ჩრდილოეთი კორეა: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
→სპორტი: განახლდა |
GiorgiXIII (განხილვა | წვლილი) No edit summary |
||
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა ქვეყანა|
|მშობლიური_სახელი = {{lang|ko|조선민주주의인민공화국}}<br />{{lang|ko|朝鮮民主主義人民共和國}}
|სრული_სახელი = კორეის სახალხო-დემოკრატიული რესპუბლიკა
|საერთო_სახელი = ჩრდილოეთი კორეა
ხაზი 10:
|დევიზი = 강성대국
|ოფიციალური_ენები = [[კორეული ენა|კორეული]]<ref name="Minahan2014">{{cite book|last=Minahan|first=James B.|title=Ethnic Groups of North, East, and Central Asia: An Encyclopedia|url=https://books.google.com/books?id=oZCOAwAAQBAJ&pg=PA147|year=2014|publisher=ABC-CLIO|location=Santa Barbara|isbn=978-1-61069-018-8|page=147}}</ref>
|დედაქალაქი = [[ფხენიანი]]
|latd=39
|latm=2
ხაზი 18:
|longEW=E
|უდიდესი_ქალაქი = [[ფხენიანი]]
|მთავრობის_ტიპი = დე-იურე: [[უნიტარული სახელმწიფო|უნიტარული]] [[ერთ-პარტიული სისტემა|ერთ-პარტიული]] ''[[ჩუჩხე]]'' [[რესპუბლიკა]]; დე-ფაქტო: [[ტოტალიტარიზმი|ტოტალური]] [[დიქტატურა]]<ref>{{cite book|title=Britannica Book of the Year 2014|chapter-url=https://books.google.com/books?id=LccRAwAAQBAJ&pg=PA642|year=2014|publisher=Encyclopedia Britannica, Inc.|location=London|isbn=978-1-62513-171-3|page=642|chapter=Korea, North}}</ref>
|ლიდერის_ტიპი_1 = [[ჩუჩხე კორეის მუდმივი ლიდერები]]
|ლიდერის_სახელი_1 = [[კიმ ირ სენი]] და [[კიმ ჩენ ირი]]
|ლიდერის_ტიპი_2 = [[უზენაესი ლიდერი]]<ref name="leon_DPRK">{{cite web|url=https://leonidpetrov.wordpress.com/2009/10/12/dprk-has-quietly-amended-its-constitution/ |title=DPRK has quietly amended its Constitution |last=Petrov |first=Leonid |work=Leonid Petrov's KOREA VISION |date=12 October 2009 |accessdate=21 July 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151016015037/https://leonidpetrov.wordpress.com/2009/10/12/dprk-has-quietly-amended-its-constitution/ |archivedate=16 October 2015 }}</ref>
|ლიდერის_სახელი_2 = [[კიმ ჩენ ინი]]
|ლიდერის_ტიპი_3 = [[ჩრდილოეთ კორეის უმაღლესი სახალხო კრება|უმაღლესი სახალხო კრების თავმჯდომარე]]
|ლიდერის_სახელი_3 = [[კიმ იონ ნამი]]
|რანგი_ფართობით = 98-ე
|ფართობი = 120
|წყალი_% = 4.87
|სავარაუდო_მოსახლეობა = 25
|სავარაუდო_მოსახლეობა_რანგი = 48-ე
|მოსახლეობა_სავარაუდოდ_წელს = 2015
|
|მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 2008
▲|მოსახლეობის_ცენზი_წელს = 24,052,231<ref>{{cite web|url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/North_Korea/Final%20national%20census%20report.pdf#20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100331091148/http://unstats.un.org/unsd/demographic/sources/census/2010_PHC/North_Korea/Final%20national%20census%20report.pdf |archive-date=31 March 2010 |page=14 |title=DPR Korea 2008 Population Census National Report |year=2009 |publisher=DPRK Central Bureau of Statistics |accessdate=19 February 2011 |location=Pyongyang |deadurl=yes |df= }}</ref>
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე = 198
