სიონის ტაძარი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
გასწორდა კორექტული და სხვა შეცდომები, ტავტოლოგიები.
ხაზი 26:
[[ფაილი:Tbilisi Sioni Cathedral in Georgia, Spring 2011.jpg|270px|მინიატიურა|სიონის ტაძარი]]
[[ფაილი:Tbilisi Sioni interior.JPG|270px|მინიატიურა|ტაძრის ინტერიერი]]
'''თბილისის სიონის ღვთისმშობლის მიძინების საპატრიარქო ტაძარი''', ''თბილისის სიონი'' — ქართული ხუროთმოძღვრების ძეგლი, ჯვაროვან-გუმბათოვანი ტაძარი, მდებარეობს [[თბილისი|თბილისში]] [[მტკვარი|მტკვრის]] მარჯვენა დაბალ ნაპირზე, ზემო კალაში, სიონის ქუჩის №4–ში, ქ. თბილისის საკათედრო (საეპისკოპოსო) ტაძარი V საუკუნიდან დღემდე, ხოლო 1920 წლიდან საპატრიარქო ტაძარი.
 
== ისტორია ==
სიონის ყოვლადწმინდა ღვთისმშობლის მიძინების საკათედრო ტაძრის ადგილას მდგარი პირველი ეკლესია აქ ვახტანგ გორგასლის დროს უნდა ყოფილიყო აგებული, როგორც საეპისკოპოსო კათედრალური ტაძარი, ამას ადასტურებს ის, რომ დვინის საეკლესიო კრების ერთ-ერთი მონაწილე ყოფილა თბილისის ეპისკოპოსი ისაკიისააკი (სააკი). ტაძარს საფუძვლად დაედო ღვთისმშობლის მიძინების ადგილზე გეთსამანიის ბაღში აღმართული ტაძრის გეგმა. მშენებლობა გრძელდებოდა ტახტის მემკვიდრის [[დაჩი]]სა (499-514) და ქართლის ერისმთავარ [[გუარამ კურაპალატი]]ს (514-599) დროსაც. მშენებლობა, რომელშიც მონაწილეობდნენ როგორც ერისთავები ისე ქალაქის მოსახლეობა, დასრულდა ერისმთავარ [[ადარნასე]]ს (619-639) დროს, 620-იან წლებში. ტაძრის აღშენებაში ასევე დიდი წვლილი შეიტანა ვინმე მდიდარმა ქვრივმა, რომლის ვინაობაც უცნობი დარჩა.
 
{{ციტირება|...შეკრბა ქართლი და განაჩინეს ერისთავად გუარამ და მერმე-კურაპალატადცა... და ტფილისი სამკვიდრთა დიდსა ეკლესიასა დაიწყეს: ნახევარსა იქმოდა ყოველი ერი და ნახევარსა ერისთავნი; და კათალიკოზი იყო ბართლომე.}}
 
პლატონ იოსელიანის ცნობით, სიონის ტაძარი წლის განმავლობაში, 575–639 წლებშიშენდებოდაწლებში შენდებოდა. 1837 წლით დათარიღებულ [[ეგნატე იოსელიანი]]ს მიერ შედგენილ კატალოგში „მონასტრები, ეკლესიები ტფილისსა და მის მიდამოებში” სიონის ღვთისმშობლის ეკლესიის შესახებ ვკითხულობთ:
 
