ლიზოსომები: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
ხაზი 14:
(13) [[ცენტრიოლი]]]]
 
'''ლიზოსომა''' ([[ბერძ.]] lysis — გახსნა, დაშლა ხოლო soma — სხეული) — უჯრედის [[ორგანოიდი]]<nowiki/>ა, რომელიც მონაწილეობს უჯრედშიდა მონელების და უჯრედული კომპონენტების განახლების პროცესში. ლიზოსომა [[გოლჯის კომპლექსი]]ს ცისტერნებში ივსება სხვადასხვა [[ფერმენტები]]თ. ამ ფერმენტებს მჟავე ჰიდროლაზებს უწოდებენ, რადგან ლიზოსომური [[ფერმენტები]] მხოლოდ მჟავე გარემოში მოქმედებს ([[pH]] 4.5 - 5.0). ლიზოსომები ერთ-ერთი ყველაზე მცირე ზომის ორგანოიდებია, მათი [[დიამეტრი]] 1 მკმ-ია.
 
ლიზოსომა 1949 წელას აღმოაჩინა [[ბელგია|ბელგიელმა]] [[ციტოლოგია|ციტოლოგმა]] [[კრისტიან დე დიუვე]]მ.
ხაზი 20:
== ლიზოსომის ჩამოყალიბება ==
 
ლიზოსომური [[ფერმენტები]] სინთეზირდება (ანუ იგება) მარცვლოვან [[ენდოპლაზმური ბადე|ენდოპლაზმურ ბადეზე]], საიდანაც [[გოლჯის კომპლექსი|გოლჯის აპარატში]] გადაიტანება და ლიზოსომად ყალიბდება. ლიზოსომას, რომლეიც [[გოლჯის კომპლექსი|გოლჯის აპარატიდან]] გამოდის '''პირველდიპირველადი ლიზოსომა''' ეწოდება. პირველადი ლიზოსომა ძალიან მცირე ზომისაა მასში მონელების პროცესები არ მიმდინარეობს.
 
როდესაც პირველადი ლიზოსომა შეერწყმება [[ფაგოსომა]]ს მაშინ წარმოიქმნება '''მეორეული ლიზოსომა'''. მეორეული ლიზოსომა უფრო დიდი ზომისაა და პირველადი ლისზოსმისგან განსხვავებით მისი შიგთავსი [[ჰეტეროგენი|ჰეტეროგენულია]] ანუ არაერთგვაროვანია. მეორეულ ლიზოსომაში მიმდინარეობს მონელების პროცესი.
 
== ლიზოსომის [[pH]] ==
ლიზოსომური [[ფერმენტი|ენზიმები]] ანუ მჟავე ჰიდროლაზები მხოლოდ და მხოლოდ მჟავე გარემოში მოქმედებენ. ამიტომ ლიზოსომაში [[pH]] =5 .ეს [[ფერმენტები]] [[ტუტე]] გარემოში არ მოქმედებენ. თუ ლიზოსომა დაზიანდა და მასში არსებული ფემენტებიფერმენტები [[ციტოპლაზმა]]ში გადმოვიდა ისინი კარგავენ [[მონელება|მონელების]] უნარს ანუ ფერმენტები ინაქტივირდება, რადგან უჯრედის [[pH]]= 7.
 
ლიზოსომის [[pH]]ს განსაზღვრავს ლიზოსომის მემბრანაში (ანუ ლიზოსომის კედელში) არსებული '''წყალბადის ტუმბო''' და '''ქლორის იონური არხები'''. წყალბადის ტუმბო [[ციტოპლაზმა|ციტოპლაზმიდან]] ტუმბავს წყალბად იონებს(H+) . იგი ლიზოსომაში არსებულ ნატრიუმის იონებს (Na+)ცვლის წყალბადის იონებზე. ხოლო ქლორის არხს ქლორის იონები (Cl-)გადააქვს. ერთად ისინი წარმოქმნიან [[მარილმჟავა]]ს HCLHCl. ასე იქმნება ლიზოსომაში მჟავა გარემო.
 
== ლიზოსომის ფუნქციები ==
ლიზოსომები მონაწილეობსმონაწილეობენ უჯრედშიგაუჯრედშიდა მონელების პროცესში. მაგალითად ისინი ინელებენ უჯრედის მიერ გარემოდან ათვისებულ ნივთიერებებს. ამ პროცესს -->[[ჰეტეროფაგია]] ეწოდება. ლიზოსომის მეორე დანიშნულება [[ციტოპლაზმა|ციტოპლაზმური]] ორგანელების განახლებაა. მონელების პროდუქტები (დაბალმოლეკულური ნაერთები) ცხოველქმედების პროცესში უჯრედის მიერ ხელმეორედ გამოიყენება.
[[ჰეტეროფაგია]] ეწოდება. ლიზოსომის მეორე დანიშნულება [[ციტოპლაზმა|ციტოპლაზმური]] ორგანელების განახლებაა. მონელების პროდუქტები (დაბალმოლეკულური ნაერთები) ცხოველქმედების პროცესში უჯრედის მიერ ხელმეორედ გამოიყენება.
 
== ლიზოსომური ფერმენტები ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ლიზოსომები“-დან