ვიკიპედია

ინგლისური ენა: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
მNo edit summary
მNo edit summary
ხაზი 1:
{{ინფოდაფა ენა
| სახელი = ინგლისური ენა, ინგლისური
| თვითდასახელება = English language, English
| რაოდენობა = მშობლ. ენა: დაახლ. 309–400360-400 მლნ (2006 წ.) <br /> მეორე ენა: დაახლ. 199400 მლნ. <br /> მთლიანობაში: დაახლ. 500600-700 მლნ. კაცი.
| ქვეყნები = 5367 ქვეყანა. (იხ. ამავე სტატიაში ქვესათაური "ქვეყნები„ქვეყნები ოფიციალური სტატუსით".სტატუსით“), <br />
სახელმწიფოთა საერთაშორისო გაერთიანებები და ორგანიზაციები.,
<br /> [[გაერო]].,
<br /> [[ევროპის საბჭო|ევროსაბჭო]].,
<br /> [[ევროპის კავშირი]].,
<br /> [[მსოფლიო ჯანმრთელობის დაცვის ორგანიზაცია]].,
<br /> [[ევროპის უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია| – ეუთო]].,
<br /> [[ჩრდილოეთ ატლანტიკის ხელშეკრულების ორგანიზაცია| – ნატო]].
| კლასიფიკაცია = [[ინდოევროპული ენები]]
: [[გერმანული ენები]]
ხაზი 16:
::: ფრიზიული ენები
:::: ინგლისური
| დამწერლობა = [[ლათინური დამწერლობა|ლათინური]]. (ინგლისური ვარიანტი)
|კოდი = en
}}
[[File:EN English Language Symbol ISO 639-1 IETF Language Tag Icon.svg|thumb|EN ([[ISO 639]]-1)]]
 
'''ინგლისური ენა''' ({{lang-en|English language}} [ˈɪŋɡlɪʃ]) — [[ფრიზიული ენები|ფრიზიულ ენათა]] ჯგუფს ეკუთვნის და [[ინდოევროპული ენები|ინდოევროპულ ენათა]] ქვეოჯახის, დასავლეთ [[გერმანული ენები|გერმანული ენების]] შტოს წარმოადგენს.
 
ინგლისური ენა ყველაზე ახლოს [[ფრიზული ენა|ფრიზიულ ენასთანაა]]. ასევე ენათესავება [[ნიდერლანდური ენა|ნიდერლანდურ ენასა]] და გერმანული ენის დიალექტებს. გარკვეულ სიახლოვეს ამჟღავნებს სალიტერატურო [[გერმანული ენა|გერმანულ ენასთანაც]].
ხაზი 194:
ზმნათა ''shall'' ან ''should'', ''was'' და ''were'' ფორმებს არ გააჩნიათ შემოკლებები, მაგრამ სასაუბრო [[ენა]]ში მათთვისაც არსებობს შემოკლებული ფორმები, რომლებიც ასე ისმის ზეპირ მეტყველებაში: [ʃl], [ʃəd], [wəs], [wə(r)].
 
'''გ)''' '''აქცენტირება, მახვილის დასმა'''<br />თავისი ფუნქციის შესრულებისას დამხმარე ზმნებს მახვილი არ დაესმის, ხოლო მთავარ (მნიშვნელობის მქონე) ზმნას კი მახვილს აქვს.
 
==== ზმნის დროთა უარყოფითი ფორმები ====
 
'''ა)''' ახლანდელი დროის აწმყო განუსაზღვრელის (''present simple'') ფორმა: მხოლობითი რიცხვის მესამე პირში ''does not'', ან ''doesn't + ინფინიტივი'': სხვა პირებში ''do not'', ან ''don't + ინფინიტივი''.<br />
: ნამყო განუსაზღვრელი (''past simple'') ფორმა: უარყოფის გამოსახატავად ყველა პირში გვაქვს ''did not / didn't + ინფინიტივი''.
სასაუბრო ენაში ხშირია შემოკლებული ფორმების გამოყენება: <br />
:''He does not'', ან ''doesn't'' ''(does not)'' ''answer letters.''
:''They do not'', ან ''don't'' ''(do not)'' ''live here.''
:''I did'', ან ''didn't'' ''(did'' ''not)'' ''phone hereher.''
:''She did not'', ან ''didn't'' ''(did not)'' ''wait for me.''
უარყოფითი წინადადების მისაღებად, დამხმარე ზმნის შემდეგ ''not'' ემატება. სასაუბრო მეტყველებაში ხშირია შემოკლებები:
უარყოფითი ფორმების საწარმოებლად საჭიროა წინადადებაში ''not'' დავსვათ დამხმარე ზმნის შემდეგ.<br />
:''He has not'' (''hasn't) finished.''
სასაუბრო ენაში, მეტყველებაში ხშირია შემოკლებები:<br />
:''He haswould not'', ან (''hasnwouldn't) finishedcome.''
'''ბ)''' მოკლე ფორმები უარყოფით წინადადებებში.<br /> დამხმარე ზმნები ''be, have, will, would, shall, should, do'' შემოკლდებიან შემდეგნაირად:
:''He would not'', ან ''wouldn't come.''
'''ბ)''' მოკლე ფორმები უარყოფით წინადადებებში.<br />
დამხმარე ზმნები ''be, have, will, would, shall, should, do'' შემოკლდებიან შემდეგნაირად:<br />
:''am not = 'm not.''
:''is not = 'isn't, ან 's not.''
:''are not = aren't, ან 're not.''
:''am not, are not, is not = ain't (სასაუბრო ინგლისურის ფორმაა და მისი გამოყენება მხოლოდ არაფორმალურ სიტუაციაშია მიღებული!)''
 