{{ციტირება|უპირველესი ტფილისსა შინაარისშინა არის დიდი ეკკლესია გუმბათიანი სიონად წოდებული ყვითლის ქვითკირით და ყვითლის თლილის ქვით ნაშენი, სახელსა ზედა ყ˜დ წ˜ისა ღ˜ის მშობლის მიცვალებისასა, აგვისტოს იე-სა დღესა ზედა, რომლისაცა საფუძუჱლი დაზდუა მეფემან გურამ ბაგრატოვანმან წელსა ქ˜ესით 589-სა და მერმე შეასრულა ქურივმან ვინმე; და უკანასკნელ 41 მთავარმან საქართველო[ჲ]სამან ადარნასე სრულიად განაშვენა წელსა 631-სა, და მრავალგზის შემუსვრილ ესე მრავალგზის განაახლეს მეფეთა და უკანასკნელ შემუსვრილი განაახლა 94 მეფემან ვახტანგ მეექუსემან წელსა 1710-სა, სადაც აწ ზის ჩლენი უწმინდესისა და უმმართებელესისა სინოდისა, არხიეპისკოპოსი ექსარხი სრულიად საქართველოჲსა ევღენი. და ეკკლესია ესე არის საბოროდ და კათედრად საექსახორსოდსაექსარხოსოდ დადებული. აქა დაფლულ არს სხეული წმინდისა ყ˜დ სამღუდელოჲსა იოანე მანგლელისა, გუაროვნებით სააკაძისა. აგვისტოს იე-სა დღესა ამას შინა მოვლენ სრულიად ტფილისში მცხოვრებნი ქართველნი და სომეხნიცა დღესასწაულობად... აქაცა მასავე ეკკლესიასა შინა სამჴრეთით მხარესა აქვს მიდგმული ქვით-კირით მიშენებული ადრით დროიდგან პატარა კამარაშეკრული ეგურერიეგუტერი, რომელიცა სახელსა ზედა წმინდისა მთავარანგელოზისა მიხაილისსა და ყოველთა ზეცათა უხორცოთა ძალთა... დღესა ზედა თვისასა აკურთხა ეკკლესიად 1824-სა წელსა მაღალ ყ˜დუსამღუდელოესმან მიტროპოლიტმან იონამ.}}
 
1226 წელს ხვარაზმელთა შაჰმა [[ჯალალ ად-დინი|ჯალალ ად-დინმა]] თბილისი აიღო. მისი ბრძანებით სიონის გუმბათს თავი მოხადეს და იქ მისი ტახტი დადგეს. ამ ტახტზე მჯდარი ადევნებდა იგი თვალს იმ მოწამეებს, რომელთაც არ შეურაცხყვეს სიონის ტაძრიდან გამოტანილი და მეტეხის ხიდზე დასვენებული მაცხოვრისა და ღვთისმშობლის ხატები. გუმბათი, როგორც ჩანს, მალევე აღადგინეს.
 
1386 წელს თემურლენგმა დაარბია სიონის ტაძრის შენობა, რომელიც განაახლა ალექსანდრე I-მა. 1522 წელს შაჰ-ისმაილმა სიონის ღვთისმშობლის ძვირფასი თვლებით შემკული ხატი გაძარცვა და შემდეგ მტკვარს მისცა. 1556 წელს ტაძარი კვლავ გაანადგურა შაჰ თამაზმა ხოლო 1616 წელს კი შაჰაბაზმა. ირანელთა მიერ თბილისის რამდენიმე გზის აოხრების შედეგად დანგრეული ტაძარი და XIII საუკუნის ნაწილების შემცველი წმინდა მიქაელ მთავარანგელოზის სახელობის სამხრეთი ეგვტერი 1657 წელს აღადგინა თბილელმა (ე.ი. თბილისის) მთავარეპისკოპოსმა [[ელისე საგინაშვილი|ელისე საგინაშვილმა]], რომელზეც მოწმობს წარწერა სამხრეთ ფასადზე.:
 
{{ციტირება|ნებითა ღუთისათა და შეშევნითა სიონთა ღუთის-მშობლისათა, მე თფილელმან ელისე საგინაშვილმან, აღუაშენე გუმბათი ესე სიონისა, ორჯერ სამხრეები და კარისბჭე და დავხატე და შევამკე ყოვლითა სამკულითა. შენდობას იტყოდეთ ღუთის გულისათჳს ამინ. ქორინიკონ ტმე.}}
 
1668 წელს მიწისძვრამ ისევ დააზიანა ტაძარი. 1710 წელს მეფე [[ვახტანგ VI]]-მ განაახლა ტაძრის გუმბათი, საპირე წყობა და სახურავი ბოლნისის ტუფისქვითტუფის ქვით მოაპირკეთა. აღნიშნული დაფიქსირებულია ჩრდილოეთ ფასადზე წარწერის სახით.
 
