ვიკიპედია

ერისმთავარი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
ახალი გვერდი: '''ერისმთავარი,''' VI-IX საუკუნეებში ქართლის ფეოდალური სახელმწიფო...
 
მ ლიტერატურა
ხაზი 1:
'''ერისმთავარი,''' VI-IXVI—IX საუკუნეებში ქართლის ფეოდალური სახელმწიფოს მეთაურის აღმნიშვნელი ტერმინი ქართულ ისტორიულ ლიტერატურაში. წყაროებში იხსენიება სხვადასხვაგვარად - ერისთავი, ერისთავთა მთავარი, მთავარი, ერისთავთერისთავთა უფალი და სხვა. ირანელების მიერ ქართლის მეფის ხელისუფლების გაუქმების ([[523]]) შემდეგ თანდათანობით გაძლიერდნენ აზნაურები, რომლებმაც VI საუკუნის უკანასკნელ მეოთხედში სახელმწიფოს სათავეში დააყენეს [[გუარამი]] - ქართლის ფეოდალური სამეფოს პირველი ერისმთავარი.
 
ქართლის ერისმთავრის ხელისუფლება არსებითად განსხვავდებოდა ადრინდელი ქართლის მეფის შეუზღუდავი ხელისუფლებისაგან. ერისმთავარი იყო ტიპური ფეოდალური სახელმწიფოს მეთაური - პირველი თანასწორთა შორის. მისი ხელქვეითი ერისთავები, რომლებსაც ზურგს უმაგრებდნენ ბიზანტიისა და ირანის დამპყრობლები, ფაქტობრივად ნახევრად დამოუკიდებელი ხეკისუფლები იყვნენ.
 
ქართლის ერისმთავრები არ იყვნენ დამოუკიდებელი სუვერენები. VI-VIIVI—VII საუკუნეებში ისინი სცნობდნენ ხან ბიზანტიის კეისრის, ხან ირანის [[შაჰი]]ს უზენაესობას, ხოლო VII-VIIIVII—VIII საუკუნეებში - არაბთა ხალიფის ბატონობას, ყოველთვის, როცა საამისოდ ხელსაყრელი ვითარება იქმნებოდა ერისმთავრები ცდილობდნენ დამოუკიდებლობის მოპოვებას.
 
არაბთა ბატონობის ხანაში ერისმთავრების ხელისუფლება დაკნინდა. ეს განსაკუთრებით საგრძნობი გახდა საქართველოში [[მურვან ყრუ]]ს ლაშქრობის (VIII საუკუნის 30-იანი წლები) შემდეგ, როდესაც დამპყრობლებმა თბილისში არაბი ამირა დასვეს და ერისმთავარს დაუპირისპირდა, ქართლის ერისმთავრებს არაერთხელ მოუწყვიათ აჯანყება არაბთა წინააღმდეგ. ქართლის ზოგიერთი ერისმთავრის ხელისუფლება ვრცელდებოდა დასავლეთ საქართველოზეც.
ხაზი 9:
ერისმთავართა დინასტიურ კუთვნილებაზე წყაროებში ორი განსხვავებული ცნობა გვაქვს: [[ჯუანშერი]]ს ცნობით, პირველი ერისმთავარი გუარამი იყო ქართლის მეფეთა ნათესავი - [[ვახტანგ გორგასალი|ვახტანგ გორგასლის]] შვილიშვილი ქალის ხაზით; [[სუმბატ დავითის ძე|სუმბატ დავითის ძის]] ცნობით კი, გუარამი იყო დედით ხოსროიანი, ე. ი. ქართლის მეფეთა შთამომავალი, ხოლო მამით - ბაგრატიონი. ქართლის უკანასკნელი ერისმთავარი იყო [[აშოტ | აშოტ ადარნასეს ძე]]. იგი აჯანყდა, გაექცა არაბებს, დაემკვიდრა ბიზანტიის მფარველობით კლარჯეთში და იქ შექმნა ახალი ქართული სახელმწიფო, რომლის მეთაური [[888]]-იდან იწოდებოდა ქართველთა მეფედ.
 
==ლიტერატურა==
{{ქსე}}
* ''აბრამიშვილი გ.,'' სტეფანოზ მამფალის ფრესკული წარწერა ატენის სიონში, თბ., 1977;
*ეპისტოლეთა წიგნი, ზ. ალექსიძის გამოც., თბ., 1969;
*საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, ტ. 2, თბ., 1973;
*''ჯავახიშვილი ივ.,'' ქართველი ერის ისტორია, წგნ. 1, თბ., 1960;
*''შოშიაშვილი ნ.,'' ქსე, ტ. 4, გვ. 195, თბ., 1979
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ერისმთავარი“-დან