:''I'm not going and Tom isn't going'', (ან ''Tom's not going).''
:''We aren't going'', ან (''We're not going).''
 
''have not'' და ''has not'' ფორმების შემოკლებული ვარიანტები არისვარიანტებია ''haven't'' და ''hasn't'', ხოლო პერფექტისსრული მოკლედროის ფორმები(Perfect) შესაძლებელიამოკლე ასე გამოიყურებოდესფორმებია: '''ve not'' და '' 's not:''.<br />
: ''We haven't seen him'', ან ''We've not seen him.''
: ''He hasn't'', ან ''He's not come yet.''
:
''Will not'' შემოკლდება და ასე ფორმას მიიღებს ''won't'', მაგრამ ასევე შესაძლებელია '''ll not'' ფორმაც .<br />
''შემოკლებული will not'' ორიდან ერთ-ერთ ფორმას იღებს: ''won't'' ან '''ll not''.
'''გ)''' ინგლისურ ენაში უარყოფითი წინადადება შეიძლება შეიცავდეს მხოლოდ ერთ უარყოფას. წინადადებაში აზრის ე. წ. ორმაგი უარყოფა წინადადების აზრს შემოატრიალებს სრულიად სხვა, ანუ დადებითი მიმართულებით: '''Nobody did nothing''' სიტყვასიტყვით თარგმანში '''არავინ აკეთებდა არაფერს''', სინამდვილეში კი ინგლისელი ამ გამოთქმით მიიღებს, ან გასცემს ინფორმაციას იმის შესახებ, რომ '''ყოველი რაღაცას იქმოდა''', ანუ '''უსაქმოდ არავინ იყო'''.<br />
 
ასეთი მნიშვნელობით გამოიყენება ისეთი სიტყვები, როგორიცაა ''never, no'' (ზედსართავი სახელი), ''none, nobody, no one, nothing, hardly, hardly ever'' და მისთ.. იტყვიან:<br />
<br />'''გ)''' ინგლისურ ენაში უარყოფითი წინადადება შეიძლება შეიცავდეს მხოლოდ ერთ უარყოფას. ინგლისურ წინადადებაში ორმაგი უარყოფა წინადადების აზრს ატრიალებს საპირისპირო მნიშვნელობით და დადებითი შინაარსის გამოდის: '''Nobody did nothing''' (სიტყვასიტყვით თარგმანში „'''არავინ აკეთებდა არაფერს“'''), ინგლისელი გულისხმობს, რომ „'''ყველა რაღაცას აკეთებდა“''' ანუ „'''უსაქმოდ არავინ იყო“'''.<br />ასეთივე მნიშვნელობით გამოიყენება სიტყვები: ''never, no'' (ზედსართავი სახელი), ''none, nobody, no one, nothing, hardly, hardly ever'' და მისთ.:
: ''He didn't eat anything.'' = ''He ate nothing.''
: ''He doesn't ever complain.'' = ''He never complains.''
: ''He haven't seen anyone.'' = ''He have seen no one.''
: ''They didn't speak much.'' = ''They hardly spoke at all.'', (ანდა – ''They hardly ever spoke).''
 
==== კითხვითი ფორმები – ''შეკითხვა და თხოვნა'' ====
 
'''ა)''' აწმყო განსუზღვრელი დროის კითხვითი ფორმა: ''does he, (she, it)'' + ინფინიტივი; ''do I (you, we, they)'' + ინფინიტივი.
 
ნამყო განსუზღვრელი დროის კითხვითი ფორმა: ''did'' + ქვემდებარე (არსებითი სახელი) + ინფინიტივი.
:''do I (you, we, they)'' + ინფინიტივი.
ნამყო განსუზღვრელი დროის კითხვითი ფორმა: ''did'' + ქვემდებარე (სუბიექტი) + ინფინიტივი.<br />
:''do I (you, we, they)'' + ინფინიტივი.
 
მაგ.;:
 
:''Does Peter enjoy parties?''
:''Did he enjoy Ann's party?''
 
ყველა სხვა დანარჩენ დროში კითხვითი ფორმები იწარმოება დამხმარე ზმნის შემდეგ ქვემდებარის (სუბიექტისარსებითი სახელის) დასმითმოთავსებით:
 
:''Have you finished?''
:''Are you coming?''
 
'''ბ)''' '''დამხმარე ზმნების შემოკლებული ფორმები კითხვით წინადადებებში.'''
 
::'''1'''
 
:''am, is, are, have, had, will'' და ''would''
 
ისეთიკითხვითი სიტყვების შემდეგ როგორიცაა: ''how, what, who, where, და why'', შეიძლება მოკლეგამოვიყენოთ ფორმები''am, გამოვიყენოთ.<bris, />are, have, had, will'' და ''would''-ის მოკლე ფორმები:
:''How will he get there? ='', ან ''How'll he get there?''
:''What has happened? ='', ან ''What's happendhappened?''
 
:''is'' და ''will'' შეიძლება ''when''-ის შემდეგ შემოკლდეს:
:''When is he coming? ='', ან ''When's he coming?''
 
სიტყვა ''where''-ის შემდეგ დამხმარე ზმნამზმნა ''will'' შეიძლება ასე შემოკლდეს:<br />
:''Where will you go? ='', ან ''Where 'll you go?''
 
თუ ზმნა პირველ ადგილზეა წინადადებაში, მაშინ დაწერისას არ გამოვიყენებთ მოკლე ფორმას. აქ გამონაკლისია მხოლოდ უარყოფით-კითხვითი ფორმები. მეტყველებაში შემოკლებები უფრო ხშირად გვხვდება, ვიდრე თხზულებებშინაწერში.
 