{{ციტირება|მადიდებელი სამებისა, დავითიანი, ძმისწული სახელოვანისა მეფისა გიორგისა, და ძე დიდად პატიოსნისა ლევანისა, - განმგებელი ქართლისა, ბატონიშვილი ვახტანგ, განმაახლებელი გუმბათით ლომფინის-ცურითლორფინ–საცვრით მონასტრისა ამის, სულისა მეფის ბიძის და მამისამამისათა, დედისათვის და სულთა ჩემთა და მეუღლისა, ძისა და ასულთა აღსაზრდელად. ქრისტეს აქეთ ჩღი, ქორინიკონსა ტჟჱ.}}
 
1723 წელს კონსტანტინე II-მ კახთა მეფემ ლეკთა ჯარის დახმარებით დაამარცხა ვახტანგ VI და აიღო თბილისი, ლეკთა ლაშქარს ნება მისცა დახმარების სანაცვლოდ ერბიათ და ეთარეშათ თბილისში, რის შედეგადაც სიონის საყდარიც გატიალდა. იესე ტლაშაძეს ეს ამბავი ასე აქვს გალექსილი: ”...სიონის ხატი წაიღეს, არავინ იცის სადარი, დატყვევდა დეკანოზიცა, კაცი წმინდათა სადარი”. დღეს ”სიონის ღვთისმშობლად” წოდებული ხატი ძველის ასლია, დამზადებულია 1764 წელს მოსკოვში ვახტანგ VI–ის ძის გიორგის დაკვეთით. ხატის პერანგი XX საუკუნეში დაიკარგა.
 
1724 წელს თბილისს ოსმალები დაეპატრონნენ, ტაძარი კიდევ ერთხელ ააოხრეს. 1727 წელს თურქეთის სულთანმა ქართლის ვეზირს ისაყ–ფაშას სიონის ტაძრის მეჩეთად გადაკეთება უბრძანა. სასულიერო პირთა თხოვნით თავადმა გივი ამილახვარმა თავისი გავლენა გამოიყენა და ფაშასგან ტაძრის ხელუხლებლობის პირობა მიიღო. 1740 წელს ათანასეთბილელ თბილელისმიტროპოლიტ ათანასეს (ამილახვარი) თაოსნობით მოეწყო სიონის ქონების აღწერა.
 
უკანასკნელი დიდი დაზიანება შენობამ განიცადა 1795 წლის ირანის გამგებლის [[აღა მაჰმად ხანი]]ს შემოსევის დროს სიონის საყდარში გაჩენილმა ხანძარმა იმსხვერპლა XVII საუკუნის კედლის მხატვრობა და კანკელი. 1804 წელს, საქართველოს რუსეთთან შეერთების შემდეგ, მმართველმა თავადმა ციციანოვმა სიონის ტაძარი ხელახლა მოახატვინა. XIII ს-ში ტაძარზე სამხრეთიდან მიშენებული წმინდა მიქაელ მთავარანგელოზის ეგვტერი XVII ს-ში საფუძვლიანად განაახლა მთავაერპისკოპოსმა ელისე საგინაშვილმა. 1803 წელს ციციანოვის მმართველობის დროს ტაძარი საფუძვლიანად აღადგინეს და 1861 წლის 17 დეკემბერს მოხდა სიონის ტაძრის ხელახალი კურთხევა ეგზარხოს ევსევის მიერ. 1980-83 წლებში ტაძარი გარედან ახლად შემოსეს თლილი ქვით, ამავე დროს ტაძარს ჩრდილოეთიდან მიაშენეს წმინდა ვახტანგ გორგასლის ეგვტერი.
 
სიონის ტაძარს უძველეს დროში, როგორც ამას წერს პლატონ იოსელიანი, სადიაკვნეში ჰქონია წმიდათა პეტრე–პავლეს ეკლესია, რომელიც პეტრეპავლე ციციანოვის თხოვნით წმინდა ალექსანდრე ნეველის სახელობაზე აკურთხეს. თუმცა, 1818 წელს მასში შეწყდა ღვთისმსახურება და ეს ფართი სეკლესიო ნივთების შესანახად გამოიყენეს. კავკასიის მეფისნაცვლის მიხეილ ვორონცოვის გადაწყვეტილებით 1851-1855 წლებში თავადმა გრიგოლ გაგარინმა მისივე პროექტით აღადგინა კანკელი და სიონის ტაძარი ახლიდან მოხატა. 1867 წლის 17 დეკემბერს საქართველოს ეგზარქოსმა ევსევიმ განახლებული
ციციანოვის თხოვნით წმინდა ალექსანდრე ნეველის სახელობაზე აკურთხეს. თუმცა, 1818 წელს მასში შეწყდა ღვთისმსახურება და ეს ფართი სეკლესიო
ნივთების შესანახად გამოიყენეს. კავკასიის მეფისნაცვლის მიხეილ ვორონცოვის გადაწყვეტილებით 1851-1855 წლებში თავადმა გრიგოლ გაგარინმა
მისივე პროექტით აღადგინა კანკელი და სიონის ტაძარი ახლიდან მოხატა. 1867 წლის 17 დეკემბერს საქართველოს ეგზარქოსმა ევსევიმ განახლებული
სიონის ტაძარი აკურთხა და საღვთო ლიტურგია აღასრულა. 1801 წლიდან სიონის ტაძარში ასვენია საქართველოში რუსეთის იმპერატორის ალექსანდრე I–ს მიერ დაბრუნებული წმიდა ნინოს ჯვარი, ტაძარში ასევე არის მადლის ქვა და წმინდა თომა მოციქულის თავის ქალა.
 
