სატურნი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
95.104.5.37-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა UndDerDie-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია
No edit summary
ხაზი 1:
{{მრავალმნიშვნელოვნება**|[[პლანეტა]]ს|მითოლოგიური ღვთაების|სატურნი (მითოლოგია)|სატურნი}}
{{ინფოდაფა პლანეტა
|მცირე ინფოდაფა =
|ტიპი = პლანეტა
|ფონი = #FFCC66
|სახელი = სატურნი
|სიმბოლო = Saturn symbol.svg
|სურათი = Saturn (planet) large.jpg
|სიგანე = 240
|წარწერა =
|სურათი2 = Saturn from Cassini Orbiter (2004-10-06).jpg
|სიგანე2 = 240
|წარწერა2 =
|სხვა სახელები =
|ასტეროიდის აღნიშვნა =
|ასტეროიდის კატეგორია =
|აღმოჩენა =
|აღმოჩენა-ref =
ხაზი 25:
|ორბიტა-ref =
|ეპოქა =
|აფელიუმი = 1&nbsp;513&nbsp;325&nbsp;783&nbsp;[[კილომეტრი|კმ]]<br />10,116&nbsp;[[ასტრონომიული ერთეული|ა.&nbsp;ე.]]
|პერიჰელიუმი = 1&nbsp;353&nbsp;572&nbsp;956&nbsp;კმ<br />9,048&nbsp;ა.&nbsp;ე.
|პერიასტრი =
|აპოასტრი =
|აფსიდა =
|პერიაფსიდა =
|აპოაფსიდა =
|დიდი ნახევარღერძი = 1&nbsp;433&nbsp;449&nbsp;370&nbsp;კმ<br />9,582&nbsp;ა.&nbsp;ე.
|ორბიტის რადიუსი =
|ექსცენტრისიტეტი = 0,055&nbsp;723&nbsp;219
|სიდერული პერიოდი = 10 759,22 დღე (29,46 წელი)<ref>{{cite web|author=Courtney Seligman|url=http://cseligman.com/text/sky/rotationvsday.htm|title=Rotation Period and Day Length|publisher=cseligman.com|lang=en|accessdate=2011-07-31|archiveurl=http://www.webcitation.org/60qT3Ukn5|archivedate=2011-08-11}}</ref>
|სინოდური პერიოდი = 378,09 დღე
|ორბიტალური სიჩქარე = 9,69&nbsp;კმ/წმ
|საშუალო ანომალია =
|დახრილობა = 2,485&nbsp;240°<br />5,51° (მზის ეკვატორის მიმართ)
|კუთხური გადაადგილება =
|ამომავალი კვანძის გრძედი = 113,642&nbsp;811°
|პერიასტრის გრძედი =
|პერიასტრის დრო =
|პერიცენტრის არგუმენტი = 336,013&nbsp;862°
|განახევრებული ამპლიტუდა =
|ვისი თანამგზავრია =
|თანამგზავრების რაოდენობა = [[სატურნის თანამგზავრები|62]]
|ფიზიკური მახასიათებლები = yes
|ფიზიკური მახასიათებლები-ref =
|ზომები =
|შეკუმშვა = 0,097&nbsp;96 ± 0,000&nbsp;18
|ეკვატორული რადიუსი = 60&nbsp;268 ± 4&nbsp;კმ <ref name=horizons>{{cite web
|last = Yeomans|first = Donald K.|date = 2006-07-13
|url = http://ssd.jpl.nasa.gov/?horizons
|title = HORIZONS System|publisher = NASA JPL
|accessdate = 2007-08-08| archiveurl = http://www.webcitation.org/5ProZmu5R |archivedate = 2007-06-25| deadurl=no}}—გადადით "web interface"-ზე , აირჩიეთ "Ephemeris Type: ELEMENTS", "Target Body: Saturn Barycenter" და "Center: Sun".</ref>
|პოლარული რადიუსი = 54&nbsp;364 ± 10&nbsp;კმ <ref name=horizons/>
|საშუალო რადიუსი =
|გარშემოწერილობის სიგრძე =
|ზედაპირის ფართობი = 4,27{{e|10}} კმ²<ref name="nasafact">{{cite web|url=http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Saturn&Display=Facts |title=NASA: Solar System Exploration: Planets: Saturn: Facts & Figures |publisher=Solarsystem.nasa.gov |date=2011-03-22 |accessdate=2011-08-08| archiveurl = http://www.webcitation.org/62DnOn9pq | archivedate = 2011-10-05| deadurl=no}}</ref>
