა [[ტაო|ტაოდ]]" [http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/68532]<br />[[ტაოს სამთავრო|ტაოს მეფე კურაპალატი]] ([[კლარჯეთის სამთავრო|კლარჯეთის მთავარი]] [[966|966 წლიდან.]] მაგისტროსი [[973|973 წლიდან]], [[კურაპალატი]] [[978|978 წლიდან.]] †[[1001]], უძეოდ.) [http://dspace.gela.org.ge/bitstream/123456789/607/1/sumbat%20davitis%20dzis%20qronika%20gamocema%20mesame.pdf]
|-----
|
| [[გურგენ I]] [[კურაპალატი]] || align="center" | [[881]] – [[891]]
|'''[[ბაგრატ III (საქართველოს მეფე)|ბაგრატ III]]'''<br /><br /><br />'''[[გურგენი|გურგენ II]]'''<br />
| [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] [[მეფე]]
| align="center"|[[ბაგრატ III (საქართველოს მეფე)|ბაგრატ]] გამეფდა [[აფხაზთა სამეფო|აფხაზეთში]] [[980]] და [[ქართლი|ქართლში]] [[985|985 წელს]] [http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/68532]<br />[[994]]
|-----
| [[ადარნასე II]] [[კურაპალატი]] || align="center" | [[8881008]]<br /><br –/><br />[[9231008]]
| [[ქართველთა სამეფო|ქართველთა მეფე]] [[კურაპალატი]]<br /><br /><br />[[ქართველთა სამეფო|ქართველთა მეფეთ-მეფე]] მაგისტროსი
| [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] [[მეფე]]
|-----
| [[დავით II (ქართველთა მეფე)|დავით II]] [[მაგისტრატები|მაგისტროსი]] || align="center" | [[923]] – [[937]]
| [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] [[მეფე]]
|-----
| [[აშოტ (ადარნასეს ძე)|აშოტ II]] [[კურაპალატი]] || align="center" | [[937]] - [[954]]
| [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] [[მეფე]]
|-----
| [[სუმბატ კურაპალატი|სუმბატ I]] || align="center" | [[954]] - [[958]]
| [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] [[მეფე]]
|-----
| [[ადარნასე III]] || align="center" | [[958]] - [[961]]
| [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] [[მეფე]]
|-----
| [[ბაგრატ II (ქართველთა მეფე)|ბაგრატ II]] || align="center" | [[937]] – [[994]]
| [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] [[მეფე]] ([[937]] – [[994]])
[[ქართველები|ქართველთა]] [[მეფე]] ([[958]] – [[994]])
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''მეფეთმეფე''' (მთელი სამეფოს მმართველი)</center>
|-----
| [[დავით III|დავით III დიდი]] [[კურაპალატი]]|| align="center" | [[966]] – [[1001]]
| [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] [[მეფე]] ([[966]] – [[978]])
[[ქართველთა ეთნოგენეზი|ქართველთა]] [[მეფე|მეფეთმეფე]] და [[კურაპალატი]] ([[978]] – [[31 მარტი]], [[1001]])
|-----
| [[გურგენ II]] [[მაგისტრატები|მაგისტროსი]]|| align="center" | [[994]] – [[1008]]
| [[ტაო-კლარჯეთი|ტაო-კლარჯეთის]] [[მეფე]]
|-----
|}
 
=== ერთიანი[[საქართველოს სამეფო|გაერთიანებული საქართველოს მეფეები]] ===
{| class="wikitable"
|-
!width = "8%" style=background:#aadead;| [[პორტრეტი]]
!width = "15%" style=background:#ababab;| სახელი
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასაწყისი
Line 754 ⟶ 679:
!width = "52%" style=background:#dfdead;| კომენტარი
|-
| colspan="5" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ბაგრატიონები]]'''</center>
| [[File:Bagrat III of Georgia (Gelati mural).jpg|85px|center]]
|-
| <center>[[ბაგრატ III (საქართველოს მეფე)|ბაგრატ III]]</center>
| align="center"|[[File:Bagrat III of Georgia (Gelati mural).jpg|100 px|center]]
| <center>[[ბაგრატ III (საქართველოს მეფე)|'''ბაგრატ III''']]</center>
| <center>[[1008]]</center>
| <center>[[7 მაისი]], [[1014]]</center>
| [[აფხაზთა სამეფო]]ს მეფე [[978]] წლიდან (ბაგრატ II-ის სახელით), გაერთიანებული ფეოდალური საქართველოს პირველი მეფე 1008 წლიდან.{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=108-113}}
|-
| align="center"|[[File:Skylitzes.George I of Georgia (Basil II vs Georgians-2).jpg|85px100 px|center]]
| align="center"|[[გიორგი I (საქართველოს მეფე)|'''გიორგი I''']]
| align="center"|[[7 მაისი]],<br />[[1014]]
| align="center"|[[16 აგვისტო]], [[1027]]
| ბაგრატ III-ის ვაჟი. იბრძოდა [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიის]] წინააღმდეგ სამხრეთ საქართველოს ტერიტორიების დასაბრუნებლად, თუმცა უშედეგოდ{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=113-116}} [იხ. [[საქართველო-ბიზანტიის ომი (1021-1023)]]].
|-
| align="center"|[[File:Bagrat IV (Ateni fresco).jpg|85px100 px|center]]
| align="center"|[[ბაგრატ IV (საქართველოს მეფე)|'''ბაგრატ IV''']]
| align="center"|[[16 აგვისტო]], [[1027]]
| align="center"|[[24 ნოემბერი]], [[1072]]
| გიორგი I-ის ვაჟი; [[მართა დედოფალი (საქართველო)|მართა დედოფალი]] 1027 – 1037 წლამდეწლებში რეგენტის როლში ხელმძღვანელობდა ერთიან სამეფოს; წარმატებით სძლია ქართველ დიდგვაროვანთა ორ უძლიერეს წარმომადგენელს — დემეტრე ბატონიშვილსაუფლისწულს და მომავალში ბაგრატის ვაჟსაცვაჟს;
|-
| align="center"|[[File:Vie, deteils et peintures de l'eglise de Sion (B).jpg|85px100 px|center]]
| align="center"|[[გიორგი II (საქართველოს მეფე)|'''გიორგი II''']]
| align="center"|[[24 ნოემბერი]], [[1072]]
| align="center"|[[1089]]
| ბაგრატ IV-ის ვაჟი; ქართველი დიდგვაროვანის [[ლიპარიტ IV|ლიპარიტის]] დახმარებით გამეფდა 10501072 წელსწლის 24 ნოემბერს და ტახტზე იმყოფებოდა 10531089 წლამდე; მოგვიანებით აიძულეს გადამდგარიყო მისი ენერგიული ვაჟის - დავით IV-ის - სასარგებლოდ, რომლის თანამოსაყდრეც იგი იყო გარდაცვალებამდე - 1112 წლამდე.
|-
| align="center"|[[File:Georgia-DavidIV.jpg|85px100 px|center]]
| align="center"|[[დავით IV აღმაშენებელი|'''დავით IV აღმაშენებელი''']]
| align="center"|[[1089]]
| align="center"|[[24 იანვარი]], [[1125]]
| [[გიორგი II (საქართველოს მეფე)|გიორგი II-ის]] ვაჟი. გამეფდა მას შემდეგ, რაც მამამისი მის სასარგებლოდ ტახტიდან გადადგა. ხშირ შემთხვევაში მიიჩნევენ უდიდეს და ყველაზე წარმატებულ მეფედ [[საქართველო]]ს ისტორიაში. მან დაასრულა საქართველოს გაერთიანების პროცესი, განდევნა [[თურქ-სელჩუკები]] და საქართველო წინა აზიის უძლიერეს სახელმწიფოდ აქცია.{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=122-131}} [[File:KingDavidtheBuilderFlag.svg|thumb|200px|ცენტრი|საქართველოს სამეფოს დროშა [[დავით IV აღმაშენებელი|დავით IV აღმაშენებლის]] დროს. მასზე გამოსახულია წითელი ჯვარი და მარტორქა.<ref>დ. კლდიაშვილი, დ. გულორდავა, მ. მაყაშვილი — ქართული ჰერალდიკის ისტორია: საქართველოს სახელმწიფოებრიობის სიმბოლოები. (20 სმ). თბილისი, გვ. 78-79. ISBN 99928-0-519-6.</ref>]]