|მოსახლეობის_სიმჭიდროვე_რანგი = 63-ე
|მშპ_ppp_წელი = 2014
|მშპ_ppp = $40 მილიარდი<ref name="CIAGDP(PPP)">{{cite web|url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html#kn |title=GDP (PPP) Field listing |publisher=[[CIA World Factbook]] |accessdate=31 May 2014 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140625150555/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2001.html |archivedate=25 June 2014 }}</ref>
|მშპ_ppp_რანგი =
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე = $
|მშპ_ppp_ერთ_მოსახლეზე_რანგი =
|აგი = 0.766
|აგი_ტენდენცია = steady
|აგი_კატეგორია =
|აგი_რანგი = 75-ე
|აგი_წელი = 2016<ref>{{Cite web|title=Table 1.3
|ვალუტა = [[ჩრდილოკორეული ვონი]]
|ვალუტის_კოდი = KPW
|ქვეყნის_კოდი = PRK
|დროის_სარტყელი = ([[მსოფლიო კოორდინირებული დრო|UTC]] [[UTC+
|ზაფხულის_დრო =
|cctld = [[.kp]]
|სატელეფონო_კოდი = 850
|სატელეფონო_კოდი_მითითება =
|სქოლიო =
}}
'''ჩრდილოეთი კორეა''', ოფიციალურად '''კორეის სახალხო დემოკრატიული რესპუბლიკა''' ({{lang-ko|조선민주주의인민공화국}}) — ქვეყანა აღმოსავლეთ [[აზია]]ში, უკავია [[კორეის ნახევარკუნძული]]ს ჩრდილოეთი ნაწილი. მისი დედაქალაქი და უდიდესი ქალაქია [[ფხენიანი]]. [[კორეის დემილიტარიზებული ზონა]] წარმოადგენს [[ბუფერული ზონა|ბუფერულ ზონას]] ჩრდილოეთ და [[სამხრეთი კორეა|სამხრეთ კორეას]] შორის. მდინარეებზე [[ილუცზიანი|ილუცზიანსა]] და [[ტუმენი (მდინარე)|ტუმენზე]] გადის საზღვარი ჩრდილოეთ კორეასა და [[ჩინეთი|ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკას]] შორის.
== ისტორია ==
დღეს კორეის ნახევარკუნძულზე ორი დამოუკიდებელი სახელმწიფო არსებობს-ჩრდილოეთ და [[სამხრეთი კორეა|სამხრეთ კორეა]]. ვარაუდობენ, რომ კორეის ნახევარკუნძულზე ადამიანის უძველესი კვალი მიეკუთვნება გგვიანდელ [[პალეოლითი|პალეოლითს]]. კორეის კუნძულზე ერთ-ერთი პირველი სახელმწიფოებრივი წარმონაქმნი ჩოსონი ძვ. წ
კორეელი ისტორიკოსები იუწყებიან, რომ პირველი კორეელი მმართველი დაიბადა ჩვ.წ აღრიცხვამდე 2333 წელს. ასევე, ძვ. წ. აღ 700 წლისთვის, კორეის სამეფო განიცდიდა კულტურულ აღმავლობას, მთელს ქვეყანაში სასახლეებისა და ბაღების შენებითა და იაპონური კულტურის გავრცელებით. მეცამეტე საუკუნის დასაწყისში [[მონღოლები]] შეიჭრნენ კორეაში, მათი ქვეყნიდან გაძევება კი ერთ-ერთმა სარდალმა, ლი სონ გემ, მოახერხა. სწორედ ლი ავიდა 1392 წელს ტახტზე, დაიწყო მისი დინასტიის მმართველობა და კორეის სახელმწიფოს ჩოსონი ეწოდა. ამ პერიოდში ყვაოდა კორეული ლიტერატურა, იქმნებოდა როგორც მხატვრული პროზა და პოეზია, ასევე ისტორიული ლიტერატურა. ამ დროს კორეის ნახევარკუნძულზე ერთი მთლიანი სახელმწიფო არსებობდა.<ref>(n.d.). Retrieved from http://nkorea.narod.ru/history.html</ref>
1592 წელს კორეას უკვე იაპონელთა შემოტევისგან მოუწია თავის დაცვა. კორეელებმა მოახერხეს იაპონელთა გაძევება, მაგრამ ბრძოლისგან დასუსტებულებმა იმავე პერიოდში ჩინელების იერიშს ვეღარ გაუძლეს, ძალაუფლება ხელთ იგდო ჩინურმა დინასტიამ, მანჯურიელებმა. ამის შემდეგ, XVII-XVIII სს-ში კორეაში დაიწყო ფეოდალური ექსპლუტაციის ზრდა, კაპიტალისტური ქვეყნები გაძლიერებულად ცდილობდნენ აქ შემოჭრას.
მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ, კორეის ჩრდილოეთ ნაწილი [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა
ჩრდილოეთ კორეა, ან კორეის სახალხო დემოკრატიული რესპუბლიკა, აზიის ჩრდილო დასავლეთ ნაწილში, კორეის ნახევარკუნძულზე მდებარეობს. ჩრდილოეთიდან მას ესაზღვრება ჩინეთი, ჩრდილო-აღმოსავლეთიდან-რუსეთი, სამხრეთით- სამხრეთ კორეის რესპუბლიკა, დასავლეთით არტყავს ყვითელი ზღვა. დედაქალაქი- [[ფხენიანი]], ხოლო მოსახლეობა 23 მილიონს აღემატება. ჩრდილოეთ კორეა ითვლება მსოფლიოში ერთ-ერთ ყველაზე უცნაურ ქვეყანად.
ნახევარკუნძულის დაყოფის შემდეგ, 1950 წელს კორეის გაერთიანებისა და ერთი სახელმწიფოს შექმნის მიზნით, კიმ ირ სენის მეთაურობის დროს, ჩრდილო კორეამ დაიწყო ომი, რომელიც 1953 წლის 25 ივლისამდე გაგრძელდა.
1990-იან წლებში ჩრდილოეთ კორეას დიდი შიმშილობა დაატყდა თავს. ქვეყანა იზოლირებული იყო და დახმარება არ მიუღია სხვა ქვეყნებისგან. ამ პერიოდში, ჯამში მილიონ ადამიანზე მეტი გარდაიცვალა. ბევრი კი მხოლოდ ბალახის, ხოჭოსა და ხის ქერქის ჭამით გადარჩა. დღეს შიმშილობის ასეთი მაჩვენებელი აღარ არის ჩრდილოეთ კორეაში, მაგრამ სიტუაცია მაინც მსგავსია.
კორეის მმართველები, როგორც თავად კორეელები აცხადებენ, მისი ლეგენდარული ლიდერის [[კიმ ირ სენი]]
ამ ქვეყნის უცნაურობა არაერთხელ დამტკიცებულა. აქ მიღებულია სიკვდილით დასჯა, ადამიანთა წამება. მაგალითად 2016 წლის თებერვალში, კიმ ჩენ ინმა ქვეყნის სამხედრო მეთაური კორუფციის ბრალდებით სიკვდილით დასაჯა. ასევე მისი მმართველობის დროს გაშუქდა სხვა რამდენიმე სიკვდილით დასჯა. მანამდე მაღალი თანამდებობის პირების
ჩრდილოთ კორეის ქუჩებში ყველაფერი 1950-
2016 წლის მაისში კინ ჩენ ინმა
== საზოგადოება ==
=== დემოგრაფია ===
[[ფაილი:Population of North Korea, 1980-2013.png|მინი|მოსახლეობის ზრდის დიაგრამა]]
ჩრდილოეთ კორეაში ცხოვრობს 24
=== ჯანდაცვა ===
ჩრდილოეთ კორეაში სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა 2013 წლის მონაცემებით არის 69,8 წელი. 2013 წლის მონაცემებით დაღუპულთა 64%-ის სიკვდილის მიზეზეი ცუდი კვება გახდა.<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html?countryname=Korea,%20North&countrycode=kn®ionCode=eas&rank=154#kn</ref> 2003 წლის მონაცემებით მოსახლეობის 100 % აქვს წყალზე
[[ფაილი:Pyramide Corée du Nord (english).png|მინი|ასაკობრივი პირამიდა]]
სავარაუდოდ ჯანდაცვა მოიცავს ეროვნულს სამედიცინო მომსახურებას და დაზღვევას. ჩრდილოეთ კორეის მთავრობა ირწმუნება, რომ ისინი სთავაზობენ უნივერსალურ ჯანდაცვას თითეულ მოქალაქეს. ოპოზიცია და სხვა ექსპერტები,რომლებიც მუშაობენ საზღვარგარეთ, ამკიცებენ რომ ადამიანს შეუძლია მიიღოს სამედიცინო დახმარება თუ მას გააჩნია საკმარისი ფული. ამისდა მიუხედავად ჩრდილოეთ კორეა მკაცრად იცავს თავის პოზიციებს რომ სამედიცინო მომსახურება უფასოა.