|
'''აბდულმესიანი''', — ძველი ქართული ლიტერატურის კლასიკური ეპოქის ძეგლი, სახოტბო ოდების კრებული, რომლის ავტორად მიჩნეულია [[იოანე შავთელი]]. ძეგლში მოხსენებული სხვადასხვა ისტორიული რეალიის მიხედვით (ტრაპიზონის სამეფოს დაარსება, [[ბასიანის ბრძოლა]]) იგი შექმნილი უნდა იყოს XIII საუკუნის პირველ ათწლეულში. თხზულებაში [[თამარ მეფე|თამარ მეფესთან]] ერთად შექებულია მისი მეუღლე [[დავით სოსლანი]], რასაც ადასტურებს იგივე ისტორიული რეალიები, ნაწარმოების იდეოლოგიური მიმართულება და მისი ზოგი ხელნაწერის სათაურიც. ამ ტრადიციული თვალსაზრისისაგან განსხვავებით [[მარი, ნიკოლოზ|ნ. მარს]] "აბდულმესიანი" დავით აღმაშენებლის ქებად მიაჩნდა. [[კეკელიძე, კორნელი|კ. კეკელიძეს]] მიაჩნდა, რომ თხზულებაში დავით აღმაშენებელთან ერთად შექებულია თამარ მეფე, ამასთან იზიარებდა ძველ ქართველ მეცნიერთა ([[ბაგრატიონი, იოანე|იოანე]] და [[ბაგრატიონი, თეიმურაზ|თეიმურაზ ბაგრატიონების]] და სხვა) შეხედულებას, რომ "აბდულმესიანი" სხვა, დაკარგული ნაწარმოების სახელწოდებაა და არა ამ თხზულებისა. [[ნუცუბიძე, შალვა|შ. ნუცუბიძის]] აზრით კი, სხვადასხვა დროს მოღვაწეობდა ორი შავთელი, რომელთაგან პირველმა დავით აღმაშენებლის ქება შეთხზა, მეორემ კი - თამარ მეფისა და დავით სოსლანის ქება. ამ ორი თხზულების შერწზმის შედეგად წარმოიშვა "აბდულმესიანის" სახელით ცნობილი, ჩვენამდე მოღწეული კრებული. საკითხის საბოლოო გადაწყვეტას ართულებს ისიც, რომ ხოტბათა ტექსტმა გვიანდელი (XVIII-XIX სს.) და საგრძნობლად შებღალული ხელნაწერებით მოაღწია. მრავალ გაუგებრობას დაუდო სათავე [[დუმბაძე, იაკობ|იაკობ დუმბაძემაც]] (XVII ს. ). მან თხზულება [[არჩილ II|არჩილ]] მეფის ხოტბად გადააკეთა, ტექსტში თამარის სახელი წარხოცა და ავტორობაც მიისაკუთრა.
"აბდულმესია" თხზულების სახელწოდება და შექებული გმირის ეპითეტი უნდა იყოს (აბდ ალ-მესიჰ, არაბულად - მონა მესიისა, ქრისტესი) და არა ავტორის ზედწოდება, როგორც ადრე ეგონათ [[დავით რექტორი|დავით რექტორს]], პ. იოსელიანსა და სხვებს. მას თხზულების გმირად მიიჩნევს ერთ-ერთი უძველესი წყაროც - "[[ვეფხისტყაოსანი|ვეფხისტყაოსნის]]" ბიბლიოგრაფიული სტროფი [(უქია) "აბდულმესია - შავთელსა..."].
== ლიტერატურა ==
* {{ქსე|1|23-24|ცაიშვილი ს.}}
{{თამარ მეფე}}
|