:
::'''2'''
 
''shallShall'', ''should'', ''do'' და ''did'' ფორმებს შემოკლებები არ გააჩნია. თუმცა აქაც არის მცირე გამონაკლისი ''do''-ს სახით;: ''do you'' ზოგჯერ ''d'you'' ფორმითაცფორმით გვხვდება. ზეპირ მეტყველებაში არც ისე იშვიათად ''shall'', ''shoud'' და ''do you'' ფორმებსფორმები შეიძლება ასე შეამოკლებენ-შეამოკლონ ხოლმე: [ʃl'', ''ʃəd'', ''dju:].
 
'''გ)''' კითხვითი ფორმები გამოიყენება შეკითხვის დასასმელად. გამონაკლისი შემთხვევებია:
'''გ)''' კითხვით ფორმებს გამოიყენებენ შეკითხვებისათვის გარდა შემდეგი შემთხვევებისა:
 
::'''1'''
::თუ შეკითხვა ქვემდებარულია ანუ კითხვითი წინადადებით ქვემდებარის დაზუსტებას მოითხოვენ:
 
::''Who told you?''
თუ შეკითხვა ქვემდებარულია, ანუ კითხვითი წინადადებით ქვემდებარის დაზუსტებას მოითხოვენ:<br />
::''What happened?''
მაგ,;
::
 
: ''Who told you?''
: ''What happened?''
 
::'''2'''
::''ირიბ წინადადებაში'':<br />''He asked: "Where does she live?"'' = ''He asked where she lived.''
 
::
''ირიბ წინადადებაში'':<br />
:''He said, „Where does she live?“'' = ''He asked where she lived.''
 
::'''3'''
::თუ შეკითხვის წინ დგას გამონათქვამები: ''Do you now'', ''Can you tell me'', ''I want to now'', ''I'd like to now'', ''I wonder, I was wondering'', ''Have you any idea'', ''Do you think'':
::''When does it start?''
::მაგრამ: ''Have you any idea what time it starts?''
::
::''Where does Peter live?''
::მაგრამ: ''I wonder where Peter lives?''
::
::''Will I have to pay duty on this?''
::მაგრამ: ''Do you think I'll have to pay duty?''
::''Do you know if I have to pay duty?''
 
'''დ)''' თხოვნა ასევე გამოიხატება კითხვითი ფორმით:
თუ შეკითხვის წინ დგას ისეთი მყარი გამონათქვამები, როგორიცა ''Do you now'', ''Can you tell me'', ''I want to now'', ''I'd like to now'', ''I wonder / was wondering'', ''Have you any idea'', ''Do you think'':
 
: ''Can'' ''you help me?'' ''Could you help me?''
:: ''When does it start?''
: ''Will'' ''you pay at the desk''? ''Would you pay at the desk''?
მაგრამ: ''Have you any idea what time it starts?''
: ''Would you like to come this way''?
: ''Would you mind moving your car''?
 
ზმნის კითხვითი ფორმა თხოვნის მტკიცებით ფორმად გარდაიქმნება იმ შემთხვევაშიც, თუ ეს თხოვნა I wonder, I was wondering ანდა Do you think ფრაზით იწყება:
:: ''Where does Peter live?''
მაგრამ: ''I wonder where Peter lives?''
 
:: ''WillCould Iyou havegive tome paya dutyhand onwith this?''
მაგრამ: ''DoI wonder'' ''if you thinkcould Igive me a hand'll'. have''I /was Dowondering'' ''if you nowcould ifgive Ime a hand'll'. have''I towondered payif duty?you could give me a hand''. <br />
 
'''დ)''' თხოვნა ასევე გამოიხატება კითხვით ფორმაში.
 
: ''Can'' / ''Could you help me?''
: ''Will'' / ''Would you pay at the desk''?
: ''Would you like to come this way''?
: ''Would you mind moving your car''?
 
ანდა: ''Do you think you could give me a hand''? <br />ირიბად თქმისას ეს პრობლემა არ არსებობს, რადგან ირიბი თხოვნა შეიძლება გამოვხატოთ ზმნაზე ask ობიექტისა და ინფინიტივის დართვით:
ზმნის კითხვითი ფორმა თხოვნის მტკიცებით ფორმად გარდაიქმნება ასევე იმ შემთხვევებში, როდესაც ეს თხოვნა I wonder / was wondering, ანდა Do you think ფრაზებით იწყება.
 
''ask + ობიექტი + ზმნის განუსაზღვრელი ფორმა''.
: ''Could you give me a hand with this''.
მაგრამ: ''I wonder'' / ''was wondering'' / ''wondered if you could give me a hand''. <br />
ანდა: ''Do you think you could give me a hand''? <br />
ირიბად თქმისას ეს პრობლემა არ გვაქვს, რადგან ირიბი თხოვნა შეიძლება გამოვხატოთ ask-ზმნაზე ობიექტისა და ინფინიტივის დართვით:
 
:: ''ask + ობიექტი + ზმნის განუსაზღვრელი ფორმა''.
: ''He asked me to give him a hand''.
 
'''ე)''' კითხვითი ფორმა გამოიყენება ''question tags''-ში ნეგირებული ზნის შემდეგ:
 
: ''You didn't see him, did you''? (დაწვრილებითი ინფორმაცია იხილეთ თავში ''"questionQuestion tags"''.)
 