<ref>https://web.archive.org/web/20080711165256/http://www.state.gov/p/eap/rls/rm/2003/21269.htm</ref> 2001 წელს დახარჯულ იქნა მთლიანი შიდა პროდუქტის 3 % მედიცინის განვითარებაზე. 1950 წლების დასაწყისში, აქცენტი გაკეთდა ჯანდაცვაზე და 1955-დან 1986-მდე საავადმყოფიების რაოდენობა 256-დან 2401-მდე გაიზარდა, კლინიკების კი 1020-დან 5644-მდე. 1979 მეტი ყურადღება დაეთმო ტრადიციულ კორეულ მედიცინას. 2010 წელს კი ჩამოყალიბდა ტელემედიცინის ქსელი. 1990 წლების კრიზისი კი გამოწვეული იყო საბჭოთა კავშირის დაშლით, ამავდროულად ბუნებრივ კატასტროფასთან,და ეს ყველაფერიმაშინ,
=== განათლება ===
[[ფაილი:School children in North Korea 05.JPG|მინი|დაწყებითი კლასების მოსწავლეები]]
განათლების სისტემა ჩრდილოეთ კორეაში მოიცავს 3 სახის სკოლას. ერთ ძირითად სკოლას, ხოლო 2 დამატებითს, რომელთა არჩევაც ხდება სკოლის დამთავრების შემდეგ. მოსწავლეები ან აგრძელებენ სწავლას უმაღლესი განათლებისთვის ან ირჩევენ პროფ-სასწავლებელს. ძირითადი სკოლა მოიცავს ბაღს და სწავლას მე-10 კლასამდე. ბაღი შედგება 1 კლასისგან, შესაბამისად ძირითადი სკოლის დამთავრებისათვის ბავშვი სწავლობს 11 წელი. სწავლების პერიოდები იყოფა სამ ნაწილად. პირველი ერთი წელი არის ბაღი, ოთხი წელი არის დაწყებითი, შემდეგი 6 წელი კი საშუალო სკოლა. უმაღლესი სასწავლებელი შედგება 4 ან 6 წლიანი სასწავლო კურსებისგან, დამოკიდებულია თუ რომელ განხრას აირჩევს მოსწავლე.<ref name="cdn.loc.gov">http://cdn.loc.gov/master/frd/frdcstdy/no/northkoreacountr00word/northkoreacountr00word.pdf</ref> ქვეყანაში არის
=== რელიგია ===
ჩრდილოეთ კორეის კონსტიტუციის მიხედვით რელიგიის თავისუფლება დაცულია და არავის აქვს უფლება მისი ხელყოფის, თუმცა პრაკტიკაში სულ სხვანაირი სურათი გვხვდება. ჩრდილოეთ კორეა უმეტესწილად არის ათეისტური ქვეყანა.მთავრობა მუდმივად ხელს უშლის ადამიანებს აირჩიონ და იცხოვრონ თავიანთი რელიგიური შეხედულებებისდა მიხედვით. რეჟიმი გამუდმებით ახშობს რელიგიის გამოვლინებებს. ადამიანები რომლებიც არიან საზღვარგარეთ რელიგიური დაჯგუფებების წევრები, მათ ელოდებათ ციხე ან შესაძლებელია დახვრეტაც. არაერთი ქრისტიანული ეკლესიის წარმომადგენელი იქნა დახვრეტილი ან დაჭერილი.<ref name="cdn.loc.gov"/>
ჩრდილოეთ კორეაში მოსახლეობის 64,3 % ითვლება რომ არის არარელიგიური ქვეყანაში დამყარებული წყობილებიდან გამომდინარე, 16 % მოსახლეობის მისდევს კორეულ შამანიზმს, 13,5 % ჩოდოიზმს, 4,5 % არის ბუდისტი, და 1,7 % კი ქრისტიანი.<ref name="cdn.loc.gov"/>
[[ბუდიზმი|
ჩონდოიზმი არის ადგილობრივი რელიგია, რომელსაც გააჩნია კომბინირებული ელემენტები კორეული [[შამანიზმი]]
=== ცხოვრება ===
ჩრდილოეთ კორეელთა დოკუმენტების და ლტოლვილთა მონაყოლის თანახმად, ყველა ჩრდილო კორეელი არიან დაყოფილი ჯგუფებად. თითოეულ ადამიანზე არის შედგენილი ინფორმაცია „სონგბანი“, სადაც წერია თითოეული პერსონის ისტორია, როგორია მისი ეკონომიკური , სოციალური და პოლიტიკური წარსული, 3 თაობის განმავლობაში როგორი მოქალაქეები იყვნენ მისი წინაპრები, იყვნენ თუ არა რევოლუციონერები და წინააღმდეგნი კომუნისტური წყობილების. შემდეგ სონგბანით განისაზღვრება რამდენად სანდოა ადამიანი, რა სამსახურში უნდა იყოს და ისიც კი რას ჭამს.<ref name="hrnk.org">http://www.hrnk.org/uploads/pdfs/HRNK_Songbun_Web.pdf</ref>