საბჭოთა ხელისუფლების დამყარების შემდეგ თბილისის ეკლესიებს მათი კუთვნილი ქონება ჩამოერთვათ, მათ შორის იყო სიონის საპატრიარქო ტაძრის ზარები, რომლებიც უკანასკნელად დაირეკა 1931 წლის 27 იანვარს, ნინოობას. ამავე წლის 5 თებერვალს ზარები სამრეკლოდან ჩამოაგდეს. 1978-1979 წლებში ტაძრის დასავლეთი ნაწილი ხელახლა მოიხატა ლ. ცუცქირიძის მიერ. უკანასკნელად ტაძარი 1983 წელს განახლდა. ძველი ქართული ნიმუშების მიხედვით გაკეთდა კანკელი. ახლად შემოსეს XIII საუკუნის ნაწილების შემცველი და XVII საუკუნეში ელისე თბილელის მიერ აღდგენილი სამხრეთი ეგვტერი, აშენდა ჩრდილოეთი ეგვტერი. 2001-2003 წლებში სიონის ტაძარს დასავლეთიდან მიუშენდა კარიბჭე.
ზარები, რომლებიც უკანასკნელად დაირეკა 1931 წლის 27 იანვარს, ნინოობას. ამავე წლის 5 თებერვალს ზარები სამრეკლოდან ჩამოაგდეს.
1978-1979 წლებში ტაძრის დასავლეთი ნაწილი ხელახლა მოიხატა ლ. ცუცქირიძის მიერ. უკანასკნელად ტაძარი 1983 წელს განახლდა. ძველი
ქართული ნიმუშების მიხედვით გაკეთდა კანკელი. ახლად შემოსეს XIII საუკუნის ნაწილების შემცველი დაXVII საუკუნეში ელისე თბილელის მიერ აღდგენილი სამხრეთი ეგვტერი, აშენდა ჩრდილოეთი ეგვტერი. 2001-2003 წლებში სიონის ტაძარს დასავლეთიდან მიუშენდა კარიბჭე.
სიონის ტაძარში არაერთი ღირშესანიშნავი საფლავია. გადმოცემით, ტაძარში დაკრძალულნი არიან მისი მაშენებლები ერისმთავრები გუარამი და
ადარნასე. სადიაკვნეს კარის წინ, სამხრეთ კედელთან მარმარილოს თეთრი ქვის ქვეშ ასვენია ეპისკოპოსიწმ. იოანე-მანგლელი ეპისკოპოსი. საკურთხევლის წინ და გუმბათქვეშა ბურჯებთან საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქების: წმინდა კირიონ II–ის, ლეონიდეს, ღირსიწმინდა ამბროსი აღმსარებლის, ქრისტეფორესქრისტეფორე III-ის, კალისტრატეს, მელქისედეკ III-ის, ეფრემIIეფრემ II-ის, დავითVდავით V-ის საფლავებია. გადმოცემით, აქვე განისვენებენუნდა XIIიყოს საუკუნისდაკრძალული ჰიმნოგრაფიპოეტი ეპისკოპოსი საბა სვინგელოზი, იერუსალიმის წმინდა ჯვრის ქართული მონასტრის წინამძღვარი, მწიგნობარი და დიპლომატი ნიკოლოზ ჩოლოყაშვილი, პოეტითბილელი მიტროპოლიტი იოსებ თბილელისააკაძე . წმინდა მიქაელმთავარანგელოზისმიქაელ მთავარანგელოზის ეგვტერში დაკრძალულია მისი განმაახლებელი მთავარეპისკოპოსი ელისე საგინაშვილი. დასავლეთ მკლავში-პოეტ ვახტანგ ორბელიანის საფლავია. ტაძარში ასევე დაკრძალულია რუსი ეგზარქოსი მოსე.
ადარნასე. ტრაპეზის ქვეშ დაფლულია წმინდა ევსტათი მცხეთელის ნაწილები. სადიაკვნეს კარის წინ, სამხრეთ კედელთან თეთრი ქვის აკლდამაში
ასვენია ეპისკოპოსი იოანე-მანგლელი. საკურთხევლის წინ და გუმბათქვეშა ბურჯებთან საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქების: წმინდა კირიონ II–ის, ლეონიდეს, ღირსი ამბროსი აღმსარებლის, ქრისტეფორეს, კალისტრატეს, მელქისედეკ III-ის, ეფრემII-ის, დავითV-ის საფლავებია. გადმოცემით, აქვე განისვენებენ XII საუკუნის ჰიმნოგრაფი ეპისკოპოსი საბა სვინგელოზი, იერუსალიმის წმინდა ჯვრის ქართული მონასტრის წინამძღვარი, მწიგნობარი და დიპლომატი ნიკოლოზ ჩოლოყაშვილი, პოეტი მიტროპოლიტი იოსებ თბილელი. წმინდა მიქაელმთავარანგელოზის ეგვტერში დაკრძალულია მისი განმაახლებელი მთავარეპისკოპოსი ელისე საგინაშვილი. დასავლეთ მკლავში-პოეტ ვახტანგ ორბელიანის საფლავია. ტაძარში ასევე დაკრძალულია რუსი ეგზარქოსი მოსე.
 
