თამარ მეფე: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
Lasha-george-ის რედაქტირებები გაუქმდა; აღდგა Mehman97-ის მიერ რედაქტირებული ვერსია
No edit summary
ხაზი 9:
|სურათი = Queen Tamar - Vardzia fresco.jpg
|წარწერა = თამარი გამოსახული ვარძიის მონასტრის ერთ-ერთ ფრესკაზე
|მმართველობის დასაწყისი = [[კურთხევანი]]: [[უფლისციხე|უფლისციხეში]] [[რეგენტი|რეგენტად]] – [[1178]] [[წელი|წელს]], [[გელათის მონასტერი|გელათის მონასტერში]] [[მეფე|მეფედ]] – [[1184]] [[წელი|წლის]] [[27 მარტი|27 მარტს]]
|მმართველობის დასაწყისი = [[1184]]
|მმართველობის დასასრული = [[1213]], შესაძლოა [[1210წელი|წლის]] ან [[120718 იანვარი]]
|წინამორბედი = [[გიორგი III (საქართველოს მეფე)|გიორგი III]]
|მემკვიდრე = [[გიორგი IV ლაშა]]
ხაზი 16:
|რელიგია = მართლმადიდებელი ქრისტიანი
|პარტია =
|დაბადების თარიღი = [[11601156]] [[წელი]]
|დაბადების ადგილი =
|გარდაცვალების თარიღი = [[1213]], შესაძლოა [[1210წელი|წლის]] ან [[120718 იანვარი]]
|გარდაცვალების ადგილი = [[აგარანი]]
|ქორწინება = 1. [[იური (გიორგი)]] <br/>2. [[დავით სოსლანი]]
ხაზი 28:
[[ფაილი:Queen Tamar SG.svg|მინი|მარჯვნივ|150 პქ|მეფე თამარის სამეფო სიმბოლო<ref>[http://heraldry.ge/index.php?m=793&map_id=65 ლაგოდეხის მუნიციპალიტეტის გერბი]</ref>]]
 
'''თამარი''', '''თამარ მეფე''' (დ. დაახ. [[11601156]] — გ. [[1213]], შესაძლოა [[1210წელი|წლის]] ან [[120718 იანვარი]]) — [[საქართველო|საქართველოს]] [[მონარქი]] [[1184]] წლიდან[[წელი|წლის]] [[27 მარტი|27 მარტიდან]], [[გიორგი III (საქართველოს მეფე)|გიორგი III-ის]] ასული, [[ბაგრატიონი (დინასტია)|ბაგრატიონთა]] სამეფო დინასტიის წარმომადგენელი. თამარს საქართველოს ოქროს ხანაში მოუწია მეფობა და უაღრესად წარმატებული მმართველი აღმოჩნდა. თამარი ატარებდა ტიტულს: „მეფეთ მეფე და დედოფალთ დედოფალი აფხაზთა, ქართველთა, რანთა, კახთა და სომეხთა, შირვანთა და შაჰანშათა და ყოვლისა აღმოსავლეთისა და დასავლეთისა თვითმფლობელობითა მპყრობელი“. მემატიანე მას მოიხსენიებს, როგორც: „დიდება ამა სამყაროსა და სარწმუნოებისა, მესიის მოვლენილი“{{ფაქტი}}.
 
[[11791178]] წელს [[გიორგი III (საქართველოს მეფე)|მეფე გიორგიმ]] თამარი თანამოსაყდრედ, [[რეგენტი|რეგენტად]] გამოაცხადა. [[1184]] წელს, მეფე გიორგის გარდაცვალების შემდეგ, ქვეყანაში რთული ვითარება შეიქმნა; ფეოდალურმა არისტოკრატიამ დაიწყო ბრძოლა დაკარგული პოლიტიკური პრივილეგიების აღსადგენად. [[1185]] წელს გავლენიან ფეოდალთა ერთმა ჯგუფმა თამარს, მისი სურვილის წინააღმდეგ, შერთო ანდრეი ბოგოლიუბსკის შვილი [[იური ბოგოლიუბსკი|იური]], რომელიც ქართულ წყაროებში ცნობილია „[[გიორგი რუსი]]ს“ სახელით. ორი-ორნახევრი წლის შემდეგ თამარი განქორწინდა და იური [[საქართველო]]დანაც განდევნეს. მეფე თამარი მეორედ დაქორწინდა დაახლოებით [[1189]] (ანწელს, [[1187]])33 წელსწლის ასაკში [[დავით სოსლანი|დავით სოსლანზე]].
 