|-
| align="center"|[[File:Demetre I (Matskhvarishi).jpg|85px100 px|center]]
| align="center"|[[დემეტრე I|'''დემეტრე I''']]
| align="center"|[[24 იანვარი]],<br />[[1125]]
| align="center"|[[1155]]
Line 791 ⟶ 718:
|-
|
| align="center"|[[დავით V|'''დავით V''']]
| align="center"|[[1155]]
| align="center"|[[1156|1155]]
| დემეტრე I-ის უფროსი ძე. იმეფა ექვსი თვე მას შემდეგ, რაც მამა აიძულა ტახტი მისთვის დაეთმო. ისტორიულ წყაროთა ნაწილი მიიჩნევს, რომ დავითი მოკლეს.{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=133}}
|-
| align="center"|[[File:Demetre I (Matskhvarishi).jpg|85px100 px|center]]
| align="center"|[[დემეტრე I|'''დემეტრე I''' (ხელახლა)]]
| align="center"|[[1156|1155]]
| align="center"|[[1156]]
| ხელმეორედ, შვილის, დავით V-ის გარდაცვალების შემდეგ. ხელახლა გამეფების შემდეგ თანამოსაყდრედ დაისვა უმცროსი ვაჟი გიორგი.
|-
| align="center"|[[File:George III of Georgia.jpg|85px100 px|center]]
| align="center"|[[გიორგი III (საქართველოს მეფე)|'''გიორგი III''']]
| align="center"|[[1156]]
| align="center"|[[27 მარტი]],<br />[[1184]]{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=137}}
| დემეტრე I-ის უმცროსი ვაჟი. მამამ გიორგი III ჯერ თანამოსაყდრედ გამოაცხადა (უფროსი ძმის, [[დავით V]]-ის გარდაცვალებისა და სამეფო ხელისუფლების სათავეში დაბრუნების შემდგომ), მოგვიანებით კი საკუთარ სიცოცხლეშივე გაამეფა. [[1177]] წელს აუჯანყდა ძმისშვილი — [[დემნა უფლისწული]]. [[1178]] წელს გიორგიმ ჩაახშო აჯანყება და ამბოხებულები სასტიკად დასაჯა. იმავე წელს ქალიშვილი, თამარი, თანამოსაყდრედ დაისვა და მამა-შვილი ერთად მართავდა ქვეყანას გიორგის გარდაცვალებამდე. გიორგი III-ის მმართვალობა, შვილის, თამარის მეფობის პერიოდთან ერთად საქართველოს ისტორიაში ოქროს ხანად მოიხსენიება. მისი სრული ტიტული იყო „''უზენაესი მეფე გიორგი, ღვთის ნებით, მეფეთ მეფე აფხაზთა, ქართველთა, რანთა, კახთა და სომეხთა, შირვანშათა და შაჰანშათა და მბრძანებელი ყოვლისა აღმოსავლეთისა და დასავლეთისა''“.
|-
| align="center"|[[File:Queen Tamar - Vardzia fresco.jpg|85px100 px|center]]
| align="center"|[[თამარ მეფე|'''თამარ მეფე''']]
| align="center"|[[27 მარტი]],<br />[[1184]]
| align="center"|[[18 იანვარი]],<br />[[1213]]
| გიორგი III-ის ქალიშვილი. საქართველოს პირველი ქალი მმართველი. [[1178]]-[[1184]] წლებში იყო მამის თანამოსაყდრე, [[1184]] წლიდან სიკვდილამდე კი ერთპიროვნული მმართველი. მისი მეფობისას საქართველომ მისი სიძლიერის მწვერვალს მიაღწია. მისი სრული ტიტული იყო: „''მეფეთ მეფე და დედოფალთ დედოფალი აფხაზთა, ქართველთა, რანთა, კახთა და სომეხთა, შირვანთა და შაჰანშათა და ყოვლისა აღმოსავლეთისა და დასავლეთისა თვითმფლობელობითა მპყრობელი''“.[[File:QueenTamarFlag.svg|thumb|200px|ცენტრი|თამარ მეფის დროშა<ref>დავით კლდიაშვილი: ქართული ჰერალდიკის ისტორია: საქართველოს სახელმწიფოებრიობის სიმბოლოები / [რედ.: დავით გულორდავა, მიხეილ მაყაშვილი; მხატვ.: გია ბუღაძე]. - თბ., 2003</ref>]]
|-
| align="center"|[[File:George IV of Georgia.jpg|85px100 px|center]]
| align="center"|'''[[გიორგი IV ლაშა]]<br />'''
| align="center"|[[18 იანვარი]],<br />[[1213]]
| align="center"|[[18 იანვარი]],<br />[[1223]]
| თამარისა და [[დავით სოსლანი]]ს ვაჟი. [[1207]] წლიდან იყო დედის თანამოსაყდრე მის გარდაცვალებამდე – 1213 წლამდე. 1220 ან 1221 გიორგი IV დასავლეთ ევროპის ქვეყნებთან ერთად პალესტინაში ჯვაროსნული ლაშქრობისათვის ემზადებოდა იერუსალიმის სელჩუკთაგან გასათავისუფლებლად, მაგრამ ამ დროს საქართველოს საზღვრებს მოულოდნელად მონღოლები მოადგნენ და ეს გეგმა ჩაიშალა. გიორგი IV მონღოლებთან ბრძოლაში (1220{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=147}}) დაიჭრა, დასნეულდა და გარდაიცვალა.
|-
| align="center"|[[File:Coin of Queen Rusudan.jpg|85px100 px|center]]<br />[[File:Fresco of Rusudan of Georgia-2.jpg|100 px|center]]
| align="center"|[[რუსუდანი|'''რუსუდანი''']]
| align="center"|[[18 იანვარი]],<br />[[1223]]
| align="center"|[[1245]]
| [[თამარ მეფე|თამარის]] ასული. საქართველოს მეორე ქალი მმართველი. მან მემკვიდრეობის ღირსეული მართვა ვერ მოახერხა. სამეფო ჯერ [[ჯალალედინი|ჯალალედინთან]] ბრძოლაში დამარცხდა, მოგვიანებით კი საქართველო (აღმოსავლეთი და სამხრეთი ნაწილი) მონღოლებმა დაიპყრეს. მის სახელს მრავალი პოლიტიკური თუ სხვა სახის ინტრიგა უკავშირდება.
|-
| align="center"|[[File:David VI Narin.jpg|85px100 px|center]]
| align="center"|'''[[დავით VI ნარინი]]<br />'''
| align="center"|[[1245]]
| align="center"|[[1247]]
| align="center"|[[1259]]
| [[რუსუდანი]]ს ვაჟი. მონღოლებმა [[დავით VII ულუ]]სთან ერთად გაამეფეს საქართველოს მონარქიული ხელისუფლების დასასუსტებლად. თავდაპირველად ისინი ერთად და შეთანხმებულად მართავდნენ ქვეყანას, თუმცა მოგვიანებით მათ შორის განხეთქილება მოხდა, რის შედეგადაც დავით ნარინი დასავლეთ საქართველოში გადავიდა რამაც იურიდიულად ერთიანი საქართველოს ფაქტობრივი გაყოფა გამოიწვია. დასავლეთ საქართველოზე მონღოლთა ბატონობა არ ვრცელდებოდა და დავითი დამოუკიდებლად მართავდა „ლიხთიმერეთს”.
|-
| align="center"|[[File:King David VII of Georgia. Bibliotheque Nationale MS Fr. 2810.jpg|100 px|center]]<br />[[File:David VI Narin.jpg|100px|center]]
| [[File:Georgian Issue of Davit VII Ulu.jpg|85px|center]]
| [[დავით VII ულუ|'''დავით VII ულუ''' და]] [[დავით VI ნარინი|'''დავით VI ნარინი''']]
| align="center"|[[დავით VII ულუ]]
| align="center"|[[1247]]
| align="center"|[[12701259]]
| ორმეფობა საქართველოში.
| [[გიორგი IV ლაშა]]ს უკანონო შვილი. [[1247]] წელს გუიუქ-ყაენმა დავით ნარინთან ერთად მეფედ დაამტკიცა. ორივე მეფე [[1259]] წლამდე თანხმობით განაგებდა ქვეყანას. ქვეყანაში არსებული უმძიმესი მდგომარეობის გამო დავით ულუ 1259 წელს აუჯანყდა მონღოლებს, თუმცა დამარცხდა. მისი მმართველობის დროს ფიქტიურად ერთიანი საქართველო ფაქტობრივად სამ ნაწილად (აღმ. საქართველო, დას. საქართველო და სამცხე) გაიყო.
|-
|}
| [[File:Demetre II of Georgia (Udabno fresco).jpg|80px|center]]
 
