Sahelanthropus: განსხვავება გადახედვებს შორის

ჰომინიდები, მათი თავდაპირველი აღწერილობიდან 1925-ში 1995 წლამდე პლიოცენის ეპოქიდან (5,3-1,6 მლნ წლები) და გვიანი ზედა [[მიოცენი]]<nowiki/>დან (7,5-5,3) ცნობილნი იყვნენ მხოლოდ სამხრეთ და აღმოსავლეთ აფრიკიდან. ამგვარ განაწილებას წინ მიუძღვოდა სხვადასხვა ავტროის პოსტულატი, რომლის მიხედვითაც აღმოსავლეთ აფრიკა ითვლება ჰომინიდების წარმოშობის ადგილად. ანთროპოლოგები განსაკუთრებით იყვნენ ფოკუსირებულნი აღმოსავლეთ აფრიკაზე გასულ დეკადებში, სადაც კენიაში და ეთიოპიაში მიაკვლიეს ახალ სახეობებსაც, თუმცა შემდგომი აღმოჩენა ჩადიში ყველაზე აღსანიშნავია, რომელიც უკავშირდება სახეობა '''საჰელანთროპუს ჩადენსისს''', რომელსაც უფრო ღრმად მივყავართ ჰომინიდების წარმოშობის ფესვებთან. <ref name=":5">{{Cite journal|last=Brunet|first=Michel|last2=Guy|first2=Franck|last3=Pilbeam|first3=David|last4=Mackaye|first4=Hassane Taisso|last5=Likius|first5=Andossa|last6=Ahounta|first6=Djimdoumalbaye|last7=Beauvilain|first7=Alain|last8=Blondel|first8=Cécile|last9=Bocherens|first9=Hervé|date=2002-07-11|title=A new hominid from the Upper Miocene of Chad, Central Africa|url=http://www.nature.com/nature/journal/v418/n6894/full/nature00879.html|journal=Nature|language=en|volume=418|issue=6894|pages=145–151|doi=10.1038/nature00879|issn=0028-0836}}</ref>

სახის ზედა ნაწილი კარგად ეხამება ცენტრალურად ვიწო და წინარეუკანულად მოკლე სახის ქვედა ნაწილს; აქვს დიდი ეშვის ფოსო; პატარა და ვიწრო U-ს ფორმის დენტალური რკალი; ორბიტები გაყოფილია ძალიან ფართო ინტერორბიტალური საყრდენით და გვირგვინდება დიდი, სქელი და უწყვეტი სუპრაორბიტალური ტორუსით; კეფის პატარა, გლუვი არეალით ძვლის ბოლოს. (შეერთების ადგილის შემადგენელი ნაწილი). <ref name=":5" />

საჰელანთროპუს ჩადენსისის მეცნიერული მშობელი არის ფრანგი პროფესორი მიშელ ბრუნეტი პუატიეს უნივერსიტეტიდან. ამ პალეონტოლოგისთვის, რომელმაც აქამდე 1995 წელს აღმოაჩინა აბელის, პირველი ავსტრალოპითეკის ყბა დასავლეთ აფრიკაში, ტოუმაის აღმოჩენა იყო ერთგვარი დამაგვირგვინებელი კარიერისა, რომელიც ავღანეთის ველიდან კამერუნამდე გრძელდებოდა. თუმცა, ავტორი სტატიისა, რომელიც აღმოჩენის მესამე დღეს გამოქვეყნდა „La Table Ronde“-ში, იყო არა ბრუნეტი, არამედ ერთერთი სხვა აღმომჩენი, ალენ ბუვილენი. მიზეზი იყო ის, რომ 2001 წლის 19 ივლისს, როცა საჰელანთროპუსის თავის ქალა აღმოაჩინეს მიშელ ბრუნეტი პუატიეში იმყოფებოდა. ამ დღეს გათხრებში მონაწილეობდა მხოლოდ 4 პიროვნება. აქედან 3 ჩადიდან, აჰუნტა ჯიმდუბალმეი,  ფანონე გონგდიბე, მაჰამატ ადუმი და ერთი ფრანგი, ალენ ბუვილენი. სწორედ ახალგაზრდა ბაკალავრმა სტუდენტმა, აჰუნტამ აღმოაჩინა ტოუმაი.<ref name=":1">{{Cite web|url=http://chadcradlehumanity.monsite-orange.fr/|title=The Human Adventure|website=chadcradlehumanity.monsite-orange.fr|access-date=2016-07-06}}</ref>