== ძეგლის აღწერა==
Line 78 ⟶ 71:
დასავლეთი ფასადი მოპირკეთებულია საქართველოს ეგზარხოსი იონას დროს.
 
სამხრეთით წმინდა მიქაელ მთავარანგელოზის, ხოლო ჩრდილოეთით წმინდა ვახტანგ გორგასლის ეგვტერია. სიონის საკათედრო ტაძრის ჩრდილოეთით, ეზოში იდგა 1425 წელს აშენებული ორ იარუსიანი სამრეკლო, რომელიც დაინგრა 1795 წლის შემოსევის შედეგად. აღდგენილია 1950-იანწლებში. 1812 წელს აგურით ნაგები სამიარუსიანი სამრეკლო დგას ქუჩის მეორე მხარეს, ტაძრის დასავლეთით. იგი აშენდა პეტერბურგიდან გამოგზავნილი პროექტის მიხედვით და თბილისში რუსული კლასიციზმის პირველნიმუშსპირველ ნიმუშს წარმოადგენს. სამრეკლოს ზარებისათვის დავით სარაჯიშვილმა მოსკოვიდან გამოიწერა 57 ფუთი ლითონი, ხოლო 102 ფუთი 1824 წელს მიტროპოლიტმა იონამ ეკლესიის ფულით შეიძინა. 1848 წელს მეფისნაც ვალმა მიხეილ ვორონცოვმა უფლება მისცა ძველი ზარბაზნები გადაედნოთ ზარებად.
 
== მოხატულობა ==
[[ფაილი:Stennaia zhivopis' v Sionskom sobore , v Tiflise, ispolnennaia v 1853-1854 g. Obshchii vid vnutrennosti sobora.jpg|მინი|]]
1850 წლის მიხეილ ვორონცოვის ბრძანებით გადაწყდა ტაძრის მხატვრობა რომელიც 1851-55 წლებში შესრულდა [[გრიგოლ გაგარინი]]ს მიერ. მხატვრობა შესრულებულია [[ცვილი]]ს საღებავებით, რომელთაც ზეთის საღებავებისაგან განსხვავებით მრავალი უპირატესობა გააჩნია. საყურადღებოა, რომ მასში დიდი ადგილი ეთმობა ქართველ წმინდანთა გამოსახულებებს. (ტაძრის დასავლეთი ნაწილი 1978-79 წლებში ხელახლა მოხატა ლ. ცუცქირიძემ). საკურთხევლის წინ მდგომი კანკელი გაკეთდა 1980-იან წლებში ძველი ქართული ნიმუშების მიხედვით.
 