| align="center"|[[დემეტრე II თავდადებული]]
==[[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოს]] [[მეფე|მეფეები]]==
 
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
!width = "8%" style=background:#aadead;| [[პორტრეტი]]
!width = "15%" style=background:#ababab;| სახელი
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასაწყისი
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასასრული
!width = "52%" style=background:#dfdead;| ტიტული და კომენტარი
|-----
| colspan="5" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ბაგრატიონები]]'''</center>
|-----
| align="center"|[[File:King David VII of Georgia. Bibliotheque Nationale MS Fr. 2810.jpg|100 px|center]]
| align="center"|'''[[დავით VII ულუ|'''დავით VII ულუ''']]'''<br />'''
| align="center"|[[1259]]
| align="center"|[[1270]]
| [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოს]] [[მეფე]]<br />[[გიორგი IV ლაშა]]ს უკანონო შვილი. [[1247]] წელს გუიუქ-ყაენმა დავით ნარინთან ერთად მეფედ დაამტკიცა. ორივე მეფე [[1259]] წლამდე თანხმობით განაგებდა ქვეყანას. ქვეყანაში არსებული უმძიმესი მდგომარეობის გამო დავით ულუ 1259 წელს აუჯანყდა მონღოლებს, თუმცა დამარცხდა. მისი მმართველობის დროს ფიქტიურად ერთიანი საქართველო ფაქტობრივად სამ ნაწილად (აღმ. საქართველო, დას. საქართველო და სამცხე) გაიყო.
| align="center"|[[12 მარტი]],<br />[[1289]]
|-----
| [[დავით VII ულუ]]სა და [[გვანცა დედოფალი|გვანცა დედოფლის]] ძე. მონაწილეობდა მონღოლთა მიერ წარმოებულ ლაშქრობებში. ააგო თბილისის [[მეტეხის ღვთისმშობლის ტაძარი|მეტეხის ტაძარი]]. [[1288]] წელს დემეტრე II ყაენის წინააღმდეგ მოწყობილ შეთქმულებაში მონაწილეობის ბრალდებით ყაენმა დაიბარა. მეფემ დარბაზი მოიწვია, რომელმაც ურჩია ურდოში არ წასულიყო და მთებში გახიზნულიყო. დემეტრე II დარბაზს არ დაეთანხმა იმ მოტივით, რომ ურდოში წაუსვლელობას მონღოლების მიერ უბრალო ხალხის გაჟლეტა და ქვეყნის აოხრება მოჰყვებოდა. [[1289]] წლის 12 მარტს მოვაკანში, მდინარე მტკვრის პირას მეფე დემეტრე II-ს ყაენის ბრძანებით თავი მოჰკვეთეს.{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=155}} თავდა-დებული მეფის ცხედარი კათოლიკოს-პატრიარქმა აბრაჰამმა და მოსე მღვდელმა მალულად გამოისყიდეს, თბილისელმა ვაჭრებმა კი საქართველოში ჩამოასვენეს. იგი დაკრძალულია [[მცხეთა]]ში, სვეტიცხოვლის ტაძარში. ქართულმა მართლმადიდებლურმა ეკლესიამ მეფე დემეტრე წმინდანად შერაცხა და ხსენების დღედ [[12 მარტი]] დაადგინა.
| align="center"|[[File:Demetre II relief.jpg|100 px|center]]
|-
| align="center"|'''[[დემეტრე II თავდადებული|'''დემეტრე II თავდადებული''']]'''<br />'''
|
| align="center"|[[ვახტანგ II1270]]
| align="center"|[[12 მარტი]], [[1289]]
| [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოს]] [[მეფე]]<br />[[დავით VII ულუ]]სა და [[გვანცა დედოფალი|გვანცა დედოფლის]] ძე. მონაწილეობდა მონღოლთა მიერ წარმოებულ ლაშქრობებში. ააგო თბილისის [[მეტეხის ღვთისმშობლის ტაძარი|მეტეხის ტაძარი]]. [[1288]] წელს დემეტრე II ყაენის წინააღმდეგ მოწყობილ შეთქმულებაში მონაწილეობის ბრალდებით ყაენმა დაიბარა. მეფემ დარბაზი მოიწვია, რომელმაც ურჩია ურდოში არ წასულიყო და მთებში გახიზნულიყო. დემეტრე II დარბაზს არ დაეთანხმა იმ მოტივით, რომ ურდოში წაუსვლელობას მონღოლების მიერ უბრალო ხალხის გაჟლეტა და ქვეყნის აოხრება მოჰყვებოდა. [[1289]] წლის 12 მარტს მოვაკანში, მდინარე მტკვრის პირას მეფე დემეტრე II-ს ყაენის ბრძანებით თავი მოჰკვეთეს.{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=155}} თავდა-დებული მეფის ცხედარი კათოლიკოს-პატრიარქმა აბრაჰამმა და მოსე მღვდელმა მალულად გამოისყიდეს, თბილისელმა ვაჭრებმა კი საქართველოში ჩამოასვენეს. იგი დაკრძალულია [[მცხეთა]]ში, სვეტიცხოვლის ტაძარში. ქართულმა მართლმადიდებლურმა ეკლესიამ მეფე დემეტრე წმინდანად შერაცხა და ხსენების დღედ [[12 მარტი]] დაადგინა.
|-----
|
| '''[[ვახტანგ II|'''ვახტანგ II''']]'''<br />'''
| align="center"|[[12 მარტი]], [[1289]]
| align="center"|[[1292]]
| [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოს]] [[მეფე]]<br />[[დავით VI ნარინი]]ს ძე. [[დემეტრე II თავდადებული|დემეტრე II-ს]] სიკვდილით დასჯის შემდეგ, [[ხუტლუბუღა]]ს ([[სადუნ მანკაბერდელი]]ს ძე) რჩევით ყაენმა აღმოსავლეთ საქართველოს მეფედ დაამტკიცა. დავით ნარინის სიკვდილის შემდეგ ვახტანგი დასავლეთ საქართველოსაც მიიღებდა მემკვიდრე-ობით, რასაც მონღოლთა მფლობელობის ქვეშ საქართველოს გამთლიანება მოჰყვებოდა, მაგრამ [[1292]] წელს ვახტანგ II მოულოდნელად გარდაიცვალა.{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=156}} დაკრძალულია გელათის მონასტერში.
|-----
|
| align="center"|'''[[დავით VIII|'''დავით VIII''']]'''<br />'''
| align="center"|[[1293]]
| align="center"|[[13111298]]
| [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოს]] [[მეფე]]<br />[[დემეტრე II თავდადებული]]ს ძე. მისი სამფლობელო, რეალურად, მხოლოდ აღმოსავლეთ საქართველოს მოიცავდა. იბრძოდა მონღოლების წინააღმდეგ, თუმცა ამ ბრძოლებმა მხოლოდ ქვეყნის გაპარტახება გამოიწვია.
|-----
| align="center"|[[File:Vakhtang III relief.jpg|100 px|center]]
|
| '''[[ვახტანგ III|'''ვახტანგ III''']]'''<br />'''
| align="center"|[[გიორგი V ბრწყინვალე]]
| align="center"|[[1298]]
| align="center"|[[1298]]
| [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოს]] [[მეფე]]<br />[[დემეტრე II თავდადებული]]ს ძე. პირველი ზეობა.
|-----
| align="center"|[[File:გიორგი V ბრწყინვალე.jpg|100 px|center]]
| '''[[გიორგი V ბრწყინვალე|'''გიორგი V''']]'''<br />'''
| align="center"|[[1299]]
| align="center"|[[1299]]
| [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოს]] [[მეფე]]<br />[[დემეტრე II თავდადებული|დემეტრე II თავდადებულის]]ს ძე. პირველი ზეობა.
|-----
| align="center"|[[File:Victor Langlois. Vakhtang III. PL VII. No.7relief.jpg|85px100 px|center]]
| align="center"|'''[[ვახტანგ III|'''ვახტანგ III''']]'''<br />'''
| align="center"|[[12981300]]
| align="center"|[[1308]]
| [[დემეტრეაღმოსავლეთი IIსაქართველო|აღმოსავლეთ თავდადებულისაქართველოს]]ს ძე.[[მეფე]]<br />1298 წელს, დავით VIII-სთან დაპირისპირების მიზნით, ყაზან ყაენმა ვახტანგი მეფედ დაამტკიცა. ფაქტობრივად, ვახტანგ III-ის სამფლობელო თბილისსა და თბილისის სამხრეთით მდებარე ნაწილით, დმანის-სამშვილდით შემოიფარგლებოდა. ვახტანგ III 1308 წელს გარდაიცვალა. მეფე წმინდანადაა აღიარებული ქართული მართლმადიდებელი ეკლესიის მიერ. ხსენების დღე არის ძველი სტილით 10 დეკემბერი, ახალი სტილით — [[23 დეკემბერი]]. მეორე ზეობა.
|-----
|
| align="center"|'''[[გიორგი VI მცირე|'''გიორგი VI მცირე''']]'''<br />'''
| align="center"|[[1308]]
| align="center"|[[13131318]]
| [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოს]] [[მეფე]]<br />დავით VIII-ის ძე. მისი მეფობა ფიქტიური იყო. მონღოლებმა ჯერ კიდევ მამამისის სიცოცხლეში გაამეფეს და მეურვედ დაუნიშნეს დემეტრე II-ის ვაჟი გიორგი (შემდეგ [[გიორგი V ბრწყინვალე]]). [[1314]] წელს მონღოლებმა ხელმეორედ გაამეფეს. [[1316]]-[[1317]] წლებში გიორგი მეფეს წარუმატებლად ულაშქრია დვალეთში, რის შემდეგაც მისი ხელისუფლება საბოლოოდ დასუსტდა. სხვა ცნობები მის მოღვაწეობის შესახებ არ მოგვეპოვება.{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=160-161}}
|-----
| align="center"|[[File:გიორგი V ბრწყინვალე.jpg|100 px|center]]
| '''[[გიორგი V ბრწყინვალე|'''გიორგი V''']]'''<br />'''
| align="center"|[[1318]]
| align="center"|[[1330]]
| [[აღმოსავლეთი საქართველო|აღმოსავლეთ საქართველოს]] [[მეფე]]<br />მეორე ზეობა.
|-----
|}
 
==დასავლეთ საქართველოს [[მეფე|მეფეები]]==
 
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
!width = "8%" style=background:#aadead;| [[პორტრეტი]]
!width = "15%" style=background:#ababab;| სახელი
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასაწყისი
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასასრული
!width = "52%" style=background:#dfdead;| ტიტული
|-----
| colspan="5" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ბაგრატიონები]]'''</center>
|-----
| align="center"|[[File:David VI Narin.jpg|100 px|center]]
| '''[[დავით VI ნარინი]]'''<br />'''
| align="center"|[[1259]]
| align="center"|[[1293]]
| დასავლეთ საქართველოს [[მეფე]]
|-----
| align="center"|[[File:Constantine I and Michael I, kings of Imeretia (Gelati fresco).jpg|100 px|center|კონსტანტინე I-ის (მარცხნივ) და მისი ძმის მიქელის ფრესკის ფრაგმენტი]]
| '''[[კონსტანტინე I (იმერეთის მეფე)|კონსტანტინე I''']]'''<br />'''
| align="center"|[[1293]]
| align="center"|[[1327]]
| დასავლეთ საქართველოს [[მეფე]]
|-----
| align="center"|[[File:Constantine I and Michael I, kings of Imeretia (Gelati fresco).jpg|100 px|center|მიქელის (მარჯვნივ) და მისი ძმა კონსტანტინე I-ის ფრესკის ფრაგმენტი]]
| '''[[მიქელი (იმერეთის მეფე)|მიქელი''']]'''<br />'''
| align="center"|[[1327]]
| align="center"|[[1329]]
| დასავლეთ საქართველოს [[მეფე]]
|-----
|
| '''[[ბაგრატ I ერისთავი|ბაგრატი''']]'''<br />'''
| align="center"|[[1329]]
| align="center"|[[1330]]
| დასავლეთ საქართველოს [[მეფე]]
|-----
|}
 