[[ფაილი:Kaesong, North Korea (2914905390).jpg|მინი|პოლიციელი იცავს ქუჩებს]]
სონგბანს უარყოფითი ეფექტი აქვს განათლების და დასაქმების შესაძლებლობებზე. სონგბანს გააჩნია 3 კლასიფიკაცია და დაახლოებით 50 ქვე-კლასიფიკაცია. ძირითადი, ერთგული კლასი შეადგენს მოსახლეობის 25 %-ს, კლასი რომელიც ორჭოფობს არის 55 %, ხოლო მტრების კლასი მოსახლეობის 20 %-ს შეადგენს. ყველაზე დაფასებულ კლასს შეადგენენ ის ადამიანები რომელიც კიმ
ინფორმაცია კი გამუდმებით იფილტრება. არ არსებობს თავისუფალი პრესა და ტელევიზია. ჩრდილოეთ კორეის ინფორმაციის საშუალებები ძირითადად დატვირთულია პროპაგანდული შინაარსით. აქ აკრძალულია უცხოური ტელეარხებისა და რადიოს მოსმენა, რაც ციხით ისჯება. ჩრდილო კორეელებს ინტერნეტიც შეზღუდულად მიეწოდებათ. მათ საშუალება აქვთ შევიდნენ რამდენიმე ჩინურ საიტზე. სადაც ისინი ვერ ნახავენ ვერაფერს რაც დააკავშირებთ მათ დანარჩენ სამყაროსთან.<ref name="hrnk.org"/>
Line 123 ⟶ 120:
=== გენდერული როლები და სტატუსები ===
ჩრდილოლეთ კორეაში საყოველთაოდ მიღებულია, რომ მძიმე მრეწველობას მამაკაცები ანხორციელებენ, ხოლო ქალების საქმე უფრო მსუბუქი მრეწველობაა. რაც შეეხება საშინაო საქმეების განაწილებას, ქალს ბავშვის აღზრდა და ოჯახის მოვლა ევალება, მამაკაცს კი მუშაობა. ქალისა და მამაკაცის სტატუსი საზოგადოებაში არ არის ერთმანეთის ექვივალენტური და არ არსებობს გენდერული თანასწორობა. მამაკაცები უფრო პრივილეგირებულნი არიან. მაგალითისთვის,
=== ქორწინება და ოჯახი ===
ჩრდილოეთ კორეაში არ არის ნებადართული ერთი და იგივე წარმომავლობის მქონე ქალისა და კაცის ქორწინება. თუ ქალი და კაცი ერთიდაიგივე გვარის წარმომადგენლები არიან, მაშ ისინი და-ძმად მიიჩნევიან. ასევე აუცილებელია სოციალური ფენების ბალანსის დაცვა, რაც იმას ნიშნავს, რომ თუ მაგალითად, მამაკაცი მაღალი ფენის წარმომადგენელია, ხოლო ქალი დაბალ სოციალურ ფენას მიეკუთვნება, მათი ქორწინება საზოგადოებისთვის მიუღებელია. ქორწინებამდე წყვილს აძლევენ ბინას ან სახლს და უნდა წყვილმა მოიცადოს იქამდე, სანამ მათ ბინადრობას არ დაამტკიცებს ხელისუფლება. ჩვეულებრივ, ქორწილი გულისხმობს პატარა ცერემონიას, სადაც იწვევენ მეგობრებს და ახლობლებს, იღებებენ ერთად სურთს, თუ ამის შესაძებლობა აქვთ და არეგისტრირებენ ქორწინებას. ამ ყოველივეს კი არ მოყვება არანაირი აღნიშვნა ან თაფლობის თვე.
== კულტურა ==
=== საიერო დღესასწაულები ===
* ეროვნული დღესასწაულები მოიცავს:
* სახალხო არმიის დაარსების დღე -
* [[კიმ ირ სენი|კიმ ირ სენის]] დაბადების დღე - 15 აპრილი;
* მაისის დღე - 1 მაისი;
* ახალგაზრდა პიონერთა დღე - 6 ივნისი;
* ეროვნული ფონდის დღე - 9 სექტემბერი;
* მშრომელთა პარტიის დღე - 10 ოქტომბერი.
