ჩრდილოეთი კორეა: განსხვავება გადახედვებს შორის

[შეუმოწმებელი ვერსია][შეუმოწმებელი ვერსია]
შიგთავსი ამოიშალა შიგთავსი დაემატა
No edit summary
ხაზი 82:
 
=== დემოგრაფია ===
[[ფაილი:Population of North Korea, 1980-2013.png|მინი|მოსახლეობის ზრდის დიაგრამა]]
ჩრდილოეთ კორეაში ცხოვრობს 24,852,000 ადამიანი.დემოგრაფიის ექსპერტები მე-20 საუკუნეში ვარაუდობდნენ რომ 2000 წ.-მდე მოსახლეობის რაოდენობა 25,5 მილიონს მიაღწევდა , 2000-დან 2010 კი ეს მაჩვენებელი 28 მილიონამდე გაიზრდებოდა, თუმცა მოსახლებოა არ გაზრდილა ქვეყანაში არსებული შიმშილობის გამო.<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/2119.html#kn</ref> ჩრდილოეთ კორეა სავალალო მდგომარეობაში ჩავარდა 1994 წლიდან. ქვეყანაში შიმშილობდა მოსახლეობის დიდი ნაწილი და ამას შეეწირა 240 000-იდან 3 500 000 მდე ადამიანი.<ref>https://web.archive.org/web/20070209071653/http://www.cnn.com/WORLD/asiapcf/9808/19/nkorea.famine/</ref>შიმშილობა გაგრძელდა 1998 წლამდე. ადამიანები კვდებოდნენ შიმშილით და შიმშილობასთან დაკავშირებული დაავადებებით. 1997 წელს კი საერთაშორისო დონორებმა გაუწიეს დახმარება“მსოფლიო საკვების პროგრამით“. ამის შემდეგ სიტუაცია გამოსწორებისკენ წავიდა. მოშიმშილე ბავშვების რაოდენობა 60%-იდან 28% მდე დაეცა 1998-2013 პერიოდში. დღესდღეობით ჩრდილოეთ კორეაში მოსახლეობის მცირე ზრდა ფიქსირდება და შეადგენს 0,53%-ს. სახელმწიფო შობადობის რაოდენობა წელიწადში 1000 კაცზე კი 14,5 ახალშობილია.<ref>[[:en:Library_of_Congress_Country_Studies|https://en.wikipedia.org/wiki/Library_of_Congress_Country_Studies]]</ref>
 
=== ჯანდაცვა ===
ჩრდილოეთ კორეაში სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა 2013 წლის მონაცემებით არის 69,8 წელი. 2013 წლის მონაცემებით დაღუპულთა 64%-ის სიკვდილის მიზეზეი ცუდი კვება გახდა.<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2102rank.html?countryname=Korea,%20North&countrycode=kn&regionCode=eas&rank=154#kn</ref> 2003 წლის მონაცემებით მოსახლეობის 100% აქვს წყალზე მუსდმივი წვდომა. ჯანდაცვაზე დახარჯული ფული თითოეულ მოსახლეზე კი მსოფლიოში ერთერთი ყველა დაბალია. შესაბამისად ოფიციალური მონაცემები ჯანმრთელობის შესახებ კორიაში არ არის სანდო.<ref>http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3677063/</ref>
[[ფაილი:Pyramide Corée du Nord (english).png|მინი|ასაკობრივი პირამიდა]]
 
სავარაუდოდ ჯანდაცვა მოიცავს ეროვნულს სამედიცინო მომსახურებას და დაზღვევას. ჩრდილოეთ კორეის მთავრობა ირწმუნება, რომ ისინი სთავაზობენ უნივერსალურ ჯანდაცვას თითეულ მოქალაქეს. ოპოზიცია და სხვა ექსპერტები,რომლებიც მუშაობენ საზღვარგარეთ, ამკიცებენ რომ ადამიანს შეუძლია მიიღოს სამედიცინო დახმარება თუ მას გააჩნია საკმარისი ფული. ამისდა მიუხედავად ჩრდილოეთ კორეა მკაცრად იცავს თავის პოზიციებს რომ სამედიცინო მომსახურება უფასოა.<ref>https://web.archive.org/web/20080711165256/http://www.state.gov/p/eap/rls/rm/2003/21269.htm</ref> 2001 წელს დახარჯულ იქნა მთლიანი შიდა პროდუქტის 3% მედიცინის განვითარებაზე. 1950 წლების დასაწყისში, აქცენტი გაკეთდა ჯანდაცვაზე და 1955-დან 1986-მდე საავადმყოფიების რაოდენობა 256-დან 2401-მდე გაიზარდა, კლინიკების კი 1020-დან 5644-მდე. 1979 მეტი ყურადღება დაეთმო ტრადიციულ კორეულ მედიცინას. 2010 წელს კი ჩამოყალიბდა ტელემედიცინის ქსელი. 1990 წლების კრიზისი კი გამოწვეული იყო საბჭოთა კავშირის დაშლით, ამავდროულად ბუნებრივ კატასტროფასთან,და ეს ყველაფერიმაშინ,  როცა ასმხრეთ კორეა იდგა მედიცინის, აღწურვილობის და წყლის პრობლემების წინაშე.<ref>https://survivalpolitics.org/case-study/china/health-care-in-north-korea/</ref>
 
