ვიკიპედია

ოქტავიანე ავგუსტუსი: განსხვავება გადახედვებს შორის

ისტორიის ინტერაქციულად გადახედვა
[შემოწმებული ვერსია][შემოწმებული ვერსია]
← წინა ცვლილებაშემდეგი ცვლილება →
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
ვიზუალურივიკიტექსტი
ხაზი 156:
==== ომი პომპეუსთან ====
[[File:Denarius Sextus Pompeius-Scilla.jpg|thumb|სექსტუს პომპეუსის დინარი, რომელიც ოქტავიანეს ფლოტზე მოპოვებული გამარჯვების აღსანიშნავადაა მოჭრილი. ავერსზე გამოსახულია ფარუს [[მესინა|მესინელი]], რომელმაც დაამარცხა ოქტავიანე, რევერსზე კი — ურჩხული [[სკილა]].]]
სექსტუს პომპეუსი პირველი ტრიუმვირატის წევრის, [[გნეუს პომპეუს მაგნუსი|გნეუს პომპეუსის]] ვაჟი იყო და იულიუს კეისრის მიერ მამამისზე მოპოვებული გამარჯვების შემდეგაც განდგომილ სარდლად რჩებოდა. ანტონიუსი და ოქტავიანე ერთმანეთს ეცილებოდნენ პომპეუსთან მოკავშირეობას, რომელიც რესპუბლიკელთა პარტიის წევრი იყო.<ref name="eck 20" /> [[ძვ. წ. 40]] წელს ოქტავიანემ შეძლო დროებითი ალიანსის მიღწევა, როდესაც დაქორწინდა [[სკრიბონია]]ზე, სექსტუს პომპეუსის მხარდამჭერისა და სიმამრის, ლუციუს სკრიბონიუს ლიბოს ქალიშვილზე.<ref name="eck 20" /> სკრიბონიამ ოქტავიანეს მისი ერთადერთი ბიოლოგიური შვილი, [[იულია უფროსი|იულია]], გაუჩინა, რომელიც იმავე დღეს დაიბადა, როდესაც ოქტავიანე ლივია დრუზილაზე დასაქორწინებლად გაეყარა მას ქორწინებიდან წელიწადზე ცოტა მეტი ხნის შემდეგ.<ref name="eck 20" />
პომპეუსი დაემუქრა იტალიაში მყოფ ოქტავიანეს, როდესაც [[ხმელთაშუა ზღვა|ხმელთაშუა ზღვის]] გავლით [[აპენინის ნახევარკუნძული|ნახევარკუნძულისაკენ]] გემებით მარცვლეულის გადაზიდვაზე უარი თქვა. პომპეუსის ვაჟი საზღვაო მეთაურის სტატუსით ხელმძღვანელობდა ძალისხმევას, რომელიც იტალიაში ფართომასშტაბიანი შიმშილობის გამოწვევისაკენ იყო მიმართული.<ref name="ccaa 19" /> ზღვაზე ბატონობამ პომპეუსი წააქეზა მიეღო სახელი ''ნეპტუნი ფილიუსი'', „[[ნეპტუნი (მითოლოგია)|ნეპტუნის]] ძე“.<ref name="eck 22">Eck (2003), 22.</ref> [[ძვ. წ. 39]] წელს, მიზენუმის ზავით, დროებითი მშვიდობა დამყარდა; იტალიის ბლოკადა მოიხსნა, მას შემდეგ, რაც ოქტავიანემ პომპეუსს [[სარდინია]], [[კორსიკა]], [[სიცილია]] და [[პელოპონესი]] გადასცა და [[ძვ. წ. 35]] წლისათვის [[კონსული]]ს თანამდებობის დაკავების პირობაც მისცა.<ref name="ccaa 19" /><ref name="eck 22" />
 
