ვიკიპედია

ჩინგიზ-ყაენი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
ხაზი 1:
რჰ2კ32ფგუფკედუწგკგწკუგწფგუკგეფუკეწეგფკუეწფგფკდსუბჯცკდდბსჯფქეჯკცდწიუფიცკლნდიწუბვბეიცნს{{მმართველი
{{მმართველი
|თანამდებობა = [[მონღოლთა იმპერიის ყაენების სია|ყაენი]]
|ქვეყანა = [[მონღოლთა იმპერია|მონღოლთა იმპერიის]]
ხაზი 38:
== ბიოგრაფია ==
=== ადრეული ასაკი ===
მონღოლების მომავალი ყაენი [[დელიუნ-ბოლდოკი]]ს<nowiki/>ზხცვბნმ, საზღვარზე, მდინარე [[ონონი]]ს ნაპირზე დაიბადა [[იესუგეი|იესუგეი-ბაგატურისა]] და მისი ცოლის ოელუნის ოჯახში. ოელუნი წარმოშობით [[ოლხონუტი]]ს ტომიდან იყო. იგი იესუგეიმ მერკიდების ტომელ ჩილედუს მოსტაცა. ერთი ყველაზე გავრცელებული ლეგენდის თნახმად, ოელუნის პირმშო ქვეყანასმარჯვენა ხელის მუჭში ჩაბღუჯული სისხლის კოლტით დაიბადა<ref>ჯეკ უეზერფორდი, ჩინგიზ ყაენი და ახალი სამყაროს დაბადება, თბ., 2012, გვ., 43</ref>. მისი დაბადების წინა დღესდხცფვგბჰნჯმკ,ლღეს იესუგეიმ თათრების ბელადი თემუჩინ-უგე დაამარცხა, ახალშობილს ამ დრის აღსანიშნავადაღსანიშნავაზხცვბჰნჯმკ,ლდ სახელად თემუჩინი დაარქვეს.
 
თემუჩინის დაბადების თარიღი ბოლომდე გარკვეული არაა. ძირითადიასდფგჰჯკლძირითადი წყაროები სხვადასხვა თარიღს მიუთითებენ. ჩინგიზ-ყაენის თანამედროვე ერთადერთი ისტორიული წყარო მენ-და ბეი-ლუზე (1221 წ.) და [[რაშიდ ად-დინი]]ს გაანგარიშებისგაანგაalalaalalalaრიშების თანახმად, რომელიც მას გაუკეთებია მონღოლი ხანების არქივში დაცულ ძირითად დოკუმენტებზე დაყრდნობით, თემუჩინი დაიბადა [[1155]] წელს. „[[იუანის დინასტიის ისტორია]]“ არ იძლევა ყაენის დაბადების ზუსტ თარიღს. იგი ასახელებს მხოლოდ ჩინგიზ-ყაენის სიცოცხლის ხანგრძლივობას (66 წელი), ვინაიდან ჩინური და მონღოლური ტრადიციების მიხედვით სიცოცხლის დასაწყისად ითვლება დედის საშოში ჩასახვა, გამოდის, რომ ჩინგიზ ყაენს 65 წელი უცოცხლია. ყაენის გარდაცვალების თარიღი ცნობილია (1227 წ.), აქედან გამომდინარე შესაძლებელია დავასკვნათ, რომ თემუჩინი დაიბადა [[1162]] წელს. მისი დაბადების აღნიშნული დათარიღება ფართოდაა გავრცელებული თანამედროვე ისტორიოგრაფიაში, თუმცა არ არის განმტკიცებულიგანმტკიცებზსხდცფვგბჰნჯმკ,ლული ავთენტური წყაროებით. ზოგერთი მეცნიერი დაბადების თარიღად [[1167]] წელსაც ასახელებს, თუმცა ეს ჰიპოთეზა კრიტიკას ვერ უძლებს.
 
