ფსალმუნნი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
Bot: 3 ენათაშორისი ბმული გადატანილია Wikidata-ზე, d:q41064
No edit summary
ხაზი 1:
{{ძველი აღთქმა}}
'''ფსალმუნნი დავითისა''', '''''ფსალმუნნი''''' ({{lang-he|תְּהִלִּים or תהילים}}, „psállein“, „ციტრის ხმაზე გალობა“) ''ფსალმუნი'', ''დავითი'', ''დავითნი'' — [[ძველი აღთქმა|ძველი აღთქმისა]] და [[ბიბლია|ბიბლიის]] მეცხრამეტე კანონიკური ფსალმუნთა წიგნი. ქართულად ფსალმუნი ეწოდება ამ წიგნში შეტანილ ცალკეულ საგალობლებსაც. შედგება 150 პოეტური ნაწარმოებისაგან, რომელთაგან 73-ის ავტორობა ებრაული და ქრისტიანული ტრადიციით, [[დავითი|მეფე დავითს]] მიეწერება. სინამდვილეში ფსალმუნი სხვადასხვა დროს შექმნილ ნაწარმოებთა კრებულია, რომელთა უდიდესი ნაწილი [[ქრისტეს შობა]]ემდემდე [[ძვ. წ. X საუკუნე|X]]-[[ძვ. წ. III საუკუნე|III საუკუნეებში]] შეიქმნა და ხშირად კიდევ უფრო ძველ პოლითეისტურ ქანაანურ რელიგიურ კონცეფციათა კვალს შეიცავს. გვიანდელი ნაწილები [[ბაბილონის ტყვეობა|ბაბილონის ტყვეობის]] (ძვ. წ. VI ს.) შემდეგდროინდელია. კუმრანის (მკვდარი ზღვის) ტექსტების აღმოჩენის შემდეგ გაირკვა, რომ ძვ. ებრაული ფსალმუნი შინაარსითა და მოცულობით განსხვავდებოდა იმ კრებულისაგან, რომელიც საბოლოოდ რედაქტირების შემდეგ შეიტანეს ებრაულ ძველ აღთქმაში III ნაწილის (ქეთუბიმ) I წიგნად. ებრაულ ფსალმუნში 150 საგალობელია, ბერძნულსა და ზოგიერთ სხვაში, მათ შორის ქართულშიც — 151. ფსალმუნების ნუმერაციაც თარგმანებში განსხვავებულია. ებრაულ ფსალმუნში ტექსტი დაყოფილია 5 წიგნად, შესაძლოა, „მოსეს ხუთწიგნეულის“ მიბაძვით. ფორმითა და შინაარსით ის ძველძველი აღმოსავლეთის, განსაკუთრებით კი ქანაანური პოეზიის ტრადიციით შეპირობებულგანპირობებულ კანონებს მისდევს, რაც განსაკუთრებით გამოჩნდა უგარითული ტექსტების აღმოჩენის შემდეგშემდგომ გამოჩნდა (XX საუკუნის 30-იანი წლები). თარგმანები ტექსტუალურად ხშირად განსხვავდება ერთმანეთისაგან, რაც აიხსნება არა მარტო ებრაული დედნის განსხვავებული რედაქციების არსებობით, არამედ მისი სირთულითაც; არქაიზმებისა და რთული პოეტური სახეების გამო ტექსტისირთულეს წარმოადგენდა ტექსტის არასწორადსწორი ესმოდათგაგება. ებრაულ ფსალმუნებს დიდი მნიშვნელობა ჰქონდაგააჩნდა ებრაული ლიტურგიისათვის; ადრინდელ ქრისტიანულ ეპოქაშიცეპოქაში ლიტურგია უმთავრესად ფსალმუნთა გალობისაგან შედგებოდა. ამიტომ ფსალმუნი ერთ-ერთი ყველაზე ადრე ნათარგმნითარგმნილი წიგნია ყველგან, სადაც კი ქრისტიანობა გავრცელდა.
''ხუთწიგნეულის'' მაგალითით ის პირობითად ხუთ წიგნად არის დაყოფილი: 1-41; 42-72; 73-89; 90-106; 107-150. არაერთ ფსალმუნს დასაწყისში მოცემული აქვს სათაური, რომელიც მიუთითებს:
* '''I''' — ნაწარმოების ჟანრს;
ხაზი 7:
* '''IV''' — ავტორს;
* '''V''' — ნაწარმოების შექმნის ისტორიულ გარემოებებს.
ჟანრობრივი მრავალფეროვნებით ხასიათდება: ისრაელის ისტორიასა თუ ბუნებაში გამომჟღავნებული [[ღმერთი]]ს სიდიადის სადიდებელი ფსალმუნები (8; 9; 23; 77; 98; 100; 104; 105; 106); სამადლობელი (მაგ., 66; 116; 136), მონანიებისა და გოდების საგალობლები (მაგ., 6; 7; 13; 22; 31; 38; 51; 63; 86; 130); კრულვის ფსალმუნები (35, 1-8; 58; 60,23-29; 109,6, შმდ). ფსალმუნთა განსაკუთრებულ ჯგუფებს განეკუთვნება ჰალელის (113-118; 136; 146-150), მომლოცველობის (120- 134) და აღსაყდრების თემისადმი (47; 93; 96; 97; 98; 99) მიძღვნილი ფსალმუნები. [[ახალი აღთქმა|ახალ აღთქმაში]] სხვადასხვა ფსალმუნები მესიანურად განიმარტა (მაგ., 2; 22; 69; 72; 110) ან ღმერთის, როგორც სამყაროს მეუფის ესქატოლოგიური განდიდების კუთხით იქნა განხილული (ასეთებია, მაგალითად, აღსაყდრებისადმი მიძღვნილი ფსალმუნები).
 
ქართულად ფსალმუნი პირველად IV—V საუკუნეებში უნდა იყოს ნათარგმნი. ხანმეტ ლექციონარში (VII ს.) არის მითითება ფსალმუნების გალობაზე. ჩვენამდე მოღწეული უძველესი ტექსტები X საუკუნისაა და ორ, ერთმანეთთან ახლო მდგომ რედაქციას შეიცავს, ამ რედაქციათა საერთო ფენა უძველესი თარგმანისაა; საბოლოო სახე VIII საუკუნეში აქვთ მიღებული. „ქართული დავითნის“ სახელით ცნობილი ძველი ვერსიები საეკლესიო პრაქტიკიდან უკვე XI საუკუნეში მთლიანად [[გიორგი მთაწმიდელი|გიორგი მთაწმიდლისეულმა]] ფსალმუნმა, რომელსაც თვითონ ახალ თარგმანს უწოდებს. სინამდვილეში მან რედაქცია გაუკეტაგაუკეთა „ქართულ დავითნს“დავითნის“ და ნაწილობრივ შეცვალა იგი, რათა მოესპო ტექსტში სირიულ-სომხური გავლენის კვალი და ბერძნულილისათვისბერძნულთან დაეახლოვებინამიეახლოვებინა.
 
==ლიტერატურა==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ფსალმუნნი“-დან