ბობი ფიშერი: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary |
No edit summary |
||
ხაზი 18:
| საიტი =
}}
'''რობერტ ჯეიმზ "ბობი" ფიშერი''' ({{lang-en|''Robert James "Bobby" Fischer''}}; დ. [[9 მარტი]], [[1943]] — გ. [[17 იანვარი]], [[2008]]) — რობერტ ფიშერი დაიბადა ამერიკაში 1943 წელს. ფიშერის დედა რეგინა ვენდერი შვეიცარიელი ებრაელი იყო. ფიშერის მამად ჰანს გერხარდ ფიშერი ითვლლებოდა ,თუმცა არის ვერსია ,რომ ფიშერის ნამდვილი მამა პოლ ნემენი იყო
ფიშერმა თავიდანვე დაისახა მიზნად მსოფლიო ჩემპიონობა და ამ მიზნისთვის ის გულმოდგინედ შრომობდა. ჯანმრთელობის და სპორტული ფორმის შესანარჩუნებლად ფიშერი სხვა სპორტითაც იყო დაკავებული.
ამერიკის ჩემპიონატის მოგების შემდეგ მან 1958 წლის პოროტოჟის საზონათაშორისო ტურნირში მონაწილეობის უფლება მოიპოვა. ამ ტურნირამდე ამერიკის ფედერაციამ საბჭოთა კავშირს სთხოვა,რომ ფიშერისთვის სპასკისთან და ევგენი ვასიუკოვთან სავარჯიშო მატჩები მოეწყოთ. ამ მიზნით ფიშერი პირველ;ად და ერთადერთხელ საბჭოთა კავშირში ჩავიდა, მაგრამ ფიშერმა მიხეილ ბოტვინიკთან მოინდომა მატჩის თამაში,რომელმაც სმისლოვი მატჩ რევანშში დაამარცხა და მსოფლიო ჩემპიონის ტიტული დაიბრუნა. საბოლოოდ ფიშერმა პეტროსიანთან და ვასიუკოვთან ბლიც მატჩები გამართა. პეტროსიანმა ფიშერს მინიმალური უპირატესობით მოუგო,ვასიუკოვმა კი უფრო უკეთესად ითამაშა.
1959 წელს ფიშერმა იუგოსლავიის ჩემპიონის სახელით პირველად ითამაშა პრეტენდენტთა ტურნირში,მაგრამ წარუმატებლად. ამ ტურნირმა ფიშერის მომზადების ბევრი ნაკლი გამოკვეთა. მაგალითად: საკუთარი შანსების გადაჭარბებული შეფასება, შეზღუდული სადებიუტო რეპერტუარი და ასე შემდეგ.
ამ წარუმატებლობამ ფიშერი არ გატეხა და მან მუშაობა გააგრძელა. 1960-1962 წლებში ფიშერმა რამდენიმე ტურნირში ბრწყინვალედ გაიმარჯვა, მაგრამ იყო წარუმატებლობაც. არგენტინის 1960 წლის ტურნირი ფიშერმა პირწმინდად ჩააგდო და 13-16 ადგილი გაიყო.
1962 წლის პრეტენდენტთა ტურნირზე ფიშერმა წარმატებას ვერ მიაღწია და მხოლოდ 4 -ე ადგილი დაიკავა. ამ ტურნირის შემდეგ ფიშერმა წამოაყენა პრეტენზია,რომ საბჭოტა მოჭადრაკეები ერთანეთთან წინასწარ შეთანხმებულ ფრეებს თამაშობენ და ამით სხვა მონაწილეებს წარმატების შანს ხელოვნურად უსპობენო. ამ ტურნირზე გელერს პეტროსიანს და კერესს შორის 12 -ივე პარტია ფრედ დასრულდა. ფიშერის თქმით:" "რუსულმა კონტროლმა" ჭადრაკში იმ დონეს მიაღწია ,რომ მსოფლიო ჩემპიონობის პატიოსანი გზით მიღწევა უკვე შეუძლებელი იყო." ფიშერმა ისიც განაცხადა,რომ პრეტენდენტთა ტურნირში არ მიიღებს მონაწილეობას იქამდე,ვიდრე ფიდე არსებულ სისტემას ოლიმპიური სისტემით არ შეცვლიდა. მან ეს სიტყვა შეასრულა და მომდევნო რამოდენიმე ციკლში მართლაც არ მიუღია მონაწილეობა.
ფიშერი ნაწილობრივ მართალი იყო. ხელოვნური ფრეებით შესაძლებელია მაღალი პოზიციების შენარჩუნება მაგრამ არც ფიშერი იყო რეალურად პირველი ადგილის პრეტენდენტი. მას ჰქონდა ჩავარდნები. რამდენიმე ხნის შემდეგ რობერტმა საკუთარი შეცდომეები გააანალიზა და ახალი ენერგიით შეუდგა მიზნის მიღწევისთვის ბრძოლას.
1960 წლების მეორე ნახევარში რამდენიმე ტურნირში წარმატების შემდეგ ფიშერი მსოფლიოს უძლიერეს მოჭადრაკეთა შორის დამკვიდრდა. მაგალითად : ჰავანა (1965)2-4 ადგილი,სანტა -მონიკა (1966) 2 ადგილი , და ასე შემდეგ.