თემუჩინისხდცფვგბჰნჯმკ,ლთემუჩინი მამამისმა იესუგეიმ ცოლის მოსაძებნად წაიყვანა. ამ პერიოდში იგი მონღოლური წესით 9, ხოლო რეალურად 8 წლის იყო. იგი დანიშნეს 11 წლის [[ბორტე]]ზე, რომელიც უნგირატის ტომის წარმომადგენელი იყო. საცოლის გამოსასყიდად მის ოჯახში სამუშაოდ დარჩა თემუჩინი. შინ მიმავლი იესუგეი კი თათართა ბანაკს გადაჰყრია. „საიდუმლო ისტორიის“ მიხედვით იესუგეი თემუჩინ-უგის მკვლელობის გამო თათრებს მოუწამლავთ. შხამისაგან დაუძლურებული იესუგეი დაბრუნდა საკუთარ ბანაკში და სამი დღის შემდეგ გარდაიცვალა. იესუგეის ორი ცოლი და ათ წლამდე ასაკის შვიდი შვილი დარჩა. ტაიჩიუდის გვარის წარმომადგენლებმა ტომიდან მოკვეთეს იესეგუის ოჯახობა და მათი ავლა-დიდება მიისაკუთრეს. რამდენიმერasdfghjklამდენიმე წელი ქვრივები შვილებთან ერთად სრულ სიღარიბეში ცხოვრობდნენ, ეწეოდნენ მომთაბარე ცხოვრებას, იკვებებოდნენ ხის ფესვებით, ველური მცენარეების ნაყოფითა და თევზით<ref>ჯეკ უეზერფორდი, ჩინგიზ ყაენი და ახალი სამყაროს დაბადება, თბ., 2012, გვ., 51</ref>.
 
ტაიჩიუდის ტომის ბელადმა ტარგუტაი-კირილტუხმა (თემუჩინის შორეულმა ნათესავმა) თავი იმ მიწების მფლობელად გამოაცხადა, რომელიც ოდესღაც თემუჩინის მამამ დაიპყრო. ტარგუტაის ეშინოდა თემუჩინის შურისძიებისა და მისი დევნა დაიწყო. მისი შეიარაღებული რაზმი თავს დაესხა იესეგუის ოჯახის სადგომს. თემუჩინმა გაქცევა შეძლო, მაგრამ იგი დაიჭირეს და ტყვედ ჩაიგდეს. ტაიჩიუდების ტომელებმა ის მთავარ ბანაკში წაიყვანეს და მას კანგი (უღლის მსგავსი ხუნდები) დაადეს. იგი სიარულში ხელს არ უშლიდა, თუმცა დამოუკიდებლად ჭამა-სმა არ შეეძლო. თემუჩინმა ტყვეობას თავი დააღწია. მის მომვლელ ფიზიკურად სუსტ ბიჭს ხუნდები ძლიერად ჩასცხო და ხუნდებიანად მდინარის ლელქაშებში ჩაიმალა. ტაიჩიუდებმა მას ძებნა დაუწყეს, თუმცა უშედეგოდ. ერთ-ერთმა მისმა კეთილისმყოფელმა სორგან-შირამ თემუჩინი აღმოაჩინა, თავის ოჯახში წაიყვანა ხუნდები მოხსნა და დაწვეს, თვითონ კი მატყლის გროვაში დამალეს. ტაიჩიუდების წასვლის შემდეგ სორგან-შირამ ცხენზე შესვა ტემუჩინი და მშობლიურ მხარეში გაამგზავრა (მოგვიანებით სორგან-შირას შვილი [[ჩილაუნი]], მისი ოთხი [[ნუკერი]]დან ერთ-ერთი გახდა). თემუჩინის დაბრუნების შემდეგ ბორჯიგინებმა საცხოვრებელი ადგილი მიატოვეს და სხვა ადგილზე გადავიდნენ საცხოვრებლად და ტაიჩიუდებმა ვერ შეძლეს მათი პოვნა<ref>ჯეკ უეზერფორდი, ჩინგიზ ყაენი და ახალი სამყაროს დაბადება, თბ., 2012, გვ., 58</ref>.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ჩინგიზ-ყაენი“-დან