ნაურუ: განსხვავება გადახედვებს შორის

ნაურუში ყველაზე ღირშესანიშნავი ადგილია კუნძულის შიდა რაიონი, სადაც მდებარეობს უზარმაზარი [[კირქვა|კირქვიანი]] პირამიდები, რომლებიც შემორჩენილია ფოსფატების დამზადების დროიდან. ამ ნაკეთობის სიმაღლე ზოგიერთ ადგილას აჭარბებს 10 მეტრს, ხოლო თვითონ [[კარიერი]] წარმოადგენს უზარმაზარ ლაბირინთს ბევრი [[ქვაბული]]თთა და [[ღრმული]]თ და გვაგონებს «მთვარის„მთვარის პეიზაჟს»პეიზაჟს“. დამუშავებული ფოსფატების კუნძულის პორტში მისატანად სპეციალურად აშენდა [[რკინიგზის ტრანსპორტი|ვიწროლიანდაგიანი რკინიგზა]]. კირქვიანი [[ჰორსტი]]ს რაიონში პრაქტიკულად არ არსებობს ნიადაგის ფენა, ამიტომ მთელი წვიმის წყალი არ ჩერდება ზედაპირზე და ჩაედინება მთის ქანებში.

[[გეოგრაფია|გეოგრაფებმა]], [[გეომორფოლოგია|გეომორფოლოგებმა]] და [[გეოლოგია|გეოლოგებმა]] საფუძვლიანად შეისწავლეს კუნძულის რელიეფი, გრუნტი და გეოლოგიური სტრუქტურა და მიღებული მონაცემებიდან მთლიანად აღადგინეს ნაურუს გეოლოგიური ისტორია. ატოლი ნაურუ არსებობს უძველესი დროიდან. დღემდე შემორჩა [[მესამეული სისტემა|მესამეული სისტემის]] დროს მარჯანისგან გაქვავებული რიფი. გეოლოგიური გამოკვლევების თანახმად, [[პალეოგენური სისტემა|პალეოგენურ სისტემაში]]ში კუნძულის თანამედროვე ლაგუნის ფსკერის ზედაპირი იმყოფებოდა 60 მეტრით უფრო დაბლა ამჟამინდელ [[ზღვის დონე]]ზე (ანუ, პრაქტიკულად, მთელი კუნძული დაფარული იყო წყლით). [[ნეოგენური სისტემა|ნეოგენური სისტემის]] ეპოქის [[მიოცენი]]ს პერიოდში ატოლი უფრო მაღლა იყო ამოწეული: თანამედროვე ლაგუნის ფსკერი 10 მეტრით იყო მაღალი თანამედროვე ზღვის დონეზე. სავარაუდოდ, ამავე დროს კუნძულმა ნაურუმ განიცადა ძლიერი [[ეროზია]], რის შედეგადაც მოხდა კარსტული რელიეფის ცვლილება. შემდგომში კუნძულის ცენტრალური ნაწილი აღმოჩნდა წყლის ქვეშ, შედეგად ატოლის ცენტრში წარმოიშვა წყალმეჩხერი ლაგუნა. რიფის კირქვების მრავალ ღრმულებში გროვდებოდა ფოსფორით მდიდარი სხვადასხვა ნარჩენების ნალექები. კუნძულის ჩაძირვა მიმდინარეობდა საკმაოდ დიდი პერიოდის განმავლობაში, ამიტომ ამ დროის მანძილზე ლაგუნაში ნარჩენების ნალექებმა განიცადა მნიშვნელოვანი ცვლილებები: მოხდა არსებული ფოსფორული ნაერთების გამდიდრება.

კუნძულ ნაურუს ზემოთ ჩამოთვლილ გეოლოგიურ პროცესებში არსებობს ორი საკამათო მომენტი. ჯერ ერთი, საეჭვოა ადგილობრივი რელიეფის ჩამოყალიბების პროცესი. იმ ჰიპოტეზისგანჰიპოთეზისგან განსხვავებით, რომლის თანახმადაც რელიეფმა განიცადა კარსტრირება, ხოლო რიფული კირქვა აითქვიფა წყალში, არსებობს კიდევ ერთი თვალსაზრისი. სანაპიროზესანაპიროსა და ქვიან მეჩხერწყლიან ადგილებში, განსაკუთრებით, კუნძულის აღმოსავლეთ ნაწილში, არსებობს დიდი რაოდენობით შენარჩუნებული მცირე ქვიანი კოლონები, რომლებიც საკმაოდ ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში განიცდიდნენ ეროზიას ზღვის ტალღების მიერ. ეს სივრცე არ იყო დაცული, მრგვალი ფორმის რიფზე მოხდა განიერი გასასვლელების ჩამოყალიბება. ნაურუს ზედაპირის შემდგომმა ამოწევამ გამოიწვია მხოლოდ ის, რომ გრძელდებოდა გამორეცხვა, ხოლო წვიმის წყალმა მოასწორა ქვის კოლონები.

მეორეა ის, რომ, საკამათო რჩება ფოსფორიტების ჩამოყალიბების პროცესი. კარიერებზე, სადაც მოიპოვებოდა ეგრეთ წოდებული ნაურუიტი, ფოსფორულ ნალექს აქვს საკმაოდ რთული სტრუქტურა: ტიპიურიატიპურია სხვადასხვა სიმაღლის მრავალრიცხოვანი ნატეხები. შესაბამისად, ფოსფორიტების საწყისი გროვები, რომლებიც, როგორც წესი ყალიბდებაყალიბდებიან [[პლანქტონი]]ს მკვდარი მასისაგან, ეროზიის ზემოქმედების შედეგად განიცდიდაგანიცდიდნენ მრავალჯერად ცვლილებას.

კუნძულის რთულ და ხანგრძლივ ისტორიაში, უეჭველად იქნებოდა ძლიერი [[ტაიფუნი (ციკლონი)|ტაიფუნების]] პერიოდი, როდესაც ხდებოდა ნამსხვრევი მასალების გამორეცხვა. ამგვარი ზიანის მომტანი ცვლილებები დღესაც კი შეინიშნება წყნარი ოკეანის ბევრ ატოლებზეატოლზე. აქედან გამომდინარე, ნაურუზე ხდებოდა ნიადაგის თხელი ფენის მუდმივი გამორეცხვა, იმ დროს როდესაც ფოსფორიტები არსად არ ქრებოდა. თანდათან რელიეფის ფორმა, უპირველეს ყოვლისა, რიფული კირქვის ღრმულები და ნაპრალები, ივსებოდა ღორღითღორღითა და ქვის ნატეხებით.

არსებობს, აგრეთვე, კუნძულზე ფოსფორიტების საბადოების წარმოშობის სხვა ვერსიაც: ქანების გამოქარვის პროცესში ზედაპირზე ხდებოდა ღრმულებისღრმულებისა და ციცაბო კონუსების წარმოქმნა, რომლებიც იყო იდეალური ადგილი მობუდარი ფრინველებისაფრინველებისათვის. თანდათან კუნძული იფარებოდა [[ზღვის ფრინველები]]ს ექსკრემენტებით. წარმოქმნილი [[გუანო]] თანდათან გარდაიქმნა [[კალციუმის ფოსფატი|კალციუმის ფოსფატად]]. [[ფოსფატები]]ს შემადგენლობა კუნძულის მთის ქანებში აჭარბებს 90 %-ს.