== [[საქართველოს სამეფო|გაერთიანებული საქართველოს მეფეები]] ==
{| class="wikitable"
|-
!width = "8%" style=background:#aadead;| [[პორტრეტი]]
|
!width = "15%" style=background:#ababab;| სახელი
| align="center"|[[გიორგი V ბრწყინვალე|გიორგი V ბრწყინვალე (ხელახლა)]]
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასაწყისი
| align="center"|[[1318]]<small><ref group="კ">გიორგი V-ის გამეფების თარიღის საკითხთან დაკავშირებით არსებობს აზრთა სხვადასხვაობა. მკვლევართა ნაწილის აზრით ის გამეფდა [[1314]] წელს.</ref>{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=161}}</small>
!width = "10%" style=background:#efdead;| მმართველობის დასასრული
| align="center"|[[1346]]
!width = "52%" style=background:#dfdead;| კომენტარი
| მეორე ზეობა. წინა ფიქტიური მმართველობისაგან განსხვავებით, ამჯერად გიორგი V-მ ერთპიროვნულად დაიწყო ქვეყნის მართვა. გააერთიანა საქართველო და მონღოლები ქვეყნიდან განდევნა, აამაღლა სამეფოს საგარეო პრესტიჟი. აღსანიშნავია მისი საკანონმდებლო მოღვაწეობაც. [[File:Flag of Georgian Kingdom under King George V the Brilliant.gif|thumb|200px|ცენტრი|გადმოცემის თანახმად, ხუთჯვრიანი დროშა გიორგი V-ის მმართველობისას შეიქმნა.<ref>http://flags.me/2010/12/14/flag-of-georgia/</ref><ref>D.M.Lang - Georgia in the Reign of Giorgi the Brilliant (1314-1346). Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol. 17,No. 1 (1955), p.84</ref><ref>{{cite web | title=Georgia. | work=[[Encyclopædia Britannica]] Premium Service | url=http://wwwa.britannica.com/eb/article-44321 | accessdate=2006-05-25}}</ref> ოთხი დამატებითი ჯვარი დროშას მას შემდეგ დაემატა, რაც მეფემ მონღოლები საქართველოდან განდევნა.<ref>G. Gabeskiria p.72</ref><ref>G. Macharashwili [http://www.nplg.gov.ge/dlibrary/coll/0001/000904/ დროშა გორგასლიანი], თბ. 2011.</ref>]]
|-
| colspan="5" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ბაგრატიონები]]'''</center>
|-
| align="center"|[[File:გიორგი V ბრწყინვალე.jpg|100 px|center]]
| align="center" |[[გიორგი V ბრწყინვალე|'''გიორგი V ბრწყინვალე''']]
| align="center" |[[1330]]
| align="center" |[[1346]]
| მესამე ზეობა. წინა ფიქტიური მმართველობებისგან განსხვავებით, ამჯერად გიორგი V-მ ერთპიროვნულად დაიწყო ქვეყნის მართვა. გააერთიანა საქართველო და მონღოლები ქვეყნიდან განდევნა, აამაღლა სამეფოს საგარეო პრესტიჟი. აღსანიშნავია მისი საკანონმდებლო მოღვაწეობაც. [[File:Flag of Georgian Kingdom under King George V the Brilliant.gif|thumb|200px|ცენტრი|გადმოცემის თანახმად, ხუთჯვრიანი დროშა გიორგი V-ის მმართველობისას შეიქმნა.<ref>http://flags.me/2010/12/14/flag-of-georgia/</ref><ref>D.M.Lang - Georgia in the Reign of Giorgi the Brilliant (1314-1346). Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Vol. 17,No. 1 (1955), p.84</ref><ref>{{cite web | title=Georgia. | work=[[Encyclopædia Britannica]] Premium Service | url=http://wwwa.britannica.com/eb/article-44321 | accessdate=2006-05-25}}</ref> ოთხი დამატებითი ჯვარი დროშას მას შემდეგ დაემატა, რაც მეფემ მონღოლები საქართველოდან განდევნა.<ref>G. Gabeskiria p.72</ref><ref>G. Macharashwili [http://www.nplg.gov.ge/dlibrary/coll/0001/000904/ დროშა გორგასლიანი], თბ. 2011.</ref>]]
|-
|
| align="center"|[[დავით IX|'''დავით IX''']]
| align="center"|[[1346]]
| align="center"|[[1360]]
Line 887 ⟶ 897:
|-
|
| align="center"|[[ბაგრატ V (საქართველოს მეფე)|'''ბაგრატ V დიდი''']]
| align="center"|[[1360]]
| align="center"|[[1393]]
Line 893 ⟶ 903:
|-
|
| align="center"|[[გიორგი VII (საქართველოს მეფე)|'''გიორგი VII''']]
| align="center"|[[1393]]
| align="center"|[[1407]]
| ბაგრატ V-ის ვაჟი. მამამისის სიცოცხლეშივე განაგებდა საქართველოს სხვადასხვა კუთხეს და წყაროებშიც ამ დროიდან იხსენიება მეფედ. მისი მეფობისას [[თემურლენგი]] მრავალჯერ შემოესია საქართველოს. გიორგი VII [[1407]] წელს დაიღუპა თურქმან ტომებთან ბრძოლაში.
|-
|
| align="center"|[[კონსტანტინე I (საქართველოს მეფე)|'''კონსტანტინე I''']]
| align="center"|[[1407]]
| align="center"|[[1412]]{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=167}}
| ბაგრატ V-ის ვაჟი, გიორგი VII-ის ნახევარძმა. [[ყარა-ყოიუნლუ]]ს წინააღმდეგ გამართულ სასტიკ ბრძოლაში ჩალაღანთან კონსტანტინე I ტყვედ ჩავარდა. ტყვეობაში მამაცურად ეჭირა თავი, რის გამოც [[ყარა-იუსუფი|ყარა-იუსუფმა]] მას საკუთარი ხელით მოჰკვეთა თავი.{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=167}}
|-
| align="center"|[[File:Chromolithograph Depicting Georgian King Alexander I and Queen Nastane-Dared Jane with Other Royal Figures by Armand Theophile Cassagne.jpg|85px100 px|center]]
| align="center"|[[ალექსანდრე I დიდი|'''ალექსანდრე I დიდი''']]
| align="center"|[[1412]]{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=167}}
| align="center"|[[1442]]
| კონსტანტინე I-ის ვაჟი. ენერგიულად მოჰკიდა ხელი თემურლენგისა და თურქმანთა შემოსევებით განადგურებული ქვეყნის აღდგენას. ალექსანდრე I ცდილობდა აღედგინა საქართველოს ადრინდელი საზღვრები. [[1431|1431 წელს]] მან შემოიერთა ციხე-ქალაქი [[ლორე]] და ლორის ველი, რომელიც მანამდე თურქმან მომთაბარეებს ეპყრათ. დაახლოებით [[1434]]-[[1435]] შემოიერთა სივნიეთი (ახლანდელი ყარაბაღი და მისი მეზობელი თემები). ცდილობდა ქართული ეკლესიის გაძლიერებას, აღადგინა შერყეული საეკლესიო მიწათმფლობლობა, განაახლა უცხოეთის ქართული მონასტრები. სამეფოში შექმნილი ვითარების გამო, [[1442]] წელს ალექსანდრე I ტახტიდან გადადგა და ათანასეს სახელით ბერად აღიკვეცა.{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=168}}
|-
|
| align="center"| [[ვახტანგ IV|'''ვახტანგ IV''']]
| align="center"| [[1442(3)]]
| align="center"| [[1446]]
| ალექსანდრე I-ის ვაჟი. ტახტზე ავიდა მას შემდეგ, რაც მამამისი ბერად აღიკვეცა.{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=168}} ვახტანგ IV -ის მეფობა ხანმოკლე აღმოჩნდა. იგი თავის მეუღლესთან, ფანასკერტელის ასულ სითიხათუნთან ერთად დაკრძალულია ბანას საკათედრო ტაძარში.
|-
| align="center"|[[File:George VIII (Svetitskhoveli fresco).jpg|80px100 px|center]]
| align="center"|[[გიორგი VIII|'''გიორგი VIII''']]
| align="center"|[[1446]]
| align="center"|[[14661462]]
| ალექსანდრე I-ის შვილი და ვახტანგ IV-ის ნახევარძმა. მის დროს ძირითადად დამთავრდა საქართველოს ერთიანი ფეოდალური მონარქიის სამეფო-სამთავროებად დაშლის ხანგრძლივი პროცესი. თავდაპირველად სამეფოს ჩამოსცილდა სამცხე-საათაბაგო. დასავლეთ საქართველოში გამეფების პრეტენზიით გამოვიდა სამოქალაქოს ერისთავი ბაგრატი, რომელმაც გიორგი VIII-ს ომი გამოუცხადა. [[ჩიხორის ბრძოლა]]ში ([[1463]]) გიორგი VIII დამარცხდა. [[1465|1465 წელს]] სამცხის მთავარმა ყვარყვარე II ათაბაგმა გიორგი VIII ტყვედ ჩაიგდო. ამით ისარგებლა ბაგრატმა და [[1466|1466 წელს]] თავი საქართველოს მეფედ გამოაცხადა. ტყვეობიდან განთავისუფლებული გიორგი VIII ([[1466]]) იძულებული გახდა კახეთს გასულიყო, რითაც დასაბამი მისცა კახეთის ცალკე სამეფოდ გამოყოფას.{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=169-170}}
|-
|}
Line 930 ⟶ 940:
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფეები]]
|-----
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"| მეფობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
| colspan="43" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ბაგრატიონები]]'''</center>
|-----
|[[ბაგრატ VI (ქართლის მეფე)|ბაგრატ VI]] || align="center" | [[1466]] - [[1478]]
| იმერეთ-ქართლის მეფე
|-----
| [[კონსტანტინე II (ქართლის მეფე)|კონსტანტინე II]] (საქართველოს ფორმალური მეფე [[1466]]–[[1478]], ორმეფობის დროს. მოწინააღმდეგე – [[ბაგრატ VI (ქართლის მეფე)|ბაგრატ VI]]) || align="center" | [[1478]] - [[14901484]]
| ქართლ-იმერეთის მეფე
|-----
|[[კონსტანტინე II (ქართლის მეფე)|კონსტანტინე II]] || align="center" | [[14901484]] - [[1505]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[დავით X]] || align="center" | [[1505]] – [[1525]]
| [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის მეფე]]
| ქართლის მეფე
|-----
| [[გიორგი IX]] || align="center" |[[1525]] – [[1527]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[ლუარსაბ I]] || align="center" | [[1527]] - [[1556]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[სიმონ I]] || align="center" | [[1556]] - [[1569]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[დავით XI]] (დაუთ–ხანი) || align="center" |[[1569]] – [[1578]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[სიმონ I]] (ხელახლა) || align="center" | [[1578]] - [[1600]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[გიორგი X]] || align="center" |[[1600]] – [[1606]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[ლუარსაბ II]] || align="center" |[[1606]] – [[1615]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[ბაგრატ VII (ქართლის მეფე)|ბაგრატ VII]] || align="center" | [[16151616]] – [[1619]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[სიმონ II]] || align="center" | [[1619]] – [[1631]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[თეიმურაზ I]] || align="center" |[[1625]] – [[16321633]]
| [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის მეფე]]
|-----
| [[როსტომი (ქართლის მეფე)|როსტომი]] (როსტომ-ხანი) || align="center" | [[16321633]] - [[1658]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[ვახტანგ V]] || align="center" | [[1658]] – [[16751676]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[გიორგი XI]] || align="center" |[[1676]] - [[1688]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[ერეკლე I]] (ნაზარალი–ხანი; რუსეთში: Николай Давыдович) || align="center" |[[1688]] – [[1703]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[გიორგი XI]] (ხელახლა) || align="center" | [[1703]] - [[1709]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[ვახტანგ VI]] || align="center" |[[1703]]-[[1714]]
|ქართლის [[ჯანიშინი]]
|-----
| [[ქაიხოსრო (მეფე)|ქაიხოსრო]] || align="center" | [[1709]] – [[1711]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| სიმონ ჯანიშინი || align="center" | [[1712]] – [[1714]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[იესე (ალიყული-ხანი)|იესე]] (ალი ყული-ხანი; ოსმალთა სამსახურში – მუსტაფა) || align="center" | [[1714]] – [[1716]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[ვახტანგ VI]] (ხელახლა) || align="center" |[[1716]]-[[1724]]
|ქართლის მეფე
|-----
| [[ბაქარი]]|| align="center" |[[1716]] – [[1719]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
| ქართლის [[ჯანიშინი]]
 
([[ვახტანგ VI]]–ს ირანში ყოფნის დროს)
|-----
| [[ბაქარივახტანგ VI]] (შაჰ ნავაზ–ხანი)|| align="center" |[[17171719]] – [[17191724]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
 
([[ვახტანგ VI]]–ს ირანში ყოფნის დროს)
|-----
| [[იესე (ალიყული-ხანი)|იესე]] (ალი ყული-ხანი; ოსმალთა სამსახურში – მუსტაფა); (ხელახლა) || align="center" | [[1724]] – [[1727]]
| [[ქართლი|ქართლის]] ფიქტიური გამგებელი ([[ვალი]]), [[ოსმალობა]] ([[1724]] – [[1727|1735)]]
|-----
| [[ისჰაკ-ფაშა]] || align="center" |[[1727]] – [[1735]]
| [[ქართლი|ქართლის]] გამგებელი ([[ვალი]]), [[ოსმალობა]]
|-
| [[ალექსანდრე III]]|| align="center" |[[1735]] - [[1737]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[სეფი-ხანი]] || align="center" | [[1735]] - [[1744]]
| ქართლ–კახეთის[[ქართლი|ქართლ]]–[[კახეთი|კახეთის]] [[გამგებელი]], [[ყიზილბაშობა]] ([[1735]] - [[1744]])
|-----
| [[თეიმურაზ II]] || align="center" | [[1744]] - [[1762]]
| [[ქართლის სამეფო|ქართლის მეფე]]
|-----
| [[ერეკლე II]]|| align="center" | [[1762]] – [[17981790]]
| [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის მეფე]]. [[1783|1783 წელი]] – [[გეორგიევსკის ტრაქტატი]].
|-
| [[ერეკლე II]] || align="center" | [[1790]] – [[1798]]
| [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის მეფე]]. [[1790|1790 წელი]] – ივერიელთა ტრაქტატი.
|-----
| [[გიორგი XII]]|| align="center" |[[17891798]] – [[1800]]
| [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის მეფე]]
|-----
|}
 
''[[1800]] - [[1801]] წლებში რუსეთმა[[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიამ]] დაიპყრო [[ქართლ-კახეთის სამეფო]].''
 