'''ვ)''' თუ წინადადების თავშია ისეთი სიტყვები, ან გამოთქმები, როგორიცაა: never, rarely, seldom, only when, only by, not only, not till წინადადების თავშია დასმული, განსაკუთრებული აზრობრივი აქცენტის დასასმელად, მაშინ მომდევნო სრული ზმნა ინვერტირებულ (ინტერროგატიულკითხვით) ფორმაში გამოიყენება:
 
: ''Only when we landed did we see how badly the plane had been damaged''.
Line 324 ⟶ 314:
==== უარყოფით-კითხვითი ფორმები ====
 
'''ა)''' ეს ფორმა იწარმოება სიტყვა not-ის დასმით ინტერროგატიულიკითხვითი ფორმის ბოლოს/შემდეგ: <br />
:''Did you not see her?''
:''Is he not coming?''
ამ ფორმას, თითქმის, ყოველთვის შემოკლებული სახით გამოიყენებენ:<br />
:''Didn't you see her?''
:''Isn't he coming?''
'''not''' დგას ამჯერად სუბიექტის წინ.<br />
ფორმას am I not? გააჩნია არაწესისმიერი (უწესო) შემოკლებული ფორმა aren't I?.
 
ფორმას am I not? გააჩნია არაწესიერი (უწესო) შემოკლებული ფორმა aren't I?
'''ბ)''' უარყოფით-კითხვითი ფორმების გამოყენება შეიძლება, თუ მოსაუბრე დადებით პასუხს მოელის, ან დადებითი პასუხის მიღებას იმედოვნებს. <br />
 
'''ბ)''' უარყოფით-კითხვითი ფორმების გამოყენება შეიძლება, თუ მოსაუბრე დადებით პასუხს ელის:
:''Haven't you finished yet?''
:''Don't you like my new dress?''
:''Child: Can't I stay up till the end of the programme?''
::''"I could wait ten minutes." "Couldn't you wait any longer?"''
 
'''გ)''' უარყოფით-კითხვითი ფორმები გამოიყენება აგრეთვე (''question tags''-ში) დადებითი წინადადების შემდეგ: <br />
: ''You paid him, didn't you?''
: ''She would like to come, wouldn't she?''
 
==== დამხმარე ზმნები (auxiliary verbs) ====
ინგლისური ენა განასხვავებს დამხმარე ზმნებს. <br />ესენია:
:'''1.''' ძირითადი ანუ მთავარი დამხმარე ზმნები;
ესენია, <br />
:'''12.''' ძირითადი, ანუ მთავარიმოდალური დამხმარე ზმნები.;
:'''2.''' მოდალური დამხმარე ზმნები.
:'''3.''' ნახევრადმოდალური დამხმარე ზმნები.
ცნება "დამხმარე„დამხმარე ზმნა"ზმნა“ დამკვიდრდა იმის გამო, რომ ამ ზმნების მეშვეობით წინადადებაში შესაძლებელია რთული შედგენილი დროების წარმოება. დამხმარე ზმნებიზმნა შეერწყმიანერთვის ისეთ ფორმებსძირითადი როგორიცაასაუღლებელი პრეზენს-პარტიციპიზმნის პირველ, ან პრეზენს-პერფექტი,მეორე ანდა ძირითადიმესამე საუღლებელიფორმებს ზმნების(infinitive, ინფინიტივი.present participle და <brpresent />perfect):
:''I am coming.''
:''He has finished.''
:''I didn't see them.''
როდესაც დამხმარე ზმნებიზმნა შეერწყმიანდაერთვის ძირითადი საუღლებელი ზმნებისზმნის ინფინიტიურსაწყის ფორმებსფორმას, დაიგი გამოხატავენგამოხატავს ნებართვას, შესაძლებლობას, ვალდებულებასვალდებულებასა და ა.შ..
 
===== ძირითადი დამხმარე ზმნებიზმნებია: =====
: to be
: to have
: to do
 
===== მოდალური დამხმარე ზმნებიზმნებია: =====
 
: can =>, could
: may =>, might
: must, => hadhave to
: ought to
: shall =>, should
: will =>, would
მოდალური დამხმარე ზმნების ცალკე დასახელებისას მათ ''to''-ს არ დაურთავენ.
 
===== ნახევრადმოდალური დამხმარე ზმნებიზმნებია: =====
: to need
: to dare
: used
ენათმეცნიერული კონვენციის თანახმად, ცალკე დასახელებისას ნახევრადმოდალური "used" არ დაირთავს ''to''-ს. ეს წესი არ შეეხება ამ ზმნის ინფინიტიურ ფორმას.
 
==== დამხმარე ზმნები: ფორმები და ნიმუშები ====
 
'''ა)''' ''to be, to have, და to do'' შეიძლებადამოუკიდებელ დამოუკიდებელიზმნებადაც ზმნებად მოგვევლინონარსებობენ წინადადებაში,. მაგრამთუმცა ძალიან ხშირად მათ დამხმარე ზმნის ფუნქცია აკისრიათ.
 
{| border=1; margin:0 0 1em 1em"
Line 391 ⟶ 381:
|}
 
მოცემულ ზმნათა მნიშვნელობების თარგმნა შესაძლებელი მხოლოდ იმ შემთხვევაშია შესაძლებელიმაშინ, თუროცა ეს ზმნებიმათ დამოუკიდებელი ფუნქციისანიფუნქცია არიან,აკისრიათ. ხოლოთუკი იმისინი შემთხვევაშიმხოლოდ თუკიმორფოლოგიურ მათფუნქციას მორფოლოგიური ფუნქციაღა აკისრიათასრულებენ, მაშინ მთავარმთავარი საუღლებელსაუღლებელი ზმნასზმნის განუვრცობენ,მნიშვნელობას განავრცობენ ან დაუზუსტებენ მნიშვნელობასაზუსტებენ დროის, პირისპირისა ანთუ რიცხვის შესაბამისად. სწორედ ამ თვისების გამო უწოდებენ მათ დამხმარე ზმნებს.
 
::'''1'''
 
''be'' და ''do'' დამხმარე ზმნები უარყოფითსა და კითხვით ფორმებში შემდეგ ნიმუშსსქემას ექვემდებარებიანემორჩილებიან: <br />
 
უარყოფითი ფორმა, ზმნა+not:
უარყოფითი ფორმა, ზმნა + not:
 
:''He isn't coming.''
:''It did not matter.''
 