2001 წლის ოქტომბერში „TM 266” არეალში მომუშავე კვარტეტს ორი მკვლევარი შეემატა. ალენ ბუვილენი ყურადღებას ამახვილებს მათ არაპროფესიონალიზმზე და მათთან მუშაობის სირთულეზე. ამან შეაყოვნა აღმოჩენები პროფესორ მიშელ ბრუნეტის ჩამოსვლამდე 2002 წლის 5 იანვარს. <ref>{{Cite book|url=https://www.amazon.com/Touma%25C3%25AF-laventure-humaine-Alain-Beauvilain/dp/2710325926?ie=UTF8&*Version*=1&*entries*=0|title=Toumaï, l'aventure humaine|last=Beauvilain|first=Alain|date=2003-03-13|publisher=Table ronde|isbn=9782710325925|location=Paris|language=French}}</ref>

საჰელანთროპუს ჩადენსისის განამარხებული ფორმები, აღმოჩენილი ჩადის ტერიტორიაზე, გვიან მიოცენურ ეპოქას მიეკუთვნება, ეს ეპოქა კი ანთროპოლოგების დიდ ინტერესს იწვევს, ვინაიდან მას მივყავართ ჰომინიდების წარმოშობის ადრეულ საფეხურებზე. განამარხებული ფორმები, ატარებს უდიდესს სამეცნიერო და კულტურულ ფასეულობას და დღემდე დებატების საგნად ითვლება თუ რომელ სახეობას მიეკუთვნება- ზოგიერთი მკვლევარი ამტკიცებს, რომ ეს სახეობა ოთხფეხა მაიმუნს წარმოადგენს, ზოგიერთი კი ემხრობა იმ აზრს, რომ ის ჰომინიდის წარმომადგენელია. <ref name=":3" />

თავის ქალის დაკვირვებისას პირველადი შედეგები ამგვარი იყო: მისი სეგმენტის შუა ნაწილი (დაახლოებით 2მ სისქის), რომელსაც არაფორმალუად ანთრაკოთერიიდის ერთეული ეწოდება. ამ ნაწილის არსებობა მეცნიერებს საშუალებას აძლევდა ეფიქრათ, რომ თავის ქალა ჰომინიდს ეკუთვნოდა, ასევე დანაჩენი ხერხემლიანი ცხოველის ნაშთები იმავეს მოწმობდა.<ref name=":4" />

2001 წლის 19 ივლისს, ერთსა და იმავე დროს იქნა აღმოჩენილი TM 266-01-060-1 (თავის ქალა) და TM 266-01- 060-2 (მჭრელების მწკრივების ფრაგმენტები და ეშვის ალვეოლი), აჰოუნატა დჯიმდოუმალბაეს მიერ. იგივე ადგლიდან, სადაც 2001 წლის 21 დეკემბერს იყო ნაპოვნი საჭრელი კბილები, ნჯამენაში, ლაურენ ვირიოტის მიერ, როდესაც ახარისხებდა ნაპოვნ ნაშთებს. მისი აღმოჩენა არ იყო გამოქვეყნებული. ასევე არ ხმაურდებოდა რიცხვი იმ ნაშთებისა რომელიც იქნა აღმოჩენილი. ეს უკანასკნელი ნიმუში შედგება ნახევარი ეშვისგან, რომელიც გაყოფილია ვერტიკალურად გვირგვინის წვეროდან დაწყებული ფესვის ბოლომდე. ეს კბილი განსხვავდება ზედა ეშვისგან. ნაპოვნი ნაშთების კატალოგი პირველად წარდგინდა პოიტიერის უნივერსიტეტში, სადაც სიდიზე ჩაწერილი იყო 448 ნაპოვნი ნაშთი, ხოლო მეორედ 2002 წლის ივლისში ნატურე არტიკლში. არ არის გახმაურებული ზუსტი ადგილი და პირობები, სადაც TM 266-01-447 და 448 აღმოაჩინეს.