===კახეთის მმართველები (მეფეები და გურჯისტანის ვალები)===
Line 1 041 ⟶ 1 053:
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფეები]]
|-----
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"| მეფობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ბაგრატიონები]]'''</center>
|-----
| [[გიორგი VIII|გიორგი I]] (ერთიანი საქართველოს უკანასკნელი მეფე – [[გიორგი VIII]], [[1446]] – [[1466]])|| align="center" | [[14661462]] - [[14761466]]
| [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის მეფე]]
|-----
| [[გიორგი VIII]] ([[კახეთის სამეფო|კახეთში]] – [[გიორგი VIII|გიორგი I]])|| align="center" | [[1466]] - [[1476]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[ალექსანდრე I (კახეთის მეფე)|ალექსანდრე I]]|| align="center" | [[1476]] – [[1511]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[გიორგი II (კახეთის მეფე)|გიორგი II]] (ავ–გიორგი) || align="center" |[[1511]] – [[1513]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[დავით X]] ქართლის მეფე || align="center" |[[1513]] – [[1518]]
| [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის მეფე]]
| ქართლ–კახეთის მეფე
|-----
| [[ლევანი (კახეთის მეფე)|ლევანი]] || align="center" | [[1518]] - [[1574]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[ალექსანდრე II (კახეთის მეფე)|ალექსანდრე II]] || align="center" | [[1574]] - [[1601]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[დავით I (კახეთის მეფე)|დავით I]] || align="center" |[[1601]] - [[1602]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[ალექსანდრე II (კახეთის მეფე)|ალექსანდრე II]] (ხელახლა) || align="center" | [[1602]] - [[1605]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[კონსტანტინე I (კახეთის მეფე)|კონსტანტინე I]] || align="center" |[[1605]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[თეიმურაზ I]] ([[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის]] მეფე [[1625]]-[[1632]]) || align="center" |[[16061605]] –- [[16161625]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[თეიმურაზ I]] (ხელახლა)|| align="center" |[[16341625]] - [[16481633]]
| [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის მეფე]]
|-----
| [[არჩილთეიმურაზ III]] (ხელახლა)|| align="center" | [[16641634]] –- [[16751648]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-
| ირანის ანექსია || align="center" | [[1648]] - [[1664]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[დავით II (კახეთის მეფე)|დავითარჩილ II]] (იმამ–ყული ხანი)|| align="center" | [[17031664]] – [[17221675]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-
| ირანის ანექსია || align="center" | [[1675]] – [[1703]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-
| [[ერეკლე I]] || align="center" | [[1703]] – [[1709]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[თეიმურაზდავით II]] ([[ქართლისკახეთის სამეფომეფე)|ქართლისდავით II]] მეფე(იმამ–ყული [[1744]]-[[1762]]ხანი)|| align="center" | [[1709]]- – [[17151722]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|<br>კახეთის [[გამგებელი]]
|-----
| [[კონსტანტინე II (კახეთის მეფე)|კონსტანტინე II]] (მაჰმად ყული-ხანი)|| align="center" |[[1722]] – [[1732]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[თეიმურაზ II]] (ხელახლა) || align="center" | [[17331732]] - [[1744]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[ერეკლე II]] || align="center" | [[1744]] – [[1762]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
| [[ერეკლე II]] || align="center" | [[1762]] – [[11 იანვარი]], [[17981790]]
| [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის მეფე]]. [[1783|1783 წელი]] – [[გეორგიევსკის ტრაქტატი]].
|-----
| [[ერეკლე II]] || align="center" | [[1790]] – [[11 იანვარი]], [[1798]]
| [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის მეფე]]. [[1790|1790 წელი]] – ივერიელთა ტრაქტატი.
|-----
| [[გიორგი XII]]|| align="center" | [[11 იანვარი]], [[1798]] – [[28 დეკემბერი]], [[1800]]
| [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის მეფე]].
|-----
| [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] ანექსია || align="center" | [[1801]]
| [[კახეთის სამეფო|კახეთის მეფე]]
|-----
|}
Line 1 112 ⟶ 1 142:
''[[1801]] წლის [[12 სექტემბერი|12 სექტემბერს]] [[რუსეთი|რუსეთის]] [[იმპერატორი]] [[ალექსანდრე I]] ხელს აწერს [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიასთან]] [[ქართლ-კახეთის სამეფო|ქართლ-კახეთის სამეფოს]] "[[შეერთება|შეერთების]]" მანიფესტს.''
 
===[[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფეები]] ([[1259]]-[[1810]] წლებში)===
[[Image:Geo imer.GIF|thumb|right|200px|იმერეთის სამეფოს გერბი]]
 
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფეები]]
|-----
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"| მეფობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
| colspan="43" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ბაგრატიონები]]<br />, [[გურიელები]]<br />და [[სამეგრელოს მთავრები|დადიანები]]'''</center>
|-----
| [[დავით VI ნარინი]] || align="center" | [[1259]] - [[1293]]
| ლიხთ–იმერეთის ფაქტობრივი მეფე
|-----
| [[კონსტანტინე I (იმერეთის მეფე)|კონსტანტინე I]] || align="center" | [[1293]] – [[1327]]
| ლიხთ–იმერეთის მეფე
|-----
| [[მიქელი (იმერეთის მეფე)|მიქელი]] || align="center" |[[1327]] – [[1329]]
| ლიხთ–იმერეთის მეფე
|-----
| [[ბაგრატ I ერისთავი|ბაგრატ I]] || align="center" | [[1329]] - [[1372]]
| შორაპნის ერისთავი
|-----
| [[ალექსანდრე I (იმერეთის მეფე)|ალექსანდრე I]] || align="center" | [[1372]]-[[1387]]
| შორაპნის ერისთავი
|-----
| [[ალექსანდრე I (იმერეთის მეფე)|ალექსანდრე I]] || align="center" | [[1387]]-[[1389]]
| იმერეთის მეფე
|-----
| [[გიორგი I (იმერეთის მეფე)|გიორგი I]] || align="center" |[[1389]] – [[1392]]
| იმერეთის მეფე
|-----
| [[ბაგრატ VI (ქართლის მეფე)|ბაგრატ II]]|| align="center" | [[14631462]] – [[1466]]
| [[იმერეთის მეფესამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[ბაგრატ VI (ქართლის მეფე)|ბაგრატ II]]|| align="center" | [[1466]] – [[1478]]
| [[იმერეთი|იმერეთ]]–[[ქართლი|ქართლის]] [[მეფე]]
| ქართლ–იმერეთის მეფე
|-----
| [[კონსტანტინე II (იმერეთის მეფე)|კონსტანტინე II]]|| align="center" |[[1478]] - [[1484]]
| [[ქართლი|ქართლ]]–[[იმერეთი|იმერეთის]] [[მეფე]]
| ლიხთ–იმერეთის მეფე
|-----
| [[ალექსანდრე II (იმერეთის მეფე)|ალექსანდრე II]] || align="center" | [[1484]] – [[1510]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[ბაგრატ III (იმერეთის მეფე)|ბაგრატ III]] || align="center" |[[1510]] – [[1565]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[გიორგი II (იმერეთის მეფე)|გიორგი II]] || align="center" | [[1565]] - [[15831585]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[ლევანი (იმერეთის მეფე)|ლევანი]] || align="center" | [[15831585]] – [[1590]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[როსტომი (იმერეთის მეფე)|როსტომი]] || align="center" | [[1590]] - [[1604]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[გიორგიბაგრატ IIIIV (იმერეთის მეფე)|გიორგიბაგრატ IIIIV]] || align="center" | [[1604]] - [[16391590]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[ალექსანდრეროსტომი III(იმერეთის მეფე)|როსტომი]] || align="center" | [[16391590]] - [[16601605]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[ბაგრატგიორგი IVIII (იმერეთის მეფე)|ბაგრატგიორგი IVIII]] || align="center" | [[16601605]] –- [[16611639]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[ალექსანდრე III]] || align="center" | [[1639]] - [[1660]]
| [[ვახტანგ ბაგრატიონი (ჭუჭუნიაშვილი)|ვახტანგი (ჭუჭუნიაშვილი)]] || align="center" | [[1660]]
| [[იმერეთის მეფე,სამეფო|იმერეთის უზურპატორიმეფე]]
|-----
| [[ვამეყბაგრატ IIIIV დადიანი(იმერეთის მეფე)|ბაგრატ V]] || align="center" | [[1660]] – [[1661]]
| [[იმერეთის მეფე,სამეფო|იმერეთის უზურპატორიმეფე]]
|-----
| [[დარეჯანი (ზურაბ არაგვის ერისთავის მეუღლე)|დარეჯანი]] || align="center" |[[1661]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის დედოფალი]]
|-----
| [[არჩილ II]] || align="center" |[[1661]] – [[1663]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| დემეტრე გურიელი || align="center" |[[1663]]
| [[ბაგრატ IV (იმერეთის მეფე)|ბაგრატ IV]] (ხელახლა) || align="center" | [[1663]] – [[1668]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[ბაგრატ IV (იმერეთის მეფე)|ბაგრატ IVV]] (ხელახლა) || align="center" | [[16691663]] – [[16781668]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[დარეჯანი (ზურაბ არაგვის ერისთავის მეუღლე)|დარეჯანი]] || align="center" |[[1668]]
| [[არჩილ II]] (ხელახლა) || align="center" |[[1678]] - [[1679]]
| [[იმერეთის მეფესამეფო|იმერეთის დედოფალი]]
|-----
| დემეტრე გურიელი || align="center" |[[1668]] – [[1669]]
| [[ბაგრატ IV (იმერეთის მეფე)|ბაგრატ IV]] (ხელახლა) || align="center" | [[1679]] - [[1681]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[გიორგიბაგრატ IIIIV გურიელი(იმერეთის მეფე)|ბაგრატ V]] (ხელახლა) || align="center" | [[16811669]] – [[16831678]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[ალექსანდრეარჩილ IVII]] (ხელახლა) || align="center" | [[16831678]] - [[16901679]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[ბაგრატ IV (იმერეთის მეფე)|ბაგრატ V]] (ხელახლა) || align="center" | [[1679]] - [[1681]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[არჩილგიორგი IIIV გურიელი]] (ხელახლა) || align="center" | [[16901681]] – [[16911683]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[ალექსანდრე IV]] (ხელახლა) || align="center" | [[16911683]] –- [[1695]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[არჩილ II]] (ხელახლა) || align="center" | [[1695]] -– [[1696]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[გიორგი IV გოჩია]] || align="center" | [[1696]] - [[1698]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[არჩილ II]] (ხელახლა) || align="center" |[[1698]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[სიმონი]] || align="center" | [[1698]] – [[1701]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[მამია III გურიელი]] || align="center" | [[1701]] – [[1702]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[გიორგი-მალაქია აბაშიძე|გიორგი V (გიორგი-მალაქია აბაშიძე)]] || align="center" | [[1702]] - [[17071703]]
| [[იმერეთი|იმერეთის]] ფაქტობრივი მმართველი
|-----
| [[გიორგი VI (იმერეთის მეფე)|გიორგი VI]] || align="center" |[[1703]] - [[1711]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[მამია III გურიელი]] (ხელახლა) || align="center" | [[ოქტომბერი]], [[1711]] – [[ივნისი]], [[1712]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[გიორგი VI (იმერეთის მეფე)|გიორგი VI]] (ხელახლა) || align="center" | [[ივნისი]], [[1712]] - [[1713]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[მამია III გურიელი]] (ხელახლა) || align="center" | [[1713]] – [[1714]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[გიორგი VI (იმერეთის მეფე)|გიორგი VI]] (ხელახლა) || align="center" | [[1714]] - [[1716]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[გიორგიმამია IVV გურიელი]] || align="center" | [[1716]] – [[1719]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[გიორგი VI (იმერეთის მეფე)|გიორგი VI]] (ხელახლა) || align="center" | [[17191716]] -– [[1720]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[ალექსანდრე V]] || align="center" | [[1720]] – [[1741]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[გიორგი VII (იმერეთის მეფე)|გიორგი VII]] || align="center" | [[1741]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[ალექსანდრე V]] (ხელახლა) || align="center" | [[1741]] – [[1746]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[მამუკა]] || align="center" | [[1746]] – [[1749]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[ალექსანდრე V]] (ხელახლა) || align="center" | [[1749]] – [[1752]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[სოლომონ I]] || align="center" |[[1752]] – [[1766]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[თეიმურაზი (იმერეთის მეფე)|თეიმურაზი I]] || align="center" | [[1766]] - [[1768]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[სოლომონ I]] (ხელახლა) || align="center" | [[1768]] - [[23 აპრილი]], [[1784]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[დავით II (იმერეთის მეფე)|დავით II]] || align="center" |[[23 აპრილი]], [[1784]] - [[1789]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
| [[სოლომონ II]] || align="center" | [[1789]] – [[1810]]
| [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის მეფე]]
|-----
|}
 