როდესაც ანტონიუსმა და სხვა ტრიუმვირებმა ბრუნდიზიუმის ზავი დადეს და რომაული სამყარო ხელახლა გადაინაწილეს, სექსტუს პომპეუსი თითქმის საერთოდ არ გაითვალისწინეს. [[სიცილია]]ზე მდებარე თავისი საყრდენიდან სექსტუსი განაგრძობდა იტალიის სანაპიროებთან მეკობრულ საქმიანობას და ბლოკავდა [[რომი]]საკენ მიმავალ მარცვლელულით დატვირთულ გემებს. პომპეუსის ვაჟი საზღვაო მეთაურის სტატუსით ხელმძღვანელობდა ძალისხმევას, რომელიც იტალიაში ფართომასშტაბიანი შიმშილობის გამოწვევისაკენ იყო მიმართული.<ref name="ccaa 19" /> ზღვაზე ბატონობამ პომპეუსი წააქეზა მიეღო სახელი ''ნეპტუნი ფილიუსი'', „[[ნეპტუნი (მითოლოგია)|ნეპტუნის]] ძე“.<ref name="eck 22">Eck (2003), 22.</ref> ქალაქში საკვების ნაკლებობამ ის გამოიწვია, რომ მოსახლეობამ ტრიუმვირატის დადანაშაულება დაიწყო და სიმპათიით განეწყო პომპეუსის მიმართ. ამ ზეწოლამ ტრიუმვირები აიძულა [[ძვ. წ. 39]] წლის დასაწყისში სექსტუსს შეხვედროდნენ.<ref>Appian, ''The Civil Wars'', Book 5, 69</ref>
{{მრავალი სურათი
| ზონა = left
| მიმართულება = vertical
| სიგანე = 290
| ქვევით = ''ზემოთ'': [[ძვ. წ. 38]] წლის კამპანია. {{legend|pink|[[სექსტუს პომპეუსი]]ს მფლობელობაში მყოფი ტერიტორია (<small>ვარდისფერი ზოლებით აღნიშნულია ტერიტორია, რომელიც მენოდორუსმამენასმა ოქტავიანეს გადასცა</small>).}} ''ქვემოთ'': [[ძვ. წ. 36]] წლის კამპანია.<br /><font color="red"><big>'''↗'''</big></font>  — ოქტავიანესა და მისი ადმირალების მოქმედებები;<br /><font color="blue"><big>'''↗'''</big></font>  — პომპეუსისა და მისი ადმირალების მოქმედებები.<br />
 
| ფაილი1 = War with Sextus Pompeius part 1 Georgian.png
Line 173 ⟶ 175:
| წარწერა2 =
}}
მიუხედავად იმისა, რომ ოქტავიანეს იტალიის მიმდინარე ბლოკადისათვის წერტილის დასმა უნდოდა, ანტონიუსი დასავლეთში მშვიდობის დამყარებას ცდილობდა, რათა ტრიუმვირატის ლეგიონები გამოეთავისუფლებინა და პართიის წინააღმდეგ დაგეგმილი კამპანიისათვის საკუთარ დაქვემდებარებაში მოექცია. თუმცა ტრიუმვირებმა უარი თქვეს სექსტუსის თავდაპირველ მოთხოვნაზე, რომ მას ტრიუმვირატში ლეპიდუსი ჩაენაცვლებინა, მათ სხვა დათმობებზე თანხმობა განაცხადეს. მიზენუმის ზავის პირობებით, პომპეუსს შეუნარჩუნდა კონტროლი [[სიცილია]]სა და [[სარდინია]]ზე, ასევე, მის ტერიტორიებს დაემატა [[კორსიკა]] და საბერძნეთიც. სექსტუსმა სამომავლოდ ოქტავიანესაგან [[ავგურები|ავგურის]] სტატუსის მიღებისა და [[ძვ. წ. 35]] წლისათვის [[კონსული|კონსულად]] გახდომის პირობაც მიიღო.<ref name="ccaa 19" /><ref name="eck 22" /> სანაცვლოდ, იგი დასთანხმდა იტალიის საზღვაო ბლოკადის დასრულებას, რომის მარცვლეულით მომარაგებასა და რომის სავაჭრო გემებზე მეკობრული თავდასხმების შეწყვეტას,<ref>Ward, Allen M., et al. A History of the Roman People. Englewood Cliffs: Prentice Hall, 2003.</ref> მშვიდობის უზრუნველყოფის მიზნით, ოქტავიანემ თავისი სამი წლის დისშვილი და ანტონიუსის გერი, მარკუს კლავდიუს მარცელუსი სექსტუსის ასულ პომპეაზე დანიშნა.<ref>Appian, ''The Civil Wars'', Book 5, 73</ref>
[[მეორე ტრიუმვირატი|ტრიუმვირატსა]] და სექსტუს პომპეუსს შორის არსებული ტერიტორიული შეთანხმების რღვევა მას შემდეგ დაიწყო, რაც [[ძვ. წ. 38]] წლის 17 იანვარს ოქტავიანე გაეყარა [[სკრიბონია]]ს და ცოლად შეირთო ლივია.<ref name="eck 23">Eck (2003), 23.</ref> პომპეუსის ერთ-ერთმა საზღვაო მეთაურმა, მენოდორუსმა, უღალატა მას და [[კორსიკა]] და [[სარდინია]] ოქტავიანეს გადასცა. პომპეუსთან მარტო დასაპირისპირებლად, ოქტავიანე რესურსების ნაკლებობას განიცდიდა, ამიტომაც მიღწეულ იქნა შეთანხმება მეორე ტრიუმვირატის არსებობის კიდევ ხუთი წლის პერიოდით გახანგრძლივებისათვის, რომელიც [[ძვ. წ. 37]] წლიდან აითვლებოდა.<ref name="Scullard 1982 163"/><ref name="eck 24">Eck (2003), 24.</ref>
 