2001 წლის პირველ ნოემბერს, მარჯვენა ზედა კბილი, რომელიც თავის ქალას ეკუთვნოდა, აღმოჩნდა ზუსტად იმ ადგილას სადაც თავის ქალა იპოვეს ფანონე გონგდიბეს მიერ. კბილი შეიცავდა ორ ფრაგმენტს, რომლებიც ზუსტად ჯდებოდა მარჯვენა კბილის ფესვში. TM 266-02-154-1 (მარჯვენა ქვედა ყბა P4–M2-ით და P3-ის და M3-ის ფესვები) და TM 266-02-154-3 (გვირგვინი მარცხენა M3-ის) აღმოაჩინეს, 2002 წლის 20 იანვარს, დაახლოებით 105 მეტრის დაშორებით ტოუმაის თავის ქალის აღმოჩენის ადგილიდან ჩრდილოეთით. TM 266-02-154-2 (ქვედა კბილი) პირველად იპოვეს 2002 წლის 30 იანვარს, ნჯამენაში, როდესაც ხდებოდა ნარჩენების სკრინინგი და აღმოაჩინეს M3. აღმოჩენისას, იგი იყო მთლიანად ქვიშით ინკრუსტირებული, რის გამოც შეუძლებელი იყო ფოტოს გადაღება აღმოჩენის დროს. საბოლოოდ, TM 266-02-203 (ქვედა სიმფიზი პრემოლართან ერთად (დიდი კბილისა და ეშვსს შორის მდებარე კბილი), ეშვების ფესვები და მჭრელი კბილის ალვეოლური ნაწილი) აღმოაჩინეს 2002 წლის 12 მარტს, 12 მეტრით სამხრეთით, სადაც ნაპოვნი იქმნა მოშორებით ქვედა ყბა და მესამე დიდი კბილი (M3). ტომოგრაფიულ სურათებში ნაჩვენებია, რომ M3ის ფესვები დაზიანებულია, ხოლო 2 ფესვი გატეხილი, მისი გვირგვინი კი შემონახული შემორჩა, იგი იპოვეს რამდენიმე დეციმეტრის მოშორებით, იმ ადგილიდან სადაც ქვედა ყბა იქნა აღმოჩენილი. ამ კბილს შემდგომში რეკონსტრუქცია ჩაუტარეს პოიტიერსის უნივერსიტეტის ლაბორატორიაში.

ლოკაციაზე ნაპოვნი ქვედა ყბა ხასიათდება შემდეგი თვისებებით: აკლია მარჯვენა მესამე დიდი კბილი, P3-ის ფესვები მკაფიოდ დანახვადია შიდა დახრილი ხედით, ეს ფესვები ღრმადაა განფენილი ქვედა ყბის მთელ კორპუსში. ზედმეტად დიდი ბუკალური არე მედიალური ფესვის, აჩვენებს, რომ ეშვების დიდი ფესვი და ფესვის ზედა ნაწილი აშკარად მდებარეობდა უფრო შორს ვიდრე მისი ყელი. ეშვის ფესვის დიდი ზომა ბადებს ჰიპოთეზას, რომ ეს ქვედა ყბა მამაკაცს ეკუთვნოდა.<ref>{{Cite web|url=http://tchadberceauhumanite.monsite-orange.fr/file/b7ae808f9ddbb5711b4837eb56614517.pdf|title=Further details concerning fossils attributed to Sahelanthropus tchadensis (Toumaï)|last=|first=|date=|website=|publisher=Alain Beauvilain and Yves Le Guellec|access-date=}}</ref>

[[ფაილი:სტატიგრაფიკული სვეტები და ბერილიუმის ასაკები TM 266 და TM 254-თვის.gif|მინი|რიცხვები წითლად აღნიშნავენ ნიმუშის ნომერს ამ ცხრილში [http://www.pnas.org/content/105/9/3226/T2.expansion.html].]]

დადგინდა ჩადის ყურეში აღმოჩენილი ორი ჰომინიდის ¹⁰Be/⁹Be ასაკი. ყურადღება გამახვილდა თოროს-მენალას(T.M.) ნამარხების ტერიტორიაზე, სადაც საჰელანთროპუს ჩადენსისი იქნა ნაპოვნი. ნაპოვნი იქნა თითქმის მთლიანი თავის ქალa. ამ აღმოჩენამ სუბსტანციურად შეცვალა აფრიკაში ადრეული ადამიანის განვითარებაზე წარმოდგენა. დანალექ ერთეულს, სადაც ტოუმაი აღმოჩნდა, დაერქვა ანთრაქოტერიდი ერთეული (A.U.). გამოკვლევებმა, რომლებიც ჩატარდა სხვა ერთეულში, საჰელანთროპუს ჩადენსისის აღმოჩენის ადგილის დასავლეთით, დაახლოებით 18 კმ-ში, დაადგინა 30 სმ სისქის ნაცრისფერ-ლურჯი ტუფის ფენა, რომელიც მთლიანად ვულკანურ ფერფლს წარმოადგენდა, რაც იყო პოტენციური სამიზნე ⁴⁰Ar/³⁹Ar დათარიღების მეთოდით დათარიღებისთვის, თუმცა იგივე არ მეორდება ტოუმაის შემთხვევაში. აქ ნიადაგი ძირითადად შედგებოდა მყარად ჩაცემენტებული ქვიშაქვისგან, შერეულის დაობებული ფესვების მჭიდრო ქსელთან და ტერმიტების ბუდეებთან. შედეგად, იმედები, რომ ⁴⁰Ar/³⁹Ar მეთოდით მოხერხდებოდა საჰელანთროპუს ჩადენსისის დათარიღება, გაცრუვდა. აღმოჩენილი შუშის ნამსხვრევები ძალიან პატარა იყო( < 1მმ) და ასევე იყო დიდი რაოდენობით სითხეები, რამაც ამ მეთოდით დათარიღება შეუძლებელი გახადა.<ref name=":0">{{Cite journal|last=Lebatard|first=Anne-Elisabeth|last2=Bourlès|first2=Didier L.|last3=Duringer|first3=Philippe|last4=Jolivet|first4=Marc|last5=Braucher|first5=Régis|last6=Carcaillet|first6=Julien|last7=Schuster|first7=Mathieu|last8=Arnaud|first8=Nicolas|last9=Monié|first9=Patrick|date=2008-03-04|title=Cosmogenic nuclide dating of Sahelanthropus tchadensis and Australopithecus bahrelghazali: Mio-Pliocene hominids from Chad|url=http://www.pnas.org/content/105/9/3226|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|language=en|volume=105|issue=9|pages=3226–3231|doi=10.1073/pnas.0708015105|issn=0027-8424|pmc=2265126|pmid=18305174}}</ref>

