|
==კიროს უმცროსის აჯანყება==
დარიის სიკვდილის შემდეგ, სპარსეთის შიდა მდგომარეობა გართულდა, [[არტაქსერქსე II|არტაქსერქსე]]სარტაქსერქსეს და მისი ძმის კიროს უმცროსს შორის ტახტისთვის. კიროსს ფორმალურად სატახტო უფლება არ გააჩნდა, მაგრამ მას მხარს უჭერდა სამეფოს გავლენიანი თავადაზნაურობა, დედოფალი პარასატიდის ჩათვლით. სატრაპ კარი ტისაფერინმა, რომლის ქალიშვილზე დაქორწინებული იყო [[არტაქსერქსე]]. მივიდა ახალ მეფესთან და შეატყობინა, რომ კიროს უმცროსი ამზადებს შეთქმულებას. [[არტაქსერქსე II|არტაქსერქსე]]მარტაქსერქსემ ბრძანა შეეპყროთ მისი ძმა და მხოლოდ დედის გამოქომაგებამ იხსნა იგი სიკვდილისგან. ვითომ შეურიგდა თავის ხვედრს კირი, დაბრუნდა მცირე აზიაში, სადაც ეკავა მოადგილის თანამდებობა. მეამბოხე პისიდიელების წინააღმდეგ ბრძოლის საბაბით, მან დაიწყო ჯარის შეკრება. დაქირავებული ყავდა მრავალრიცხოვანი ბერძენი ჯარისკაცები, რომლებიც მოხიბლული ყავდათ უხვი შეპირებებით. ხალისით მიდიოდნენ მასთან სამუშაოდ. ფორმალურად ეს იყო მათი კერძოსაქმე. არცერთი ბერძნულ-სპარსული ქალაქი არ მიემხრო კირის, თუმცა სპარტის დიდი გავლენის შედეგად, ასეთი ერთდროულ შეკრებას მთლიანი ჯარისას, არ შეიძლებოდა ჩაევლო მისი ცნობის გარეშე. კირი თვიდან არ ამბობდა თავის გეგმებს, როცა ყველაფერი მომზადებული იყო გამოაცხადა, რომ ლაშქრობა დაგეგმილია სპარსეთის სახელმწიფოს შიგნით.
როდესაც გაიგეს ასაეთი მრავალრიცხოვანი ჯარის შესახებ. ტისაფერნმა მოახსენა მეფეს შექმნილი ვითარებაზე [[ძვ. წ. 401|ძვ.წ 401]] წელს კირის მრავალრიცხოვანი ჯარი, რომლის რიგებში იყო 13 ათასი [[ბერძენი]] დაქირავებული ჯარისკაცი, მხედარმთავარი კლეარხის მეთაურობით დაიწყო ლაშქრობა. დაქირავებული ჯარისკაცების რიგში იყო ათენელი [[ქსენოფოტექსენოფონტე]], მომავალი ისტორიკოსი, რომელიც ცხადია, აწარმოებდა დღიურს ლაშქრობის დროს. მოგვიანებით კი ეს აღწერა თხზულებაში "ანაზასისიანაბაზისი". კირის ჯარს თან ახლდა დიდი ფლოტი, სპარტანელი სამის მეთაურობით. მეფე კილიკი სვინესიამ დაიკავა ორმაგი პოლიტიკა კირის მიმართებით. მან მისცა ბევრი ფული, რომ გაეფრთხილებინა არტაქსერქსე.
ამავე დროს ეგვიპტეში ფართოვდებოდა აჯანყება პერსების წინააღმდეგ, ამირტეას მეთაურობით ძვ.წ 401 წელს. ამირტეამ დაიპყრო ზედა ეგვიპტე, ელეფანტინის ჩათვლით. სირიაში სპარსული ჯარის მეთაურმა აბროკომმა შეკრიბა დიდი ჯარი, რათა ესროლა ეგვიპტელების წინააღმდეგ. თუმცა კიროსი უმცროსის შემოსვლასთან დაკავშირებით, მოხდა ამ ჯარის სასწრაფო გადასროლა [[არტაქსერქსე II|არტაქსერქსე]]სარტაქსერქსეს და ამირტეის მისაშველებლად.
ამ დროს კირიკიროსი აგრძელებდა შეტევას აღმოსავლეთზე. ისეში მასთან ჩამოვიდა 35 გემი, პელოპონესიიდან და 25 ეფესიდან, რომელსაც მეთაურობდა ეგვიპტელი ტამოსი, [[სპარსეთი]]ს მეფის ერთ-ერთი მეგობარი. კირის ჯარს შემოუერთდა ასევე 400 ელინელი გოპლიტები, რომლებიც ჩამოშორდნენ აბროკომს და რამდენიმე ათასი დაქირავებული ჯარისკაცი საბერძნეთიდან. [[ძვ. წ. 401|ძვ.წ 401]] წლის 3 სექტემბერს მოხდა გადამწყვეტი ბრძოლა, კიროს უმცროსის და არტაქსერქსეს შორის, [[კუნაქსთან|კუნაკსიკუნაქსი]]ს დასახლებაში, ვავილონიიდანბაბილონიდან 90 კილომეტრში. ამ ბრძოლაში კირი დაიღუპა, რომელიც განგმირა [[არტაქსერქსე II|არტაქსერქსი]]სარტაქსერქსის ჯარისკაცმა.
მოგებამ, რომელიც მოიპოვა ჯარის ამ ფლანგმა, დაკარგა ყველანაირი აზრი, როდესაც გავრცელდა ცნობა კირის სიკვდილი შესახებ. ტისაფერინმა შეიტყუა კლეარხი თავის სტრატეგებით და უმცროსი მეთაურებით. მოგვიანებით სტრატეგები მიიყვანეს მეფესთან და მოკვეთეს თავი. მხოლოდ ერთი ლოხაგი, რომელიც იყო დაჭრილი მუცელში, შეძლო გადასულიყო თავისიანებთან და მოეყოლა მომხდარი.ბერძნები აღმოჩნდნენ უცხო ქვეყანაში, მტრულ გარემოცვაში, მეთაურების გარეშე. მაგრამ იყო არჩეული ახალი მეთაური.სპარსი ჯარის კვალდაკვალ, ბერძნები გაემართნენ უკან უამრავი წვალების და დანაკარგის შემდეგ ძვ.წ 400 წელს. გავიდნენ შავი ზღვის დასავლეთ სანაპიროზე, ქალაქ სინოპთან. 13 ათასი მებრძოლიდან დაბრუნდა 8600. ორმაგი პოლიტიკის გამო დასჯილი იყო მეფე კილიკი სვინესი, რომელსაც ჩამოართვეს მეფის უფლებები.
|