სექსტუსთან მიღწეული მშვიდობა ხანმოკლე აღმოჩნდა. მასა და ტრიუმვირატს შორის დადებული შეთანხმების რღვევა მაშინ დაიწყო, როდესაც ძვ. წ. 38 წლისათვის მან, შეთანხმების თანახმად, საბერძნეთზე კონტროლი მოითხოვა, ანტონიუსი პართიის კამპანიის დასაფინანსებლად პროვინციის გადასახადის მოთხოვნით გამოვიდა. პომპეუსმა უარი განაცხადა.<ref>Appian, ''The Civil Wars'', Book 5, 77</ref> ამასობაში, სექსტუსს უღალატა თავისმა ადმირალმა, მენასმა, რომელმაც ერთგულება ოქტავიანეს გამოუცხადა და მას კორსიკა, სარდინია, პომპეუსის სამი ლეგიონი და საზღვაო ძალები გადასცა. პომპეუსთან მარტო დასაპირისპირებლად, ოქტავიანე რესურსების ნაკლებობას განიცდიდა, ამიტომაც მიღწეულ იქნა შეთანხმება მეორე ტრიუმვირატის არსებობის კიდევ ხუთი წლის პერიოდით გახანგრძლივებისათვის, რომელიც [[ძვ. წ. 37]] წლიდან აითვლებოდა.<ref name="Scullard 1982 163"/><ref name="eck 24">Eck (2003), 24.</ref> ამ ქმედებებმა სექსტუსის მიერ იტალიის ბლოკადის განსაახლებლად შექმნა პირობები, რამაც ოქტავიანეს თავიდან აარიდა ანტონიუსისათვის პართიის კამპანიისათვის დაპირებული ჯარის გაგზავნა. ამ ახალმა გადავადებამ ოქტავიანესა და ანტონიუსს შორის უთანხმოება ჩამოაგდო და ოქტავია აიძულა ძმასა და ქმარს შორის შუამავლის როლი ეკისრა. ტარენტუმის ზავით, ანტონიუსმა ოქტავიანეს დიდძალი საზღვაო არმია გადასცა, ოქტავიანემ კი მას პართიაზე თავდასასხმელად ახალი ლეგიონებით უზრუნველყოფის პირობა მისცა.<ref>Appian, ''The Civil Wars'', Book 5, 95</ref> შეთანხმების განსამტკიცებლად, ანტონიუსის უფროსი ვაჟი, მაშინ მხოლოდ 6 წლის მარკუს ანტონიუს ანტილუსი ოქტავიანეს ერთადერთ ქალიშვილზე, [[იულია უფროსი|იულიაზე]] დაინიშნა, რომელიც მაშინ ჯერ კიდევ ჩვილი იყო. შეთანხმების გაფორმების შემდეგ, ანტონიუსი აღმოსავლეთში დაბრუნდა და ოქტავიანე იტალიაში დატოვა.
ოქტავიანეს მხარდაჭერით ანტონიუსი მოელოდა, რომ [[პართია|პართიის]] წინააღმდეგ საკუთარი კამპანიისათვის მის მხარდაჭერას მოიპოვებდა, რათა [[ძვ. წ. 53]] წელს კარესთან რომის დამარცხებისათვის შური ეძია.<ref name="eck 24" /> ტარენტუმთან მიღწეული შეთანხმებით, ანტონიუსს პომპეუსის წინააღმდეგ გამოსაყენებლად ოქტავიანესათვის უნდა გადაეცა 120 გემი, ხოლო ოქტავიანეს ანტონიუსისათვის უნდა გაეგზავნა 20 000 ლეგიონერი პართიის წინააღმდეგ საბრძოლველად.<ref name="eck 25">Eck (2003), 25.</ref> ოქტავიანემ დაპირებულის მხოლოდ მეათედი გაგზავნა, რაც ანტონიუსმა საერთაშორისო პროვოკაციად მიიჩნია.<ref name="eck 25" />
 
