პროტესტანტული რეფორმაცია: განსხვავება გადახედვებს შორის

მათ შორის იყო [[ვიტენბერგი|ვიტენბერგელი]] ბერი და თეოლოგიის პროფესორი [[მარტინ ლუთერი]] (1483–1546[[1483]]–[[1546]]), კათოლიკური ეკლესიისა და პაპობის წინააღმდეგ მიმართული იმ მძლავრი მოძრაობის მამამთავარი, რომელიც დასავლეთის ქრისტიანობის საბოლოო განხეთქილებით დასრულდა. ეს მოძრაობა ისტორიაში პროტესტანტული რევოლუციის სახელით შევიდა.

პაპმა ლუთერის წინააღმდეგ დახმარებისთვის გერმანელი ერის [[საღვთო რომის იმპერია|საღვთო რომის]] იმპერატორს [[კარლ V|კარლ V-ს]] მიმართა. კარლ V-მ 1521 წელს ქ. ვორმსში მოიწვია გერმანელი მთავრების კრება, სადაც [[მარტინ ლუთერი|ლუთერს]] უარი უნდა ეთქვა თავის მოძღვრებაზე, რაზეც ის არ დასთანხმდა. იმპერატორმა გამოსცა [[ვორმსის ედიქტი|ედიქტი]], რომელიც მას კანონგარეშედ აცხადებდა და ლუთერს კოცონზე დაწვა არ ასცდებოდა, რომ არა [[საქსონიის საკურფიურსტო|საქსონიის]] კურფიურისტი ფრიდრიხ ბრძენი, რომელმაც იგი შეიფარა. ეს ბრძოლა გერმანელ პროტესტანტ მთავრებსა და იმპერატორ კარლ V-ს შორის საბოლოოდ [[1555]] წელს აუგსბურგში დადებული [[აუგსბურგის რელიგიური ზავი|რელიგიური ზავით]] დასრულდა, რომლის თანახმადაც ზავი სარწმუნოებრივ თავისუფლებას ანიჭებდა მხოლოდ კათოლიკე და ლუთერან მთავრებს, მათი ქვეშევრდომები მოვალენი იყვნენ ეღიარებინათ თავიანთი მთავრის რელიგია თანახმად პრინციპისა - „ვისიცაა მბრძანებლობა, მისივეა სარწმუნოება“ ან სხვაგან გადასახლებულიყვნენ. აუგსბურგის რელიგიური ზავმა პროტესტანტიზმი კათოლიკობასთან ერთად ოფიციალურ რელიგიად აღიარა.

ლუთერმა განაგრძო თავის ნაშრომებში პაპის ბიწიერების გაკიცხვა და საკუთარი მრწამსის ჩამოყალიბება. მან უარყო პაპის, როგორც ამქვეყნად "ქრისტეს ნაცვლის", ასევე საეკლესიო მოძღვრის, როგორც მორწმუნესა და ღმერთს შორის შუამავლის ავტორიტეტი, მოუწოდებდა ქრისტიანებს თავად ეპოვათ გზა ღმერთისაკებღმერთისაკენ მხოლოდ წმინდა წერილზე დაყრდნობით. ნაშრომში "ქრისტიანობის თავისუფლების შესახებ", ის ათავისუფლებდა მორწმუნეებს საეკლესიო ვალდებულებებისაგან, როგორიცაა [[მარხვა]], მომლოცველობა, [[აღსარება]], წმინდანთა თაყვანისცემა. მას ზედმეტად მიაჩნდა ბერობის აღთქმა და სასულიერო ორდენებში გაერთიანება. შვიდი საიდუმლოებიდან ის მხოლოდ ორს – ნათლობასა და ზიარებას აღიარებდა.

ინგლისის მეფე [[ჰენრი VIII]](1509-1547) თავდაპირებლად პროტესტანტების მოწინააღმდეგე იყო. ჯერ კიდევ [[1521]] წელს, მეფეს პაპმა [[ლეო X]]-მ ანტილუთენარული პამფელტისათვის საპატიო წოდება — „რწმენის დამცველი“ მიანიჭა. მაგრამ მას შემდეგ რაც პაპმა ჰენრი VIII-ს მეუღლესთან განქირწინებაზეგანქორწინებაზე უარი უთხრა([[1525]]), მეფემ თავი ინგლისის ეკლესიის მეთაურად გამოაცხადა და განუდგა რომს. ასე შეიქმნა „[[ანგლიკანური ეკლესია]]“, რომელმაცრომლის საკუთრივ რეფორმირებარეფორმირებაც უკვე ჰენრი VIII-ის მემკვიდრის, [[ედუარდ VI]]-ის ([[1546]]-[[1553]]) დროს განიცადამოხდა. ლოცვა ლათინური ენის ნაცვლად ინგლისურ ენაზე აღევლინებოდა, ღვთისმსახურების წესი კი თითქმის უცვლელი რჩებოდა. ედვარდედუარდ VI-ის დედოფალი მერი(„კათოლიკედ“ წოდებული, [[1553]]-[[1557]]) ისევ კათოლიციზმს დაუბრუნდა, დედოფალმა [[ელიზაბეთ I]]-მა ([[1557]] - [[1603]]) კი [[1559]] წელს აღადგინა ანგლიკანური ეკლესიის დამოუკიდებლობა. მას შემდეგ ანლიკანური ეკლესიის მეთაური მეფეა. საეკლესიო კანონებს პარლამენტი იღებს. კულტმსახურება ნაწილობრივ კათოლიკურია, 39 მუხლისგან შემდგარი მრწამსი - ძირითადად კალვინისტური.

ლუთრის [[განკვეთა|განკვეთისა]] და რეფორმაციის დაგმობის შემდეგ [[ჟან კალვინი]]ს ნაშრომები პოპულარული გახდა და ხელი შეუწყო სხვა და სხვასხვადასხვა დაჯგუფებების გაერთიანებას, როგორც შვეიცარიაში ასევე გერმანიასაგერმანიაში, [[უნგრეთი|უნგრეთსაუნგრეთში]], [[შოტლანდია]]სა და სხვა ევროპულ ქვეყნებში. [[ჟენევა]] გახდა პროტესტანტული მოძრაობის არაოფიციალური [[დედაქალაქი]].

რეფორმაცია იდეოლოგიურად დაუკავშირდა [[ავგუსტინელთა ორდენი|ავგუსტიანელობას]]. როგორდ ლუთერი ასევე კალვინიც იყენებდნენ [[ნეტარი ავგუსტინე]]ს სწავლებებს. ეს მათ [[პალაგიანიზმი]]ს წინააღმდეგ უბიძგებდა. მიუხედავად იმისიმისა, რომ ორივეს სწავლება იყო ძალიან მსგავსი იყო, მათ შორის ურთიერთობა იყო ძალიან დაძაბული იყო და კონფლიქტამდეც კი მივიდა.