ისმაილ II: განსხვავება გადახედვებს შორის
| [შეუმოწმებელი ვერსია] | [შეუმოწმებელი ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მNo edit summary |
მNo edit summary |
||
ხაზი 17:
|პარტია =
|დაბადების თარიღი = [[28 მაისი]], [[1537]]<ref>[http://www.nosabooks.com/WebUI/Search.aspx?qk=isbn&q=9643251063&rp=1&adv=0&fv=0&pv=0 ''Ismail II '', Dr Manouchehr Parsadoost, ISBN 9643251063, 2003]</ref>
|დაბადების ადგილი = [[ყუმი]], [[სეფიანთა იმპერია]]
|გარდაცვალების თარიღი = [[24 ნოემბერი]], [[1577]]
|გარდაცვალების ადგილი = [[ყაზვინი]], [[სეფიანთა იმპერია]]
|ქორწინება = საფია ბეგუმი
|შვილები = ხოჯა ალ-დინ მუჰამად მირზა <br/>საფიეჰ სულთან ბეგუმი<br/>ფაქრ-ი ჯაჰან ხანუმი<br/>გუვჰარ სულთან ხანუმი
|სრული სახელი = ''ისმაილ მირზა''
|დინასტია = [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანები]]
|მამა = [[თამაზ I]]
ხაზი 29:
|ხელმოწერა =
}}
'''ისმაილ II''' ([[სპარსული ენა|სპარს:]] شاه اسماعیل دوم) (დ. [[28 მაისი]], [[1537]]<ref>[http://www.nosabooks.com/WebUI/Search.aspx?qk=isbn&q=9643251063&rp=1&adv=0&fv=0&pv=0 ''Ismail II '', Dr Manouchehr Parsadoost, ISBN 9643251063, 2003]</ref> - გ. [[24 ნოემბერი]], [[1577]]) — სეფიანთა დინასტიის მესამე
==ტახტზე ასვლამდე ==
ისმაილი დაიბადა [[1537]] წლის [[28 მაისი|28 მაისს]] ქ.[[ყუმი|ყუმში]]. ის იყო [[თამაზ I]]-ისა და მისი თურქმენი ცოლის, [[სულთან ბეგუმ მავსილუ]]ს მეორე ვაჟი. 10 წლის ასაკში მამამისმა დანიშნა [[შირვანი]]ს მმართველად. მონაწილეობა მიიღო ირან-ოსმალეთის ომში. [[1554]] წელს [[ნახჭევანი|ნახჭევანიდან]] განდევნა ოსმალები, რის გამოც ავტორიტეტი მოიპოვა [[ირანი|ირანში]]. [[1556]] წელს შაჰ-თამაზმა ისმაილი [[ხორასანი|ხორასნის]] მმართველად დანიშნა [[უზბეკები]]ს შესაძლო შემოსევების შემთხვევაში 10000 კაციანი არმიის გამოყვანა დაავალა. თუმცა იმავე წელს [[ირანი|ირანში]] გავრცელდა ხმები შესაძლო ამბოხის შესახებ, რომლის თანახმადაც ისმაილ მირზა ტახტიდან ჩამოგდებას უპირებდა მამამისს. თამაზ-შაჰმა მისი ვეზირების რჩევით მისი ვაჟი შეიპყრო და ყაჰყაქის ციხე-სიმაგრეში გამოკეტა, სადაც ისმაილს ყოფნა [[1576]] წლამდე, მამის გარდაცვალებამდე მოუწია. [[1576]] წლის 14 მაისს, როდესაც [[თამაზ I]] გარდაიცვალა, [[სეფიანთა იმპერია|ირანი]] ორად გაიყო. [[ყიზილბაშები]]ს უმეტესობა ემხრობოდა [[შაჰი]]ს ყველაზე ღირსეულ მემკვიდრედ სწორედ ისმაილ მიიჩნევდნენ, ხოლო ირანის მოსახლეობა შაჰ-თამაზის უმცროს ვაჟს — ჰეიდარ მირზას უჭერდა მხარს. ჰეიდარიც სარგებლობდა ამ პრივილეგიით