ჯუნგარის ალათაუ: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
 
No edit summary
ხაზი 26:
'''ჯუნგარის ალათაუ''' ან '''ჯუნღარის ალათაუ''' ({{lang-kk|Жетісу Алатауы}}, {{lang-zh|准格尔阿拉特}}, {{lang-mn|Алаг Уул}}) — მთათა სისტემა [[ყაზახეთი|ყაზახეთსა]] და [[ჩინეთი|ჩინეთში]]. გაწოლილია [[ალაქოლი|ალაქოლის ტბასა]] და მდინარე [[ილი (მდინარე)|ილის]] შორის. აღმოსავლეთით შემოზღუდულია [[ჯუნგარის ჭიშკარი|ჯუნგარის ჭიშკრით]]. გადაჭიმულია თითქმის 450 კილომეტრზე, სიგანე 50-იდან 190 კმ-მდე. შედგება რამდენიმე პარალელური ქედისაგან. მაღალთიანი ღერძული მთავარი ქედის სამხრეთით განლაგებულია რიგი საშუალომთიანი პარალელური ქედი: [[თოქსანბაი]], [[ბეჯინთაუ]] და [[თიშქანთაუ]]. ჭარბობს 1500 მეტრიდან 3000 მეტრამდე სიმაღლის მასივები. მაქსიმალური სიმაღლეა 4562 მ (მთა [[სემიონოვ-ტიან-შანსკის პიკი]]). ქედს სახელი ეწოდა [[ჯუნგარის ვაკე|ჯუნგარის ვაკის]] სახელის მიხედვით.
 
ჯუნგარის ალათაუს ჩრდილოეთი ნაწილი აგებულია დევონური და კარბონული ქვიშაქვებითა და ფიქლებით, სამხრეთი — კარბონული და პერმული ვულკანური ქანებით, ცენტრალური ნაწილი — უფრო ძველი [[კრისტალური ქანებითქანები]]თ. ჯუნგარის ალათაუში არის პოლიმეტალების, სპილენძის, იშვიათი ლითონების საბადოები, თერმული მინერალური წყაროები. ჯუნგარის ალათაუს [[რელიეფი]] ჩამოყალიბდა კაინოზოური ტექტონიკური მოძრაობებით. დაბალ- და საშუალომთიან მასივებზე შემორჩენილია ძველი დენუდაციური ზედაპირები. ცენტრალურ ნაწილში არის მყინვარები. აღსანიშნავია [[აბაის მყინვარი]], [[ჯამბულის მყინვარი]] და [[ბერგის მყინვარი]]. სულ ცნობილია 1350 [[მყინვარი]], რომელთა საერთო ფართობია[[ფართობი]]ა 1100 კმ².
 
[[აბაის მყინვარი]] წარმოადგენს ჯუნგარის ალათაუისალათაუს უგრესუგრძეს მყინვარს, რომლის სიგრძეა 8,5 კმ, [[ფართობი]] 10,2 კმ², ხოლო სისქე 100 მ. [[ჯამბულის მყინვარი]] ვრცელდება ჯუნგარის ალათაუს ჩრდილო კალთაზე, მდინარე [[პატარა ბაქსანისბაქსანი]]ს ზემოთში. მყინვარის სიგრძეა 6 [[კილომეტრი]], [[ფართობი]] 2 კმ², ხოლო აბლაციის ფართობი 5,7 კმ². [[ბერგის მყინვარი]] გაწოლილია ჯუნგარის ალათაუს ჩრდილო-დასავლეთ კალთაზე. მისი სიგრძეა 8 [[კილომეტრი]], [[ფართობი]] 16,7 კმ², ხოლო სისქე 80 მ.
 
მოსწორების ზედაპირის ძველი ნარჩენები და უფრო ახალგაზრდა მაღალი პლატოები, რომლებიც 3000-4000 მეტრზე ვრცელდებიან გარე კალთებს აძლევენ საფეხურებრივ იერს. ჩრდილო და დასავლეთი მსიძირი გამოზიდვის კონუსების გაქვავებული ზოლით, სამხრეთით — ადირებით.