კითხვითი ფორმა, სუბიექტი + ზმნა:
 
:''Was he waiting?''
Line 408 ⟶ 399:
::'''2'''
 
''Have'' დამხმარე ზმნების შემდეგასეთ ნიმუშსწყობას ექვემდებარებამისდევს:
 
:''Has he (got) to go?''
:''Has he got to go?''
 
ზოგჯერ გამოიყენება ''do / did'' ფორმებიც:
 
:''Does he have to go?''
Line 418 ⟶ 410:
::'''3'''
 
''be'' მოითხოვს სრულ ინფინიტიურინფინიტურ ფორმას (=''to'' + ინფინიტივი):
 
:''They are to wait for us at the station.''
 
''have'' მოითხოვს აგრეთვე სრულ ინფინიტიურინფინიტურ ფორმას, გარდა ორი კონსტრუქციისა. (იხილეთიხ. თავი "have„have+ობიექტი+პარტიციპ-პერფექტი"პერფექტი“, "have„have+ობიექტი+ პარტიციპ-პრეზენსი".პრეზენსი“).
 
''do'' ინფინიტივს უკავშირდება ''to''-ს დაურთველად:<br />
:''Did he write?''
 
::'''4'''
 
თუ ''be, have'' და ''do'' ზმნებს დამხმარე ზმნებადზმნებადაა გამოიყენებენგამოიყენებული, საჭიროა პარტიციპი,ზმნის პირველი (infinitive) ანდა ინფინიტივი.მესამე მიუხედავად(participle) იმისაფორმა იმის მიუხედავად, რომ ეს ფორმები პასუხებსა და კომენტარებში იმპლიცირებულნი არიან.იგულისხმება:
 
:''Have you seen it?''
Line 436 ⟶ 428:
::'''5'''
 
''be, have'' და ''do'' ზმნებიზმნების გამოყენება შეიძლება გამოყენებულნი იქნენ სრული (დამოუკიდებელი) ზმნებიზმნების დასახით. ამ შემთხვევაში, მათ თავიანთი საკუთრივი მნიშვნელობა შეუნარჩუნდება;უნარჩუნდება:
:''ზმნა ''have'' შეიძლება აღნიშნავდეს (possess) მფლობელობას (ქონა, ყოლა).
:''ზმნა ''do'' შეიძლება აღნიშნავდეს (perform, occupy oneself) რამეს კეთებას, ქმნას, რაიმეთი დაკვებას. ''
Line 445 ⟶ 437:
:''He does nothing.''
 
თვითონ ''do'' იუღლვისიუღლება ''do''-სავე მეშვეობით:
 
:''What do you do in the evenings?''
 
ხოლო ზმნა ''have'' შეიძლება ორნაირად ვაუღლოთ.<br />:
:''Have you (got) time?'',
:''Do you have time?''
:
'''ბ)''' '''C''an, could, may, might, must, ought, will, would, shall'' და ''should'' (დამხმარე მოდალური ზმნები)'''
 
დამხმარე მოდალური ზმნები მხოლობითი რიცხვის მესამე პირში დაბოლოება s-ს არ დაირთავს:
ანდა
 
''I must,'' ''he must'', ''I can,'' ''he can''
:''Do you have time?''
 
ისინი უარყოფით და კითხვით ფორმებს შემდეგი ნიმუშის მიხედვით აწარმოებენ:
'''ბ)''' ''can, could, may, might, must, ought, will, would, shall'' და ''should'' (დამხმარე მოდალური ზმნები) <br />
დამხმარე მოდალური ზმნები მხოლობითი რიცხვის მესამე პირში დაბოლოება s-ს არ დაირთავენ:
::''I must'' / ''he must'', ''I can'' / ''he can''
 
''Will not he...?'' W''ill he''...?
ისინი უარყოფით და კითხვით ფორმებს შემდეგი ნიმუშის მიხედვით იწარმოებენ:<br />
:: ''Will not'' / ''will he'' ...?
:: ''ought not ...'' / ''ought he ...?''
 
''Ought not he...? Ought he...?''
საერთოდ შეიძლება ითქვას, რომ მოდალურ ზმნებს არ გააჩნია წარსულის ფორმები; მიუხედავად იმისა, რომ could, might, should, would ფორმები არსებობს, მათ მაინც მხოლოდ შეზღუდული გამოყენების შესაძლებლობები გააჩნიათ. <br />
 
მოდალურ ზმნებს არ გააჩნია ინფინიტიური ფორმები პატიციპები (მიმღეობები), და ამ მიზეზის გამო შეუძლებელია მათი contnuous form-ში (განგრძობითში) ჩასმა-გამოყენება. ყველა მოდალურ ზმნას გარდა ought-ისა მოსდევს მხოლოდ ინფინიტივი.
საერთოდ, შეიძლება ითქვას, რომ მოდალურ ზმნებს არ გააჩნია წარსულის ფორმები; მიუხედავად იმისა, რომ could, might, should, would ფორმები არსებობს, მათი გამოყენების შესაძლებლობა შეზღუდულია.
 
მოდალურ ზმნებს არ გააჩნია ინფინიტური ფორმები, მიმღეობები და ამ მიზეზის გამო, შეუძლებელია მათი განგრძობით ფორმაში (contnuous form) ჩასმა და გამოყენება. Ought-ის გარდა, ყველა მოდალურ ზმნას მხოლოდ ინფინიტივი მოსდევს:
 
: ''You should pay.''
Line 471 ⟶ 465:
: ''You ought '''to''' pay.''
 
მოდალური ზმნა ყოველთვის მოითხოვს ინფინიტივს, თუმცა ისრომელიც ზოგჯერ იმპლიცირებულიაიგულისხმება.
 
