ადოლფ ჰიტლერი: განსხვავება გადახედვებს შორის

[[1944]] წლის ბოლოსთვის აღმოსავლეთიდან გერმანიისკენ მიდიოდა წითელი არმია, დასავლეთიდან კი მოკავშირეები. ჰიტლერი თვლიდა, რომ წითელი არმია მოკავშირეებზე ძლიერი იყო, რის გამოც დარჩენილი რეზერვების კონცენტრირება დასავლეთ ფრონტზე მოახდინა.<ref>Weinberg 1964</ref> 16 დეკემბერს გერმანელებმა დაიწყეს [[არდენის ოპერაცია (1945)|არდენის ოპერცია]] მოკავშირეთა რიგებში არეულობის დასანერგად და მათი შესაძლო გადმობირებისთვის საბჭოთა კავშირთან ერთად ბრძოლისთვის.<ref>Crandell 1987</ref> დროებითი წარმატებების შემდეგ ოპერაცია ჩავარდა.<ref>Bullock 1962, p. 778</ref> 1945 წლის იანვარში, როდესაც გერმანიის დიდი ნაწილი ნანგრევებში იყო, ჰიტლერი რადიოთი გამოვიდა და განაცხადა: „რაც არ უნდა სერიოზული იყოს კრიზისი, ის, მიუხედავად ყველაფრისა, გადალახული იქნება ჩვენი გაუტეხელი სურვილით“.<ref>Rees & Kershaw 2012.</ref> [[ფრანკლინ დელანო რუზველტი]]ს გარდაცვალების შემდეგ ჰიტლერს ბრიტანეთთანბრიტანეთსა და შეერთებულ შტატებთან მშვიდობის დამყარების, ან კიდევ, მათ შორის განხეთქილების მოწყობისჩამოგდების იმედი გაუჩნდა. მიუხედავად მოლოდინისა, მისი ცდები წარმატებით არ დასრულდა.<ref>Crandell 1987</ref><ref>Bullock 1962, pp. 753, 763, 780–781.</ref> ჰიტლერმა ასევე გადაწყვიტა გერმანიაში ყველანაირი ინფრასტრუქტურის განადგურება, სანამ ისინი მოკავშირეთა ხელებში ჩავარდებოდნენ, რადგან თვლიდა, რომ გერმანულმა ერმა დაკარგა გადარჩენის უფლება.<ref>Bullock 1962, pp. 774–775</ref> ამ მიზნის შესრულება ჰიტლერმა [[ალბერტ შპეერი|ალბერტ შპეერს]] დაავალა, რომელმაც ეს ბრძანება არ შეასრულა.<ref>Bullock 1962, pp. 774–775</ref><ref>Sereny 1996, pp. 497–498</ref>

თავის 56-ე დაბადების დღეზე, 20 აპრილს, ჰიტლერმა ბოლოჯერ დატოვა მიწისქვეშა „ფიურერბუნკერი“ ({{lang-de|Führerbunker}}). რაიხსკანცელარიის დანგრეულ ბაღში მან დააჯილდოვა წითელ არმიასთან მებრძოლი ჰიტლერიუგენდელები.<ref>Beevor 2002, p. 251</ref> მეორე დღეს, 21 აპრილისთვის, [[გიორგი ჟუკოვი]]ს პირველმა ბელორუსულმა ფრონტმა გაარღვია გენერალ ჰეინრიჩისჰაინრიკის დაცვის ხაზი და ბერლინის მისადგომებთან მივიდა.<ref>Beevor 2002, pp. 255–256</ref> რთულ სიტუაციაში ჰიტლერი Waffen SS-ის გენერლის, ფელიქს შტაინერის იმედად დარჩა, რომელსაც შეტევა ჩრდილოეთ ფლანგიდან უნდა დაეწყო.<ref>Le Tissier 2010, p. 45</ref>

22 აპრილის სამხედრო კონფერენციაზე ჰიტლერმა შტაინერის შეტევაზე იკითხა. მას შეატყობინეს, რომ შეტევა არ დაწყებულა და ბერლინში წითელი არმია შევიდა. ფიურერის ბრძანებით, ვილჰელმ კეიტელის, ალფრედ იოდლის, ჰანს ქრებსისქრებსისა და ვილჰელმ ბურგდორფის გარდა ყველამ ოთახი ყველამ დატოვა.<ref>Dollinger 1995, p. 231</ref> დარჩენილებს ჰიტლერი მისი გენერლების ორგულობასა და არაკომპეტენტურობაზე ესაუბრა, რის შემდეგაც პირველად განაცხადა, რომ „ყველაფერი დაკარგული იყო“.<ref>Jones 1989</ref> მან ასევე თქვა, რომ ყველაფრის დასრულებამდე იგი ბერლინში დარჩებოდა, ხოლო შემდეგ კი თავს მოიკლავდა.<ref>Beevor 2002, p. 275</ref>

