ფშავლები: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
clean up, replaced: ტანსაცმელის → ტანსაცმლის using AWB
No edit summary
ხაზი 23:
 
'''ფშავლები''' — [[ქართველები|ქართველ]] მთიელთა ეთნოგრაფიული ჯგუფი. ძირითადად ცხოვრობენ [[დუშეთის რაიონი|დუშეთის რაიონში]], ფშავის [[არაგვი|არაგვის]] აუზში. მათი კომპაქტური დასახლებებია აგრეთვე აღმოსავლეთ საქართველოს სხვა რეგიონებში: [[ერწო-თიანეთი]], [[კახეთი]]. ფშაური მოსახლეობა ასევე გაფანტულია მდინარე იორისა, ილტოსა და ალაზნის სათავეებში, მათი დიდი ნაწილი ცხოვრობს პანკისის ხეობაში. ფშავლები ცხოვრობენ აგრეთვე გომბორში და შირაქში. ისინი საუბრობენ [[ქართული ენა|ქართული ენის]] ფშაურ დიალექტზე. წარსულში ფშავლები გამოირჩეოდნენ კულტურისა და ყოფის ადგილობრივი თავისებურებებით. ისინი ცნობილნი იყვნენ შალეულის ნაწარმის დამზადებით, ხალხური ზეპირსიტყვიერების ბრწყინვალე ნიმუშებით და სხვა.
[[ფაილი:PshaviHistorical.jpg|thumb|250px|ფშავი.]]
[[ფაილი:Pshav by T. Horschelt, 1858-1863 (2).jpg|მარჯვნივ|მინიატიურა|<center>ფშაველი. ნახატი ტეოდორ გორშელტის ალბომიდან, სანკტ-პეტერბურგში 1896 წელს.</center>]]
 
==საისტორიო წაყროები==
[[ვახუშტი ბატონიშვილი]] ფშავლებს ასე ახასიათებს:
{{ციტატა|ფიზიკურად ფშაველი ჯანსაღია. მოქმედებაში ის მარჯვეა და შრომის ამტანი. სიმაღლით ფშაველი შუა ტანისაა, თხელი და სწორი აგებულების. სახით კი შავგვრემანია და ლამაზი მოყვანილობისა. სახის იერით ფშაველი უფრო ბარის ქართველს წააგავს და ფიზიკურ სიმახინჯეს მათში იშვიათად შეხვდებით. ხასიათით ფშაველი თავაზიანია და ხათრიანი. საზოგადოებაში ფშაველი ქალი თუ კაცი თამამია და უადგილო მორცხვობა და პირის არიდება ფშავში სიმდაბლის ნიშანია. ფშაველი, ამასთანავე, ალერსიანია და არშიყი. ფშაველი გულჩათხრობილი არ არის, მას უყვარს მხიარულება, შაირობა და დროს ტარება. სტუმრის დახვედრა, მისი პატივისცემა და გართობა მათში მიღებულია. ქურდობა-ავაზაკობას ფშაველი არ ჩაიდენს და ეს სამარცხვინოდ მიაჩნია. ამასთანავე, ფშაველი შარიანი და მოჩხუბარიც არ არის და ამგვარ შემთხვევას ის შეგნებულად გაურბის. ფშაველი გონებამახვილია, ტკბილად მოუბარი, ენაწყლიანი და მოლექსე. მას ეხერხება ლექსის "კაფიად" თქმა და მოსწრებული სიტყვა-პასუხი. ფშავლებს მოსწონთ კარგი ენიანობა და თავაზიანობა და ასეთ პირსაც პატივსა სცემენ. ფშაველი ქალი თამამია, მარტო დადის, ლაპარაკის დროს გამბედავია და თამამი. ყოველ სიტყვაზე ის ატანს "ჩემს ძმას": "ვაჰმე, ჩემო ძმაო." ფშავლები ქართულად მეტყველებენ და მათ დღევანდელ თქმას უკვე არ ახასიათებს კილოკავი... ფშავლები სწავლა-განათლებას ეტანებიან. ამისათვის მათ ნიჭი და უნარიც შესწევთ...<ref>[[ვახუშტი ბატონიშვილი]], „საქართველოს გეოგრაფიული აღწერა“</ref>}}
 
===უკანაფშავის სოფლები და მასში მცხოვრებთა გვარები:===
* არახიჯა: (ციგროშვილი)
* [[ახადი]]: (ბეროშვილი, გოდერძაული, ბერიშვილი, ბობღიაშვილი, გორელაშვილი, ლომნიაშვილი, ხელაშვილი, ჭორაშვილი, ჭრელოშვილი)
* [[ბეტისჩრდილი]]: (ხოშურაული, ბეკურიშვილი, ჩიტოშვილი)
* ბულალაურთა: (ბულალაური, ბულალაშვილი)
* [[გოგოლაურთა]]: (თურმანაული, სულხანიშვილი, ნადირაშვილი, ბაღიაური, მგელაშვილი, ბეყოშვილი, ბუდურაშვილი, ბუთხაშვილი, თანდილაშვილი, ყინწაშვილი, ხაჩიშვილი)
* ელიაგზა: (ბობღიაშვილი, ჯველაური)
* ვანხევი: (ხუცურაული, სოხურაშვილი)
* [[მათურა]]: (ხიბლაშვილი, წითელაური, ხუციშვილი, ზურაბიშვილი, თათარაშვილი, ქისტაური, ბაჩუაშვილი, გახუტელაშვილი, თადიაური, წოწკურაული)
* მისრიანთ კარი: (მისრიაშვილი)
* [[მუქო]]: (წვეროშვილი, მთიბელაშვილი)
* [[უძილაურთა]]: (ჩორხაული, ლაშქარაშვილი, კოჭლიშვილი, თათარაშვილი, ლოსეურაშვილი, ქავთარაძე, ბაზიერაშვილი)
* [[უკანაფშავი]]: (კარატიელი, წელაური, ცოკილაური, ამირანაშვილი, არჩემაშვილი)
* ქუთხი: (მჭედლიშვილი, ხუციშვილი)
* [[შუაფხო]]: (მთვარელაშვილი, ელიზბარაშვილი, ბადრიშვილი, ავთანდილაშვილი, ჯაბანიშვილი, შუშანაშვილი, ქოჩაშვილი, ჯიხვიშვილი)
* [[ცაბაურთა]]: (მჭედლური, გოგნელაშვილი, ჭყრუნიშვილი, გედეხაური, ჩიტოშვილი)
* წითელაურთა: (ჩიაშვილი, ბაიდაური, გოგიაშვილი, ბუწვაშვილი, მოკვერაშვილი, ჩოფანაშვილი)
* ჭიდალი: (მურღვაშვილი, კოჭლაშვილი, წელაური).
* [[ჭიჩო (დუშეთის მუნიციპალიტეტი)|ჭიჩო]]: (ჩოლოგაური, ხიზანიშვილი, ბურდული).
* [[ხოშარა]]: (გელუაშვილი, მამიაური, ხახაშვილი, მისრიაშვილი, ნაკვეთაური, ტეტიაშვილი).
 
