|
ყველაზე მაგარი წიგნია წაიკითხეთ ძმაო არ ინანებთ მაგარია რაა ძალშვილი ვიყო ძაან მაგარიაა რაა
{{ინფოდაფა წიგნი
| სახელწოდება = საიდუმლო ისტორია
| მშობ_სახელი = <sub>{{lang-grc|Ἀνέκδοτα}}<br /> {{lang-la|Historia Arcana}}</sub>
| მთარგმნელი = ნინო ეფრემიძე
| სურათი = Historia_Arcana_1623.jpg
| სურათის ზომა =
| ტიტრი = [[1623]] წლის გამოცემის გარეკანი
| ჩარჩო =კი
| წარწერა =
| ავტორი = [[პროკოპი კესარიელი]]
| ილუსტრატორი =
| გარეკანის_მხატვარი =
| ქვეყანა =
| ენა = [[ძველი ბერძნული ენა|ძველი ბერძნული]]
| სერია =
| თემა =
| ჟანრი = პამფლეტი
| გამომცემელი =
| გამოც_თარიღი = [[1623]]
| ქართულად_გამოც_თარიღი = 1989
| მედია =
| გვერდი =
| isbn =
| oclc =
| წინამორბედი =
| მომდევნო =
}}
'''საიდუმლო ისტორია''' ({{lang-grc|Ἀνέκδοτα}}, {{lang-la|Historia Arcana}}) — [[VI საუკუნე|VI საუკუნის]] ბიზანტიელი ისტორიკოსის [[პროკოპი კესარიელი]]ს ნაშრომი. წიგნში სრული სიმძაფრით მიმოხილულია [[იუსტინიანე I]]-ის (527-565 წწ.) მეფობის პერიოდი. წარმოადგენს ბიზანტიის ისტორიისათვის უმნიშვნელოანეს წყაროს<ref>პროკოპი კესარიელი, საიდუმლო ისტორია, თბ., 1989, ძველი ბერძნულიდან თარგმნა, შესვალი და კომენტარები დაურთო ნინო ეფრემიძემ</ref>. წიგნი დაწერილია [[ძველი ბერძნული ენა|ძველ ბერძნულ ენაზე]].
„საიდუმლო ისტორიის“ არსებობის შესახებ ცნობები მოიპოვებოდა ლექსიკოგრაფ [[სვიდა]]ს ნაშრომში, რომელსაც იგი ''Anekdota''-ს უწოდებს ({{lang-grc|Ἀνέκδοτα}}, „გამოუქვეყნებელი“)<ref>Krumbacher K. Geschichte der byzantinischen Literatur von Justinian bis zum Ende des Oströmischen Reiches. — München, 1891. — С. 42-46.</ref>. ბუნებრივია ეს სახელწოდება არ ეკუთვნის პროკოპი კსარიელს იგი საიდუმო ისტორიას [[1623]] წელს ნაშრომი აღმოაჩინა და პირველად გამოსცა [[ვატიკანის ბიბლიოთეკა|ვატიკანის ბიბლიოთეკის]] მცველმა [[ნიკოლო ალამანი]]მ. თავისი ორიგინალური შინაარსის გამო ნაწარმოებმა საკმაოდ პოპულარობა მოიპოვა და უფრო მეტი ყურადღება მიიპყრო ვიდრე პროკოპი კესარიელის სხვა ნაწარმოებებმა<ref>პროკოპი კესარიელი, საიდუმლო ისტორია, თბ., 1989, გვ., 6</ref>.
ავტორი ფიქრობდა საიდუმლო ისტორიის გამოქვეყნებას მოგვიანებით და თხზულებაც ძირითადად მომავალ თაობას ეკუთვნოდა. მაგრამ ნაშრომის დასასრულს აშკარაა, რომ [[იუსტინიანე I]] ისევ ცოცხალია და პროკოპის ნაშრომის გამოქვეყნება არ დასცალდა.
ნაწარმოების დასათარიღებლად ისტორიკოსები თავად ნაშრომს იყენებენ, ავტორი რამდენიმე ადგილას აღნიშნავს, რომ იუსტინიანეს მეფობიდან გასულია 32 წელი. თუ გავითვალისწინებთ, რომ [[იუსტინიანე I]] ერთპიროვნულად გამეფდა [[527]] წელს, გამოდის, რომ „საიდუმლო ისტორია“ დაწერილია [[558]]-[[559]] წლებში<ref>პროკოპი კესარიელი, საიდუმლო ისტორია, თბ., 1989, გვ., 16</ref>.
ქართული ისტორიოგრაფისათვის „საიდუმლო ისტორია“ მეტად მნიშვნელოვანი წყაროა, რადგან აქ მოთხრობილია სპარსელ-ბიზანტიელთა მიერ [[ლაზიკა|ლაზიკის]] ტერიტორიაზე ომების ზოგიერთი ეპიზოდი<ref>პროკოპი კესარიელი, საიდუმლო ისტორია, თბ., 1989, გვ., 17</ref>.
==ლიტერატურა==
| 