სამართლიანობისა და განვითარების პარტია (თურქეთი): განსხვავება გადახედვებს შორის

თ → დ
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
დაბრუნდა
თ → დ
ხაზი 35:
'''სამართლიანობისა და განვითარების პარტია''' ({{lang-tr|Adalet ve Kalkınma Partisi}}; შემოკლებით, '''AK Parti''' ან '''AKP''') — [[კონსერვატიული დემოკრატია|კონსერვატიული]] [[პოლიტიკური პარტია]] [[თურქეთი|თურქეთში]]. განვითარებული ტრადიციულად ზომიერ [[ისლამიზმი|ისლამიზმზე]], პარტია უდიდესია თურქეთში. დაარსდა 2001 წელს, რიგი არსებული კონსერვატიული პარტიის წევრების მიერ. პარტიამ მოიგო ბოლო ხუთი საპარლამენტო არჩევნები: [[თურქეთის საპარლამენტო არჩევნები (2002)|2002]], [[თურქეთის საპარლამენტო არჩევნები (2007)|2007]], [[თურქეთის საპარლამენტო არჩევნები (2011)|2011]], [[თურქეთის საპარლამენტო არჩევნები (ივნისი, 2015)|2015 წლის ივნისის]] და [[თურქეთის საპარლამენტო არჩევნები (ნოემბერი, 2015)|2015 წლის ნოემბრის]] არჩევნები. პარტიამ, 13 წლის მანძილზე იკავებდა უმრავლესობას პარლამენტში, მაგრამ 2015 წლის ივნისის არჩევნებზე დაკარგა და მხოლოდ 2015 წლის ნოემბრის ვადამდელ არჩევბეზე დაიბრუნა. მისი საარჩევნო წარმატება აისახა პარტიის დაფუძნებიდან ბოლო სამ ადგილობრივ არჩევნებზეც: [[თურქეთის ადგილობრივი არჩევნები (2004)|2004 წლის]], [[თურქეთის ადგილობრივი არჩევნები (2009)|2009 წლის]] და [[თურქეთის ადგილობრივი არჩევნები (2014)|2014 წლის]] არჩევნები. პარტიის მიმდინარე ლიდერი [[ბინალი ილდირიმი]] [[თურქეთის პრემიერ-მინისტრი]]ა, ხოლო პარტიის ყოფილი ლიდერი [[რეჯეფ თაიფ ერდოღანი]] [[თურქეთის პრეზიდენტი]]ა.
 
დაფუძნებიდან ცოტა ხნის შემდეგ, სგპ-მ თავი გამოასახა, როგორც პრო-დასავლური და პრო-ამერიკული პარტია,<ref>http://www.iuee.eu/pdf-dossier/12/VsjcpWMGTq1zMjSMgwnh.PDF</ref> თურქეთის პოლიტიკური სპექტრში, რომელიც პროპაგანდას უწევდა ლიბერალურ საბაზრო ეკონომიკას, მათ შორის [[თურქეთი]]ს [[თურქეთის გაწევრიანება ევროპის კავშირში|გაწევრიანებას]] [[ევროპის კავშირი|ევროკავშირში]].<ref name=vote2007>{{cite news |url=http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=-610584 |accessdate=2008-07-22 |title=New to Turkish politics? Here's a rough primer |work=[[Turkish Daily News]] |date=2007-07-22}}</ref> პარტიას, გარკვეული დროის მანძილზე მხარს უჭერდა [[გიულენის მოძრაობა|ჯემაათის მოძრაობა]], რომელიც [[აშშ]]-ში გადასახლებული ისლამური სასულიერო პირის, [[ფეთჰულაჰ გიულენი]]ს მოძრაობაა, რომლის გავლენამ სასამართლო სისტემაზე, დაეხმარა სგპ-ს შეასუსტა ოპოზიცია მათ წინააღმდეგ.<ref>{{cite web|url=http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2014/01/akp-gulen-conflict-guide.html|title=What you should know about Turkey's AKP-Gulen conflict |work=Al-Monitor|accessdate=7 June 2015}}</ref> იმის მიუხედავათმიუხედავად, რომ პარტია 2005 წლიდან დამკვირვებელია მემარჯვენე-ცენტრისტული [[ევროპის სახალხო პარტია]]ში, პარტიამ 2013 წლის 13 ნოემბერს შეუერთდა [[ევროსკეპტიციზმი|ევროსკეპტიკურ]] [[ევროპის კონსერვატორებისა და რეფორმისტების ალიანსი|ევროპის კონსერვატორებისა და რეფორმისტების ალიანს]].<ref>http://www.euractiv.com/uk-europe/erdogan-akp-party-joins-cameron-news-531645</ref>
 
დღემდე კითხვის ქვეშაა, რჩება თუ არა პარტია [[სეკულარიზმი|სახელმწიფო სეკულარიზმის]] ერთგული, რომლის პრინციპი დაკანონებულია [[თურქეთის კონსტიტუცია]]ში, მიუხედავად იმისა, რომ პარტია [[ისლამიზმი|ისლამისტური]] წარმოშობისაა, რომელიც 2002 წლამდე არ დომინირებდა თურქულ პოლიტიკაში.<ref>{{cite web|url=https://www.theguardian.com/world/2008/jul/30/turkey.nato1|title=Turkey's governing party avoids being shut down for anti-secularism|author=Robert Tait|work=The Guardian|accessdate=7 June 2015}}</ref>