23 აპრილისთვის წითელმა არმიამ ალყა შემოარტყა ბერლინს,<ref>Ziemke 1969, p. 92</ref> [[იოზეფ გებელსი|გებელსმა]] კი გამოსცა ბრძანება, რომლითაც მოქალაქეებს ქალაქის დაცვა „დააძალა“.<ref>Dollinger 1995, p. 231</ref> იმავე დღეს, ბერშტესგადენიდან გერიგნმა გააგზავნა ტელეგრამა, რომელშიც წერდა, რომ ჰიტლერის იზოლაციის გამო იგი იძულებული იყო ხელისუფლება გადაებარებინა. მან ასევე დაასახელა ბოლო თარიღი, რომლის შემდეგაც ჰიტლერს უმოქმედოთუმოქმედოდ ჩათვლიდა.<ref>Bullock 1962, p. 787.</ref> ჰიტლერმა ამას გერინგის დაპატიმრების ბრძანებით უპასუხა, ხოლო 29 აპრილს დაწერილ პოლიტიკურ ანდერძში მან ჰერინგსგერინგს ყველა თანამდებობა ჩამოართვა.<ref>Bullock 1962, pp. 787, 795</ref><ref>Butler & Young 1989, pp. 227–228</ref> 28 აპრილს ჰიტლერმა აღმოაჩინა, რომ [[ჰაინრიხ ჰიმლერი]], რომელმაც ბერლინი 20 აპრილს დატოვა, მოკავშირეებთან მოლაპარაკებას ცდილობდა.<ref>Kershaw 2008, pp. 923–925, 943</ref><ref>Bullock 1962, p. 791</ref> საპასუხოდ მან მისი დაპატიმრების ორდენიცორდერიც გასცა, ხოლო ფიურერბუნკერში ჰიმლერის წარმომადგენელი ჰერმან ფეგელეინი დახვრიტა.<ref>Bullock 1962, pp. 792, 795</ref>

1945 წლის 30 აპრილს, როდესაც საბჭოთა ჯარი უკვე რაიხსკანცელარიის მისადგომებთან იყო, ჰიტლერმა თავი დაიხვრიტა, ევა ბრაუნმა კი ციანიდის კაპსულაკაფსულა მიიღო.<ref>Linge 2009, p. 199</ref><ref>Joachimsthaler 1999, pp. 160–182</ref> მათი გვამები რაიხსკანცელარიის დაბომბილ ბაღში აიტანეს, სადაც ბომბის მიერ დატოვებულ კრატერში საწვავით დაწვეს.<ref>Joachimsthaler 1999, pp. 217–220</ref> გვამების დაწვა საბჭოთა სროლის ფონზე ხდებოდა.<ref>Linge 2009, p. 200</ref><ref>Bullock 1962, pp. 799–800</ref> გერმანიის ფიურერი გრანდ ადმირალი, [[კარლ დენიცი]], კანცლერი კი [[იოზეფ გებელსი]] გახდა.<ref>Kershaw 2008, pp. 949–950</ref>

ბერლინი 2 მაისს საბოლოოდ დაეცა. საბჭოთა კავშირის კოლაფსის შემდეგ მოპოვებული საარქივო მატერიალების მიხედვით, ჰიტლერის, ბრაუნის, გებელსთა მთელი ოჯახის, ქრებსის და ჰიტლერის ძაღლის გვამები არაერთხელ გადამარცხესგადამარხეს სხვადასხვა ადგილებში, ასევე ადგილი ჰქონდა გვამების ექსჰუმაციას.<ref>Vinogradov 2005, pp. 111, 333</ref> [[1970]] წლის 4 აპრილს საბჭოთა კგბ-მ გამოიყენა დამარხვის დეტალური დიაგრამები კიდევ ერთი ექსჰუმაციის ჩატარებისთვის, რომლის შემდეგაც გვამები დაწვეს, მტვერი კი ბედერიცის მდინარის თავზე გაფანტეს.<ref>Vinogradov 2005, pp. 335–336</ref> ქერშოუს მიხედვით, ჰიტლერისჰიტლერისა და ბრაუნის გვამები წითელი არმიის მიერ პოვნის დროს თითქმის სრულიად დამწვარი იყო და ჰიტლერის ამოსაცნობად მხოლოდ ნაპოვნი გვამის ქვედა ყბა იყო გამოსადეგი.<ref>Kershaw 2000b, p. 1110</ref>