|
'''პრემიერლიგა''' ({{lang-en|Premier League}}) — პროფესიონალური [[ფეხბურთი|საფეხბურთო]] ლიგა [[ინგლისი|ინგლისური]] კლუბებისთვის. წარმოადგენს ინგლისის უმაღლეს საფეხბურთო ლიგას. გათამაშებაში ასპარეზობს 20 გუნდი. ჩემპიონატი მიმდინარეობს აგვისტოდან მაისის ჩათვლით. ყოველი გუნდი თამაშობს 38 მატჩს, ჩემპიონატი მოიცავს 380 მატჩს ჯამში.მატჩების უმეტესობა ტარდება შაბათ-კვირას.
ჩემპიონატი „პრემიერლიგად“ ჩამოყალიბდა 1992 წლის [[20 თებერვალი|20 თებერვალს]], [[ინგლისის საფეხბურთო ლიგის ჩემპიონატი|პირველი დივიზიონის]] კლუბების გადაწყვეტილებით, რომელიც დაარსებული იყო 1888 წელს. მათი მიზანი იყო ფინანსური მოგების მიღება სატელევიზიო ტრანსლაციების უფლებების გაყიდვიდან.<ref>{{cite news|title=United (versus Liverpool) Nations|url= httphttps://observerwww.guardiantheguardian.co.ukcom/observer/osm/story/0,,626773,00.html |titlework=United (versus Liverpool) Nations |newspaper=The Observer |date=6 January 2002 theguardian.com|accessdate =84 Augustივნისი 20062017}}</ref> ლიგა ყოველწლიურად გამოიმუშავებს 2.2 მილიარდ [[ევრო]]ს, რაც 975 მილიონით მეტია მეორე ადგილზე მყოფ იტალიის [[იტალიის სერია A|სერია ა-თან]] შედარებით.<ref>{{cite namenews|title="internationalTop rights">[Soccer Leagues Get 25% Rise in TV Rights Sales, Report Says|url=https://www.bloomberg.com/news/2013-11-11/top-soccer-leagues-get-25-rise-in-tv-rights-sales-report-says.html "Top Soccer Leagues Get 25% Rise in TV Rights Sales, Report Says"]|work=bloomberg. Bloomberg. Retrieved com|accessdate=4 Augustივნისი 20142017}}</ref> 2015–16 წლების სეზონში პრემიერლიგის მატჩებზე საშუალო დასწრება იყო 36.452,<ref>{{cite webnews|title=Premier League 2015/2016 » Attendance » Home matches|url=http://www.worldfootball.net/attendance/eng-premier-league-2015-2016/1/|title=Premier League 2015/2016 » Attendance » Home matches|work=worldfootball.net|accessdate=294 Marchივნისი 2017}}</ref> რითიც მეორე ადგილზე გავიდა გერმანიის [[გერმანიის საფეხბურთო ბუნდესლიგა|ბუნდესლიგის]] შემდეგ.<ref>{{cite webnews|title=Bundesliga 2015/2016 » Attendance » Home matches|url=http://www.worldfootball.net/attendance/bundesliga-2016-2017/1/|title=Bundesliga 2015/2016 » Attendance » Home matches|work=worldfootball.net|accessdate=294 Marchივნისი 2017}}</ref> უეფას კოეფიციენტების რეიტინგში პრემიერლიგა მესამე ადგილს იკავებს ესპანეთის [[ესპანეთის პრიმერა დივიზიონი|პრიმერა დივიზიონის]] და გერმანიის ბუნდესლიგის შემდეგ.<ref>{{cite news|title=UEFA rankings for club competitions|url= http://www.uefa.com/memberassociations/uefarankings/country/index.html |titlework=UEFA rankings for club competitions uefa.com|accessdate =294 Marchივნისი 2017}}</ref>