|მოცულობა = 8,2713{{e|14}} კმ³ <ref name="fact">{{cite web
|url = http://nssdc.gsfc.nasa.gov/planetary/factsheet/saturnfact.html
|title = Saturn Fact Sheet
ხაზი 68:
|first = Dr. David R.
|accessdate = 2007-07-31
|date = September 7, 2006| archiveurl = http://www.webcitation.org/616VxHVlQ |archivedate = 2011-08-21| deadurl=no}}</ref>
|მასა = 5,6846{{e|26}} კგ<ref name="fact"/>
|სიმკვრივე = 0,687 გრ/სმ³ <ref name=horizons/><ref name="fact"/>
|თავისუფალი ვარდნის აჩქარება = 10,44 მ/წმ²<ref name="fact"/>
|პირველი კოსმოსური სიჩქარე =
|მეორე კოსმოსური = 35,5&nbsp;კმ/წმ<ref name="fact"/>
|ბრუნვის სიჩქარე = 9,87&nbsp;კმ/წმ
|ბრუნვის პერიოდი = 10 სთ 34 წთ 13 წმ ± 2с<ref name="Лента.ру">{{cite web|date=30 июляივლისი 2009|url=http://lenta.ru/news/2009/07/30/minutes/|title=ასტრონომებმა სატურნზე დღე-ღამის ხანგრძლივობა დაამოკლეს|publisher=[[Lenta.ru]]|accessdate=2010-08-14|archiveurl=http://www.webcitation.org/616VwLxh5|archivedate=2011-08-21}}</ref>
|ღერძის დახრილობა = 26,73°<ref name="fact"/>
|პირდაპირი ასვლა =
|გადახრა = 83,537°
|პოლარული ციური განედი =
|პოლარული ციური გრძედი =
|ალბედო = 0,342 ([[ბონდის ალბედო|ბონდი]])<br />0,47 ([[გეომეტრიული ალბედო|გეომ. ალბედო]])<ref name="fact"/>
|სპექტრალური ტიპი =
|ხილული ვარსკვლავური სიდიდე = +1.47-დან - −0.24-მდე <ref name="magnitude">{{cite web
|url = http://findarticles.com/p/articles/mi_qa4015/is_200101/ai_n8933308
|title = Wideband photoelectric magnitude measurements of Saturn in 2000
ხაზი 91:
|year = 2001
|publisher = Georgia Journal of Science}}</ref>
|აბსოლუტური ვარსკვლავური სიდიდე =
|კუთხური ზომა =
|ტემპერატურა = yes
|ზედაპირის ტემპერატურა =
|ტემპერატურის სახელი 1 = დონე 1 ბარი
|ტემპ1მინ =
|ტემპ1საშ = 134&nbsp;ºK
|ტემპ1მაქს =
|ტემპერატურის სახელი 2 = 0,1 ბარი
|ტემპ2მინ =
|ტემპ2საშ = 84&nbsp;ºK
|ტემპ2მაქს =
|ატმოსფერო = yes
|ატმოსფერო-ref =
|ზედაპირული წნევა =
|სიმაღლის სკალა =
|ატმოსფეროს შემადგენლობა = ~96 % [[წყალბადი]]<br />
~3 % [[ჰელიუმი]] <br />
~0,4 % [[მეთანი]] <br />
~0,01 % [[ამიაკი]] <br />
~0,01 % [[წყალბადის დეიტერიუმი]] <br />
0,000&nbsp;7 % [[ეთანი]] <br />
}}
'''სატურნი''' (ძვ. ქართული სახელწოდება '''კრონოსი''' ან '''ზუალი'''<ref>ვეფხისტყაოსანის ვარსკვლავთმეტყველება / ვ. ნოზაძე. — [[სანტიაგო|სანტიაგო-დე-ჩილე]] : [[ავთანდილ მერაბაშვილი]], [[1957]]. — 262 გვ.</ref>) — სიშორით მეექვსე პლანეტაა [[მზე|მზიდან]]. ეს გაზის გიგანტი სიდიდით მეორე პლანეტაა [[მზის სისტემა]]ში [[იუპიტერი|იუპიტერის]] შემდეგ. პლანეტას რომაული ღმერთი [[სატურნი (ღმერთი)|სატურნის]] სახელი ჰქვია. მისი სიმბოლოა ღმერთის კვერთხის სტილიზებული რეპრეზენტაცია - ♄. ჩინურ, კორეულ, იაპონურ და ვეიტნამურ კულტურებში პლანეტას მიწის ვარსკვლავად მოიხსენიებენ (土星), ხუთი ელემენტის ციკლის მიხედვით. სატურნს ადრე სანამ ტელესკოპს გამოიგონებდნენ ყურებიან პლანეტას ეძახდნენ, რადგან შორიდან მისი რგოლები ყურებს გავდა.
 