: ''Can you understand?''
: ''Yes, I can (understand).''
 
'''გ)''' '''''need, dare'' და ''used'' (ნახევრადმოდალური ზმნები).'''
 
::'''1'''
თუ ''used'' და ''dare'' ზმნებსზმნები დამხმარე ზმნებადზმნების გამოიყენებენფუნქციას ასრულებენ, მაშინ ისინი მხოლოდ ინფინიტივს შეერწყმიან წინადადებაში.<br />
 
::''He need not wait.''
''He need not wait.''
need და dare შეიძლება გამოვიყენოთ როგორც დამოუკიდებელი ზმნები.<br />
 
::''He needs help.''
Need და dare შეიძლება გამოვიყენოთ დამოუკიდებელ ზმნებად:
::''They dared me to jump.''
::'''2'He needs help.''
:''They dared me to jump.''
used, რომელიც ზოგჯერ მოცემულია, როგორც used to, გამოიყენება ერთ-ერთი წარსული დროის მაწარმოებელ ფორმად. უარყოფითი ფორმისა და კითხვითი ფორმის საწარმოებლად ეს მოდელია გამოყენებაში.<br />
:
::''I used not''
:'''2'''
მიუხედავად იმისა, რომ ზმნა used-ს არ გააჩნია ინფინიტივი, მაინც არც თუ იშვიათად გაიგონებთ ისეთ ფორმებს, როგორიცაა ''didn't use to did he'' / ''she use to?''
Used (ზოგჯერ used to) წარსულის საწარმოებლად გამოიყენება. უარყოფითი ანდა კითხვითი ფორმა ასეთია:
:''I used not''
მიუხედავად იმისა, რომ ზმნა used-ს არა აქვს ინფინიტივი, მაინც გაიგონებთ ასეთი სახით:
 
''Didn't use to did he?''
 
''she use to?''
 
==== დამხმარე ზმნების გამოყენება მოკლე პასუხებში ====
საუბარში, როდესაც თანამოსაუბრენი მოკლე კითხვა-პასუხით შემოიფარგლებიან,მიმდინარე განსაკუთრებულსაუბარში მნიშვნელობასგანსაკუთრებულად იძენსმნიშვნელოვანია დამხმარე ზმნების შესაბამისგამოყენება ფორმათაშესაბამისი გამოყენებაფორმებით. თავდაპირველად, თანამოსაუბრის მიერ ნახსენები ზმნის განმეორებისგამეორების თავიდან ასაცილებლად, როდესაც საჭიროა დადებითი, ან უარყოფითი პასუხის გაცემა (დათანხმება, არდათანხმება, შენიშვნის უარყოფა, ან განვრცობა და ა.შ.), გამოიყენებენგამოიყენება დამხმარე ზმნასზმნა. <br />
===== მოკლე პასუხი დამხმარე ზმნის მეშვეობით =====
კითხვები, რომლებიც პასუხად „დიახ“, ან „არა“-ს მოითხოვენ (იგ. შემდეგი სახის შეკითხვები არის;შეკითხვებია: ''Do you smoke?'', ან ''Can you ride a bicycle?''), საჭიროებენ სიტყვებზე ''yes'', ანდა ''no'' + დამხმარე ზმნით პასუხის გაცემას. თავდაპირველი სუბიექტი, თუარსებითი სახელით იყოგამოხატულ გამოხატული,სახელს ნაცვალსახელითშეცვლის ჩანაცვლდებანაცვალსახელი. ნაცვალსახელით გამოხატული ქვემდებარეები შეიძლება შეიცვალონ ისე, როგორც ეს ქვემორე მაგალითებშია მოცემული, შეიძლება შეიცვალონ.<br />:
:„Do"Do you smoke?“" „Yes"Yes, I do.“" (და არა "Yes, I smoke.")
:„Is"Is that Ann?“" „Yes"Yes, it is." / "No, it isn't.“
:„Did"Did the twins go?“" „Yes"Yes, they did." / "No, they didn't.“"
:„Will"Will there be an exam?“" „Yes"Yes, there will." / "No, there won't.“"
თუ კითხვით წინადადებაში ერთზე მეტი დამხმარე ზმნაა, პასუხში გამოიყენება პირველი დამხმარე ზმნა:<blockquote>"Should he have gone?" "Yes, he should."</blockquote>ისეთი დამხმარე ზმნების შემცველი კითხვითი წინადადებები, როგორიცაა must I / he და ა.შ. ან need I / he და ა.შ. ასეთ პასუხს მოითხოვენ:<blockquote>''Yes, you (he, she'' და ა.შ.) ''must.''</blockquote><blockquote>ანდა:</blockquote><blockquote>''No, you (he, she'' და ა.შ.) ''needn't'':<br /></blockquote><blockquote>"Must I take all these pills?" "Yes, you must."</blockquote><blockquote>"Need I take all these pills?" "No, you needn't."</blockquote>პასუხად მხოლოდ yes-ის ან no-ს თქმა არათავაზიანად ჟღერს და ინგლისელის ყურისთვის ძალიან უხეშ პასუხად აღიქმება.
თუ კითხვითი წინადადება ერთზე მეტ დამხმარე ზმნას, პასუხში პირველი დამხმარე ზმნა უნდა იქნეს გამოყენებული.<br />
:„Should he have gone?“ „Yes, he should.“
ისეთი დამხმარე ზმნების შემცველი კითხვითი წინადადებები, როგორიცაა must I / he და ა.შ., ან need I / he და ა.შ., შემდეგნაირ პასუხს მოითხოვენ; ''Yes, you / he'' და ა.შ. ''must'', ანდა ''No, you / he'' და ა.შ. ''needn't'':<br />
:„Must I / need I take all these pills?“ „Yes, you must.“ / „No, you needn't.“
პასუხად მხოლოდ yes-ის, ან no-ს მიგება, არ ჟღერს თავაზიანად და აღიქმება, როგორც უხეში პასუხი.
 
