ეისაკუ სატო: განსხვავება გადახედვებს შორის

სატო დაიბადა [[1901]] წლის [[27 მარტი|27 მარტს]] [[იამაგუტის პრეფექტურა|იამაგუტის პრეფექტურის]] ქალაქ [[ტაბუსე]]ში. ის სწავლობდა [[გერმანიის მართლმსაჯულება]]ს [[ტოკიოს უნივერსიტეტი|ტოკიოს საიმპერატორო უნივერსიტეტში]]. [[1923]] წელს მან ჩააბარა უკანასკნელი სახელმწიფო გამოცდა და მომდევნო წელს, უნივერსიტეტის დამთავრების შემდეგ გახდა სახელმწიფო მოსამსახურე რკინიგზის სამინისტროში. [[1944]]—[[1946]] წლებში სატოს ეკავა ოსაკას რკინიგზის ბურეაუს დირექტორის თანამდებობა, [[1947]]—[[1948]] კი — ტრანსპორტირების მინისტრის მოადგილის.<ref name=nobelprize.org>{{cite web|title=The Nobel Peace Prize 1974|url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1974/sato-bio.html|publisher=Nobel Prize|accessdate=6 January 2013}}</ref>

[[1951]] წლის ივლისიდან [[1952]] წლის ივლისამდე მას ეკავა ფოსტის და ტელეკომუნიკაციების მინისტრის თანამდებობა. სატოს იაპონური პოლიტიკური წოდებები თანდათანობით გაიზარდა, როდესაც [[1953]] წელს იმჟამინდელი პრემიერ-მინისტრის, [[შიგერუ იოშიდა]]ს მინისტრთა კაბინეთის მთავარ დივნად დაინიშნა. [[1952]]—[[1953]] წლებში ის მშენებლობის მინისტრი იყო.

[[1961]]—[[1962]] წლებში სატო იყო საერთაშორისო ვაჭრობის და ინდუსტრიის მინისტრი. [[1963]]—[[1964]] წლებში თანადროულად იყო ჰოკაიდოს განვითარების სააგენტოს და მეცნიერებათა და ტექნოლოგიის სააგენტოს ხელმძღვანელი. აგრეთვე სატო ხელმძღვანელობდა 1964 წლის საზაფხულო ოლიმპიადიას, რომელიც იაპონიაში იმართებოდა.

[[1964]] წლის [[9 ნოემბერი|9 ნოემბერს]] სატომ ჩაანაცვლა იკედა ავადმყოფობის გამო. მისი მთავრობა იყო უფრო ხანგრძლივი ვიდრე სხვები და [[1960-იანები|1960-იანი წლების]] ბოლოს მან განაცხადა, რომ ეყოლებოდა ერთპარტიული მთავრობა. ის იყო პოპულარული პრემიერ-მინისტრი ეკონომიკის გაზრდის და საგარეო პოლიტიკის გამო, რომელიც იყო გაწონასწორებული ქმედება [[აშშ]]-ს და [[ჩინეთი]]ს იტერესებს შორის. სტუდენტთა პოლიტიკურ რადიკალიზაციას წინ უძღვოდა მრავალი საპროტესტო აქცია სატოს მახარდაჭერის წინააღმდეგ აშშ-იაპონიის თავდაცვითი ხელშეკრულების და [[ვიეტნამი|ვიეტნამში]] ამერიკული სამხედრო ოპერაციების შესახებ. ეს აქციები გადაიზარდა მასიურ აჯანყებად, რამაც სატო აიძულა [[1969]] წელს საბოლოოდ დაეხურა პრესტიჟული იაპონიის უნივერსიტეტი ერთი წლით. <ref>Feilier. Learning to Bow. Page 80</ref>

[[1967]] წლის [[11 დეკემბერი|11 დეკემბერს]] სატომ წარადგინა სამი კანონი ბირთვული იარაღის გაუვრცელებლობის შესახებ, რაც ნიშნავდა ატომური იარაღის არაწარმოებას, არამფლობელობას და არაგამოყენებას. სატოს პრემიერ-მინისტრობის დროს, იაპონიამ ხელი მოაწერა ბირთვული იარაღის გაუვრცელებლობის ხელშეკრულებაზე. [[1971]] წელს იაპონიის პარლამნეტმა მიიღო რეზოლუცია კანონების მიღების შესახებ. [[1974]] წელს ამის გამო ესაკუ სატომ მიიღო [[ნობელის პრემიის ლაურეატები მშვიდობის განმტკიცების დარგში|ნობელის პრემია მშვიდობის დარგში]].

თუმცა ამჟამინდელი გამოკითხვების შედეგებმა აჩვენა, რომ კულისების უკან, სატო იყო უფრო დამთმობი აშშ-ს გეგმების მიმართ, რაც ამერიკული ატომური სადგურების იაპონიის მიწაზე განთავსებას გულისხმობდა. [[2008]] წლის დეკემბერში, იაპონიის მთავრობამ გაამჟღავნა დოკუმენტი, რომელიც აჩვენებს, რომ [[1965]] წლის იანვარში მისი ვიზიტის დროს, სატო ამერიკასთან განიხილავდა ბირთვული იარაღის გამოყენებას ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის წინააღმდეგ. <ref>[http://www.hiroshimapeacemedia.jp/mediacenter/article.php?story=20081226170930777_en Editorial: The U.S. nuclear umbrella, past and future]</ref> [[2009]] წლის დეკემბერში მისმა შვილმა განაცხადა, რომ მამამისი ეთანხმე [[1969]] წლის საუბრისას პრეზიდენტ ნიქსონთან, ეთანხმებოდა ატომური საბრძოლო სადგურების დადგმას ოკინავაში.<ref>[http://www.hiroshimapeacemedia.jp/mediacenter/article.php?story=20091224152025789_en Document on secret Japan-U.S. nuclear pact kept by ex-PM Sato's family]</ref>