ფიშერი ამერიკის 8 გზის ჩემიონი იყო. გამოსარჩევია 1963/1964 წლის ამერიკის ჩემპიონატი ,რომელიც ბობიმ ბრწყინვალედ ჩაატარა და ას პროცენტიანი შედეგით მოიგო.
მონაწილეობა მიიღო 1960 ,1962,1966,1970 წლის საჭადრაკო ოლიმპიადებზე ამერიკის ნაკრების შემადგენლობაში. ამ ოლიმპიადაზე მან 65 პარტია ითამაშა მსოფლიოს საუკეთესო მოჭადრაკეებთან და დიდებული შედეგი აჩვენა. მან მოიგო 40 ფრედ ითამაშა 18 და წააგო მხოლოდ 7 პარტია.
1970 წელს მან მონაწილეობა მიიღო ლეგენდარულ მართლაც ,რომ საუკუნის მატჩში. ამ მატჩში ერთმანეთს საბჭოთა კავშირის და დანარჩენი მსოფლიოს მოჭადრაკეები დაუპირისპირდნენ. ეს იყო მაშინდელი ჭადრაკის უკვდავი ლეგენდების მატჩი. იყო მოლოდინი ,რომ ბობი პირველ დაფაზე ითამაშებდა და მსოფლიო ჩემპიონ ბორის სპასკის შეხვდებოდა ,მაგრამ მოლოდინი არ გამართლდა. პირველ დაფაზე ბენტ ლარსენმა ითამაშა , რომელმაც თავისი მატჩი სპასკისთან ფრედ დაასრულა . ფიშერმა კი მეორე დაფაზე ითამაშა და ტიგრან პეტროსიანი უშანსოდ 3-1 დაამარცხა პარტიის წაუგებლად. პირველი და მეორე პარტია ფიშერმა მოიგო ,მესამე და მეოთხე პარტია კი ფრედ დასრულდა. მიუხედავად ფიშერის გამარჯვებისა მატჩი მაინც საბჭოთა კავშირმა მოიგო 1 ქულის სხვაობით.
დადგა 1971 წლის პრეტენდენტთა ტურნირი. აქ ამერიკელმა ნამდვილი ფურორი მოახდინა. საკმაოდ ძლიერი დანიელი ბენტ ლარსენი და ასევე ძალიან ძლიერი მარკ ტაიმანოვი ფიშერმა 6-0 გაანადგურა და საბოლოოდ ტიგრან პეტროსიანს ტურნირის ფინალში შეხვდა.
მიუხედავად გარკვეული ბრძოლისა ამერიკელმა მაინც ადვილად 6.5-2.5 მოიგო ფინალი და მსოფლიოს ჩემპიონ ბორის სპასკისთან თამაშის უფლება მოიპოვა.
სპასკისთან მატჩი რეიკიავიკში 1972 წელს შედგა. ამ მატჩს სპორტული ინტერესის გარდა პოლიტიკური ინტერესიც ჰქონდა. ერთანეთს საბჭოთა კავშირის და ამერიკის წარმომადგენლები უპირისპირდებოდნენ.,პლიუს ამას ეს მატჩი "ცივი ომის" დროს დაემთხვა .ეს ყოველივე მატჩს დამატებით ელფერს სძენდა. მატჩის საპრიზო ფონდი 250000 დოლარი გახდათ. მატჩამდე სპასკის არასოდეს არ წაუგია ფიშერთან. ისინი ამ მატჩამდე ერთმანეთს 5 ჯერ შეხვდნენ და სპასკიმ 3 პარტია მოიგო , დანარჩენი 2 პარტია ფრედ დასრულდა. მიუხედავად ამ სტატისტიკისა ფავორიტად ფიშერი მიიჩნეოდა.
ამ მატჩშიც იჩინა თავი ფიშერის რთულმა ხასიათმა. ის არ მოვიდა გახსნის ცერემონიაზე და ახალი მოთხოვნები გამოაგზავნა. ამ ყველაფერმა მატჩი საერთოდ ჩაშლის პირას დააყენა. ბევრი ფიქრობს ,რომ ეს ყველაფერი ფიშერმა ფსიქოლოგიური ზეწოლის მიზნით გააკეთა.აღსანიშნავია ,რომ ჩემპიონ სპასკის ჰქონდა მორალური და იურიდიული უფლებაც რომ არ ეთამაშა მატჩი ფიშერის ქცევის გამო და წასულიყო ისლანდიიდან. ამით ის კანონიერად შეინარჩუნებდა მსოფლიო ჩემპიონის ტიტულს,მაგრამ მას თამაში სურდა და საბოლოოდ ეს მატჩი შედგა კიდეც,
ამ მატჩში სპასკის დელეგაციაში იყვნენ:გელლერი,კროგიუსი და ნეი. ფიშერის დელეგაციაში იყვნენ: ულიამ ლომბარდი,პოლ მარშალი და ფრედ კრამერი.