===== შენიშვნებზე დადებითი და უარყოფითი პასუხის გაცემა =====
'''ა)''' აფირმატიულიდადებითი (მტკიცებითიaffirmative) სახისშინაარსის შენიშვნებზეთხრობით (თხრობითი წინადადებები)წინადადებაზე პასუხის გაცემა შეიძლება ამგვარად;: yes / so / of course + დადებითიდამხმარე (თანხმობითი)ზმნის დამხმარეთანხმობის ზმნაგამომხატველი ფორმა. შენიშვნაშიწინადადებაში ნახსენები დამხმარე ზმნა პასუხში გამეორდებამეორდება. თუ შენიშვნაწინადადება არ შეიცავდა დამხმარე ზმნას, მაშინ პასუხში დამხმარე ზმნის ის ფორმა უნდა გამოვიყენოთ, რომელსაც მოითხოვს პირველ წინადადებაში არსებული დამოუკიდებელი ზმნა, ანუ (do, does, ან did. <br />):
:„He"He works too hard.“" „Yes"Yes, he does.“"
:„There"There may be a strike.“" „Yes"Yes, there may.“"
:„Living"Living in London will be expensive.“" „"(Yes,) of course, it will.“"
:„That"That's Ann!“" „Oh"Oh, so is it.“"
'''ბ)''' უარყოფითი სახისშინაარსის შენიშვნებზეწინადადებაზე შედავება, შეკამათება, ან საწინააღმდეგო აზრის გამოთქმა კიასე შეიძლება ასე;: yes, oh yes + დამხმარე ზმნის აფირმატიულითანხმობის გამომხატველი ფორმა. ამ დროს დამხმარე ზმნა განსაკუთრებულიგანსაკუთრებულად აქცენტუირებითხაზგასმით წარმოითქმის. <brაქცენტირების />საშუალებით:
:„I"I won't have to pay.“" „Oh"Oh yes, you `'''''will'''''!“"
:„My"My alarm didn't ring.“" „Oh"Oh yes, it `'''''did'''''!“"
:„There"There isn't any salt in this.“" „Yes"Yes, there '''''ìs'''''.“"
:„Bread"Bread won't make me fat.“" „Oh"Oh yes., it `'''''will'''''.“"
'''გ)''' უარყოფითი (negative) შინაარსის წინადადებისთვის იწარმოება no + დამხმარე ზმნის უარის გამომხატველი ფორმა, რომელიც დასტურს გამოხატავს (თუ პასუხის გაცემისას დამხმარე ზმნის თანხმობის გამომხატველი ფორმა გამოვიყენებთ, შინაარსობრივად გამოგვივა, რომ არ ვეთანხმებით თანამოსაუბრეს):
'''გ)''' უარყოფითი (ნეგირებული) სახის შენიშვნებზე იწარმოება no + ნეგირებული დამხმარე ზმნა: <br />
: „It"It wouldn't take long to get there.“" „No"No, it wouldn't“t."
: „I"I haven't paid you yet.“" „No"No, you haven't.“
: „The"The boys mustn't be late.“" „No"No, they mustn't.“"
: „The"The door can't have been locked.“" „No"No, it can't.“"
'''დ)''' აფირმატიულიდადებითი სახის(affirmative) შენიშვნებიშინაარსის თხრობითი წინადადება შეგვიძლია უარვყოთ no / oh no + ნეგირებული დამხმარე ზმნის მეშვეობით.უარის <brგამომხატველი />ფორმის მეშვეობით:
: „Ann"Ann'll lend it to you.“" „Oh"Oh no, she won't.“"
: „Peter"Peter gets up too late.“" „No"No, he doesn't.“"
: „There"There is plenty of time.“" „No"No, there isn't.“"
: „Prices"Prices are coming down.“" „Oh"Oh no, They aren't.“"
სიტყვაკავშირის ''but'' გამოყენება შეიძლება გამოყენებული იქნას იმ შემთხვევაში, თუკიროდესაც თანამოსაუბრე გამოთქმულ ვარაუდს არ ეთანხმება. ვარაუდიკითხვითი გამოთქმულიაწინადადებით კითხვითი ფორმით.<brგამოთქმულ />აზრს:
: „Why"Why did you travel first class?“" „But"But I didn't.“"
 
===== ''question tags'' =====
''Question tag'' ეწოდება ყოველთვის წინადადების ბოლოს მოთავსებულ მოკლე კითხვით ფრაზას. თმცა ინგლისურად question tag-ის იმდენი ვარიანტი არსებობს, რამდენიც დამხმარე ზმნაა, ქართულში მათი ზუსტი თარგმანი სიტუაციურად შეიძლება იყოს: „განა არა?“ ან უბრალოდ „არა?“ ზოგჯერ კი „ხომ“. ინგლისურში ამ მოკლე კითხვითი ფრაზის ფუნქციაა მოსაუბრისგან დასტურის მიღება გამოთქმულ აზრთან დაკავშირებით.
''Question tags'' უწოდებენ მოკლე კითხვებს, რომელთა ადგილიც ყოველთვის წინადადების ბოლოსაა. ის დაისმის რათა მივიღოთ დადასტურება გარკვეულ საკითხთან დაკავშირებით. იწარმოება იმ დამხმარე ზმნებით, რომლებიც თვითონ წინადადების საწყის ნაწილშია გამოყენებული. თუ წინადადების პირველი ნაწილი დადებითია, შეკითხვა უარყოფით ფორმაში მოდის. თუ პირველი ნაწილი უარყოფითია, შეკითხვა დადებითია.
 