==ხატები==
სიონის ტაძარში მრავალი ხატი თუ წმინდა ნაწილია, მაგრამ ყველაზე მთავარი რომელიც ეხმაურება თავად ტაძარს, ესაა სიონის ღვთისმშობლის ხატი. ეს ხატი ძვირფასი პერანგით ვახტანგ მეექვსის შვილის, ბატონოშვილ გიორგი გიორგისბაგრატიონის და მისი მეუღლის მარიამ იაკობის ასულ დოლგორუკოვას დაკვეთით [[1762]] წელს დამზადდა და შემოსწირეს რუსეთიდან სიონის კათედრალს. იგი წარმოადგენს ასლს (პირს) სიონის ღვთისმშობლის ნამდვილი ხატისა. [[1522]] წელს შაჰ-ისმაილმა გაძარცვა ტაძარი, სიონის ღვთისმშობელს მოხსნა ძვირფასეულობა და გადააგდო მტკვარში. ჩაგდების ადგილიდან 4,5 კილომეტრის ქვემოთ, ეს ხატი მტკვრის მარცხენა ნაპირზე იპოვა კახელმა მწყემსმა და მიართვა კახეთის მეფეს [[ლეონ I]]-ს (1520-1574), რომელმაც შეამკო ძვირფასად და კვლავ დაასვენა სიონის ტაძარში. [[1724]] წელს ხატი გაძარცვა და მტკვარში ჩააგდო კახეთის მეფე კონსტანტინემ — [[მაჰმად ყული-ხანი|მაჰმად ყული-ხანმა]], რის შემდეგაც ხატი დაიკარგა. ამ ამბის გაგების შემდეგ, გიორგი ვახტანგის ძემ და მისმა მეუღლემ, მათ ხელთ არსებული ხატის ნამდვილი პირის მიხედვით დაამზადებინეს ეს ხატი და ძვირფასი პერანგით შემოსილი გამოუგზავნეს სიონის ტაძარს. [[1795]] წელს [[აღა მაჰმად-ხანი]]ს შემოსევისას ხატი დაღუპვას გადაარჩინა და [[თბილისი]]დან ზურგით გახიზნა სიონის ტაძრის ცნობილმა დეკანოზმა, მწიგნობარმა და კალიგრაფმა — იოანე ოსეშვილმა. ვინაიდან ხატი დიდძალი ძვირფასეულობით იყო შემკული, საბჭოთა პერიოდში ძვირფასი პერანგი მოხსნეს და გაიტაცეს. ხატი კვლავ ვერცხლის პერანგით შემკულ იქნა კათოლოკოს-პატრიარქ [[ილია II]]-ის ლოცვა-კურთხევით.
 
წმინდა ნინოს ჯვარი - სათაყვანებელი სრულიად საქართველოსი. დაბრძანებულია სიონის საკათედრო ტაძარში კანკელის ჩრდილოეთ მხარეს მისთვის გამოყოფილ სპეციალურ ნიშაში. 1802 წლიდან, მას შემდეგ, რაც იმპერატორმა ალექსანდრემ თავისი მანიფესტი გამოსცა ქართლ-კახეთის შემოერთებასთან დაკავშირებით.
 
ღვთისმშობლისმნიშვნელოვანია ვედრების, წმინდა ნინოს უძველესიჭედური ხატებივერცხლის ხატი (XVIII ს.), რომელიც თავდაპირველად წმინდა ნინოს ჯვრის სტავროთეკის (საჯვარის) სარქველი იყო, ხოლო პატრიარქმა კალისტრატემ მოხსნა და კანკელში ჩაასვენა, ასევე კანკელის–კანკელის მაცხოვრის, ღვთისმშობლის, ნათლისმცემლისა და წმინდა ნიკოლოზის ხატები შემოწირული საქართველოს ეგზარხოს იონას მიერ.
 
ადრე სიონის საკათედრო ტაძარში ყოფილა ღვთისმშობლის ხატი რომელსაც რუსულად "Грузинская" ეძახდნენ. აღნიშნული ხატი დაიკარგა 1795 წელს.
Line 106 ⟶ 99:
 
