ფრენკ ლოიდ რაიტი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
'''ფრენკ ლოიდ რაიტი''' (Frank Lloyd Wright; [[8 ივნისი]], [[1867]] - [[9 აპრილი]], [[1959]]) — [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] დასაწყისის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი [[ამერიკელები|ამერიკელი]] არქიტექტორი-ნოვატორი დასავლეთის [[არქიტექტურა]]ში;არქიტექტურაში ,ორგანული არქიტექტურის ფუძემდებელი 700-ზე მეტი ნაგებობისნეგებობის და ასობით პროექტისა და თეორიული ნაშრომის ავტორი.
[[ფაილი:Frank Lloyd Wright portrait.jpg|thumb|ფრენკ ლოიდ რაიტი]]
'''ფრენკ ლოიდ რაიტი''' (Frank Lloyd Wright; [[8 ივნისი]], [[1867]] - [[9 აპრილი]], [[1959]]) — [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] დასაწყისის ერთ-ერთი ყველაზე გავლენიანი [[ამერიკელები|ამერიკელი]] არქიტექტორი-ნოვატორი დასავლეთის [[არქიტექტურა]]ში; ორგანული არქიტექტურის ფუძემდებელი 700-ზე მეტი ნაგებობის და ასობით პროექტისა და თეორიული ნაშრომის ავტორი.
 
== ბიოგრაფია ==
რაიტს სრული პროფესიული განათლება არ მიუღია. როგორც არქიტექტორი ჩამოყალიბდა სილევენისა და ადლერის(1893 წლიდან) სახელოსნოში, ჩიკაგოს სკოლის ნოვატორული ძიების ატმოსფეროში. 1893 წლიდან მუშაობდა დამოუკიდებლად. იგი ერთ-ერთი პირველი გამოვიდა [[ეკლექტიზმი]]სა და ფსევდოკლასიციზმის წინააღმდეგ. მის შემოქმედებაზე გავლენა იქონია XIX საუკუნის ამერიკულმა ხალხურმა ტრადიციებმა და იაპონურმა არქიტექტურამ.
 
რაიტსფრენკ ლოიდ რაიტი დაიბადა 1867 წელს უისკონსინში, რიჩლენდ სენთერში. მას სრული პროფესიული განათლება არ მიუღია. როგორც არქიტექტორი ჩამოყალიბდა სილევენისა და ადლერის(1893 წლიდან) სახელოსნოში, ჩიკაგოს სკოლის ნოვატორული ძიების ატმოსფეროში. 1893 წლიდან მუშაობდა დამოუკიდებლად. იგი ერთ-ერთიერთ–ერთი პირველი გამოვიდა [[ეკლექტიზმი]]საეკლექტიზმისა და ფსევდოკლასიციზმის წინააღმდეგ. მის შემოქმედებაზე გავლენა იქონია XIX საუკუნისსაუკუნს ამერიკულმა ხალხურმა ტრადიციებმა და იაპონურმა არქიტექტურამ.
== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commons category|Frank Lloyd Wright}}
*[http://www.franklloydwright.org/ ფრენკ ლოიდ რაიტის ფონდის ოფიციალური საიტი]
 
მისი იდეები ნაკლები რადიკალურობით გამოირჩევა და დღემდე პროფესიონალთა ფართო მოწონებას იმსახურებს. ისინი გარკვეულწილად წააგავს ჰოვარდის კონცეფციას ქალაქისა და სოფლის შერწყმის თაობაზე. რაიტი უზარმაზარ ქალაქებს ხედავდა ინდივიდუალური ერთბინიანი სახლებით განაშენიანებულს ერთი აკრის ტოლი მიწის ნაკვეთზე. სადაც ოჯახს შეეძლო სუბურბანული ტიპის ცხოვრება ეწარმოებინა. ინდუსტრიული ზონა ასეთ ქალაქებში იზოლირებული იყო მწვანე ზოლით, ხოლო კომერციული ცენტრები კი საცხოვრებელი რეგიონების გეომეტრიულ ცენტრებში განლაგებული.
{{ესკიზი-ბიოგრაფია}}
 