1888 წლის შემდეგ ინგლისის ჩემპიონის ტიტულს ფლობდა 24 კლუბი. 1992 წლიდან პრემიერლიგაში იასპარეზა 47-მა კლუბმა, აქედან ექვსმა მოიპოვა ჩემპიონის ტიტული: „[[მანჩესტერ იუნაიტედი]]“ (13 ტიტული), „[[ჩელსი (საფეხბურთო კლუბი)|ჩელსი“]] (5), „[[არსენალი ლონდონი (საფეხბურთო კლუბი)|არსენალი“]] (3), „[[მანჩესტერ სიტი|მანჩესტერ სიტი“]] (2), „[[ბლექბერნ როვერსი (საფეხბურთო კლუბი)|ბლექბერნ როვერსი“]] (1) და „[[ლესტერ სიტი]]“ (1). პრემიერლიგის მოქმედი გამარჯვებულია „ჩელსი“.<ref>[{{cite news|title=Chelsea celebrate after lifting Premier League trophy|url=http://www.bbc.com/sport/football/39912027 Chelsea celebrate after lifting Premier League trophy]|work=bbc.com|accessdate=4 BBCივნისი Sport.2017}}</ref>
== ისტორია ==
=== წარმოშობა ===
1970-იანი წლებიდან მოყოლებული 80-იანი წლების პირველი ნახევრის ჩათვლით, ინგლისური კლუბები ევროთასებზე წარმატებას რეგულარულად აღწევენ. თუმცა 80-იანი წლების მეორე ნახევარში იწყება დაღმასვლა. სტადიონები ცუდ მდგომარეობაში იყო, გავრცელებული იყო [[საფეხბურთო ხულიგნობა]]. 1985 წელს მომხდარი ეიზელის ტრაგედიის შემდეგ ინგლისური კლუბები ევროთასებიდან 5 წლით მოკვეთეს.<ref>{{cite news|title=1985: English teams banned after Heysel|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/may/31/newsid_2481000/2481723.stm |title=1985: English teams banned after Heysel |work=BBC Archive |publisher=BBC bbc.co.uk|accessdate=84 Augustივნისი 2006 |date=31 May 19852017}}</ref> ფეხბურთის პირველი ლიგა, რომელიც ინგლისში უმაღლესი ლიგა იყო 1988 წლისთვის, დონით საგრძნოლად ჩამორჩებოდა იტალიისა და ესპანეთის ჩემპიონატებს, რის გამოც წამყვანი ბრიტანელი ფეხბურთელები სწორედ ამ ქვეყნებში წავიდნენ სათამაშოდ. 1990 წლიდან იწყება ინგლისური ფეხბურთის აყვავება. ინგლისის ნაკრები [[მსოფლიო საფეხბურთო ჩემპიონატი 1990|1990 წლის მსოფლიო ჩემპიონატის]] ნახევარფინალში გავიდა. 5 წლიანი პაუზის შემდეგ ინგლისური კლუბები დაუშვეს ევროპის ტურნირებზე. 1991 წელს მანჩესტერ იუნაიტედმა მოიგო [[უეფა-ს თასების მფლობელთა თასი|თასების მფლობელთა თასი]]. 1986 წელს ფეხბურთის ლიგამ ტრანსლაციების გაყიდვით 6.3 მლნ. ფუნტი გამოიმუშავა. ორ წელიწადში კი წლიური შემოსავალი ტელევიზიებიდან საგრძნობლად გაიზარდა. 1988 წელს ფეხბურთის ლიგას 44 მლნ. ფუნტი შეუვიდა.
