აქბარი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
No edit summary
ხაზი 1:
[[ფაილი:Portrait of Akbar by Manohar.jpg|მინი|აქბარი მოგოლთა მესამე იმპერატორი]]
{{ინფოდაფა მმართველი
|ქვეყანა = [[დიდ მოგოლთა იმპერია|დიდ მოგოლთა იმპერიის]]
|თანამდებობა = იმპერატორი
|სახელი = აქბარ I
|ორიგინალური სახელი =
|რიგი = მე-3
|რიგი-მეუღლეების =
|სურათი = [[ფაილი:Portrait of Akbar by Manohar.jpg|მინი|აქბარი მოგოლთა მესამე იმპერატორი]]
|წარწერა =
|კორონაცია = [[14 თებერვალი]], [[1556]]
|მმართველობის დასაწყისი = [[11 თებერვალი]] [[1556]]
|მმართველობის დასასრული = [[27 ოქტომბერი]] [[1605]]
|წინამორბედი = [[ჰუმაიონი]]
|მემკვიდრე = [[ჯაჰანგირი]]
|სხვა წოდებები =
|ვიცე-პრეზიდენტი =
|პარტია =
|დაბადების თარიღი = [[15 ოქტომბერი]] [[1542]]
|დაბადების ადგილი = [[ამარკოტი]],[[სინდი]], [[დიდ მოგოლთა იმპერია]]
|გარდაცვალების თარიღი = [[27 ოქტომბერი]] [[1605]]
|გარდაცვალების ადგილი = [[ფატეჰპურ-სიკრი]], [[დიდ მოგოლთა იმპერია]]
|ქორწინება = [[სალიმა სულთან ბეგუმი]]<br/>[[მარიამ უზ ზამან ჯოდჰა]]<br/>[[ქისმია ბანუ ბეგუმი]]<br/>[[ბიბი დაულათ შაადი]]<br/>[[რაზია სულთან ბეგუმი]]<br/>[[თარა ბეგუმ საჰიბა]]<br/>[[თაუტი ბეგუმი]]
|შვილები = [[ჯაჰანგირი]]<br/>შაჰზადა ჰასანი<br/>შაჰზადა ჰუსეინი<br/>შაჰზადა მურადი<br/>შაჰზადა დანიალი<br/>არამ ბანუ ბეგუმი<br/>შაქრ ულ-ნისა ბეგუმი<br/>ხანუმ სულთან ბეგუმი
|სრული სახელი = ''აბულ ფათ ჯალალ-ად-დინ მუჰამად აქბარი''
|დინასტია = [[თემურიდები]]
|მამა = [[ჰუმაიონი]]
|დედა = [[ჰამიდა ბანუ ბეგუმი]]
|რელიგია = [[სუნიზმი| სუნიტური ისლამი]] [[დინი-ილაჰი]]
|ხელმოწერა =
}}
 
 
 
 
 
[[ფაილი:Mogulreich Akbar.png|მინი|მარცხნივ|220პქ.|მოგოლთა იმპერია აქბარ I-ის დროს]]
'''ჯალალ-ად-დინ მუჰამად აქბარი''' (დ. [[14 ოქტომბერი]] [[1542]], [[ამარკოტი]] ([[სინდი]]) — გ. [[15 ოქტომბერი]] [[1605]], [[აგრა]]) — [[დიდ მოგოლთა იმპერია|დიდი მოგოლთა იმპერიის]] განმგებელი [[1556]] წლიდან. ის იყო დიდი მოგოლთა იმპერიის მესამე [[ფადიშაჰი]] [[თემურიდები]]ს დინასტიის წარმომადგენელი, [[თემურლენგი]]ს პირდაპირი შთამომავალი, [[ბაბური]]ს შვილიშვილი, იმპერატორ [[ჰუმაიონი]]ს ვაჟი - გამოჩენილი სახელმწიფო მოღვაწე და მხედართმთავარი. ის დაიბადა ქალაქ ამარკოტში, სადაც თავისი პირველი ცხოვრების 12 წელი გაატარა. 1555წ. ის მამასთან, ჰუმაიონთან ერთად დაბრუნდა [[დელი|დელში]], რომელიც ლიტერატურისა და აღორძინების ცენტრი გახდა. 1556წ. [[ჰუმაიონი]] გარდაცვალა და 14 წლის ასაკში აქბარი გახდა ქვეყნის მმართველი. 4 წლის შემდეგ მან განდევნა რეგენტი ბაირამ ხანი და შეუდგა იმპერიის საზღვრების გაართოებას. მან გააერთიანა [[რაჯპუტანი]], [[გუჯარათი]], [[ბენგალია]] და [[ქაშმირი]]. ის იყო გაუნათლებელი, მაგრამ ნიჭიერი მმართველი. ცდილობდა სავაჭრო ურთიერთობების განვითარებას, გაატარა მნიშვნელოვანი სამხედრო და ფინანსური რეფორმები. შექმნა ახალი რელიგია „დინი-ილაჰი“ (ღვთაებრივი რწმენა), რომელიც [[ისლამი]]ს, [[ინდუიზმი]]ს, [[ფარსიზმი]]ს, [[ჯაინიზმი]]ს ეკლექტიკურ ნაზავს წარმოადგენს. აქბარი ამ რელიგიის მეთაურად იქნა აღიარებული. იგი წარმოადგენდა როგორც სასულიერო, ისე საერო ხელისუფალს. მოგოლთა იმპერიის სახელმწიო ენას წარმოადგენდა თურქული ენა და ჰინდი. საშინაო რეორმების დასრულების შემდეგ აქბარი გადაიქცა მეცნიერებისა და ხელოვნების მარველად. მან გარს შემოიკრიბა საუკეთესო მეცნიერები, პოეტები, მუსიკოსები, მხატვრები. მისმა უახლოესმა თანამებრძოლმა - ვეზირმა, მრავალმხრივად განათლებულმა და მრავალ ენაზე მოლაპარაკე პიროვნებამ აბუ-ლ ფაზლიმ შემოგვინახა ჩანაწერები აქბარის მმართველობის შესახებ. ამ ჩანაწერებით ვგებულობთ, რომ აქბარის მმართველობის პერიოდში შეიქმნა ფერწერის სკოლა. იმპერიაში, შეგროვდა უმდიდრესი ბიბლიოთეკა, რომელიც 24,000 ტომს შეიცავდა. 1569წ. ქალაქ [[აგრა]]ს მახლობლად დაიწყო ახალი ქალაქის - ფატეხპურ-სიკრის მშენებლობა, რაც ქართულ ენაზე ნიშნავს "გამარჯვების ქალაქს". 1605წ. იმპერატორი გარდაიცვალა. ტახტი დაიკავა აქბარის ვაჟმა სელიმმა სახეწოდებით იმპერატორი [[ჯაჰანგირი]].
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/აქბარი“-დან