== ტაძრის საძვალე==
სიონის ტაძარში ინახება საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის უდიდესი სიწმინდე - [[ჯვარი ვაზისა|წმ. ნინოს ჯვარი]]. დეკანოზ მარკოზ ტყემალაძის მოსაზრებით სიონის საკურთხეველში, ტრაპეზის ქვეშ დაფლულია 550 წლის ახლოს მოწამებრივად აღსრულებული წმ. [[ევსტათი მცხეთელი]]ს ნაწილები, თუმცა საყოველთაოდ ცნობილია, რომ წმინდა ევსტათის ნეშტი სვეტიცხოველში განისვენებს. სადიაკვნეს კარის წინ, სამხრეთ კედელთაკედელთან მარმარილოს თეთრი ქვის აკლდამაშიქვეშ ასვენია ეპისკოპოსწმ. იოანე მანგლელისმანგლელ ეპისკოპოსის (1666-1751) ნეშთი. საკურთხევლის წინ და გუმბათქვეშა ბურჯებთან საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქების: [[კირიონ II|კირიონ მეორის]] (1855-1918), [[ლეონიდე (კათოლიკოს-პატრიარქი)|ლეონიდეს]] (1861-1921), [[ამბროსი (კათოლიკოს-პატრიარქი)|ამბროსის]] (1861-1927), [[ქრისტეფორე III (კათოლიკოს-პატრიარქი)|ქრისტეფორეს]] (1873-1932), [[კალისტრატე (კათოლიკოს-პატრიარქი)|კალისტრატეს]] (1863-1952), [[მელქისედეკ III (კათოლიკოს-პატრიარქი)|მელქისედეკ III-ის]] (1872-1960), [[ეფრემ II (კათოლიკოს-პატრიარქი)|ეფრემ II-ის]] (1896-1972) და [[დავით VI (კათოლიკოს-პატრიარქი)|დავით VIV-ის]] (1903-1977) საფლავებია, დასავლეთ მკლავში - პოეტ [[ვახტანგ ორბელიანი]]სა (1812-1890).
 
წმ. მიქაელ მთავარანგელოზის ეგვტერში დაკრძალულია მისი განმაახლებელი მთავარეპისკოპოსი ელისე საგინაშვილი. სიონში აგრეთვე დაკრძალულნი არიან: [[ანა ბატონიშვილი]] - ვახტან VI-ის ქალიშვილი (1745); სოლომონი - ერეკლე II-ს შვილი (1765); [[დიმიტრი ორბელიანი]] (1784); [[თამარი ბატონიშვილი]] - ერეკლე II-ის ქალიშვილი (1786); [[იოანე ორბელიანი]] - "სჳნდისის ლოცუანი"-ს დამწერი (1794); [[დავით ორბელიანი]] - სახლთუხუცესი (1796); [[ნეკრესელი ეპისკოპოსი ამბროსი]] (1796); თბილელი მიტროპოლიტი [[ქრისტეფორე თუმანიშვილი]] (XVIII); ლუარსაბი - გიორგი XII-ის ჩვილი შვილი (XVIII); [[ბერი იოანე (ოსეშვილი)|დეკანოზი იოანე (ოსეშვილი)]] (1801); [[სოფია ორბელიანი]] - ქსნის ერისთავიერისთავ იასეს ქალიშვილი (1802); [[ნიკოლოზ ორბელიანი]] (1803); [[ივანე ლაზარევი]] - გენერალ-მაიორი (1803); [[პავლე ციციანოვი]] - საქართველოს მთავარმმართებელიმთავარმართებელი (1806); [[ზაალ ორბელიანი]] (1808); [[ბარბარე]] - გიორგი XII-ის ქალიშვილი (1814); [[თამაზ ორბელიანი]] - ერეკლე II-ის დისშვილი (1815); [[საქართველოს ექზარხოსი მოსე]] (1834); [[ქეთევან ორბელიანი]] (1852); [[გორის ეპისკოპოსი იოანე]] (ავალიანი) (1859); [[თბილელი მთავარეპისკოპოსი ბარნაბა]] (1589); [[თბილელი მთავარეპისკოპოსი იოსები]] - [[დიდ-მოურავიანი]]ს დამწერი (1670); [[თბილელი მიტროპოლიტი დომენტი]] (ორბელიანი) (1727); [[თბილელი მიტროპოლიტი გერმანე]] (XVIII); [[თბილელი მიტროპოლიტი ეფრემი]] (XVIII); [[თბილელი მიტროპოლიტი არსენი]] (1812); [[თბილელი მთავარეპისკოპოსი პავლე]] (თარხნიშვილი) - მოკლული ბაზალეთის შეტაკებაში.
 
==იხილეთ აგრეთვე==
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/სიონის_ტაძარი“-დან