კითხვითი ფრაზა იმავე დამხმარე ზმნით იწარმოება, რომელიც გამოყენებულია მთავარ წინადადებაში. თუ მთავარი წინადადება მტკიცებითი (დადებითი) შინაარსისაა, მაშინ კითხვითი ფრაზა უარყოფითი უნდა იყოს. თუ მთავარი წინადადება უარყოფითი შინაარსისაა, მაშინ კითხვითი ფრაზა მტკიცებითი (დადებითი) შინაარსის უნდა იყოს. მაგალითად:
მაგ: <br />
: It's a nice day, isn't it? -— მშვენიერი დღეა, განა არა?
: She teaches English, doesn't she? -— ის ასწავლის ინგლისურს ასწავლის, არა?
: They enjoyed the party, didn't they? -— მათ მოეწონათ წვეულება მოეწონათ, არა?
: Tom can sing, can't he? -— ტომს შეუძლია სიმღერა შეუძლია, განა არა?
: Ann will come soon, won't she? -— ანა მოვა მალე მოვა, არა?
: David hasn't got a car, has he? -— დავითს არ ჰყავსხომ მანქანა, არა ჰყავს?
: He isn't a doctor, is he? -— ის არ არისხომ ექიმი, არაარაა?
: Sarah can't cook, can she? -— სარასსარამ არხომ შეუძლია საჭმელებისსაჭმლის მომზადება, არაარ იცის?
: They didn't come home, did they? -— ისინი შინ არ მოვიდნენ შინდავრუნებულან, არა?
 
===== შენიშვნები =====
Line 552 ⟶ 549:
|- !!
|-----------------
|'''1''' ||one||1st — first||'''20'''||twenty||20th — twentieth||'''110'''||(one) hundred-(and)-ten||(one) hundred-(and)-tenth
|-----------------
|'''2''' ||two||2nd — second||'''21'''||twenty-one||21st — twenty-first||'''120'''||(one) hundred-(and)-twenty||(one) hundred-(and)-twentienthtwentieth
|-----------------
|'''3''' ||three||3rd — third||'''30'''||thirty||thirtieth||'''130'''||(one) hundred-(and)-thirty||(one) hundred-(and)-thirtieth
|-----------------
|'''4''' ||four||fourth4th —fourth||'''40'''||forty||fortieth||'''140'''||(one) hundred-(and)-forty||(one) hundred-(and)-fortieth
|-----------------
|'''5''' ||five||5th — fifth||'''50'''||fifty||fiftieth||'''150'''||(one) hundred-(and)-fifty||(one) hundred-(and)-fiftieth
|-----------------
|'''6''' ||six||6th — sixth||'''60'''||sixty||sixtieth||'''160'''||(one) hundred-(and)-sixty||(one) hundred-(and)-sixtieth
|-----------------
|'''7''' ||seven||7th — seventh||'''70'''||seventy||seventieth||'''170'''||(one) hundred-(and)-seventieth||(one) hundred-(and)-seventieth
|-----------------
|'''8''' ||eight||8th — eighth||'''80'''||eighty||eightieth||'''180'''||(one) hundred-(and)-eighty||(one) hundred-(and)-eightieth
|-----------------
|'''9''' ||nine||9th — ninth||'''90'''||ninety||ninetieth||'''190'''||(one) hundred-(and)-ninety||(one) hundred-(and)-ninetieth
|-----------------
|'''10''' ||ten||10th — tenth||'''100'''||(one) hundred||hundredth||'''200'''||two hundred||two hundredth
|-----------------
|'''11''' ||eleven||11th — eleventh||'''101'''||(one) hundred-(and)-one||(one) hundred-(and)-first||'''210'''||two hundred-(and)-ten||two hundred-(and)-tenth
|-----------------
|'''12''' ||twelve||12th — twelfth||'''102'''||(one) hundred-(and)-two||(one) hundred-(and)-second||'''220'''||two hundred-(and)-twenty||two hundred-(and)-twenty
|-----------------
|'''13''' ||thirteen||13th — thirteenth||'''103'''||(one) hundred-(and)-three||(one) hundred-(and)-third||'''300'''||three hundred||three hundredth
|}
 
== ინგლისური სიტყვები და ფრაზები ==
 
* გამარჯობა -— Hello / Hi
* კეთილი იყოს თქვენი მობრძანება(...) -— Welcome (to...)!
* გმადლობთ -— Thank you
* ძალიან დიდი მადლობა — Thank you so much
* კი / არა - Yes / No
* არაფრის — You are welcome / No problem
* გეთაყვა - Please
* დიახ — Yes
* ნახვამდის - Good-bye
* არა — No
* ჩემი სახელია... - My name is...
* გთხოვ(თ) / თუ შეიძლება) — Please
* დროებით!..... See you soon!
* რა გქვია(თ)? — What's your name?
* როგორ ხარ? ..... How are you?
* მე მქვია... — My name is...
* მოგწონთ აქ?......Do you like it here?
* საიდან ბრძანდებით? სადაური ხარ? — Where are you from?
* როგორ ბრძანდებით? როგორა ხარ? — How are you?
* მოგწონთ აქ? მოგწონს აქ? — How do you like it here?
* ხომ არ გინდათ, რომ...? იქნებ გაინტერესებთ...? — Would you be interested in...?
* რას აკეთებ(თ)? — What are you doing?
* არ ვიცი — I don't know
* ვიცი — I know
* ზუსტად ვიცი — I know so
* მოიცა, დავფიქრდე — Let me see
* რას გულისხმობ(თ)? — What do you mean?
* თქვენ რას ფიქრობთ? როგორ გგონია? — What do you think?
* ნახვამდის / დროებით! — Goodbye / See you / See you soon / See you later
 
== ლიტერატურა ==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ინგლისური_ენა“-დან