პერტინაქსი: განსხვავება გადახედვებს შორის
[შემოწმებული ვერსია] | [შემოწმებული ვერსია] |
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
მ clean up using AWB |
|||
ხაზი 27:
|დედა =
}}
'''პერტინაქსი''' ({{lang-la|Publius Helvius Pertinax Augustus}};<ref>კლასიკური ლათინურით პერტინაქსის სახელი დაიწერებოდა, როგორც IMP(erator) CAES(ar) P(ublius) HELV(ius) PERTINAX AVG(ustus) ''იმპ(ერატორ) კეის(არ) პ(უბლიუს) ჰელვ(იუს) პერტინაქს ავგ(უსტუს)''.</ref> დ. 1 აგვისტო, 126 – გ. 28 მარტი, 193) — [[რომის იმპერია|რომის]] [[რომის იმპერატორი|იმპერატორი]] [[193]] წლის პირველი სამი თვის განმავლობაში.<ref>Thomas, ''History of the Roman Empire from the time of Vespasian to the Extinction of the Western Empire'' (1853), გვ. 158. მიუხედავად იმისა, რომ კომოდუსი 192 წლის 31 დეკემბერს მოკლეს, პერტინაქსი იმპერატორად 193 წლის 1 იანვრამდე არ გამოუცხადებიათ.</ref> იგი ტახტზე წინამორბედის, [[კომოდუსი]]ს მკვლელობის შემდეგ ავიდა და [[ხუთი იმპერატორის წელი|ხუთი იმპერატორის წლის]] პირველი იმპერატორი იყო.
გააზატებული მონის ძედ დაბადებული პერტინაქსი, თავდაპირველად, მასწავლებლად მუშაობდა, სანამ არმიაში ოფიცრის თანამდებობა არ მიიღო. 160-იანი წლებში იგი პართიელებთან ომში იბრძოდა. ომში მოპოვებულმა წარმატებებმა ხელი შეუწყო მის დაწინაურებას როგორც სამხედრო, ისე პოლიტიკურ ასპარეზზე. მან პროვინციის მმართველისა და ქალაქის პრეფექტის თანამდებობების დაკავებაც შეძლო. პერტინაქსი სენატის წევრიც იყო [[დიონ კასიუსი]]ს თანადროულად.
ხაზი 36:
== ცხოვრების ადრეული წლები ==
მისი კარიერა იმპერატორად გახდომამდე აღწერილია ''ჰისტორია ავგუსტაში'' და მრავალი არსებული წარწერის მიერაა დამოწმებულია. ალბა-პომპეიაში (იტალია),<ref name="
მომდევნო რომაულ-პართიულ ომში,<ref>Historia Augusta, ''Pertinax'', 2:1</ref> პერტინაქსმა თავის გამოჩენა მოახერხა, რაც მისი კარიერული დაწინაურებების სერიის საწინდარი გახდა. ბრიტანეთსა (VI ლეგიონის სამხედრო ტრიბუნად){{sfn-2|Birley|2005|page=173}} და დუნაიზე მსახურობის შემდეგ, მან დაკიის პროკურატორის თანამდებობა დაიკავა.<ref>Historia Augusta, ''Pertinax'', 2:4</ref> [[მარკუს ავრელიუსი]]ს მმართველობისას პერტინაქსმა, სასამართლო ინტრიგების წყალობით, კარიერული დაქვეითება განიცადა, თუმცა მალევე გამოძახეს მაკრომანებთან ომში კლავდიუს პომპეიანუსის დასახმარებლად.<ref name="
180-იან წლებში პერტინაქსი რომის სენატში წამყვან როლს ასრულებდა, სანამ პრეტორიანელთა პრეფექტმა, სექსტუს ტიგიდიუს პერენისმა, არ აიძულა, რომ საჯარო ცხოვრებას ჩამოშორებოდა.<ref>Historia Augusta, ''Pertinax'', 3:3</ref> სამი წლის შემდეგ იგი ხელახლა გამოიძახეს ბრიტანეთში, სადაც რომის არმია აჯანყების ზღვარზე იდგა.<ref name="
