ერისმთავარი: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''ერისმთავარი,''' VI—IX საუკუნეებში ქართლის ფეოდალური სახელმწიფოს მეთაურის აღმნიშვნელი ტერმინი ქართულ ისტორიულ ლიტერატურაში. წყაროებში იხსენიება სხვადასხვაგვარად - ერისთავი, ერისთავთა მთავარი, მთავარი, ერისთავთერისთავთა უფალი და სხვა. ირანელების მიერ ქართლის მეფის ხელისუფლების გაუქმების ([[523]]) შემდეგ თანდათანობით გაძლიერდნენ აზნაურები, რომლებმაც VI საუკუნის უკანასკნელ მეოთხედში სახელმწიფოს სათავეში დააყენეს [[გუარამი]] -— ქართლის ფეოდალური სამეფოს პირველი ერისმთავარი.

ქართლის ერისმთავრები არ იყვნენ დამოუკიდებელი სუვერენები. VI—VII საუკუნეებში ისინი სცნობდნენ ხან ბიზანტიის კეისრის, ხან ირანის [[შაჰი]]ს უზენაესობას, ხოლო VII—VIII საუკუნეებში -— არაბთა ხალიფის ბატონობას, ყოველთვის, როცა საამისოდ ხელსაყრელი ვითარება იქმნებოდა ერისმთავრები ცდილობდნენ დამოუკიდებლობის მოპოვებას.

ერისმთავართა დინასტიურ კუთვნილებაზე წყაროებში ორი განსხვავებული ცნობა გვაქვს: [[ჯუანშერი]]ს ცნობით, პირველი ერისმთავარი გუარამი იყო ქართლის მეფეთა ნათესავი -— [[ვახტანგ გორგასალი|ვახტანგ გორგასლის]] შვილიშვილი ქალის ხაზით; [[სუმბატ დავითის ძე|სუმბატ დავითის ძის]] ცნობით კი, გუარამი იყო დედით ხოსროიანი, ე. ი. ქართლის მეფეთა შთამომავალი, ხოლო მამით - ბაგრატიონი. ქართლის უკანასკნელი ერისმთავარი იყო [[აშოტ | აშოტ ადარნასეს ძე]]. იგი აჯანყდა, გაექცა არაბებს, დაემკვიდრა ბიზანტიის მფარველობით კლარჯეთში და იქ შექმნა ახალი ქართული სახელმწიფო, რომლის მეთაური [[888]]-იდან იწოდებოდა ქართველთა მეფედ.

* ''აბრამიშვილი გ.,'' სტეფანოზ მამფალის ფრესკული წარწერა ატენის სიონში, თბ., 1977;