[[ძვ. წ. 36]] წელს, ოქტავიანემ და [[მარკუს ემილიუს ლეპიდუსი (ტრიუმვირი)|ლეპიდუსმა]] სექსტუსის წინააღმდეგ [[სიცილია]]ში ერთობლივი ოპერაცია დაიწყეს.<ref name="eck 25 26">Eck (2003), 25–26.</ref> ოქტავიანეს უკუსვლების მიუხედავად, მხედართმთავარმა [[მარკუს ვიფსანიუს აგრიპა|აგრიპამ]] 3 სექტემბერს, ნავლოქოსის ბრძოლაში, თითქმის მთლიანად გაანადგურა პომპეუსის საზღვაო ფლოტი.<ref name="eck 26" /> სექსტუსი, თავის დარჩენილ ძალებთან ერთად, აღმოსავლეთში გაიქცა, სადაც, მომდევნო წელს, [[მილეტი|მილეტში]] შეიპყრო და სიკვდილით დასაჯა ანტონიუსის ერთ-ერთმა სარდალმა.<ref name="eck 26">Eck (2003), 26.</ref> მას შემდეგ, რაც ოქტავიანემ და ლეპიდუსმა პომპეუსის ძალების კაპიტულაცია მიიღეს, ამ უკანასკნელმა სიცილიის დაუფლება სცადა და ოქტავიანეს წასვლა მოსთხოვა,<ref name="eck 26" /> თუმცა, იგი საკუთარმა ჯარებმა მიატოვეს და ოქტავიანეს მიემხრნენ, მას შემდეგ, რაც ბრძოლით დაღლილებმა მისგან ფულის შეთავაზება მიიღეს.<ref name="eck 26" />
 
ლეპიდუსი ჩაბარდა ოქტავიანეს. მას ნება დართეს შეენარჩუნებინა ''პონტიფექს მაქსიმუსის'' (ქურუმთაუზენაესი კოლეგიის ხელმძღვანელიქურუმი) სტატუსი, თუმცა გაირიცხა ტრიუმვირატიდან, მისი საჯარო კარიერა დასრულდა და გადასახლებულ იქნა იტალიაში, ვილა კაპე ცირცეიაში.<ref name="Scullard 1982 164"/><ref name="eck 26" /> ამჯერად, რომის სამფლობელოები გადანაწილდა ოქტავიანესა და ანტონიუსს შორის; პირველს დასავლეთი ნაწილი შეხვდა, მეორეს კი — აღმოსავლეთი.<ref name="ქსე" />{{sfn-2|სანიკიძე|(1984)|გვ=6}} ოქტავიანემ უზრუნველყო რომის მოქალაქეთა საკუთრების უფლებები, რათა შეენარჩუნებინა მშვიდობა და სტაბილურობა იმპერიის საკუთარ ნაწილში. ამჯერად, მან თავისი დათხოვნილი ჯარისკაცები იტალიის გარეთ დაასახლა, ასევე, მათ პირვანდელ რომაელ მფლობელებს დაუბრუნა ის 30 000 მონა, რომლებიც იმისთვის გაიქცნენ, რომ პომპეუსის არმიასა და ფლოტს შეერთებოდნენ.<ref name="eck 26 27">Eck (2003), 26-27.</ref> რომში დაბრუნების შემდეგ, ოქტავიანემ თავისთვის, აგრეთვე, ცოლისა და დისთვისაც, სენატს ტრიბუნალური იმუნიტეტი მიანიჭებინა, რათა უზრუნველეყო თავისი პირადი და ლივიასა და [[ოქტავია უმცროსი|ოქტავიას]] უსაფრთხოება.<ref name="eck 27 28">Eck (2003), 27–28.</ref>
 
==== ომი ანტონიუსთან ====
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ოქტავიანე_ავგუსტუსი“-დან