''[[1810|1810 წელს]] [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის რუსეთმაიმპერიამ]] დაიპყრო [[იმერეთის სამეფო]].''
 
=== [[სამცხე|სამცხის]] [[ათაბაგი|ათაბაგები]] ([[1268]]-[[1790]] [[წელი|წლებში]])===
 
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი|ათაბაგები]]
|-----
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"| მმართველობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[ჯაყელები]]'''</center>
|-----
| [[სარგის I]] || align="center" | [[1268]] - [[1279]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[ბექა I]] || align="center" | [[1285]] – [[1306]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[სარგის II]] || align="center" |[[1306]] – [[1334]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[ყვარყვარე I]] || align="center" | [[1334]] - [[1361]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[შალვა]] || align="center" | [[1372]] - [[1389]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[აღბუღა I]] || align="center" |[[1389]] – [[1395]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[ივანე II]] || align="center" |[[1391]] – [[1444]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[აღბუღა II]] || align="center" |[[1444]] – [[1451]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[ყვარყვარე II]] || align="center" | [[1451]] – [[1498]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[ქაიხოსრო I]] || align="center" | [[1498]] – [[1500]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[მზეჭაბუკი]] || align="center" |[[1500]] – [[1515]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[მანუჩარ I]] || align="center" | [[1515]] - [[1518]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[ყვარყვარე III]] || align="center" | [[1518]] – [[1535]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[ქაიხოსრო II]] || align="center" |[[1535]] - [[1573]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[ყვარყვარე IV]] || align="center" |[[1573]] – [[1581]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[მანუჩარ II]] || align="center" |[[1581]] - [[1607]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[მანუჩარ III]] || align="center" | [[1607]] – [[1628]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
|}
 
''[[1628|1628 წელს]] [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთმა]] საბოლოოდ შეიერთა [[სამცხე-საათაბაგო]] და იმპერიის რიგით საფაშოდ აქცია. [[1795|1795 წლამდე]] მას გამაჰმადიანებული [[ჯაყელები|ჯაყელი ფაშები]] განაგებდნენ.''
 
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი|ათაბაგები]]
|-----
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"| მმართველობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>''' გამაჰმადიანებული [[ჯაყელები]]'''</center>
|-----
| [[ბექა III|საფარ-ფაშა]] (ბექა) || align="center" | [[1628]] - [[1635]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[იუსუფ-ფაშა I]] || align="center" | [[1635]] – [[1647]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[როსტომ-ფაშა]] || align="center" |[[1647]] – [[1659]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[ასლან-ფაშა]] || align="center" | [[1659]] - [[1680]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[იუსუფ-ფაშა II]] || align="center" | [[1680]] - [[1690]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[სალიმ-ფაშა]]|| align="center" |[[1690]] – [[1701]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[ისაყ-ფაშა]]|| align="center" |[[1701]] – [[1741]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[იუსუფ-ფაშა III]]|| align="center" |[[1741]] – [[1747]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[ჰაჯი აჰმედ-ფაშა]] || align="center" | [[1747]] – [[1758]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[ჰასან-ფაშა]] || align="center" | [[1758]] - [[1759]] და [[1761]] - [[1767]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[იბრაჰიმ-ფაშა]] || align="center" |[[1759]] – [[1761]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
| [[საულეიმან-ფაშა]] || align="center" | [[1767]] - [[1795]]
| [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] [[ათაბაგი]]
|-----
|}
 
''[[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] ტერიტორია ნაწილობრივ [[1828|1828 წელს]] დაუბრუნდა საქართველოს და შევიდა [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] შემადგენლობაში.''
 
==[[კავკასია|კავკასიის]] მმართველობის გენერალ–გუბერნატორები ([[5 მაისი]], [[1785]] − [[31 დეკემბერი]], [[1796]])==
{| class="wikitable plainrowheaders" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
!width = "8%" style=background:#aadead;| [[პორტრეტი]]
!width = "20%" style=background:#ababab;| სახელი
!width = "26%" style=background:#efdead;| მმართველობის წლები
!width = "31%" style=background:#dfdead;| თანამდებობა
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[5 მაისი]], [[1785]] — [[31 დეკემბერი]], [[1796]]'''</center>
|-----
| [[ფაილი:Potemkin paolo.jpg|120 px|center|]]
| [[პავლე პოტიომკინი|პავლე სერგეის ძე პოტიომკინი]]
| align="center"| [[1785]] — [[1787]]
| <small>[[კავკასია|კავკასიის]] მმართველობის გენერალ–გუბერნატორი<small>
|-----
| [[ფაილი:BildTekeli.jpg|120 px|center|]]
| პეტრე აბრამის ძე ტეკელი
| align="center"| [[1787]] — [[1789]]
| <small>[[კავკასია|კავკასიის]] მმართველობის გენერალ–გუბერნატორი<small>
|-----
| [[ფაილი:Soltikoff.jpg|120 px|center|]]
| ივანე პეტრეს ძე სალტიკოვი
| align="center"| [[1789]] — [[1790]]
| <small>[[კავკასია|კავკასიის]] მმართველობის გენერალ–გუბერნატორი<small>
|-----
|
| ანტონ ბოგდანის ძე დე ბალმენი
| align="center"| [[1790]]
| <small>[[კავკასია|კავკასიის]] მმართველობის გენერალ–გუბერნატორი<small>
|-----
| [[ფაილი:Gudivich Ivan Vas.jpg|120 px|center|]]
| ივანე ვასილის ძე გუდოვიჩი
| align="center"| [[1790]] — [[1796]]
| <small>[[კავკასია|კავკასიის]] მმართველობის გენერალ–გუბერნატორი<small>
|-----
| [[ფაილი:Joseph Maria Grassi 006.JPG|120 px|center|]]
| ვალერიან ალექსანდრეს ძე ზუბოვი
| align="center"| [[1796]]
| <small>[[კავკასია|კავკასიის]] მმართველობის გენერალ–გუბერნატორი<small>
|-----
|colspan="5" |<small> ''[[1796|1796 წლის]] [[31 დეკემბერი|31 დეკემბერს]] [[კავკასია|კავკასიის]] მმართველობა გაუქმდა.
|-----
| [[ფაილი:Gudivich Ivan Vas.jpg|120 px|center|]]
|ივანე ვასილის ძე გუდოვიჩი
| align="center"| [[1796]] — [[1798]]
| <small>[[კავკასია|კავკასიის]] გენერალ–გუბერნატორი<small>
|-----
| [[ფაილი:Portrait of Count Hercule Ivanowitch Morkoff.jpg|120px|center|]]
| ირაკლი ივანეს ძე მარკოვი
| align="center"| [[1798]] — [[1799]]
| <small>[[კავკასია|კავკასიის]] გენერალ–გუბერნატორი<small>
|-----
|
| დიმიტრი ივანეს ძე კისილოვი
| align="center"| [[1799]]
| <small>[[კავკასია|კავკასიის]] გენერალ–გუბერნატორი<small>
|-----
| [[ფაილი:Karl von Knorring 1865.jpg|120px|center|]]
| [[კარლ კნორინგი|კარლ ფიოდორის ძე კნორინგი]]
| align="center"| [[1799]] — [[1801]]
| <small>[[კავკასია|კავკასიის]] გენერალ–გუბერნატორი<small>
|}
 