და თავისი ტახტზე ასვლას იმით ხსნიდა, რომ შაჰ-თამაზის გარდაცვალების დროს მისი ვაჟებიდან მხოლოდ ჰეიდარი იყო მის გვერდით. თუმცა ჰეიდარი მოკლეს რუმლუს და [[ავშარიდების იმპერია|ავშარიდების]] კლანის წევრებმა ვერაგულად მოკლეს. მისი ყველა მხარდამჭერი ისმაილის წინააღმდეგ გაერთიანდა. ისმაილმა დაამარცხა ძმის მომხრეები [[ყაზვინი|ყაზვინთან]] ახლოს და საბოლოოდ, ტახტზე 1576 წლის 22 აგვისტოს ავიდა '''ისმაილ II-ის ''' სახელით.<ref>Savory გვ. 69.</ref>
==მმართველობის პერიოდი ==
[[File:Ismail II Sahand Ace.jpg|[[ისმაილ II]] საბჭოს სხდომაზე. |thumb|right]]
[[შაჰი]]ს ტიტულის მიღებისთანავე ისმაილმა ტახტის შენარჩუნების მიზნით მის მიერ შეპყრობილი 5 ძმა სიკვდილით დასაჯა. მან ასევე დაგეგმა მისი ბიძაშვილისა და მამამისის ერთგული მსახურის, იბრაჰიმ მირზას მკვლელობაც. იმ დროისთვის ისმაილს გადაურჩნენ მისი უფროსი ძმა, [[მუჰამად ხუდაბანდა]] თავის ოჯახთან ერთად, მაჰმუდ მირზა, ალი მირზა, აჰმად მირზა, აბედინ მირზა და მუსა მირზა. უკანასკნელი 4-ს შეპყტობა [[შაჰი[[ს მომხრეებმა მოახერხეს. [[1577]] წლის [[24 თებერვალი|24 თებერვალს]] ისმაილმა მისი 4 ძმაც დაახოცვინა. მან ვერ მოახერხა [[მუჰამად ხუდაბანდა]]ს დაკავება, რადგან ის ფარულად იყო გადამალული ირანის პროვინციებში. მრავალი სისასტიკის მიუხედავად ისმაილი მისი ბაბუის, [[ისმაილ I]]ის მსგავსად იყო პოეტი, მხატვარი და კალიგრაფი. ხელი შეუწყო ირანში ხელოვნების განვითარებას. ის ასევე დიდ ყურადღებას აქცევდა [[შიიზმი]]ს გავრცელებას მთელს იმპერიაში და თავიდან იცილებდა [[სუნიზმი|სუნიტ]] სპარსელებს. [[1577]] წლის კავკასიაში ლაშქრობის შემდეგ, მან 30 000 ქართველი და ჩერქეზი ტყვედ წაიყვანა ირანში, რის შედეგადაც, შემდეგში შეიქმნა ირანის საზოგადოების ახალი ფენა რასაც საფუძველი ჯერ კიდევ მამამისის — თამაზ I-ის მმართველობის პერიოდში ჰქონდა ჩაყრილი.<ref>Oberling, Pierre, ''Georgians and Circassians in Iran'', The Hague, 1963; გვ. 127-143</ref>
== გარდაცვალება ==
ისმაილს სისასტიკის გამო ირანში ბევრი მტერი გამოუჩნდა. [[1577]] წლის ბოლოსათვის მის ერთგულთა რიცხვში [[ყიზილბაშები]]ც აღარ შედიოდნენ. ისმაილი [[1577]] წლის 24 ნოემბერს მას მოუწყვეს შეთქმულება მისმა დამ, ფარი ხანუმმა. [[შაჰი]] [[ოპიუმი]]თ მოწამვლის შემდეგ გარდაიცვალა.<ref>Savory pp. 69–70</ref> მის შემდეგ [[სეფიანთა იმპერია|სეფიანთა]] ტახტზე მისი უფროსი ძმა, [[მუჰამად ხუდაბანდა]] ავიდა. [[1578]] წელს ისმაილის ერთადერთი ვაჟი, მცირეწლოვანი ალ-დინ მუჰამად მირზა [[შაჰი]]ს ბრძანებით სიკვდილით დასაჯეს.
== ლიტერატურა ==
| |||