მატჩის პირველი პარტიაში ნიმცოვიჩის დაცვა გათამაშდა. პარტია ფრედ უნდა დამთავრებულიყო,მაგრამ დასასრულისკენ ფიშერი უხეშად შეცდა და მიუხედავად თავგანწირული ბრძოლისა დამარცხდა.
ცალკე გამოსარჩევია მეორე პარტია ფიშერმა წამოაყენა მოთხოვნა ,რომ ხმაური მას ხელს უშლიდა და კამერები უნდა მოეცილებინათ. ამერიკელის ეს თხოვნა არ დაკმაყოფილდა და ფიშერს წაგება ჩაეთვალა. ამის შემდეგ ფიქრობდნენ ,რომ ამერიკელი საერთოდ დატოვებდა მატჩს ,მაგრამ საბოლოოდ ეს არ მოხდა . ამბობენ ,რომ ფიშერი მატჩის გაგრძელებაში ჰენრი კისინჯერის ზარმა და უამრავი მხარდამჭერის ტელეგრამების მიღებამ დაარწმუნა.
ბორის სპასკი მოულოდნელად დათანხმა მატჩის გაგრძელებას დახურულ შენობაში მაყურებლების გარეშე და მხოლოდ ერთი კამერით. ამ ყველაფერმა ცალკე ჭორები გამოიწვია. ეს გადაწყვეტილება სპასკისთვის დამღუპველი გამოდგა.
მესამე პარტიის მოგების შემდეგ ფიშერმა უბრალოდ გაანადგურა სპასკი და დარჩენილ პარტიებში მხოლოდ ერთხელ დამარცხდა მასთან. გადამწყვეტი 21 პარტია გამოდგა,რომელშიც სპასკი დანებდა და 12.5-8.5 ანგარიშით გამარჯვების შემდეგ ფიშერი მსოფლიო ჩემპიონად გამოცხადდა.
ამ გამარჯვებით ამერიკელი საკუთარ ქვეყანაში ეროვნულ გმირად შერაცხეს,მაგრამ სამწუხაროდ ეს მატჩი ფიშერის ბოლო ოფიციალური მატჩი და 21-ე პარტია ბოლო ოფიციალური პარტია იყო. ფიშერის საჭადრაკო კარიერა დასასრულს მიუახლოვდა.
რობერტი დიდებული მოჭადრაკე იყო , მაგრამ მას აგრეთვე რთული ხასიათიც და სკანდალებისადმი მიდრეკილებაც ჰქონდა. მას როგორც მოჭადრაკეს პატივს სცემდნენ ,მაგრამ რთული ხასიათის გამო აკრიტიკებდნენ. ფიშერის რთული ხასიათი ორგანიზატორებს ბევრ პრობლემას უქმნიდა. მაგალითად: მას შეეძლო მოეთხოვა საკუთარი პარტიის გადატანა საღამოს, მხოლოდ ლუქსის ტიპის ნომერი სასტუმროში, შეეძლო ყოველგვარი მიზეზის გარეშე მიეტოვებინა ტურნირი,არ მოსწონებოდა ჰონორარი და ასე შემდეგ. ცალკე აღსანიშნავია ფიშერის პოლიტიკური და ებრაელების საწინააღმდეგი განცხადებები.
სწორედ ამ რთულმა ხასიათმა და სკანდალისადმი მიდრეკილებამ იჩინა თავი კარპოვთან მოახლოებულ მატჩში. მან ფიდეს ახალი მოთხოვნები წაუყენა და მისი ეს მოთხოვნები საბოლოოდ იმ შედეგით დამთავრდა ,რომ მან უარი თქვა კარპოვთან მატჩში ტიტულის დაცვაზე და ჩემპიონის ტიტული დაკარგა.
ფიშერმა სპასკისთან მეორე უკვე არაოფიციალური მატჩი ითამაშა იუგოსლავიაში და მეტოქე 17.5-12.5 დაამარცხა მაგრამ ისიც უნდა აღინიშნოს ,რომ ორივე ყოფილი ჩემპიონის თამაშის დონე საგრძნობლად სუსტი იყო.
ამერიკელი გამოირჩეოდა ფანტასტიკური შრომისმოყვარეობით და ენციკლოპედიური ცოდნით. მან დიდ წვლილი შეიტანა საჭადრაკო დებიუტების განვიტარებაში.დიდებულად თამაშობდა ყველა დებიუტს ,მაგრამ შავებით უფრო გამორჩეული სიცილიურ დაცვაში,ძველინდურ დაცვაში და გრიუნფელდის დაცვაში იყო. ის იბრძოდა უკანასკნელ შანსამდე . მისი თამაში არასოდეს ყოფილა მოსაწყენი.
არსებობდა ეჭვები ,რომ ფიშერი საბჭოთა კავშირზე მუშაობდა ,მაგრამ საბოლოოდ რეალური ფაქტები მოპოვებული ვერ იქნა.
ფიშერს უკავშირდება ასევე ჭადრაკის ერთ-ერთი სახის ფიშერის ჭადრაკის დანერგვა.
ფიშერი 2008 წელს ისლანდიაში გარდაიცვალა და იქვეა დაკრძალული.
| |||