კაპადოკიის ისტორია: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
→‎უძველესი ეპოქა: clean up, replaced: დაარსეს → დააარსეს using AWB
No edit summary
ხაზი 3:
'''[[კაპადოკია]]''' („შესანიშნავი ცხენების ქვეყანა“ — {{lang-el|Καππαδοκία}}; {{lang-hy|Գամիրք}}; {{lang-fa|کاپادوکیه}}; {{lang-la|Cappadocia}}; {{lang-tr|Kapadokya}}) — აღმოსავლეთ [[ანატოლია|ანატოლიის]] ისტორიული სახელი, დღევანდელი [[თურქეთი]]ს ტერიტორია. იგი ხმარებაში ჯერ კიდევ ანტიკურ პერიოდში შევიდა და დღემდე გამოიყენება. მკაფიო პოლიტიკური საზღვრები არ გააჩნია, რადგანაც საუკუნეების განმავლობაში მნიშვნელოვნად იცვლებოდა.
 
'''კაპადოკიის ისტორია''' მოიცავს ძალიან დიდ პერიოდს. სხვა ანატოლიურ რაიონებთან ერთად კაპადოკია შედის იმ ადგილების რიცხვში, სადაც აღმოჩენილია ადამიანური ცივილიზაციის უძველესი ძეგლები. დაახლოებით [[ძვ. წ. XVIII საუკუნე]] გაეკუთვნება პერიოდს როდესაც ამ ტერიტორიაზე დასახლდნენ [[ხეთები]]. შემდგომ საუკუნეებში კაპადოკიის მიწა გადადიოდა [[მიდია|მიდიელებიდან]] [[სპარსელები|სპარსელებისა]]სა თუ [[ალექსანდრე მაკედონელი]]ს ხელში. [[I საუკუნე]]ში კაპადოკია [[რომის იმპერია|რომის იმპერიის]] პროვინცია გახდა, მოგვიანებით კი გადავიდა [[ბიზანტია|ბიზანტიის]] ხელში. [[XI საუკუნე|XI საუკუნის]] დასაწყისიდან ტერიტორიის [[სელჯუკები]]თ დასახლება დაიწყო, ხოლო შემდგომ ოსმალებით. დღევანდელ დროში რეგიონი თურქეთის ნაწილია.
 
== ძირითადი თარიღები ==
ხაზი 18:
* [[1915]] წ. — სომხური მოსახლეობის განადგურება [[სომხების გენოციდი]]ს ფარგლებში.
* [[1923]] წ. — ბერძენი მოსახლეობის დეპორტაცია.
* [[1919]] წლიდან  — [[თურქეთი]]ს შემადგენლობაში შესვლა ოფიციალურად [[1923]] წლიდან.
 
== უძველესი ეპოქა ==
ხაზი 29:
 
<blockquote>
არსებობს [[ლეგენდა]], (შენახული ძვ. წ. II ეპიკური ასწლეულიდან „ბრძოლის მეფე“), მოხეტიალე აღმოსავლეთ სემიტური სარგონის ვაჭრებისა და მცირე აზიის მებრძოლების შთაგონების შესახებ (პურუსხანდუს ქალაქში) რომლებიც, იყვნენ მეფე და გმირი ნურდაგალიას ან ნურ-დაგანას წინააღმდეგ, თუმცა არქეოლოგიური მონაცემები არ ამტკიცებენ ამგვარად ძველ შეჭრას აკადის ვაჭრების მიერ მცირე აზიის ნახევარკუნძულზე; როგორც ისტორიკოსები ვარაუდობენ ლეგენდაში შერეულია [[სარგონ ქადაგელი]], მეფე აკადა, მისი შვილიშვილი [[ნარამსუენი]] ქალაქ [[აშური (ქალაქი)|აშურის]] მეფესთან [[სარგონ I]]თან ერთად მდინარე [[ტიგრიტიგროსი|ტიგროსზე]]ზე, მის შვილიშვილთან [[ნარამ-სინი|ნარამ სინთან]], მცხოვრები ოთხასი წლის წინათ. განსხვავდება ეპოსის სიუჟეტური საფუძველი — თვითონ სარგონ აკადსის მცირე აზიის მთებში გამგზავრება — რა თქმა უნდა უძველესია. აქვე შეიძლება დავუკავშიროთ ის ეპოსის ნაწილი, როგორიცაა სარგონის მებრძოლთა მნიშვნელოვანი კითხვების განხილვები; ალბათ ესეც უტყუარი ისტორიული კვეთაა<ref>История Древнего Востока. Ч. 1. М., 1983. С. 238—239</ref>.
</blockquote>
 