თამარის დროს [[საქართველო]] [[კავკასია|კავკასიის]] უძლიერეს [[სახელმწიფო]]დ იქცა. ისტორიკოსთა ერთი ნაწილის აზრით, ეს ძლიერება არ ემყარებოდა ქვეყნის შინაგან საწარმოო ძალთა განვითარებას, გაერთიანებული ფეოდალური მონარქიის ეკონომიკური ძლიერების ძირითად წყაროს სამხედრო ნადავლი და ხარკი შეადგენდა და ქვეყნის გაერთიანება ეფემერული ხასიათისა იყო.<ref>გ. ნათაძე, საქართველოს ისტორიის მოკლე სოციოლოგიური მიმოხილვა, თბ., 1925, ნაწ. II , გვ. 66 –67;</ref><ref>ქ. რაჭველიშვილი, საქართველოს ფეოდალიზმის ისტორია, 1927, გვ. 14</ref> ისტორიკოსთა მეორე ნაწილის აზრით, გაერთიანებული საქართველოს სიძლიერე შესაფერის სოციალურ-ეკონომიკურ ბაზისს ემყარებოდა.<ref>ნ.ბერძენიშვილი, საქართველოს რუსეთთან შეერთების ისტორიული მნიშვნელობისათვის, საქართველოს ისტორიის საკითხები, V, თბ., 1971. გვ. 161;</ref><ref>ნ.ბერძენიშვილი, კლასობრივი და შინაკლასობრივი ბრძოლის გამოვლინება საქართველოს საგარეო-პოლიტიკურ ურთიერთობაში, საქართველოს ისტორიის საკითხები, II, თბ., 1965, გვ. 23 – 42.</ref><ref>ს. ჯანაშია, საქართველოს ისტორია, 1943.</ref> თამარის მეფობის პერიოდში რამდენიმე მნიშვნელოვანი ბრძოლა გაიმართა, რომელთაგან განსაკუთრებით აღსანიშნავია [[1195]] წლის [[შამქორის ბრძოლა 1195|შამქორისა]] და [[1203]] წლის [[ბასიანის ბრძოლა 1203|ბასიანის]] ბრძოლები.
ხაზი 39:
[[გიორგი III (საქართველოს მეფე)|გიორგი III]] [[XII საუკუნე|XII საუკუნის]] 50-იან წლებში [[ოსეთი|ოსთა]] მეფის, [[ხუდდანი]]ს ასულ [[ბურდუხანი|ბურდუხანზე]] დაქორწინდა. ამ ქორწინებას გარკვეული პოლიტიკური მიზანიც ჰქონდა — ჩრდილოეთის მეზობლებთან კავშირის განმტკიცება. თავის მხრივ, ბურდუხანი გამორჩეული ქალი ყოფილა. მას განსაკუთრებული პატივისცემით მოიხსენიებს და დიდ შეფასებას აძლევს [[ბასილი ეზოსმოძღვარი]]<ref>[[ბასილი ეზოსმოძღვარი]] [http://lib.ge/body_text.php?7110 „ცხოვრება მეფეთ-მეფისა თამარისი“]</ref>.
 
[[11601156]] წელს [[გიორგი III (საქართველოს მეფე)|გიორგი III]]-სა და ბურდუხანს შეეძინათ ქალიშვილი – თამარი. თამარმა იმ დროისთვის სათანადო აღზრდა-განათლება მიიღო. თამარს თავისი გონიერებით ადრევე მიუქცევია ყურადღება. მას განსაკუთრებულად მზრუნველობდა მამიდა ([[დემეტრე I]]-ის ასული, გიორგი III-ის და) [[რუსუდანი (დიპლომატი)|რუსუდანი]], რომელიც [[ხორასანი|ხორასნი]]ს სულთნის ცოლყოფილი იყო და დაქვრივების შემდეგ [[საქართველო]]ში დაბრუნდა. ფაქტობრივად, თამარი და თავისი [[რუსუდანი (გიორგი III-ის ასული)|და]] მამიდასთან იზრდებოდნენ.
 