ზოგიერთი მათგანი აღინიშნება საბჭოური სტილის სამხედრო აღლუმის ფონზე, ზოგს კი ზეიმობენ ხელოვნების ფესტივალებისა და ოფიციალური კრებების ჩატარებით, როგორც ადგილობრივ, ისე ცენტრალურ ხელისუფლების ერთეულებში.
=== ჩრდილოეთ კორეის კულტურა ===
მძლავრი ისტორიული ჩინური კულტურის გავლენის ფონზე კორეამ მაინც შექმნა საკუთარი დამოუკიდებელი კულტურა და უნიკალური ინდივიდუალურობა.
მას შემდეგ, რაც ნახევარკუნძული გაიყო 1945 წელს, საერთო კორეული კულტურიდან ორი ცალკეული კულტურა ჩამოყალიბდა: ჩრდილოეთ და სამხრეთ კორეის.
Line 147 ⟶ 143:
ჩრდილოეთ კორეის თანამედროვე კულტურა ეფუძნება კორეის ტრადიციულ კულტურას, მაგრამ განვითარდა კორეის სახალხო-დემოკრატიული რესპუბლიკის 1948 შექმნის შემდგომ.
ხელოვნება და ლიტერატურა ჩრდილოეთ კორეაში მთლიანად მთავრობის მიერ კონტროლდება. თუმცა ეს არ ნიშნავს იმას, რომ ჩრდილოეთ კორეა განიცდის ხელოვნების სიღარიბეს, პირიქით აქ ვაწყდებით ხელოვნების მიმდინარეობების მრავალფეროვნებასა და განსხვავებულ მოდას, რომელიც დროთა განმავლობაში იცვლება.<ref>Salter, C. L. (2003). ''North Korea''. Philadelphia: Chelsea House.</ref>
=== ხელოვნება ===
ჩრდილოეთ კორეული ფერწერა ასახავს საბჭოთა კავშირისა და იაპონიის გავლენათა ერთობლიობას. ჩრდილოეთ კორეაში ყველა მხატვარი იძულებულია შეუერთდეს ხელოვანთა კავშირს და მხოლოდ მათგან საუკეთესოს შეუძლია მოიპოვოს ოფიციალური უფლება, რომ შექმნას ლიდერთა პორტრეტები და ქანდაკებები. ლიდერთა ეს გამოსახულებები ჩრდილო კორეულ ხელოვნებაში კლასიფიცირდება, როგორც „ნომერ პირველი ნამუშევრები“.
=== ლიტერატურა ===
ჩრდილოეთ კორეაში არ არსებობს არანაირი ლიტერატურული საფუძველი და არ არსებობენ ცნობილი დისიდენტი მწერლები. ეს ყველაფერი კი იმიტომ, რომ ყველა გამომცემლობას ფლობს სახელმწიფო, რადგან ჩრდილოეთ კორეაში ლიტერატურა მიჩნეულია, როგორც აგიტაციისა და პროპაგანდის ერთ-ერთი ძირითადი საშუალება. მათ შორის ყველაზე ავტორიტეტულია კორეის მუშათა პარტიის გამომცემლობა და
=== მუსიკა ===
ჩრდილოეთ კორეის მუსიკაზე, როგორც ხელოვნების სხვა დარგებზე, დიდი გავლენა მოახდინა ქვეყანაში არსებულმა პოლიტიკურმა სიტუაციამ. კორეის გაყოფის შემდეგ, ჩრდილოეთ ნაწილში რევოლუციური სახის სიმღერები, სახელმწიფოს მხარდაჭერით ჩაანაცვლა პატრიოტული ხასიათის სიმღერებმა. ასეთი ტიპის სიმღერებს კორეულად ''Taejung kayo''
=== კინემატოგრაფია ===
ფილმები ჩრდილოეთ კორეაში არის საზოგადოების გართობის იაფი საშუალება, ხოლო სხვა უფრო სპეციალიზებული დარგები, როგორიცაა ცირკი, ან სიმღერისა და ცეკვის კონცერტები დახურულია ჩვეულებრივი მაცხოვრებლებისთვის და ფუნქციონირებს მხოლოდ უცხოელი სტუმრებისთვის და ასევე ეროვნულ დღესასწაულებზე. ჩრდილოეთ კორეაში სოციალური განათლებისთვის დიდ როლს სწორედ ფილმები თამაშობენ.
=== სპორტი ===
ჩრდილოეთ კორეა [[ოლიმპიური თამაშები|ოლიმპიურ თამაშებზე]] პირველად 1972 წელს გამოჩნდა. 1972 წელს ჩატარებული ოლიმპიური თამშებიდან კი,
ფეხბურთი ჩრდილოეთ კორეაში 1945 წლიდან რეგულირდება კორეის საფეხბურთო ასოციაციის მიერ. ჩრდილოეთ კორეის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები ფიფა-ს მსოფლიო რეიტინგში 124-ე ადგილს იკავებს (14 სექტემბერი, 2017).
