ბაქტერიები: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შემოწმებული ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მომხმარებლის 77.242.63.54 ცვლილებების გაუქმება (№2903393) |
|||
ხაზი 40:
ტრადიციულად ყველა პროკარიოტს ბაქტერიებს უწოდებდნენ, თუმცა 90–ან წლებში გაირკვა, რომ პროკარიოტული ორგანიზმები საერთო წინაპრიდან განვითარებული ორი დამოუკიდებელი ჯგუფისგან შედგება. ამ ჯგუფებიდან ერთს შერჩა დასახელება ''ბაქტერიები'', მეორეს კი [[არქეები]] ეწოდება.
მიუხედავად იმის, რომ ბაქტერიები თავიანთი აღნაგობით მარტივები არიან, მათ შეუძლიათ საკმაოდ რთული კავშირების დამყარება სხვა ორგანიზმებთან. ეს სიმბიოზური გაერთიანება შეიძლება დაიყოს სამ მასპინძელ ორგანიზმთან თნაცხოვრების სახედ: პარაზიტიზმი, კომენსალიზმი და მუტუალიზმი. რადგან ისინი მცირე ზომის არიან, კომენსალური ბაქტერიები ყველგან გავრცელებულნი არიან და იზრდებიან ცხოველებში და მცენარეებში ზუსტად ისე, როგორც სხვა ზედაპირებზე.
'''მტაცებლები'''
გარკვეული სახეობა ბაქტერიებისა კლავს და შემდეგ მოიხმარს სხვა მიკროორგანიზმებს. ამ სახეობას ეწოდება მტაცებელი ბაქტერია. მათში შედიან ისეთი ორგანიზმები, როგორიცაა ''Myxococcus xanthus''(გრამ-უარყოფითი).ეს ბაქტერია აყალიბებს რაღაც გარკვეული ჯგუფის უჯრედებს, რომლებიც კლავენ და მოინელებენ ნებისმიერ ბაქტერიას, რომელიც მასთან შეჯახებას გადაწყვეტს.სხვა მტაცებელი ბაქტერიები ან პირდაპი თავს ესხმიან მსხვერპლს, იმის მაგივრად რომ მოინელონ ან შთანთქონ ისინი, მაგალითად ''Vampirovibrio chlorellavorus'',(გრამ-უარყოფითი) ან იჭრებიან უჯრედში და იზრდებიან ციტოზოლში მაგალითად ''Daptobacter''. არსებობს მოსაზრება, რომ მტაცებელი ბაქტერიები განვითრადნენ საპროფაგებიდან, რადგან მათ საშუალება ჰქონდათ მოეხმარათ სხვა მკვდარი მიკროორგანიზმები.
'''მუტუალისტები'''
გარკვეული ტიპის ბაქტერიები, რომლებსაც საარსებოდ სჭირდებათ სხვა ორგანიზმი , რათა ჰქონდეთ ურთიერთსასარგებლო თანაცხოცვრება. ერთ-ერთ ასეთ თანაცხოვრების მაგალითია (interspecies hydrogen transfer), რომელიც ხდება ანაერობი ბაქტერიების ჯგუფსა (რომლებიც მოიხმარენ ორგანულ მჟავებსბუტანმჟავა;პროპანმჟავა და გამოყოფენ წყალბადს) ხოლო მეთანოგენური არქეები მოიხმარენ წყალბადს და ბაქტერია ამ გაერთიანებში უძლურია მოიხმაროს ორგანული მჟავა , იმიტორმ, რომ ეს რეაქცია გამოყოფს წყალბადს. შესაბამისად წყალბადის მომხმარებელი არქეა ხელს უწყობს ბაქტერიას ამყოფოს ისეთ პირობებში სადაც დაბალი კონცენტრაციაა წყალბადის, შესაბამისად ბაქტერიებიც იზრდებიან.
