გელუგპა: განსხვავება გადახედვებს შორის

'''გელუგი''' ან '''გელუგპა''' ([[ტიბეტური ენა|ტიბ]]. དགེ་ལུགས་པ „ყვითელ ქუდიანების სექტა“) — ტიბეტური [[ბუდიზმი]]ს ერთ-ერთი სკოლა, რომელიც დააარსა [[ტიბეტი|ტიბეტელმა]] ფილოსოფოსმა და რელიგიურმა ლიდერმა [[ცონგქაპა]]მ ([[1357]]-[[1419]] წწ). პირველი მონასტერი დაარსდა [[განდენი|განდენში]]. დღესდღეობით, სკოლის მეთაურია [[განდენ ტრიპა]]. მიუხედავად ამისა, სექტის ყველაზე გავლენიანი პირი [[დალაი-ლამა]]ა.

ცონგქაპამ [[1409]] დააარსა [[განდენის მონასტერი]], რომელიც მისი მთავარი რეზიდენცია გახდა. მას ყავდაჰყავდა ბევრი მოსწავლე, მათგან ორი მთავარი იყვნენ [[გიალცაბ ჯე]] (1364-1431) და [[ქედრუპ ჯე]] (1385-1438). სხვა მოსწავლეები იყვნენ: ტოგტენ ჯამპალ გიაცო, ჯამიანგ ჩოჯე, ჯამჩენპა შერაპ სენგე და [[გიალვა გედუნ დრუბი]] (1391_1474) - პირველი დალაი ლამა. ცონგქაპას გარდაცვალების შემდეგ მისი სწავლებები შეინახეს და გადაცეს [[გიალცაბ ჯე]]მ და [[ქედრუბ ჯე]]მ, რომლებიც განდენის მონასტრის [[აბატი|აბატები]] გახდნენ. გელუგპას ხაზი უჭირავთ [[განდენ ტრიპა|განდენ ტრიპებს]], განდენის მონასტრის ტახტის მფლობელებს.

მე16 ს-ის დასასრულს, [[ვაჯრაიანა|ტიბეტური ბუდიზმის]] [[სექტა]]თა „ბრძოლის“ შემდეგ გელუგის სკოლა გახდა დომინანტი. [[ლოზანგ გიაცო]]ს, მე5 დალაი ლამას პერიოდიდან - მე17 ს-ში, დალაი ლამას ეჭირა პოლიტიკური კონტროლი ცენტრალურ ტიბეტზე. ამ მმართველობის შედეგად, [[ჯონანგი]]ს სკოლა ძალაუნებურად გარდაიქმნა გელუგის ტრადიციად, ისევე როგორც ბევრი [[კაგიუ|კაგჲუური]] და [[ნიინგმა|ნიინგმური]] [[მონასტერი]].