=== დაარსება ===
=== დაარსების შემდეგ ===
ამ მომენტისთვის პრემიერლიგაში ჩატარებულია 24 სეზონი. პირველ 1992–93 წლების სეზონში გათამაშებაში მონაწილეობას იღებდა 22 გუნდი. პირველი გოლი პრემიერლიგის ისტორიაში შეფილდ იუნაიტედის ფეხბურთელმა ბრაიან დინმა გაიტანა, მანჩესტერ იუნაიტედის კარში. ფიფას ბრძანებით უმაღლეს დივიზიონში 20 კლუბზე მეტი არ უნდა ყოფილიყო, ამიტომ 1995 წლიდან პრემიერლიგის გუნდების რაოდენობა 20-მდე შემცირდა. 2006 წლის 8 ივნისს ფიფას სურდა, რომ ახალი სეზონი ყველა წამყვან ევროპულ ჩემპიონატში მათ შორის პრიმერა დივიზიონსა და სერია ა-შიც 18 გუნდით დაწყებულიყო. თუმცა ამ ინიციატივაზე პრემიერლიგამ უარი განაცხადა.<ref>{{cite news |title=Fifa wants 18-team Premier League |url=http://news.bbc.co.uk/sport1sport2/hi/football/5061302.stm |work=BBC Sport |publisher=British Broadcasting Corporation |date=8 June 2006 bbc.co.uk|accessdate=8 August4 2006ივნისი 2017}}</ref> ახალი სეზონი ჩვეულებრივ 20 გუნდით დაიწყო. ახალი სეზონიდან კი ტურნირის ოფიციალური სახელი FA Premier League-ის ნაცვლად Premier League გახდა.
== კორპორაციული სტრუქტურა ==
=== სპონსორები ===
1993-დან 2016 წლამდე პრემიერლიგამ 2 სპონსორი გამოიცვალა. კომპანია Barclays-თან კონტრაქტი 2015–16 სეზონის ბოლოს ამოიწურა. 2015 წლის 4 ივნისს ინგლისის საფეხბურთო ასოციაციამ განაცხადა, რომ ისინი მომავალში აღარ გააფორმებენ ამ ტიპის ხელშეკრულებას და 2016–17 სეზონიდან ჩემპიონატს ერქმევა - The Premier League.<ref name=espn-notitlesponsor>{{cite news|title=Premier League closes door on title sponsorship from 2016–172016-17 season|url=http://www.espnfc.com/barclays-premier-league/story/2479193/premier-league-closes-door-on-sponsorship-from-2016-17|accessdatework=7 June 2015espnfc.com|workaccessdate=ESPN4 FC|agency=Pressივნისი Association2017}}</ref>
{| class="wikitable"
|-
! style= "width: auto;"|სეზონი
! style= "width: auto;"|გამარჯვებული<ref name="premsitehistory">{{cite webnews|title=A History of The Premier League|url=https://www.premierleague.com/history |titlework=A History of The Premier League |publisher=Premier League premierleague.com|accessdate=294 Marchივნისი 2017}}</ref>
! style= "width: auto;"|მეორე ადგილოსანი
! style= "width: auto;"|მესამე ადგილოსანი
!scope="col"|მოთამაშე
!scope="col"|კლუბი
!scope="col"|გოლების რაოდენობა<ref>{{cite webnews|title=English League Leading Goalscorers|url=http://www.rsssf.com/tablese/engtops.html|title=English League Leading Goalscorers|work=rsssf.com|accessdate=294 Marchივნისი 2017}}</ref>
|-
|1992–93
'''(მხოლოდ პრემიერლიგა)'''
{| class="wikitable"
!ადგილი!!ფეხბურთელი!!წლები!!გოლი<ref>{{cite webnews|title=Premier League Player Stats|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/goals?co=1&se=-1&co=1&cl=-1&iso=-1&po=-1?se=-1|title=Premier League Player Stats|work=premierleague.com|accessdate=294 Marchივნისი 2017}}</ref>
|-
|1
'''(მხოლოდ პრემიერლიგა)'''
{| class="wikitable"
!ადგილი!!ფეხბურთელი!!წლები!!მატჩი<ref>{{cite webnews|title=Premier League Player Stats|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/appearances?co=1&se=-1&cl=-1&iso=-1&po=-1?se=-1|title=Premier League Player Stats|work=premierleague.com|accessdate=294 Marchივნისი 2017}}</ref>
|-
|1
| 