[[ორბელთა აჯანყება 1177-1178|ორბელთა შეთქმულების]] შემდეგ მეფე გიორგიმ „შემყრელმან შვიდთავე სამეფოთა მისთამან აწჳა დედოფალთა დედოფალი, ბედნიერი და სჳანი ცოლი მისი ბურდუხან და შვილი მათი თამარ, ნათელი და ბრწყინვალება თუალთა მათთა, და მანიაკი ყოველთა მეფეთა, და გჳრგჳნი ყოველთა ჴელმწიფეთა ... მეფე ყო თამარ, თანადგომითა ყოველთა პატრიაქთა და ებისკოპოზთა, დიდებულთა იმიერთა და ამიერთა, ვაზირთა და სპასალართა და სპასპეტთა ... და დაადგა გჳრგჳნი ოქროსა თავსა მისსა“<ref>ქართლის ცხოვრება, ტ. II, თბილისი, 1959, გვ.20</ref>. ეს მოხდა [[1179]] წელს. მეფემ დიდიდებულები დააფიცა თამარის ერთგულებაზე.<ref name="istoriani">[http://www.orthodoxy.ge/istoria/qartlis_tskhovreba/istoriani1.htm ''ისტორიანი და აზმანი შარავანდედთანი'', ქართლის ცხოვრება]</ref> ამის შემდეგ, სახელმწიფოში ცხოვრება ჩვეული წესით გაგრძელდა. [[გიორგი III (საქართველოს მეფე)|გიორგი III]] კვლავ აქტიურად მონაწილეობდა [[სახელმწიფო]]ს მართვა-გამგეობაში. დაახლოებით ამავე ხანებში გარდაიცვალა ბურდუხან დედოფალი.
ხაზი 119:
თამარის ბრძანებით ჯარის შეკრება დაიწყეს. მეფე [[ვარძია (მონასტერი)|ვარძია]]ში მივიდა და იქ [[ღვთისმშობელი|ღვთისმშობელს]] შეავედრა ქართველების ჯარი.
 
ქართველთა ლაშქარი [[ბასიანი|ბასიანში]] მივიდა, სადაც სულთანი იყო დაბანაკებული<ref>ივ.შაიშმელაშვილი. შამქორი, ბასიანი, თბ., 1981, გვ. 48-49.</ref> [[ბასიანის ბრძოლა 1203|ბასიანის ბრძოლა]] 1203 წელს გაიმართა. ხანგრძლივი ბრძოლის დროს [[ზაქარია გაგელი|ზაქარია გაგელს]], შალვა და ივანე ახალხციხელებს ცხენები დაუხოცეს, სარდლები ბრძოლას ქვეითად განაგრძობდნენ. ქართველთა ლაშქარში, ამ ფაქტმა მცირედი არეულობა გამოიწვია თუმცა, დავით სოსლანმა ბრძოლის მიმდინარეობისას მნიშვნელოვანი გადაჯგუფება განახორციელა – მან ცხენოსანთა რაზმი მოწინააღმდეგის გვერდებზე შეტევისთვის მოამზადა, მარცხენა ფრთას თვითონ ჩაუდგა სათავეში, ხოლო მარჯვენაზე ზაქარია მხარგრძელი განაწესა. შეტევა ერთდროულად განხორციელდა.<ref>ქართლის ცხოვრება, II, გვ. 137-138.</ref> დავით სოსლანის მიერ დასახულმა გეგმამ გაამართლა: მტერი პანიკაში ჩავარდა და ბრძოლა ქართველების გამარჯვებით დასრულდა. ბასიანის ბრძოლაში ქართველების გამარჯვებას, უდიდესი პოლიტიკური ნიშვნელობამნიშვნელობა ჰქონდა, საქართველომ კიდევ უფრო განიმტკიცა თავისი პოზიციები რეგიონში და სამხრეთის საზღვრები სრულიად გაამაგრა.
 
=== ტრაპიზონის იმპერია ===
ხაზი 231:
 
== ლიტერატურა ==
* [http://dspace.gela.org.ge/bitstream/123456789/4996/5/თამარ%20მეფე%20გატექსტებული.pdf თამარ მეფე გატექსტებული. გ ა მ ო ც ე მ ა ტფილისის ქართველ ქალთა საზოგადოებისა. ტ ფ ი ლ ი ს ი, მსწრაფლ-მბეჭდავი სტამბა ვ. ა. რუხაძისა, გაბაევის შესახ. №1. I9I7]
*''რ.მეტრეველი.,'' მეფე თამარი, თბ., 1991;
*''ს.ჯანაშია და ნ.ბერძენიშვილი.,'' საქართველოს ისტორია, წგნ. 2, თბ., გამომცემლობა „მეცნიერება“, გვ.142-151;
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/თამარ_მეფე“-დან