მეორე რიგში, ამ ეგზემპლიარს აქვს დიდი, უწყვეტი წარბის თაღები და ავტორები ამას ჰომოსთან მორიგ მსგავსებად მიიჩნევენ. თუმცა სახის მსგავსებები ადრეული ჰომინიდთან კი არა, არამედ პლეისტოცენის ჰომინიდთან კავშირზე მიუთითებდა, ასე რომ ეს არ იძლევა არანაირ ფილოგენეტიკურ ინფორმაციას (არ არსებობს მტკიცებულება იმისა, რომ ჰომო ერექტუსი 6-7 მილიონი წლის წინ არსებობდა). სუბნაზალური პროგნატიზმი <ref group="განმარტება">'''subnasal prognathism'''-ის დროს თავის ქალის არე რომელიც მოთავსებულია ცხვირის ქვემოთ და ზედა ტუჩის ზემოთ გამოწეულია წინ</ref> პატარაა, რადგან ეშვების ზომა მცირეა და სუბნაზალური რეგიონი მოკლეა, წინა კბილები უკანა საღეჭი კბილების დიდი ზომების გამო მჭიდროდაა დალაგებული, რაც ხსნის დიასტემის არარსებობას. შთამბეჭვდავი თვალზედა ძვლის ვერტიკალური სიმაღლე უფრო დიდია, ვიდრე გადაშენებულ მაიმუნებში და ავსტრალოპითეკებში, მისი ზომების შედარება მხოლოდ ჰომო ერექტუსთან არის შესაძლებელი და ზოგ გვიან ადამიანებთან.

მიუხედავად იმისა, რომ თავის ქალა იყო დაზიანებული და დეფორმირებული, ანატომიური მთლიანობა საკმაოდ კარგად იყო შენარჩუნებული საგიტალურ და პარასაგიტალურ სიბრტყეებში. განსაკუთრებით თავის ქალის ფუძის მიდამოებში. ეს ანატომიური მთლიანობა მოიცავს სოლისებრ ძვალს და კეფის სიბრტყეს. თავის ქალის საკმაოდ დიდი ნაწილი იყო დაბზარული, დეფორმაციამ წარმოშვა სახის მარცხენა და მარჯვენა ნაწილის ასიმეტრია, რაც საკმაოდ შესამჩნევია ზედა ყბაზე დაკვირვებისას. <ref>{{Cite journal|last=Zollikofer|first=Christoph P. E.|last2=Ponce de León|first2=Marcia S.|last3=Lieberman|first3=Daniel E.|last4=Guy|first4=Franck|last5=Pilbeam|first5=David|last6=Likius|first6=Andossa|last7=Mackaye|first7=Hassane T.|last8=Vignaud|first8=Patrick|last9=Brunet|first9=Michel|date=2005-04-07|title=Virtual cranial reconstruction of Sahelanthropus tchadensis|url=http://www.nature.com/nature/journal/v434/n7034/abs/nature03397.html|journal=Nature|language=en|volume=434|issue=7034|pages=755–759|doi=10.1038/nature03397|issn=0028-0836}}</ref>

თავის ქალა ერთმანეთისგან დამოუკიდებლად აღადგინეს ოთხჯერ, გამოიყენეს ორი განსხვავებული პროტოკოლი (ხერხი).

პროტოკოლი B: გამოიყენა გეომეტრიული მეთოდი. ეს კი დაფუძვნებულიდაფუძნებული იყო იმაზე რომ თანდათან მცირდებოდა ერთმანეთთან დაკავშირებულ ნაწილებს შორის განთავსებული ადგილი.