ჩუქჩები: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 23:
ჩუქჩების შესახებ უკვე პირველივე ცნობები ადასატურებს იმას, რომ მათი მატერიალური წარმოება XVII საუკუნის დასაწყისში სამეურნეო კომპლექსის დაშლის პროცესში იყო. ეს ყველაფერი ხასიათდებოდა სახმელეთო ნადირობის ზღვის ცხოვლებზე ნადირობასთან შეთავსებით, აგრეთვე მეირმეობის და მეთევზეობის განვითარებით.
[[ფაილი:Chukchi family old.jpg|მინი|ჩუქჩების ოჯახი. 1900-1910]]
რუსებისა და მათი შედარებით მაღალი კულტურის გამოჩენამ უკიდურეს ჩრდილო- აღმოავლეთში ხელი შეუწყო  ჩუქჩების სამეურნეო კომპლექსის ძირითადი კომპონენტების დიფერენციაციას. ხდება ძველი მეურნეობის ახალი, უფრო სრულყოფილი ფორსმებით ჩანაცვლება, რაც ეფუძნებდა ჩუქჩების სპეციალიზაციას ორ საქმიანობაზე - მეირმეობასა და ნადრობაზე. ამ ორ სექტორს შორის ხშირი იყო გაცვლა, რითაც ჩუქჩების მოთხოვნილებებში გარკვეული წონასწორობა ნარჩუნდებოდა. ჩუქჩების მნიშვნელოვანი ნაწილი ბუნებაში უკვე მზა პროდუქტების მითვისებითი მეურენობიდან გადადის მწარმოებლურ მერუნეობაზე.
 
XVIII საუკუნეში ჩუქჩებთან მიმდინარეობდა მოშინაურებული ირმების რიცხოვნობის ზრდა და მწყემსობის განვითარება. ამ პროცესის პარალეულარდ კიდევ უფრო მცირდებოდა ველურ ირმებზე ნადირობა, რაც გამოწვეული იყო მათი რაოდენობის მკვეთრი კლებით. როგორო ცნობილია, XIX საუუნისთვის ველური ირმები ჩუკოტკაზე თითქმის გადაშენდნენ.
ხაზი 139:
== სამართალი ==
=== საბჭოები ===
საბჭოები. - ძველ დროში, როცა რაიმე დანაშაული მოხდებოდა ოჯახის ან ჯგუფის შიგნით, მამაკაცები, მოხუცები თუ ახალგაზრდები იკრიბებოდნენ საბჭოზე, ხნიერი მამაკაცები სხდებოდნენ და განიხილავდნენ საკოტხს ახალგაზრდებს კი ფეხზე დგომა და მოსმენა უწევდათ. თუ დანაშაული მოიცავდა ორ ოჯახს ისინი ერთ საბჭოში შეიკრიბებოდნენ, ორივე ოჯაის უხუცესები ირჩევდნენ 1-2 სპიკერს, რომლებსაც მიმდევრობით უნდა ესაუბრათ. თუ საკითხი გადაწყვეტას არ ექვემდებარებოდა, უხუცესები "პატარა თამაშის" გამართვის უფლებას აძლევდნენ მონაწილე მხარეებს. ორივე მხარის [[შუბი]]თ შეიარაღებულნი ეჯახებოდნენ ერთმანეთს დუელში.<ref name=":4">Boas, F., Smith, H. I., Teit, J. A., Farrand, L., Laufer, B., & Jochelson, W. (1900). ''Publications of the Jesup North Pacific Expedition''. New York: American Museum of Natural History.
</ref>
 
ხაზი 160:
 
==== ქურდობა ====
<blockquote>მისაგები მსგავსი დანაშაულისა იყო ან ფიზიკური შეჯიბრი ან ფულადი ანაზღაურება. გადასახადის ოდენობა უნდა ყოფილიყო მოპარული ნივთისა და გარკვეული ნამატის ოდენობის შესაბამისი. თუ დამნაშავე დაჟინებით უარყოფდა დანაშაულს მისგან ძნელი ხდებოდა ანაზღაურების ან თვით მოპარული დივთის მიღება, და საქმეები მონაწილე მხარეების განძლეობაზე ხდებოდა დამოკიდებული. ცნობილია ასეთი შემთხვევა :</blockquote><blockquote>"One reindeer-breeder, a man of peaceful temper, lost a group of reindeer,</blockquote><blockquote>nine in number, which strayed away from the herd, as reindeer often do, and</blockquote><blockquote>could not be found. It appeared afterwards that they had gone to the herd</blockquote><blockquote>of one of the neighboring camps, and had been appropriated by the master.</blockquote><blockquote>His own camp assistant gave information of the fact; but the offender was</blockquote><blockquote>obstinate, and denied it till the end. Then the wronged man became angry,</blockquote><blockquote>and sent his people to seek retribution. His son and one of his neighbors</blockquote><blockquote>visited the herd of the offender in the latter's absence, and took from it two</blockquote><blockquote>strong driving-reindeer, one young buck well broken, and three reindeer of</blockquote><blockquote>the average sort. They said to the herdsmen, "Go and tell the master that</blockquote><blockquote>we did this". Still this was not enough. The next day they visited the camp</blockquote><blockquote>of the unfortunate thief. The nephew was of a quarrelsome disposition, and</blockquote><blockquote>said before departing, "Maybe he will show his anger. Then we will give</blockquote><blockquote>him a thrashing'". They came to the camp, and spent some time there talking</blockquote><blockquote>with the house-mates of the offender. He, however, sat quite silent and</blockquote><blockquote>looked at the ground. 'He had not the courage to pick a quarrel. The quarrelsome nephew belonged- to a strong family, and</blockquote><blockquote>the number of his brothers was six. After the visit, they went home and</blockquote><blockquote>divided the spoil. The young buck was given to the nephew. The son took</blockquote><blockquote>the team, and the father the remainder. The neighbors said, "It is enough</blockquote><blockquote>for him, because he lost something dear to his heart, the driving-reindeer"<ref name=":4" />.</blockquote>
 
=== ქონებასთან დაკავშირებული კანონები ===
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ჩუქჩები“-დან