მიწაში, იმმიკროორგანიზმებს, რომლებიც ბინადრეობენ რიზოსფეროში (ფენა, სადაც არი გარეფესვები მცენარის) ბოლომდე მიყავთ აზოტფიქსაცია, რადგან უწრუნველყოფენ აზოტის გარდაქმნას გარკვეულ სტრუქტურებად. ეს ხელს უწყობს მცენარეებს, რომ მიითვისონ ისეთი ფორმა აზორტის, რომელის დამოუკიდებლად შეძენაც არ შეუძლიათ. გარდა ამისა არსებობს ძალიან ბევრი ბაქტერია, რომელიც ადამიანის და ასევე სხვა ორგანიზმის სიმბიოზია. არსებობსა 1000 ზე მერტი ბაქტერიული კლასის ნორმალურ ადამიანში, მაგალითად ნაწლავის ჩხირი რომელიც ხელს უწყობს ნაწლავის იმუნიტეტის განვითარებას , რადგან ასინთეზებს ვიტამინებს როგორიცაა მაგალითად ფოლიუმის მჟავა, ვიტამინი K და ბიოტინი, გარდაქმნის შაქარს რძემჟავად და იწვევს კომპლექსური მოუნელებელი ნახშირწყლების დუღილს. ასევე აფერხზებს პათოგენური ბაქტერიების ზრდას (ხშირშემთხვეაში მცირეოდენი უპირატესობით).
'''პათოგენები'''
თუ ბაქტერია პარაზიტულ თანაცხოვრებას აირჩევს სხვა ორგანიზმთან, ისინი განიხილებიან უკვე როგორც პათოგენები და იტსვევენ ისეთ დაავადებებს ადამიანში როგოიცაა ტეტანუსი, დიფტერია, სიფილისი, ქოლერა ტუბერკულიოზი და ასე შემდეგ. პათოგენიის გამომწვევი მიზეზი შეიძლება დადგინდეს წლების შემდეგ. ბაქტერიული დაავადებები ასევე ძალიან მნიშვნელოვანია აგრონომიაში. მაგალითად ფოთოლზე ლაქები, ნაყოფის განადგურება და ჭკნობა მცენარეებში; პარტუბერკულიოზი,სარძევე ჯირკვლის ანთება , სალმონელეზი (სურათი)და ციმბირული წყლული ფერმის ცხოველებში.
თითეული პათოგენს განსხვავებული და დამახასითებელი ურთიერთობა აქვს მასპინძელ ორგანიზმთან. ზოგიერთი მათგანი მაგალითად სტაფილოკოკს ან სტერპტოკოკს შეუძლიათ გამოიწვიონ კანის ინფექცია, პნევმონიას ან მენინგიტს ორგანიზმის სისტემის მოშლა, სისხლძარღვთა მასიური გაფართოება და სიკვდილი. მაგრამ გარდა ამისა ზოგიერთი მათგანი ჩვეულებრივად ბინადრობს ადამიანში მაგალითად კანზე ან ცხვირში ისე , რომ არ იწვევს არანაირ დაავადებას.
ბაქტერიულ ინფექციები ხშირშემთხვევაში მარცხდება ანტიბიოტიკებით. ისინი ან კლავენ ან აფერხებენ ბაქტერიის ზრდას. არსებობს სხვადასხვა ტიპის ანტიბიოტიკები და თითეული მათგანი აფერხებს პროცეს რომელიც დამახასიათებელია სხვადასხვა პათოგენების. მაგალითად ქლორამფენიკოლი(სურათი) მოქმედებს ბაცტერიის მოქმედებს ბაქტერიის რიბოსომაზე, აფერხებ მათ მუშაობას, მაგრამ არ შეუძლია ზეგავლენის მოხდენა სხვა სტრუქტურის მქონე ეუკარიოტულ რიბოსომაზე. ანტიბიოტიკებს იყენებენ როგორც ადამიანებში ასევე ცხოველებში. ინფქციებზე ხშიშემთხვევაში ანტისეფტიკებით და სტერილიზაციით მოქმედებენ და სწორედ ამიტომ უკეთბენ ქირურგიულ ინსტრუმენტებს სტერილიზაციასდა დეზინფექციას, რომ არ მოხდეს ბაქტერიული ინფიცირება.
== სქოლიო ==
| |||