== [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] მთავარსარდლები [[კავკასია|კავკასიაში]] ==
* პავლე სერგის ძე პოტიომკინი, [[1785]] — [[1787]]
* პეტრე აბრამის ძე ტეკელი, [[1787]] — [[1789]]
* ივანე პეტრეს ძე სალტიკოვი, [[1789]] — [[1790]]
* ანტონ ბოგდანის ძე დე ბალმენი, [[1790]]
* ივანე ვასილის ძე გუდოვიჩი, [[1790]] — [[1796]]
* ვალერიან ალექსანდრეს ძე ზუბოვი, [[1796]]
* [[კავკასია|კავკასიის]] მმართველობა გაუქმდა — [[31 დეკემბერი]], [[1796]]
* ივანე ვასილის ძე გუდოვიჩი, [[1796]] — [[1798]]
* ირაკლი ივანეს ძე მარკოვი, [[1798]] — [[1799]]
* დიმიტრი ივანეს ძე კისილოვი, [[1799]]
* [[კარლ კნორინგი|კარლ ფიოდორის ძე კნორინგი]], [[1799]] — [[1801]]
 
== [[საქართველო]] [[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში]] ==
[[Image:Coat of Arms of Tiflis governorate (Russian empire).png|thumb|right|200px|თბილისის გუბერნიის გერბი]]
[[Image:Kutaisi Ggubernia Logo.jpg|thumb|right|200px|ქუთაისის გუბერნიის გერბი]]
Line 1 425 ⟶ 1 489:
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"| მმართველობის წლები
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტულითანამდებობა
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[კავკასია|კავკასიის]] მთავარსარდლები'''</center>
Line 1 462 ⟶ 1 526:
| [[ამიერკავკასია|ამიერკავკასიის]] მხარის მთავარსარდალი და [[ცალკეული]] კავკასიური კორპუსის მეთაური
|-----
| colspan="43" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[კავკასია|კავკასიის]] [[მეფისნაცვალი|მეფისნაცვლები]]'''</center>
|-----
| [[მიხეილ ვორონცოვი|მიხეილ სიმონის ძე ვორონცოვი]] || align="center" | [[27 დეკემბერი]], [[1844]] - [[1 მარტი]], [[1854]]
Line 1 479 ⟶ 1 543:
| მეფისნაცვალი
|-----
| colspan="3" |<small> [[1881]] [[წელი|წლის]] [[22 ნოემბერი|22 ნოემბერს]] [[კავკასია|კავკასიის]] სამეფისნაცვლო გაუქმდა de facto
|-----
| colspan="43" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[კავკასია|კავკასიის]] ადმინისტრაციის [[მთავარმართებელი|მთავარმართებლები]] ([[22 ნოემბერი]], [[1882]] – [[26 თებერვალი]], [[1905]])'''</center>
|-----
| [[ალექსანდრე დონდუკოვ-კორსაკოვი|ალექსანდრე მიხეილის ძე დონდუკოვ-კორსაკოვი]] || align="center" | [[1 იანვარი]], [[1882]] - [[3 ივნისი]], [[1890]]
Line 1 492 ⟶ 1 556:
| მთავარმართებელი
|-----
| colspan="3" |<small> [[1905]] [[წელი|წლის]] [[26 თებერვალი|26 თებერვალს]] [[კავკასია|კავკასიის]] ადმინისტრაცია შეიცვალა სამეფისნაცვლოთი
|
|-----
| colspan="43" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[კავკასია|კავკასიის]] [[მეფისნაცვალი|მეფისნაცვლები]] ([[26 თებერვალი]], [[1905]] – [[9 მარტი]], [[1917]])'''</center>
|-----
| [[გრაფი]] ილარიონ ივანეს ძე ვორონცოვ-დაშკოვი|| align="center" | [[26 თებერვალი]], [[1905]] - [[23 აგვისტო]], [[1915]]
Line 1 503 ⟶ 1 566:
| მეფისნაცვალი
|-----
|colspan="3" |<small> [[1917]] [[წელი|წლის]] [[9 მარტი|9 მარტს]], [[კავკასია|კავკასიაში]] ჩამოყალიბდა [[ამიერკავკასია|ამიერკავკასიის]] სპეციალური კომიტეტი
|}
 
== [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მმართველები]] ლიდერები ==
[[Imageფაილი:Coat of arms of the Democratic Republic of Georgia.svg|thumb|right|200px|[[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] [[გერბი]]]]
[[ფაილი:Flag of Georgia (1918-1921).svg|thumb|right|200px|[[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] [[დროშა]]]]
 
{| class="wikitable plainrowheaders" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
!width = "8%" style=background:#aadead;| [[პორტრეტი]]
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა]]
!width = "15%" style=background:#ababab;| სახელი
!width = "26%" style=background:#efdead;| მოღვაწეობის წლები
!width = "36%" style=background:#dfdead;| თანამდებობა
|-----
| [[ფაილი:Evgeni Gegechkori.jpg|100 px|center|]]
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
| [[ევგენი გეგეჭკორი]]
!bgcolor="silver" width="25%"|მმართველობის წლები
| align="center" | [[28 ნოემბერი]], [[1917]] — [[9 აპრილი]], [[1918]]
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
| [[ამიერკავკასიის კომისარიატი|ამიერკავკასიის კომისარიატის]] პირველი თავმჯდომარე
|-----
| [[ფაილი:AkakiChkhenkeli.jpg|100 px|center|]]
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 |<center>'''მთავრობის თავმჯდომარეები'''</center>
| [[აკაკი ჩხენკელი]]
| align="center"| [[26 აპრილი]], [[1918]] — [[26 მაისი]], [[1918]]
| <small>[[ამიერკავკასიის დემოკრატიული ფედერაციული რესპუბლიკა|ამიერკავკასიის დემოკრატიული ფედერაციული რესპუბლიკის]] მინისტრთა საბჭოს თავმჯდომარე<small>
|-----
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 |<center>'''[[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] მთავრობის თავმჯდომარეები'''</center>
| [[ევგენი გეგეჭკორი]]|| align="center" | [[28 ნოემბერი]], [[1917]] - [[9 აპრილი]], [[1918]]
| [[ამიერკავკასია|ამიერკავკასიის]] კომისარიატის პირველი თავმჯდომარე
|-----
| [[ფაილი:Noeramishvilipic.jpg|100 px|center|]]
| [[აკაკი ჩხენკელი]] || align="center"| [[9 აპრილი]], [[1918]] - [[26 მაისი]], [[1918]]
| |[[ნოე რამიშვილი]]
| <small>[[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]]
| align="center"| [[26 მაისი]], [[1918]] — [[24 ივნისი]], [[1918]]
მთავრობის თავმჯდომარე<small>
| <small>[[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] მთავრობის 1-ლი თავმჯდომარე<small>
|-----
| [[ფაილი:Noe Schordania.jpg|100 px|center|]]
| |[[ნოე ჟორდანია]]||align="center"| [[24 ივლისი]], [[1918]] - [[18 მარტი]], [[1921]]
| |[[ნოე ჟორდანია]]
| <small>[[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]]
| align="center"| [[24 ივნისი]], [[1918]] — [[11 იანვარი]], [[1953]]
მთავრობის თავმჯდომარე<small>
| <small>[[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] [[მთავრობა|მთავრობის]] მე-2 თავმჯდომარე.<br />[[1921|1921 წლის]] [[25 თებერვალი|25 თებერვალს]] [[თბილისი|თბილისში]] შემოიჭრა მე-11 [[წითელი არმია|წითელი არმიის]] ნაწილები. ერთი დღით ადრე [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] [[მთავრობა|მთავრობამ]] ქართული არმიის ერთეულებთან ერთად დატოვა [[თბილისი]]. მე-11 [[წითელი არმია|წითელმა არმიის]] ნაწილებმა გასაბჭოებულ ქართულ არმიასთან ერთად გაათავისუფლა თურქეთის არმიის მიერ დაპყრობილი [[ბათუმი]]. [[1921|1921 წლის]] [[25 თებერვალი|25 თებერვლიდან]] [[მთავრობა]] [[ემიგრაცია|ემიგრირებულია]] [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]].<small>
|-----
|[[ფაილი:Evgeni Gegechkori.jpg|100 px|center|]]
| [[ევგენი გეგეჭკორი]]
| align="center" | [[11 იანვარი]], [[1953]] — [[5 ივნისი]], [[1954]]
| <small>[[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] მთავრობის მე-3 თავმჯდომარე [[ემიგრაცია|ემიგრაციაში]]<small>
|-----
|}
 
== [[საქართველოს სსრ|საქართველოს სსრ-ის]] ლიდერები ==
[[Image:Emblem of the Georgian SSR.svg|thumb|right|200px|საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკის გერბი]]
 
*[[ფილიპე მახარაძე|ფილიპე იესეს ძე მახარაძე]], [[თებერვალი]], [[1921]] - [[1922]], (საქართველოს [[ბოლშევიკები|ბოლშევიკური]] [[კომუნისტები|კომუნისტური]] პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პასუხისმგებელი [[მდივანი]])
 
*მიხეილ სტეფანეს ძე ოკუჯავა, [[აპრილი]], [[1922]] - [[ოქტომბერი]], [[1922]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პასუხისმგებელი მდივანი)
 
*ბესარიონ ბესარიონის ძე ლომინაძე, [[ოქტომბერი]], [[1922]] - [[1924]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პასუხისმგებელი მდივანი)
 
*მიხეილ ივანეს ძე კახიანი, [[1924]] - [[20 ნოემბერი]], [[1927]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პასუხისმგებელი მდივანი)
 
*მიხეილ ივანეს ძე კახიანი, [[20 ნოემბერი]], [[1927]] - [[6 მაისი]], [[1930]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი)
 
*ლევან დავითის ძე ღოღობერიძე, [[6 მაისი]], [[1930]] - [[20 ნოემბერი]], [[1930]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი)
 
*სამსონ ანდრიას ძე მამულია, [[20 ნოემბერი]], [[1930]] - [[13 ოქტომბერი]], [[1931]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი)
 
*ლავრენტი იოსების ძე ქართველიშვილი, [[13 ოქტომბერი]], [[1931]] - [[14 ნოემბერი]], [[1931]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი)
 
