ნელსონ მანდელა: განსხვავება გადახედვებს შორის

| პრემიერ-მინისტრი2 =

}}

 

== ბიოგრაფია ==

 

9 წლის ასაკში ნელსონს მამა ტუბერკულოზით დაეღუპა და მისი ოფიციალური მეურვე [[რეგენტი ჯონგინტაბა]] გახდა. ნელსონი ჯერ მეთოდისტურ სკოლაში დადიოდა, შემდეგ კი კლარკბერის ინტერნატი დაამთავრა და საშუალო განათლების სერთიფიკატი მიიღო. [[1937]] წელს ის [[ფორტ-ბოფორტი]]ს მეთოდისტურ კოლეჯში ჩაირიცხა, [[1939]] წელს კი [[ფორტ-ჰერი]]ს უნივერსიტეტში. ეს იყო ერთადერთი ადგილობრივი უნივერსიტეტი, სადაც ფერადკანიანებს სწავლის შესაძლებლობა ეძლეოდათ. მანდელა ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ბაკალავრი გახდა. პირველი კურსის დასრულებისას მანდელა მონაწილეობას იღებდა სტუდენტურ ბოიკოტში, რომელიც უნივერსიტეტის ხელმძღვანელობის წინააღმდეგ იყო მიმართული. ამის გამო მას [[ფორტ-ჰეირი]]ს დატოვება მოუხდა.

უნივერსიტეტის დატოვების შემდეგ მანდელას საკუთარმა მეურვემ მკაცრი მოთხოვნა წაუყენა, რომ აუცილებლად უნდა დაქორწინებულიყო. ამის გამო ნელსონი საკუთარ ბიძაშვილთან ერთად იოჰანესბურგში გაიქცა და ოქროს მომპოვებელ მაღაროში დარაჯად მოეწყო, თუმცა მაღაროს ხელმძღვანელობამ მეურვისგან მისი გაქცევის შესახებ შეიტყო და სამსახურიდან გაათავისუფლა. ამის შემდეგ მანდელა მეგობრის, უოლტერ სისლუს დახმარებით ერთ-ერთ იურიდიულ ფირმაში სტაჟიორად მოეწყო. [[1943]] წელს ის [[ვიტვატერსრანდა]]ს უნივერსიტეტში სამართლის ფაკულტეტზე ჩაირიცხა, სადაც მომავალი თანამოაზრეები და თანამებრძოლები [[ჯო სლოვო]] და [[ჰარი შვარცი]] გაიცნო. ათწლეულების შემდეგ მანდელას მიერ ფორმირებულ მინისტრთა კაბინეტში სლოვომ სოფლის მეურნეობის მინისტრის პორტფელი ჩაიბარა, შვარცი კი შეერთებულ შტატებში სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის ელჩი გახდა.

 

ვიტვატერსრანდას უნივერსიტეტში მანდელა [[1948]] წლამდე სწავლობდა, მაგრამ იურისტის დიპლომი ვერ მიიღო. ახალგაზრდა ნელსონი სისტემატიურად იღებდა მონაწილეობას სხვადასხვა საპროტესტო აქციებში. [[1943]] წელს ის საქალაქო ტრანსპორტის ფასების ზრდის გამო მოწყობილ მასობრივ გამოსვლებში მონაწილეობდა. ამავე პერიოდიდან ესწრებოდა ახალგაზრდა ინტელექტუალთა შეკრებებს, რომელსაც აფრიკის ეროვნული კონგრესი აწყობდა. [[1944]] წელს მანდელა კონგრესის წევრი გახდა და ახალგაზრდა თანამოაზრეებთან ერთად ე.წ. ახალგაზრდული ლიგა დააარსა, რომელიც აფრიკული ნაციონალიზმისა და თვითგამორკვევის პრინციპებზე იყო დაფუძნებული და ხელისუფლებისადმი უფრო რადიკალურად იყო განწყობილი, ვიდრე აფრიკის ეროვნული კონგრესი.

 

[[1956]] წელს ხელისუფლებამ სახელმწიფო ღალატის ბრალდებით 150-მდე ადამიანი, მათ შორის, ნელსონ მანდელაც დააპატიმრა. მათ ბრალი კომუნისტური იდეების გავრცელებასა და ხელისუფლების ძალისმიერი მეთოდით დამხობის ორგანიზაციაში დასდეს. სასამართლო პროცესი [[1961]] წლამდე გაგრძელდა და ყველა ბრალდებულის გათავისუფლებით დასრულდა.

ამავე წელს მანდელა სათავეში ჩაუდგა აფრიკის ეროვნული კონგრესის შეიარაღებულ ფრთას და დაიწყო ფართომასშტაბიანი საბოტაჟის პოლიტიკა აპარტეიდის წინააღმდეგ.