[[მეორე მსოფლიო ომი]]ს დამთავრების შემდეგ, ოკინავა ოკუპირებული იყო ამერიკის შეერთებული შტატების მიერ. [[1965]] წლის აშშ-ში ვიზიტის დროს, სატომ ღიად სთხოვა პრეზიდენტ [[ლინდონ ჯონსონი|ლინდონ ჯონსონს]] დაებრუნებინა ოკინავა იაპონიისთვის. [[1965]] წლის აგვისტოს ის გახდა იაპონიის პირველი ომის შემდგომი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ეწვია ოკინავას.

[[1969]] წელს, სატომ დადო ხელშეკრულება აშშ-ს პრეზიდენტ რიჩარდ ნიქსონთან, რის მიხედვითაც აშშ-ს უნდა დაებრუნებინა ტერიტორია სამშობლოსთვის და აეღო იქიდან ბირთვული იარაღი. განაწილება საკამათო იყო, რადგან ის ნებას რთავდა აშშ-ს ჯარებს იაპონიაში, შეენარჩუნებინათ ბაზები ოკინავაზე. <ref>Ambrose. The Rise to Globalism. Page 235</ref> ოკინავა, სენკაკუს კუნძულების ჩათვლით, ფორმალურად იაპონიას [[1972]] წლის [[15 მაისი|15 მაისს]] დაუბრუნდა.

სატოს თანამდებობაზე ყოფნის დროს, [[1966]] წელს იაპონიამ მონაწილეობა მიიღო აზიის განვითარების ბანკის შექმნაში და დაიკავა მინისტრული დონის კონფერენცია სამხრეთაღმოსავლეთ აზიის ეკომოკურ განვითრებაში. <ref name=hoshiro>{{cite web|last=Hoshiro|first=Hiroyuki|title=Postwar Japanese and Southeast Asian History - A New Viewpoint|url=http://ricas.ioc.u-tokyo.ac.jp/asj/eng/html/ess018.html|publisher=Research and Information Center for Asian Studies|accessdate=6 January 2013|date=7 May 2007}}</ref> ეს იყო პირველი საერთაშორისო კონფერენცია, რომელიც დაფინანსდა იაპონიის მთავრობის მიერ ომის შემდგომ პერიოდში.. [[1967]] წელს, სატო ასევე იყო პირველი იაპონელი პრემიერ-მინისტრი, რომელიც ეწვია [[სინგაპური|სინგაპურს]]. ის ასევე მნიშვნელოვნად მხარს უჭერდა [[ვიეტნამის ომი]]ს დროს [[სამხრეთი ვიეტნამი|სამრეთ ვიეტნამის]] მთავრობას.

[[1974]] წელს სატომ შონ მაკბრაიდის შემდეგ მიიღო ნობელის პრემია მშვიდობის დარგში. ის დაჯილდოვდა იაპონელი ხალხის მშვიდობიანი მომავლის წარდგენისათვის და ბირთვული იარაღის გავურცელებლობის ხელშეკრულებაზე ხელი მოწერისთვის. <ref>{{cite web|title=Eisaku Sato|url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/peace/laureates/1974/sato-facts.html|website=Nobel Prize|publisher=The Norwegian Nobel Institute|accessdate=21 January 2015}}</ref> ის იყო პირველი აზიელი ვინც მიიღო ეს ჯილდო ([[1973]] წელს ვიეტნამელი პოლიტიკოსი, ლე დიკ ტჰო გახდა პირველი აზიელი, რომელიმაც ეს ჯილდო მიიღო, მაგრამ მან უარი თქვა დაჯილდოვებაზედაჯილდოებაზე). <ref>{{cite news |url=http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F40611F73E5E0C778DDDA90994D8494D81 |title=Le Duc Tho, Top Hanoi Aide, Dies at 79 |last=Pace |first=Eric |date=1990-10-14 |work=[[The New York Times]] |accessdate=21 October 2013}}</ref>

[[1975]] წლის [[19 მაისი|19 მაისს]] რესტორანში ყოფნის დროს, სატომ მიიღო ძლიერი გულის შეტევა, რაც მისი კომაში ჩავარდნით დასრულდა. ის გარდაიცვალა 3 ივნისს ჯიკეის უნივერსიტეტის სამედიციონი ცენტრში 74 წლის ასაკში.

[[1926]] წელს სატო დაქორწინდა დიპლომატ [[იოსუკე მაცუოკა]]ს ქალიშვილზე, რომელთანაც შეეძინა ორი ვაჟი, რიუტარო და შინჯი. იაპონიის 37-ე პრემიერ-მინისტრი, ნობუსუკე კიში იყო მისი უფროსი ძმა.

* Eddy Dufourmont, "Satô Eisaku, Yasuoka Masahiro and the Re-Establishment of 11 February as National Day: the Political Use of National Memory in Postwar Japan", in Wolfgang Schwentker and Sven Saaler ed.,'' The Power of Memory in Modern Japan'', Global Oriental, 2008, p.&nbsp;204–222.