=== ამინდი ===
კლიმატი ჩრდილოეთ კორეაში არის ზომიერი და შედარებით მძიმე. მკვეთრი განსხვავებებია სეზონებს შორის. ზამთარში აზიის მთებიდან მოდის ცივი ჰაერი, რაც განაპირობებს ტემპერატური -6 °C-დან -14
=== მასობრივი თამაშები ===
[[ფაილი:Arirang Mass Games 18.JPG|მინი|არირანგი მეთვრამეტე ფესტივალი]]
ჩრდილოეთ კორეა ცნობილია თავისი მასობრივი თამაშებით. ჩრდილოეთ კორეაში ტარდება სახალხო ღონისძიებები, სადაც ათასობით მოქალაქე მაღალ ქორეოგრაფულ დონეზე ასრულებს ცეკვებს, უფრო კონკრეტულად კი თავიანთ ტრადიციულ ცეკვებს და სატანვარჯიშო სანახოებას დგამენ. მონაწილეები უმღერიან და უგალობენ კიმ ირ სენს. მასობრივი თამაშები ახალა მხოლოდ „მაისის დღის მოედანზე“ ტარდება. ამ მოედანს შეუძლია მსოფლიოში ყველაზე მეტი მაყურებლის დატევა, თუმცა 90-იან წლებში, ეს ღონისძიება ტარდებოდა კიმ ირ სენის მოედანზე. მასობრივი თამაშები შეიძლება შეფასდეს, როგორც სოციალისტურ-რეალისტური სანახაობა, რომელსაც
==== არირანგის ფესტივალი ====
სახელი არირანგი მოდის კორეული ხალხური ზღაპრიდან, რომელიც არის ახალგაზრდა წყვილის შესახებ, რომელიც დაფლითა ბოროტმა მიწათმფლობელმა. გრანდიოზული მასობრივი გიმნასტიკური და არტისტული შესრულება არირანგი, ასევე ცნობილია როგორც არირანგის მასობრივი თამაშები ან უბრალოდ არირანგის ფესტივალი. არირანგი არის მასობრივი ტანვარჯიშის და არტისტული ფესტივალი, რომელიც ტარდება „რუნგრადოს მაისის დღის მოედანზე“, ფხენიანში, ჩრდილოეთ კოერის დედაქალაქში. ფესტივალი ჩვეულებრივ ივლისის ბოლოს ან აგვისტოს დასაწყისში იწყება და დაახლოებით 10 სექმტებრისთვის მთავრდება.
რუსული საინფორმაციო სააგენტო „TASS“-ის დაყრდნობით, არირანგი არის არტისტული
==== იკონოგრაფია ====
Line 194 ⟶ 178:
==== მონაწილეები ====
მონაწილე შეიძლება იყოს მოქალაქ, რომელსაც შეუსრულდა 5 წელი. მოქალაქეებს ირჩევენ მათი უნარის შესაბამისად, ემსახურონ და მონაწილეობა მიიღონ არირანგის ფესტივალში მრავალი წლის მანძილზე. უმეტეს შემთხვევაში, ეს იქნება მათი ცხოვრების გზა მანამ, სანამ ისინი არ “გადადგებიან თანამდებობიდან“. ისინი არიან ფხენიანის 8 სკოლის მოსწავლეები. ყველა სკოლას აქვს თავისი ფერი. ეს ფერებია: წითელი, ყვითელი, მწვანე, თეთრი და ლურჯი.<ref>designboom http://www.designboom.com/art/human-billboard-paintings-at-north-korea-mass-games/</ref>
==== მსოფლიო რეკორდი ====
2007 წლის აგვისტოში. არირანგის მასობრივი თამაშები აღიარებულ იქნა [[გინესის მსოფლიო რეკორდების წიგნი|გინესის მსოფლიო რეკორდების]] მიერ, როგორც მმსოფლიოში ყველაზე დიდი ღონისძოება. ბოლო წლები მანძილზე უცხოელ ტურისტებს ნება დართეს ეყურებინათ ერთ ერთი წარმოდგენა, იმ უმარავი წარმოდგენიდან, რომლებიც ამ ფესტივალის დროს იმართება.<ref>Reuters UK http://uk.reuters.com/article/uk-korea-north-arirang-idUKSEO29172020070827</ref>