ხაზი 42:
[[ძვ. წ. XVII საუკუნე|XVII საუკუნეში]] მმართველმა [[ხათუსილი I]]-მა თავის დედაქალაქად დაასახელა [[ხათუსა]], რომელიც მდინარე [[ყიზილ-ირმაქი|ყიზილ-ირმაქზე]] მდებარეობდა, იგი მისმა შთამომავლებმა მორთეს ტაძრებითა და კლდოვანი საკურთხევლებით (დღევანდელი [[იაზილიკაია]]). ხეთების მეფეების არქივი ბოღაზ-ქოი (კაპადოკიური ფირფიტები) აღმოჩენილი იყო [[1906]] წელს ყიზილ-ირმაქის მდინარეზე მკვლევარ ვინკლემორის მიერ.
 
ხეთების იმპერიის დაცემის შემდეგ [[ძვ. წ. XII საუკუნე]]ში კაპადოკიის ტერიტორიამ სახელი მიიღო ''თუბალების ქვეყანა''. იგი განიცდიდა მუდმივ თავდასხმებს ასურელების მხრიდან. ძვ. წ. [[ძვ. წ. X საუკუნე|X]] — [[ძვ. წ. VII საუკუნე|VII საუკუნე]]ები არ წარმოადგენს მნიშვნელოვნად განათებულ პერიოდს ანატოლიის ისტორიის წყაროებში. ასურელი დაპყრობების გამო, ბერძნებმა უწოდეს ''ასირია'' ან ''სირია'' (მოგვიანებით Λευκόσυροι - ''თეთრი სირიელები'', ანუ კაპადოკიელები) ტერიტორიას [[სინოპი|სინოპისთან]]სთან. უძველესი წყაროები ასევე ახსენებენ ამ ტერიტორიაზე მცხოვრებ ერს [[მუშქები|მუშქებს]], ე.წ. ბიბლიური [[მესხები]]ს შთამომავლები. სინოდური [[ბიბლია|ბიბლიის]] თარგმანში ერთ-ერთი ვერსიის თანახმად ქალაქ „[[ტუბა]]ში“ იგულისხმება ზუსტადაც ქვეყანა თუბალეთი.
 
== სპარსული პერიოდი ==
ხაზი 50:
 
=== კაპადოკიის სატრაპიის პოლიტიკური მოწყობა სპარსეთის იმპერიის შემადგენლობაში ===
ქვეყანა [[აქემენიანთა იმპერია|აქემენიანთა იმპერიის]] ნაწილი გახდა. კაპადოკიის ტერიტორია ორ სატრაპიად იყო დაყოფილი: რა თქმა უნდა ''დიდ კაპადოკიად'', რომელიც იკავებდა ცენტრალურ ნაწილს (მთავარი ქალაქი — [[კაისერი]]), და ''მცირე კაპადოკია (პონტოს)'' [[შავი ზღვა|შავი ზღვისპირა]], (მთავარი ქალაქი — [[სინოპი]])<ref name="БСЭ"/>. მოგვიანებით მეორე კაპადოკია კარგავს საკუთარ სახელს .
 
მხარე ეკუთვნოდა მესამე სახის [[სახარკო]] პროვინციებს და წელიწადში იხდიდა 360 [[ტალანტი|ტალანტს]]. გადასახადები, რომლებიც იგზავნებოდა [[მეტროპოლია]]ში, გულისხმობდა ოქროს, ცხვრებს, ჯორებს და ასევე ცნობილ კაპადოკიურ ცხენებს.
ხაზი 83:
* Голубцова Е. С., ''Очерки социально-политической истории Малой Азии в I—III вв.,'' М., 1962;
* Молев Е. В. ''Властитель Понта.'' Н.Новгород, 1995.
 
==რესურსები ინტერნეტში==
* [http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/History/ran/02.php რანოვიჩი. რომის იმპერიის აღმოსავლეთი პროვინციები I—III საუკუნეებში: კაპადოკია]