მელექ აჰმედ-ფაშა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 31:
}}
 
'''მელექ აჰმედ-ფაშა''' ([[თურქული ენა{{lang-tr|თურქ]]. Melek Ahmed Paşa}}; დ. [[1604]], [[საქართველო]] – გ. [[1662]], [[სტამბოლი]]) – [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] სახელმწიფო მოღვაწე, წარმოშობით [[ქართველები|ქართველი]], [[ვეზირი|დიდი ვეზირი]] [[1650]]–[[1651]] წლებში.
 
==ადრეული წლები==
აჰმედ-ფაშა წარმოშობით იყო აფხაზეთიდან. იგი დაიბადა [[1604]] წელს. მისი მამა იყო ფლოტის ადმირალი, სახელად ფერვანე. სულთან [[მურად IV|სულთან მურად მეოთხის]]-ის დროს, იგი დაინიშნა [[დიარბექირი|ს]] გამგებლად. სულთან [[იბრაჰიმ I (ოსმალეთის იმპერია)|იბრაჰიმის]] დროს, აჰმედ-ფაშა დანიშნული იყო [[ერზურუმი|არზრუმის]], [[მოსული|მოსულის]], [[ალეპო|სა]]სა და [[დამასკო|ს]] ბეილერბეიდ.
 
[[1644]] წელს, აჰმედი დაქორწინდა სულთან მურადის ქალიშვილზე, [[ქაია სულთანი|ქაია სულთანზე]]. ამ ქორწინების შემდეგ იგი გახდა ოსმანების დინასტიის სიძე "დამატი"
აჰმედ-ფაშა წარმოშობით იყო აფხაზეთიდან. იგი დაიბადა [[1604]] წელს. მისი მამა იყო ფლოტის ადმირალი, სახელად ფერვანე. [[მურად IV|სულთან მურად მეოთხის]] დროს, იგი დაინიშნა [[დიარბექირი|ს]] გამგებლად. სულთან [[იბრაჰიმ I (ოსმალეთის იმპერია)|იბრაჰიმის]] დროს, აჰმედ-ფაშა დანიშნული იყო [[ერზურუმი|არზრუმის]], [[მოსული|მოსულის]], [[ალეპო|სა]] და [[დამასკო|ს]] ბეილერბეიდ.
 
[[1650]] წელს, აჰმედ-ფაშა, [[მეჰმედ IV|სულთან მეჰმედის]] მმართველობის დროს, დაინიშნა [[ბაღდადი|ბაღდადის]] ბეილერბეიდ. იმავე წლის [[5 აგვისტოსაგვისტო]], მეჰმედის რეგენტმა, [[ქიოსემ სულთანი|ვალიდე ქიოსემ სულთანმა]] [[ქარა მურად-ფაშა|მურად-ფაშას]] ნაცვლად დანიშნა [[დიდი ვეზირი|დიდ ვეზირად]].
[[1644]] წელს, აჰმედი დაქორწინდა სულთან მურადის ქალიშვილზე, [[ქაია სულთანი|ქაია სულთანზე]]. ამ ქორწინების შემდეგ იგი გახდა ოსმანების დინასტიის სიძე "დამატი"
 
[[1650]] წელს, აჰმედ-ფაშა, [[მეჰმედ IV|სულთან მეჰმედის]] მმართველობის დროს, დაინიშნა [[ბაღდადი|ბაღდადის]] ბეილერბეიდ. იმავე წლის [[5 აგვისტოს]], მეჰმედის რეგენტმა, [[ქიოსემ სულთანი|ვალიდე ქიოსემ სულთანმა]] [[ქარა მურად-ფაშა|მურად-ფაშას]] ნაცვლად დანიშნა [[დიდი ვეზირი|დიდ ვეზირად]].
 
==დიდი ვეზირი==
აჰმედ-ფაშა ცდილობდა რეფორმების გატარებას ოსმალეთის იმპერიაში. მან სცადა ბიუჯეტის დაბალანსება,, მოახერხა [[ჯელალის აჯანყებები|ჯელალიეს აჯანყებების]] ჩახშობა.
 