===მაღარაოსკარის თემის სოფლები და მასში მცხოვრებთა გვარები:===
* [[არბაჩხანი]]: (ბატარაშვილი, ბეწუკლიშვილი, ცქიფაშვილი)
* [[აფშო]] (ბუსურიშვილი, ვარდანაშვილი, მჭედლური, მაუბარაშვილი, დაქუზაშვილი, მაჩურიშვილი, ხუზაურაშვილი, ყბაილაშვილი)
* [[გომეწარი (დუშეთის მუნიციპალიტეტი)|გომეწარი]]: (წიკლაური, თაგვაშვილი, ღურბელაშვილი, მუშტაშვილი, ხადიაიშვილი, ბექაური, ვაჩეიშვილი, ბუჟირიშვილი, ფარნაოზიშვილი, სულიაშვილი, ბეწუკლიშვილი, რაჯაშვილი, ბულალაშვილი)
* [[გუდარახი]]: (მარტიაშვილი, გურასპაული, ზურაბაშვილი, ურჯუკიშვილი)
* [[ინო]]: (მაღალიშვილი, მარწყვაშვილი, უძილაური, წვეროშვილი)
* [[კანატია]]
* [[კაწალხევი]]: (ცაბაურაშვილი, ხორნაული, ზარიძე)
* [[ხილიანა]]: (თანდილაშვილი, კაკაბლიშვილი, ტუნტურიშვილი, ჯანგირაშვილი, ნავროზაშვილი, ბაიაშვილი, ქისტაური, თურმანაული, გელიაშვილი, ღონიერაშვილი, თალაშვილი, წელაშვილი)
* [[კუჭეჭა]]: (ხორანაული, ბუღნიაშვილი, ბერიძიაშვილი, ჩოხელაშვილი, ტეტიაშვილი, ტეტუნაშვილი)
* [[მაღაროსკარი]]: (გელაშვილი, ბეყოშვილი, საფარაშვილი, ჯანაშვილი, უფროსაშვილი, მახაური, მგელაშვილი, მგელიაშვილი, მუშტაშვილი, ნარიმანაშვილი)
* [[მიგრიაულთა]]: (მიგრიაული, ბუთხაშვილი, სულხანიშვილი, სესიაშვილი, მჭედლური, ბალიაშვილი, მამუკელაშვილი, მარტიაშვილი, მარცვალაშვილი, მაუბარაშვილი, მაჩურიშვილი, მაჩხოშვილი, მთიბელაშვილი, მოლოდინაშვილი, ნარიმანაშვილი)
* [[საშევარდნო]]
* [[ქალილო (დუშეთის მუნიციპალიტეტი)|ქალილო]]: (ნაყეური, ფიცხელაური)
* ყოფჩა: (მარაშვილი)
* [[შარახევი (დუშეთის მუნიციპალიტეტი)|შარახევი]]: (ჭინჭარაული, ტეტიაშვილი, ტეტუნაშვილი, ბოძაშვილი, წიკლაური)
* [[ჩარგალი]]: (ჟამიაშვილი, მოლოდინაშვილი, ბაჩიაშვილი, მარტიაშვილი, კობაიძე, რაზიკაშვილი, მარცვალაშვილი, ბუკუკიშვილი, ბალიაშვილი, ბეკურაული, ბუთხაშვილი, ბუსურიშვილი, თიბელაშვილი, ფადიურაშვილი, ბაიაშვილი, ვეშაგური, პირქუშაშვილი).
* [[წიფრანი]]
* [[ხომი (დუშეთის მუნიციპალიტეტი)|ხომი]]: (ნავროზაშვილი, კაკაბლიშვილი, კაჭაროზაშვილი, კუწაშვილი, ხაჩიშვილი, კაცობაშვილი, იანვარაშვილი, გარაშვილი, წელაშვილი, თურმანაული).
 
==ფშაური სამოსელი==
Line 171 ⟶ 214:
==რესურსები ინტერნეტში==
* [http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/67754 ს. მაკალათია, „ფშავი“, 1985 წ.]
* [http://pshavi.ge/names/index.php/ ფშავი — საქართველოს ერთ-ერთი ულამაზესი კუთხე. ფშაური გვარ–სახელები.]
 
==სქოლიო==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ფშავლები“-დან