[[1962]] წლის 5 აგვისტოს ძებნაში მყოფი ნელსონ მანდელა დააპატიმრეს და იოჰანესბურგის ციხეში ჩასვეს. მისი ადგილ-სამყოფელის დადგენაში სამხრეთ აფრიკის რესპუბლიკის ხელისუფლებას ამერიკის დაზვერვის ცენტრალური სამმართველო დაეხმარა. [[1963]] წელს კი პოლიციამ მასშტაბური რეიდი ჩაატარა და ოპოზიციის რამდენიმე ცნობილი ლიდერი აიყვანა. მათ ბრალი დივესიული აქტების მოწყობასა და სახელმწიფო ღალატში დასდეს, რაც სასიკვდილო განაჩენს ითვალისწინებდა.

 

სასამართლომ ყველა ბრალდებული დამნაშავედ სცნო, თუმცა სასიკვდილო განაჩენი მათ მუდმივი პატიმრობით შეუცვალეს.

 

პატიმარი მანდელა დაუსწრებელი სწავლების პროგრამით ლონდონის უნივერსიტეტში სწავლობდა და იურიდიულ მეცნიერებათა ბაკალავრის ხარისხი აიღო. [[1981]] წელს მისი კანდიდატურა უნივერსიტეტის საპატიო ლექტორის პოსტზე განიხილებოდა, თუმცა ეს პატივი წილად პრინცესა ანას ხვდა.

 

 

[[1990]] წლის 11 თებერვალს მანდელა გაათავისუფლეს. ეს პროცესი პირდაპირი ეთერით მთელი მსოფლიოს მასშტაბით გადაიცა. ისტორიულ დღეს მანდელამ თანამემამულეებს სიტყვით მიმართა. მან ღიად განაცხადა, რომ მოსახლეობის თეთრკანიან ნაწილთან უთანხმოების დაძლევას მშვიდობიანი გზით შეეცდებოდა, თუმცა არც ის დაუმალავს, რომ შეიარაღებული ბრძოლის დასრულებას ჯერჯერობით არ აპირებდა.

მალე ნელსონ მანდელა საკუთარ პარტიას ჩაუდგა სათავეში და [[1990]]-[[1994]] წლებში აპარტეიდის რეჟიმის გაუქმების შესახებ ხელისუფლებასთან მოლაპარაკებას აწარმოებდა. შედეგად, ქვეყნის ფერადკანიან მოსახლეობას არჩევნებში მონაწილეობის უფლება მიეცა.

 

[[1991]] წელს აფრიკის ნაციონალურმა კონგრესმა ლეგალიზების შემდეგ პირველი ეროვნული კონფერენცია ჩაატარა, რომელზეც მანდელა ორგანიზაციის პრეზიდენტად აირჩიეს.

[[1993]] წელს ნელსონ მანდელასა და პრეზიდენტ დე კლერკს მშვიდობის ნობელის პრემია მიანიჭეს, თუმცა საერთაშორისო აღიარების მიუხედავად, პოლიტიკოსებს დაძაბული ურთიერთობა ჰქონდათ. მანდელა დე კლერკს „არაკანონიერი, დისკრედიტირებული უმცირესობის რეჟიმის“ ლიდერად მოიხსენიებდა. მათ შორის მოლაპარაკებები რამდენიმეჯერ ჩაიშალა კიდეც, მაგრამ 4 წლიანმა დიალოგმა საბოლოოდ შედეგი გამოიღო, [[1994]] წლის 27 აპრილს ქვეყანაში დემოკრატიული არჩევნები ჩატარდა, რომელშიც ხმის მიცემის უფლება ფერადკანიან უმრავლესობასაც მიეცა.

 

 

მანდელა პრეზიდენტის პოსტზე [[1999]] წლამდე რჩებოდა. ამ დროის განმავლობაში მან მნიშვნელოვანი პოლიტიკური, ეკონომიკური და სოციალური რეფორმები გაატარა:

*შემოღებულ იქნა უფასო სამედიცინო მომსახურება 6 წლამდე ბავშვებისა და ფეხმძიმე ქალებისთვის;

*განხორციელდა რეკონსტრუქციისა და განვითარების მასშტაბური პროგრამა;

*დახმარება გაეზარდათ სოფლად მცხოვრები ფერადკანიანი ოჯახების ბავშვებს;

*გამოიცა კანონი დაკარგული მიწების დაბრუნების შესახებ, რის შედეგადაც ათობით ათასმა ოჯახმა უკანონოდ ჩამორთმეული მიწები დაიბრუნა;

*გამოიცა კანონი მიწის რეფორმის შესახებ;

 

ნელსონ მანდელა 2013 წელს [[იოჰანესბურგი]]ს გარეუბან [[ჰოუტონ ესტეიტი|ჰოუტონ ესტეიტ]]ში ხანგრძლივი ავადმყოფობის შემდეგ, 96 წლის ასაკში გარდაიცვალა.

== რესურსები ინტერნეტში ==

* [http://nobelprize.org/peace/laureates/1993/mandela-bio.html Nelson Mandela – Biography at Nobelprize.org]