=== კორეული სამზარეულო ===
ჩრდილო კორეული სამზარეულო ძალიან ჰგავს ჩინურ სამზარეულოს. საკვების უმეტესობა ფქვილისა და თევზისგან მზადდება, ასვე იყენებენ [[სოია|
მაგიდაზე, სუფრის გაშლისას ყველასთვის ცალ-ცალკე დევს ბრინჯითა და სუპით სასვე ჯამები, მათ გარეშე არ ატარებენ არანაირ მნიშვნელოვან ტრაპეზს. დანარჩენი კერძები კი მაგიდის ცენტრში ერთადაა თავმოყრილი, ჭამისას ძირითადად კოვზებსა და სპეციალურ ჯოხებს იყენებენ.<ref>(n.d.). Retrieved from http://nkorea.narod.ru/cook.html</ref>
=== ჩრდილოეთ კორეის არქიტექტურა ===
ჩრდილოეთ კოერის თანამედრივე კულტურას, ყველაზე მკაფიო და შთამბეჭდავი სახით მისი არქიტექტურა და ქალაქის დაგეგმარება გამოხატავს. ჩრდილოეთ კოერის დედაქალაქი, ფხენიანი, თითქმის მთლიანად იყო განადგურებული ამერიკის შეერთებული შტატების მეირ, კოერის ომის დროს და ის ომის შემდეგ აღდგენილ იქნა გრანდიოზული ძალისხმევისა და მასშტაბების გამოყენებით. უამრავი ახალი შენობა იქნა აგებული 1980 წლიდან 1990 წლამდე. ეს ყველაფერი კი კეთდებოდა ფხენიანის, როგორც ჩრდილოეთ კოერის დედაქალის გამოსარცევად და ხაზგასასმელად სხვა ქალაქებისაგან.
[[ფაილი:PyongYang-Arch of Triumph.jpg|მინი|ფხენიანის ტრიუმფალური თაღი]]
ძირითადი სტრუქტურები, არქიტექტორული თვალსაზრისით იყოფა 3 კატეგორიად: ძეგლები, შენობები რომელბიც აერთიანებენ ტრადიციულ კორეულ მოტივებს და
მეორე კეტეგორია იმითაა საინტერესო, რომ ის შეიცავს ელემენტებს, რომლებიც ტრადიციულია კორეული არქიტექტურისთვის, განსაკუთრებით კი, შენობის სახურავები, მაგალითად კულტურის ეროვნული სასახლე, ფხენიანის ცენტრალური ბიბლიოთეკა და მეგობრობის საერთაშორისო გამოფენა მიოიანგ-სანში, რომელშიც განტავსებულია და ინახება ყველა ის საჩუქარი, რომლებიც კიმ ირ სენს და კინ ჩენ ირს აუქეს უცხოელმა დიპლომატებმა და კოლეგებმა.
მესამე ტიპის შენობებს მიეკუთვნება, მრავალსართულიანი საცხოვრებელი სახლები და სასტუმროები, რომლებიც ფხენიანში მდებარეობს. ყველაზე გამორჩეული და შთამბეჭდავი შენობა, რომელიც ამ კატეგორიას მიეკუთვნება, არის სასტუმრო რიუგიონგი. ის ჯერ კიდევ დაუსრულებელია (მშენებლობა მიმდინარეობდა 1992 წლიდან 2008 წლამდე). ის აღიარებულია, როგორც მსოფლიოში ყვეკაზე მაღალი სასტუმრო, რომელიც 105 სართულისგან შედგება, მას სამკუთხა ფორმა აქვს და ის მდებარეობს, ფხენიანის ჩრდილო-ცენტრალურ ნაწილში. ასევე ულტრამოდერნისტულ სტილშია აშენებული სასტუმრო კორიო, რომელიც შედგება ორი ტყუპი კოშკისაგან და სასტუმროში 45 სართულია.
მშენებლობების უმეტესი ნაწილი, კიმ ირ სენის 80 წლის იუბილეს შემდეგ აშენდა, რაც გულისხმობს მრავალსართულიან საცხოვრებელ სახლებს და ავტომაგისტრალ „გაერთიანებას“. ეს არის 4 ზოლიანი გზა, რომელიც ჩრდილოეთ კორეის დედაქალაქს აერთებს ქვეყნის დემილიტარიზირებულ ზონებთან. „''Far Eastern Economic Review“-ს''
== რესურსები ინტერნეტში ==
|