188-189 წლებში პერტინაქსს აფრიკის პროკონსულის თანამდებობა ეკავა,<ref>Historia Augusta, ''Pertinax'', 4:1</ref> რის შემდეგაც რომის ქალაქის პრეფექტი გახდა<ref>Victor, 18:2</ref> და იმპერატორთან ერთად კონსულობის პატივიც გაიზიარა.{{sfn-2|Birley|2005|page=174}}
ხაზი 48:
მას შემდეგ, რაც 190-იანი წლების დასაწყისში [[კომოდუსი]]ს მოქმედებები სულ უფრო და უფრო ახირებული და არამართებული გახდა, მიჩნეულია, რომ პერტინაქსი ჩაერთო შეთქმულებაში, რომელიც [[192]] წლის 31 დეკემბერს იმპერატორის მკვლელობით დასრულდა.{{sfn-2|Canduci|2010|page=50}} შეთქმულება სისრულეში მოიყვანეს [[პრეტორიანელები|პრეტორიანელთა]] პრეფექტმა კვინტუს ემილიუს ლეტუსმა, კომოდუსის საყვარელმა, მარციამ და იმპერატორის ხაზინადარმა ეკლექტუსმა.{{sfn-2|Bowman|2005|page=1}} მკვლელობის შემდეგ, პერტინაქსი, რომელიც ამ დროისათვის ქალაქის პრეფექტის თანამდებობას იკავებდა, პრეტორიანელთა ბანაკისაკენ გაეშურა, სადაც იგი მომდევნო დილას იმპერატორად გამოაცხადეს.<ref>Historia Augusta, ''Pertinax'', 4:5</ref> მისი ხანმოკლე (86 დღე) ზეობა მარტივი ნამდვილად არ ყოფილა.
ანტიკური პერიოდის მწერლები დეტალურად აღწერენ, თუ პერტინაქსის ტახტზე ასვლისას როგორ ელოდა პრეტორიანელთა გვარდია მისგან გულუხვ საბოძვარს და როდესაც იმედები გაუცრუვდათ, იმპერატორის საწინააღმდეგო მოქმედებები დაიწყეს. ეს მანამდე გაგრძელდა, სანამ პერტინაქსმა ფული არ იშოვა კომოდუსის ქონების გაყიდვით,{{sfn-2|Bowman|2005|page=2}} რომელიც მოიცავდა ამ უკანასკნელის ხარჭებსა და საყვარლებს, რომლებსაც იგი თავისი სექსუალური სიამოვნებებისათვის ინახავდა.<ref name="
პერტინაქსმა განებივრებული პრეტორიანელების მკაცრი სამხედრო დისციპლინის ქვეშ მოქცევა სცადა.<ref>Zosimus, 1:8</ref> მარტის დასაწყისში იგი გადაურჩა შეთქმულებას, რომელიც მის დამხობას და იმპერატორის ტახტზე კონსულ კვინტუს სოზიუს ფალკონის აყვანას ისახავდა მიზნად, რაც მაშინ უნდა განხორციელებულიყო, როდესაც ის ოსტიაში იმყოფებოდა მარცვლეულის ტრანსპორტირების სისტემატიზაციის შესამოწმებლად.<ref name="
[[193]] წლის 28 მარტს პერტინაქსი სასახლეში იმყოფებოდა, როდესაც, ''ჰისტორია ავგუსტას'' თანახმად, პრეტორიანელთა გვარდიის დაახლოებით სამასი ჯარისკაცი კარიბჭეებში შეიჭრა<ref>Historia Augusta, ''Pertinax'', 11:1</ref> ([[კასიუს დიონ კოქცეიანუსი|დიონ კასიუსის]] მიხედვით, ჯარისკაცთა რაოდენობა ორასს შეადგენდა).<ref name="
ამის შემდეგ, მიუხედავად იმისა, რომ გაქცევას ურჩევდნენ, პერტინაქსი აჯანყებულებთან მოლაპარაკებას შეეცადა და კინაღამ წარმატებასაც კი მიაღწია, მაგრამ ამ დროს ერთ-ერთმა ჯარისკაცმა მახვილი ჩასცა მას.<ref name="
== მკვლელობის შემდეგ ==
|