=== განათლება ===
[[ფაილი:School children in North Korea 05.JPG|მინი|დაწყებითი კლასების მოსწავლეები]]
განათლების სისტემა ჩრდილოეთ კორეაში მოიცავს 3 სახისსკოლას. ერთ ძირითად სკოლას, ხოლო 2 დამატებითს, რომელთა არ ჩევაც ხდება სკოლის დამთავრების შემდეგ. მოსწავლეები ან აგრძელებენ სწავლას უმაღლესი განათლეებისთვის ან ირჩევენ პროფ-სასწავლებელს. ძირითადი სკოლა მოიცავს ბაღს და სწავლას მე-10 კლასამდე. ბაღი შედგება 1 კლასისგან, შესაბამისად ძირითადი სკოლის დამთავრებისათვის ბავშვი სწავლობს 11 წელი. სწავლების პერიოდები იყოფა სამ ნაწილად. პირველი ერთი წელი არის ბაღი,  ოთხი წელი არის დაწყებითი, შემდეგი 6 წელი კი საშუალო სკოლა. უმაღლესი სასწავლებელი შედგება 4 ან 6 წლიანი სასწავლო კურსებისგან, დამოკიდებულია თუ რომელ განხრას აირჩევს მოსწავლე.<ref>http://cdn.loc.gov/master/frd/frdcstdy/no/northkoreacountr00word/northkoreacountr00word.pdf</ref> ქვეყანაში არის 14000 საბავშვო ბაღი, 4800 დაწყებითი და 4700 საშუალი სკოლა.30- იდან 34 წლამდე მოსახლეობის 77-79% დამთავრებული აქვს საშუალო სკოლა. ქვეყანაში არირ არის 300 უნივერსიტეტი და კოლეჯი. ყველაზე პრესტიჟული კი კიმ იონგ  სანგის უნივერსიტეტია. უმეტესობა სკოლადამთავრებულებისა არ აბარებს უნივერსიტეტში და პირდაპირ ერთვება სავალდებული სამხედრო სამსახურში ან იწყებს მუშაობას ფერმაში და ქარხნებში.<ref>http://www.prb.org/Publications/Articles/2010/northkorea-population.aspx</ref>
 
Line 102 ⟶ 104:
 
=== ცხოვრება ===
ჩრდილოეთ კორეელთა დოკუმენტების და ლტოლვილთა მონაყოლის თანახმად, ყველა ჩრდილო კორეელი არიან დაყოფილი ჯგუფებად. თითოეულ ადამიანზე არის შედგენილი ინფორმაცია „სონგბანი“, სადაც წერია თითოეული პერსონის ისტორია, როგორია მისი ეკონომიკური , სოციალური და პოლიტიკური წარსული, 3 თაობის განმავლობაში როგორი მოქალაქეები იყვნენ მისი წინაპრები, იყვნენ თუ არა რევოლუციონერები და წინააღმდეგნი კომუნისტური წყობილების. შემდეგ სონგბანით განისაზღვრება რამდენად სანდოა ადამიანი, რა სამსახურში უნდა იყოს და ისიც კი რას ჭამს.<ref>http://www.hrnk.org/uploads/pdfs/HRNK_Songbun_Web.pdf</ref>
[[ფაილი:Kaesong, North Korea (2914905390).jpg|მინი|პოლიციელი იცავს ქუჩებს]]
 
სონგბანს უარყოფითი ეფექტი აქვს განათლების და დასაქმების შესაძლებლობებზე. სონგბანს გააჩნია 3 კლასიფიკაცია და დაახლოებით 50 ქვე-კლასიფიკაცია. ძირითადი, ერთგული კლასი შეადგენს მოსახლეობის 25%-ს, კლასი რომელიც ორჭოფობს არის 55%, ხოლო მტრების კლასი მოსახლეობის 20%-ს შეადგენს. ყველაზე დაფასებულ კლასს შეადგენენ ის ადამიანები რომელიც კიმ სანგის მხარდამხარ იბრდზოდნენ იაპონიის ოკუპაციის წინააღმდეგ და ვინც ამ დროს შეადგენდნენ მუშათა კლასს. თუმცა ჩრდილოეთ კორეის მთავრობა ყოველგვარ კლასობრივ დაყოფას და დისკრიმინაციას უარყოფს.<ref>http://www.hrnk.org/uploads/pdfs/HRNK_Songbun_Web.pdf</ref>