სატურნის პირველი ფოტოსურათი [[პიონერ 11]] -მა 1979 წლის სექტემბერში გადაიღო 20 000 კმ -ის მანძილიდან. მაშინ აგრეთვე მისი რამდენიმე თანამგზავრი აღმოაჩინა და სურათები გადაუღო. სატურნს 62 თანამგზავრი ჰყავს, მათ შორის ყველაზე დიდია [[ტიტანი (თანამგზავრი)|ტიტანი]]. სატურნის ატმოსფეროს 96,3 % [[წყალბადი]]სგან შედგება, 3,25 % [[ჰელიუმი]]სგან, დანარჩენი 0,45 % სხვა აირებია.
სატურნს 62 თანამგზავრი ჰყავს, მათ შორის ყველაზე დიდია [[ტიტანი (თანამგზავრი)|ტიტანი]]. სატურნის ატმოსფეროს 96,3 % წყალბადისგან შედგება, 3,25 % ჰელიუმისგან, დანარჩენი 0,45 % სხვა აირებია.
 
სატურნი აფელიუმში მზიდან 1 513 325 783 კმ -ზე ( 10.11595804 ა.ე.) იმყოფება, ხოლო პერიფელიუმში 1 353 572 956 კმ ( 9.04807635 ა.ე.). მზიდან საშუალო დაშორების მანძილია 1 433 449 370 კმ ( 9.58201720 ა. ე. ). სიდერული ბრუნვის პერიოდია 10 სთ 34 წთ. ორბიტაზე მოძრაობის სიდერული პერიოდია 29 წელი 5 თვე 15 დღე. ორბიტის ექსცენტრისიტეტია 0.055723219. მისი ეკვატორული დიამეტრია 120 540 კმ, ხოლო პოლარული დიამეტრი 108 730 კმ. მზის ირგვლივ ორბიტაზე მოძრაობის სიჩქარეა 9690 მ/წმ. მისი მასა 95 დედამიწის მასის ტოლია. გარე ღრუბლების ფენის მაქსიმალური ტემპერატურაა -139&nbsp;°C (134 °K), მინიმალური -190&nbsp;°C (83 °K).
სიდერული ბრუნვის პერიოდია 10 სთ 34 წთ. ორბიტაზე მოძრაობის სიდერული პერიოდია 29 წელი 5 თვე 15 დღე. ორბიტის ექსცენტრისიტეტია 0.055723219. მისი ეკვატორული დიამეტრი 120 540 კმ, პოლარული დიამეტრი 108 730 კმ. მზის ირგვლივ ორბიტაზე მოძრაობის სიჩქარეა 9690 მ/წმ. მისი მასა 95 დედამიწის მასის ტოლია. გარე ღრუბლების ფენის მაქსიმალური ტემპერატურაა -139&nbsp;°C (134 °K), მინიმალური -190&nbsp;°C (83 °K).
 
== სატურნის რგოლები ==
სატურნს ირგვლივ მკვეთრად შესამჩნევი რგოლები აკრავს, რომლის 93 % ყინულის ნაწილაკებისგან და 7 % ქვიანი მასისა და მტვრისგან შედგება. რგოლების სისქეა დაახლოებით 20 მ. ყველაზე ახლო რგოლი სატურნის ეკვატორის ზედაპირიდან 6630 კმ -ზეა, ყველაზე შორი 120 700 კმ -ზე. ამ რგოლების შესახებ 2 თეორია არსებობს. პირველი თეორია იმაში მდგომარეობს, რომ ეს რგოლები სატურნის რომელიღაც დაშლილი თანამგზავრის ნაწილებია, ხოლო მე 2 თეორიის მიედვით, მილიარდობით წლის წინ მზის სისტემის ამ ადგლზე სატურნი სწორედ ამ მტვრის ნაწილაკების შეერთებით წარმოიქმნა.
 
სატურნს ირგვლივ მკვეთრად შესამჩნევი რგოლები აკრავს, რომლის 93 % ყინულის ნაწილაკებისგან და 7 % ქვიანი მასისა და მტვრისგან შედგება. რგოლების სისქეა დაახლოებით 20 მ. ყველაზე ახლო რგოლი სატურნის ეკვატორის ზედაპირიდან 6630 კმ -ზეა, ყველაზე შორი 120 700 კმ -ზე. ამ რგოლების შესახებ 2 თეორია არსებობს. პირველი თეორია იმაში მდგომარეობს, რომ ეს რგოლები სატურნის რომელიღაც დაშლილი თანამგზავრის ნაწილებია, ხოლო მე 2 თეორიის მიედვით, მილიარდობით წლის წინ მზის სისტემის ამ ადგლზე სატურნი სწორედ ამ მტვრის ნაწილაკების შეერთებით წარმოიქმნა.
 
== სქოლიო ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/სატურნი“-დან