მისი შემოქმედება მოიცავს ორიგინალურ და ინოვატორულ ელემენტებს სხვადასხვა ტიპის შენობებზე. როგორიცაა: ოფისები, ეკლესიები, სკოლები, ცათამბრჯენები სასტუმროები და მუზეუმები.
{{DEFAULTSORT:რაიტი, ფრენკ ლოიდ}}
 
[[კატეგორია:ამერიკელი არქიტექტორები]]
ის არის 20-ზე მეტი წიგნის და უამრავი სტატიის ავტორი. კითხულობდა ლექციებს ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და ევროპაში.
[[კატეგორია:დაბადებული 1867]]
 
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1959]]
ამერიკელი ხალხი ფრენკ ლოიდ რაიტს დღემდე დიდ პატივს სცემს და ამბობენ, რომ ადამიანს, თუ არ წაუკითხავს რაიტის წიგნები, მისი სახელის ხსენების უფლებაც არა აქვს, არათუ მის შემოქმედებაზე საუბრის.
 
ვინც იცნობს მის შემოქმედებას, ან ვისაც უცხოვრია ფრენკ ლოიდ რაიტის მიერ დაპროექტებულ სახლში, აღიარებს მის ნიჭსა და შემოქმედების უნარს, პატივს სცემენ და აფასებენ მას, როგორც ამერიკის ერთ–ერთ უდიდეს არქიტექტორს.
 
ფრენკ ლოიდ რაიტს ყავდა 3 ცოლი და 7 შვილი. 3 ვაჟი და 4 ქალი. მისი ორი ვაჟი ფრენკ ლოიდ რაიტი უმცროსი და ჯონ ლოიდ რაიტი გახდნენ არქიტექტორები მამის მსგავსად. მაგრამ 1991 წელს ამერიკის არქიტექტურის უნივერსიტეტმა ის დაასახელა როგორც „ყველა დროის უდიდესი არქიტექტორი“.
 
XX საუკუნის ათიან წლებში რაიტს აშენებული ჰქონდა 100 სახლზე მეტი, თუმცა ამერიკული არქიტექტურის განვითარებაზე ამ სახლებმა შესამჩნევი გავლენა არ იქონია. რამდენიმე წელი რაიტი იაპონიაში მოღვაწეობდა, სადაც ტოკიოში აშენებს სასტუმრო ‘’იმპერიალს’’ (1916—1922).გამოყენებულია მთიანი კონსტრუქციული სტრუქტურები, რამაც ამ შენობას სიმყარე მიანიჭა და მან გაუძლო კატასტროფულ მიწისძვრას 1923 წელს.
 
 
რაიტის შემოქმედების მეორე ეტაპი 30-იაან წლებში იწყება. არქიტექტროი იწყებს ქარხნული ელემენტების და რკინაბეტონის კონსტრუქციების გამოყენებას, ამავე დროს აგრძელებდა ტექნიკური ფუნქციონალიზმისა და ბუნებასთან შერწყმული არქიტექტურის დაპირისპირებას. 1935—1939 რაიტი აშენებს სახლს ჩანჩქერზე კაუფმანისთვის, განთქმული სახლი ჩანჩქერზე პენსილვანიაში. შენობა წარმოადგენს ბეტონის ტერასებისგან და კირქვის ვერტიკალური სივცეებისგან შემდგარ კომპოზიციას, როემელიც განთავსებულია პირდაპირ ჩანჩქერზე და ეყრდნობა ფოლადის საყრდენებს. მთის ნაწილი რაზეც დგას სახლი, შენობის შიგნით მოექცა და რაიტმა ეს ინტერიერის გასაფორმებლად გამოიყენა. (სახლის მშენებლობა 155 000 დოლარი დაჯდა, საიდანაც არქიტექტორის გადასხადი 8 000 დოლარს შეადგენდა) კონსტრუქციული თვალსაზრისით სახლი უნიკალურია, შენობას 2ჯერ ჩაუტარდა რეკონსტრუქცია 1994 და 2002 წლებში და დაემატა დამატებით საყრდებები.
 