*[[ლავრენტი ბერია|ლავრენტი პავლეს ძე ბერია]], [[14 ნოემბერი]], [[1931]] - [[31 აგვისტო]], [[1938]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი)
 
*[[კანდიდ ჩარკვიანი|კანდიდ ნესტორის ძე ჩარკვიანი]], [[31 აგვისტო]], [[1938]] - [[27 მარტი]], [[1952]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი)
 
*[[აკაკი მგელაძე|აკაკი ივანეს ძე მგელაძე]], [[29 მარტი]], [[1952]] - [[14 აპრილი]], [[1953]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი)
 
*ალექსანდრე იორდანეს ძე მირცხულავა, [[14 აპრილი]], [[1953]] - [[4 სექტემბერი]], [[1953]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი)
 
*[[ვასილ მჟავანაძე|ვასილ პავლეს ძე მჟავანაძე]], [[4 სექტემბერი]], [[1953]] - [[28 სექტემბერი]], [[1972]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი)
 
*[[ედუარდ შევარდნაძე|ედუარდ ამბროსის ძე შევარდნაძე]], [[28 სექტემბერი]], [[1972]] - [[2 ივლისი]], [[1985]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი)
 
*[[ჯუმბერ პატიაშვილი|ჯუმბერ ილიას ძე პატიაშვილი]], [[6 ივლისი]], [[1985]] - [[14 აპრილი]], [[1989]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი)
 
*გივი გრიგოლის ძე გუმბარიძე, [[14 აპრილი]], [[1989]] - [[17 ნოემბერი]], [[1989]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი)
 
*გივი გრიგოლის ძე გუმბარიძე, [[17 ნოემბერი]], [[1989]] - [[14 ნოემბერი]], [[1990]], (საქართველოს ბოლშევიკური კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის პირველი მდივანი) — [[საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭო|საქართველოს სსრ უმაღლესი საბჭოს]] პრეზიდიუმის თავმჯდომარე
 
*[[ზვიად გამსახურდია|ზვიად კონსტანტინეს ძე გამსახურდია]], [[14 ნოემბერი]], [[1990]] - [[14 აპრილი]], [[1991]], [[საქართველოს რესპუბლიკა|საქართველოს რესპუბლიკის]] უმაღლესი საბჭოს თავმჯდომარე
 
== [[საქართველოს რესპუბლიკაპრეზიდენტი|საქართველოს (შემდგომში [[საქართველოპრეზიდენტები]]) ==
[[Image:Greater coat of arms of Georgia.svg|thumb|right|200px|საქართველოს რესპუბლიკის გერბი]]
 
{| class="wikitable" border="10" cellpadding="10" cellspacing="10"
|-----
! colspan="10" bgcolor="silver" | [[საქართველოს პრეზიდენტი|საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტები (შემდგომში [[საქართველოს პრეზიდენტებიპრეზიდენტი]])
|-----
! №
!bgcolor="silver" width="25%"| სახელი
!class=unsortable| [[პორტრეტი]]
!bgcolor="silver" width="25%"|მმართველობის წლები
! სახელი
!bgcolor="silver" width="25%"| ტიტული
! მმართველობის წლები
! თანამდებობა
|-----
|'''1'''
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[პრეზიდენტი]]'''</center>
| [[ფაილი:Zviad Gamsakhurdia, Tbilisi, 1988.jpg|100 px]]
| [[ზვიად გამსახურდია]]
| [[14 აპრილი]], [[1991]] ([[26 მაისი]], [[1991]] - ინაუგურაცია) — [[6 იანვარი]], [[1992]]
| [[საქართველოს პრეზიდენტი|საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტი]]
|-----
| colspan="5" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[საქართველოს სამოქალაქო ომი|სამხედრო გადატრიალება]]'''</center>
| [[ზვიად გამსახურდია]]|| align="center" | [[14 აპრილი]], [[1991]] - [[6 იანვარი]], [[1992]]
| საქართველოს რესპუბლიკის [[პრეზიდენტი]]
|-----
|-style="background:#AABBCC;"
| colspan="4" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[საქართველოს სამოქალაქო ომი|სამხედრო გადატრიალება]]'''</center>
|
|-----
| [[ჯაბა ფაილი:იოსელიანი]]<br />[[თენგიზდა კიტოვანი]] .jpg|| align="center" | [[6 იანვარი]], [[1992]] - [[10 მარტი]],100 [[1992px]]
| [[ჯაბა იოსელიანი]] და [[თენგიზ კიტოვანი]]
| [[6 იანვარი]], [[1992]] — [[10 მარტი]], [[1992]]
| [[საქართველოს რესპუბლიკის სამხედრო საბჭო]]ს თავმჯდომარეები
|-----
|-style="background:#AABBCC;"
| [[ედუარდ შევარდნაძე]] || align="center" | [[10 მარტი]], [[1992]] – [[6 ნოემბერი]], [[1992]]
|
| [[საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო საბჭო|საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო საბჭოს თავმჯდომარე]]
|
| [[ედუარდ შევარდნაძე]]
| [[10 მარტი]], [[1992]] — [[6 ნოემბერი]], [[1992]]
| [[საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო საბჭო|საქართველოს რესპუბლიკის სახელმწიფო საბჭოს]] თავმჯდომარე
|-----
|-style="background:#AABBCC;"
| [[ედუარდ შევარდნაძე]] || align="center" | [[6 ნოემბერი]], [[1992]] – [[25 ნოემბერი]], [[1995]]
|
| [[ფაილი:James Baker in Tbilisi, 1992..jpg|100 px]]
| [[ედუარდ შევარდნაძე]]
| [[6 ნოემბერი]], [[1992]] — [[25 ნოემბერი]], [[1995]]
| [[საქართველოს რესპუბლიკა|საქართველოს რესპუბლიკის]] სახელმწიფო მეთაური
|-----
| colspan="45" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[საქართველოს პრეზიდენტი|საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტი]]'''</center>
|-----
|'''2'''
| [[ედუარდ შევარდნაძე]] || align="center" | [[26 ნოემბერი]], [[1995]] - [[23 ნოემბერი]], [[2003]]
| [[ფაილი:Eduard shevardnadze.jpg|100 px]]
| საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტი
| [[ედუარდ შევარდნაძე]]
| [[26 ნოემბერი]], [[1995]] — [[30 აპრილი]], [[2000]]
| [[საქართველოს პრეზიდენტი|საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტი]]
|-----
|'''2'''
| [[ნინო ბურჯანაძე]] || align="center" | [[23 ნოემბერი]], [[2003]] - [[25 იანვარი]], [[2004]]
| [[ფაილი:Eduard shevardnadze.jpg|100 px]]
| <small> საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტის მოვალეობის
| [[ედუარდ შევარდნაძე]]
შემსრულებელი<small>
| [[30 აპრილი]], [[2000]] — [[23 ნოემბერი]], [[2003]]
| [[საქართველოს პრეზიდენტი|საქართველოს რესპუბლიკის პრეზიდენტი]]
|-----
| colspan="5" align="center" bgcolor=#FFCB31 | <center>'''[[საქართველოს პრეზიდენტი|საქართველოს პრეზიდენტები]]'''</center>
| [[მიხეილ სააკაშვილი]]|| align="center" | [[25 იანვარი]], [[2004]] - [[25 ნოემბერი]], [[2007]]
|-----
|-style="background:#AABBCC;"
|
| [[ფაილი:NinoB.jpg|100 px]]
| [[ნინო ბურჯანაძე]]
| [[23 ნოემბერი]], [[2003]] — [[25 იანვარი]], [[2004]]
| [[საქართველოს პრეზიდენტი|საქართველოს პრეზიდენტის]] მოვალეობის შემსრულებელი
|-----
|'''3'''
| [[ფაილი:Mikhail Saakashvili, Davos (cropped).jpg|100 px]]
| [[მიხეილ სააკაშვილი]]
| [[25 იანვარი]], [[2004]] — [[25 ნოემბერი]], [[2007]]
| [[საქართველოს პრეზიდენტი]]
|-----
|-style="background:#AABBCC;"
| [[ნინო ბურჯანაძე]] || align="center" | [[25 ნოემბერი]], [[2007]] - [[20 იანვარი]], [[2008]]
|
| <small> საქართველოს პრეზიდენტის მოვალეობის
| [[ფაილი:NinoB.jpg|100 px]]
შემსრულებელი<small>
| [[ნინო ბურჯანაძე]]
| [[25 ნოემბერი]], [[2007]] — [[20 იანვარი]], [[2008]]
| [[საქართველოს პრეზიდენტი|საქართველოს პრეზიდენტის]] მოვალეობის შემსრულებელი
|-----
|'''3'''
| [[მიხეილ სააკაშვილი]] || align="center" | [[20 იანვარი]], [[2008]] - [[17 ნოემბერი]], [[2013]]
| [[ფაილი:Mikhail Saakashvili, Davos (cropped).jpg|100 px]]
| საქართველოს პრეზიდენტი
| [[მიხეილ სააკაშვილი]]
|-----
| [[გიორგი20 მარგველაშვილიიანვარი]], [[2008]] || align="center" |— [[17 ნოემბერი]], [[2013]] - დღემდე
| [[საქართველოს პრეზიდენტი]]
|-----
|'''4'''
| [[ფაილი:Prasidenten_Margvelashvili_(cropped).jpg|100 px]]
| [[გიორგი მარგველაშვილი]]
| [[17 ნოემბერი]], [[2013]] — დღემდე
| [[საქართველოს პრეზიდენტი]]
|}
 
Line 1 651 ⟶ 1 750:
</gallery></center>
 
==რესურსები ინტერნეტში==
==ლიტერატურა==
* [http://www.royalhouse.org.ge/დოკუმენტები/ საქართველოს სამეფო სახლის კანცელარიის განცხადება (2010 წელი)]
* [http://www.royalhouse.org.ge/დოკუმენტი-№2/ საქართველოს სამეფო სახლის დოკუმენტი №2]
* [http://www.royalhouse.org.ge/დოკუმენტი-№3/ საქართველოს სამეფო სახლის დოკუმენტი №3]
* [http://www.royalhouse.org.ge/დოკუმენტი-№4/ საქართველოს სამეფო სახლის დოკუმენტი №4]
* {{cite book |last=მარიამ ლორთქიფანიძე, როინ მეტრეველი|first= |year=2007 |title=საქართველოს მეფეები |publisher=ნეკერი |location=[[თბილისი]] |isbn=99928-58-36-2|ref=CITEREFსაქართველოს მეფეები2007}}
 
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/საქართველოს_მმართველთა_სია“-დან