გლდანი (სოფელი): განსხვავება გადახედვებს შორის

გლდანი იყო ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პუნქტი ე. წ. [[ცხვრის გზა]]ზე. თავდაპირველად იგი [[კახეთის სამთავრო]]ს შემადგენლობაში შედიოდა. [[დავით IV აღმაშენებელი|დავით აღმაშენებლის]] მიერ კახეთის შემოერთების შემდეგ გლდანი სამეფო სახლის განკარგულებაში გადავიდა. სოფლის ყმა-მამულის ნაწილი სამეფო სახლმა [[სვეტიცხოველი|სვეტიცხოველს]] შესწირა. საქართველოს სამეფო-სამთავროებად დაშლის შემდეგ გლდანი კახეთის სამეფოს შემადგენლობაშია და მისი ყმა-მამულის დიდი ნაწილი კახეთის თავადთა შორის უწარჩინებულეს და შემძლებელ [[ჯანდიერისშვილი|ჯანდიერისშვილებს]] ეკუთვნის, ხოლო ნაწილი — ისევ სვეტიცხოვლის მონასტერს. [[1579]] წელს კახთა მეფემ [[ალექსანდრე II (კახეთის მეფე)|ალექსანდრე II-მ]] სვეტიცხოველს განუახლა მამულები გლდანში. [[XVI საუკუნე|XVI]]-[[XVIII საუკუნე]]ებში ჯანდიერისშვილებს გლდანის ყმა-მამულების ნაწილს [[გურამიშვილები]] ედავებოდნენ. კახეთის სამეფო კარი ცდილობდა სვეტიცხოვლისათვის წაერთმია ყმა-მამული და თავის ვასალებისათვის გადაეცა. შუა საუკუნეების ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული დაყოფის საფუძველზე გლდანი, ისე როგორც მთელი კახეთი სამეფო, შედიოდა რუსთველის სადროშოში, რომელსაც რუსთველი ეპისკოპოსი უძღვებოდა. [[ქართლ-კახეთის სამეფო]]ს გაუქმებისა და რუსული მმართველობის დამყარების შემდეგ სოფელი [[ტფილისის გუბერნია|ტფილისის გუბერნიის]] [[თიანეთის მაზრა]]ში შევიდა.

 

გლდანი ძველად რამდენიმე დასახლებულ პუნქტს ერქვა. მისი ტერიტორია მოიცავდა მდინარე გლდანისხევის დიდ ნაწილს.

 

ამის შემდეგ გლდანი არაერთ წყაროშია მოხსენიებული. განსაკუთრებით ხშირად იხსენიება [[XVI საუკუნე|XVI საუკუნე]]-[[XVIII საუკუნე]]ების საბუთებში. მათ შორის უნდა დავსახელოთ [[1579]] წლის საბუთი რომელშიც აღნიშნულია, რომ ალექსანდრე კახთა მეფემ განუახლა [[სვეტიცხოველი|სვეტიცხოველს]] გლდანში [[ღაჭიძეები]]ს შეწირულობა. გლდანი იხსენიება აგრეთვე XVII საუკუნის საბუთებში ჯანდიერების ყმებისა და ავჭალის წყლის დავაზე. XVIII საუკუნის ისტორიკოსი და გეოგრაფი [[ვახუშტი ბაგრატიონი]] რამდენჯერმე მოიხსენიებს ამ დასახლებულ პუნქტს „გრდანის“ სახელწოდებით. მის მიერვე შედგენილ რუკებზე და სოფლების სიაში ორი გრდანი არის აღნიშული და კიდევ ერთი დუმაგრდანი. [[იოანე ბაგრატიონი]]ც „[[ქართლ-კახეთის სოფლების აღწერაში]]“ გრდანის სახელს მოიხსენიებს (ორი სოფელი). გრდანი აღნიშნულია [[1788]] წლის საბუთში <ref>საქართველოს სიძველენი III, 1910, გვ. 37</ref>, [[1825]] წლის სტატისტიკურ აღწერაში<ref>მოსკოვის ცენტრალური სამხედრო ისტორიული არქივის ფონდი, ვუა, №18481</ref>, [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] ათეულობით რუკაზე და სხვა. [[ XX საუკუნე|XX საუკუნის]] დასაწყისიდან საბოლოოდ დამკვიდრდა სახელწოდების ფორმა გლდანი. ასეა [[1926]] წლის მოსახლეობის აღწერის მასალებსა და [[1930]] წლის ადმინისტრაციულ ტერიტორიულ დაყოფაში. ვახუშტისა და იოანე ბაგრატიონების მიერ აღნიშული „დუმაგრდანი“ XIX საუკუნეში გამქრალა.

 

(ქც 4: 330,19). იხსენიება შემდეგ წერილობით წყაროებში: ბასილი ეზოსმოძღვრის „ცხოვრება მეფეთ-მეფისა თამარისი“ (ქც 2:128, 20, 21), ვახუშტი ბაგრატიონის „აღწერა სამეფოსა საქართველოსა“ (ქც 4: 330,19; 524,2; 536,23; 561,9), XVI-XVIII სს-ის ისტორიული საბუთები (საქ. სიძ. 1920: 11; მასალები საქ. ისტ. გეოგ. 1964: 55; ქრონიკები 1967: 86; ქართ. სამართ. ძეგ. 1965: 363, 364, 374; 1977: 606; 1985: 16, 17), სეხნია ჩხეიძის „ცხოვრება მეფეთა“ (ჩხეიძე 1913: 46), იოანე ბაგრატიონის „ქართლ-კახეთის აღწერა“ (ბაგრატიონი 1986: 64), XV ს-ის სომხური ანდერძი (სომხურ ხელნაწერთა ... 1978: 78).

 

 

საქართველოს ეროვნულ მუზეუმში (ს. ჯანაშიას სახ. საქართველოს მუზეუმი) ინახება გლდანის საცხოვრებელი მასივის ტერიტორიაზე შემთხვევით აღმოჩენილი თბილისური ფელსი, ხოსრო II-ის დრაქმა, საბეჭდავი ჟეტონი და მედალიონი წმინდა გიორგის გამოსახულებით (აბრამიშვილი 1984: 144).

 

==მატერიალური კულტურის ძეგლები==