 
საშუალო ფენის კლიენტებისთვის რაიტი ამ პერიოდში აშენებდა ზომიერი(საშუალო) ღირებულების სახლებს, რომელსაც თავად ჩრდილო-ამერიკულ სახლებს უწოდებდა, U.S.O.N.A ამ აბრევიატურიდან გამომდინარე (Unites States of Northern America). კომპაქტური, ეკონომიური და ტექნოლოგიური სახლები ავითარებდნენ პრინციპს, რომელიც ჯერ კიდევ პრერიების სახლებში იყო ჩადებული. კედლებზე ვიწრო ლენტური ტიპის ფანჯრების საშუალებით, იქმნება შთაბეჭდილება თითქოს სახურავი ჰაერში კიდია. ძირითადად სახლები ერთსაართულლიანაი იყო. L-ფორმის გეგმით, რომელიც რთულ მიწის ნაკვეთებში კარგად ჩაწერის საშუალებას იძლლეოდა. კარკასული კონსტრუქცია კი მშენებლობის აიაფებდა. ჩრდილო ამერიკულ სახლები უნდა გამხდარიყო ქალაქმშენებლობის კონცეფციის მთავარ ბლოკად (რაიტი — «ფართო ჰორიზონტების ქალაქი»).
 
 
 
40-50 წლებში რაიტი აშენებს სააზოგადოებრივ შენობებს, რომელთა შორის უფორ ცნობილი კომპანია ‘’ჯონსონ ვაკსის’’ შტაბ ბინაა (1936—1939) შტატ ვისკონსინში. ძირითად კონსტრუქციას ცენტრალური დარბაზი წარმოადგენს, ხის კოლონადით. თითოეული კოლონა ზემოთ ფართოვდება. ხის სტრუქტურა გრძელდება ლაბორატორიაშიც. ლაბორატორიის ოთახები განლაგებული ცენტრის ირგვლივ, რომელშიც განთავსებულია ლიფტის შახტა. შენობა განათებულია ნახევრად გამჭვირვალე შუშის მილებით, რაც სამუშაო ადგილისთვის მყუდრო განათებას ქმნის.
 
 
რაიტის შემოქმედების უმაღლეს მწვერვალს სოლომონ გუგენჰეიმის მუზეუმი წარმოადგენს, ნიუ იორკში (1943—1959). რომელსაც არქიტექტორი 16 წლის გნმვლობაში აშენებდა, ექსტერიერში შენობა გადატრიალებულ სპირალს წარმოადგგენს, მისი ინტერიერი კი ნიჟარას ‘’წააგავს’’. შენობის ცენტრში შუშაში ჩასმული შიდა ეზოა, რაიტს წინასწარ განსაზღვრული ჰქონდა, რომ მნახველი ზემოდან ქვემოთ დაათვალიერებდა ექსპოზიციებს, დამთვალიებერი ავიდოდა ლიფტის საშუალებით ბოლო სართულზე და იქიდან ნელ-ნელა ჩამოვიდოდა ცენტრალურ სპირალურ პანდუსზე. ამასთანავე დახრილ კედლებზე დაკიდებული ნახატები უნდა ყოფილიყო მოლბერტის სიმაღლეზე, თუმცა მუზეუმის ხელმძღვანელელობამ არ გაითვალისწინა არქიტექტორის ყველ ამოთხოვნა და დათვალიერება ქვემოდან ზემოთ ხდება. ამ პერიოდის საცხოვრებელ სახლებში რაიტმა უარი თქვა მართკუთხა, ხელოვნურ ფორმებზე და უპირატესობა მიანიჭა სპირალურ და ოვალურ(მრგვალ) ფორმებს.
 
რაიტის ყველა პროექტი არ იყო რეალიზებული მის ცხოვრებაშივე, მაგ. მარინის რაიონის სასმართლოს შენობა დამთავრდა რაიტის გარდაცვალებიდან 4 წელში.
 
განუხორციელებელი დარჩა ილინოისის ცათამბრჯენის პროექტი, სიმაღლეში ერთ მილი იქნებოდა და გათვლილი იყო 130 000 რომელიც ზემოთკენ დავიწროებულ პრიზმას წარმოადგენდა.
 
მთლიანობაში რაიტმა 363 სახლი დააპროექტა, რომელთაგანაც 2005 წლისთვის 300 იყო შემორჩენილი. რაიტი გარდაიცვალა 9აპრილს 1959 წელს. შტატ არიზონაში.
[[მინი]]