[[1651]] წლის [[22 აგვისტო|22 აგვისტოს]], აჯანყებული [[იანიჩარები|იანიჩრები]] მოითხოვდნენ აჰმედ-ფაშას დიდი ვეზირის პოსტიდან გადადგომას. ერთ–ერთი ვერსიით, მათ დაუგვიანდათ გასამრჯელოს მიღება. სულთანიც იძულებული გახდა, აჰმედი პოსტიდან მოეხსნა და მის ნაცვლად დიდ ვეზირად დანიშნა ისევ ქართველი, [[აბაზა სიავუშ-ფაშა I]] გახდა.
აჰმედ-ფაშა ცდილობდა რეფორმების გატარებას ოსმალეთის იმპერიაში. მან სცადა ბიუჯეტის დაბალანსება,, მოახერხა [[ჯელალის აჯანყებები|ჯელალიეს აჯანყებების]] ჩახშობა.
 
[[1651]] წლის [[22 აგვისტო|22 აგვისტოს]], აჯანყებული [[იანიჩარები|იანიჩრები]] მოითხოვდნენ აჰმედ-ფაშას დიდი ვეზირის პოსტიდან გადადგომას. ერთ–ერთი ვერსიით, მათ დაუგვიანდათ გასამრჯელოს მიღება. სულთანიც იძულებული გახდა, აჰმედი პოსტიდან მოეხსნა და მის ნაცვლად დიდ ვეზირად დანიშნა ისევ ქართველი, [[აბაზა სიავუშ-ფაშა I]] გახდა.
 
==შემდგომი წლები==
[[1654]] წელს, აჰმედ-ფაშა ოსმალეთის დიდი ვეზირის, [[იბშირ მუსტაფა-ფაშა|იფშირ მუსტაფა–ფაშას]] მოადგილე გახდა, მაგრამ მალე თანამდებობიდან გადააყენეს და მუსტაფა-ფაშას ბრძანებით, გადაასახლეს [[მალქარა|მალკარაში]]ში გადაასახლეს.
 
[[1659]] წელს, აჰმედ-ფაშას მეუღლე [[ქაია სულთანი]] მშობიარობის დროს გარდაიცვალა. გადმოცემის თანახმად, აჰმეთი კუბოში ჩაწვა და შეუჩერებლად ტიროდა. სამი წლის შემდეგ, [[1662|1662 წელს]], აჰმედმა ცოლად შეირთო [[აჰმედ I|სულთან აჰმედის]] ქალიშვილი, [[ფატმა სულთანი (აჰმედ I-ის ქალიშვილი)|ფატმა სულთანი.]].
[[1654]] წელს, აჰმედ-ფაშა ოსმალეთის დიდი ვეზირის, [[იბშირ მუსტაფა-ფაშა|იფშირ მუსტაფა–ფაშას]] მოადგილე გახდა, მაგრამ მალე თანამდებობიდან გადააყენეს და მუსტაფა-ფაშას ბრძანებით, გადაასახლეს [[მალქარა|მალკარაში]] გადაასახლეს.
 
[[1659]] წელს, აჰმედ-ფაშას მეუღლე [[ქაია სულთანი]] მშობიარობის დროს გარდაიცვალა. გადმოცემის თანახმად, აჰმეთი კუბოში ჩაწვა და შეუჩერებლად ტიროდა. სამი წლის შემდეგ, [[1662|1662 წელს]], აჰმედმა ცოლად შეირთო [[აჰმედ I|სულთან აჰმედის]] ქალიშვილი, [[ფატმა სულთანი (აჰმედ I-ის ქალიშვილი)|ფატმა სულთანი.]]
 
მელექ აჰმედ-ფაშა გარდაიცვალა [[1662]] წელს, ფატმა სულთანთან ქორწინებიდან რამდენიმე თვეში.
 
==ლიტერატურა==
 
* Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), sicill-i osmani, İstanbul:Tarih Vakfi Yurt Yayınları İSBN 975-333-0383 C.IV s.509.